ساختار کتاب فارسی سال اول متوسطه (هفتم)

آشنايي با برنامه ي آموزش زبان و ادب فارسي در دوره ي متوسطه ي اوّل:
براساس برنامه ی مدوّن ، دو بخش برای آموزش فارسی در دوره ی متوسطه ی یک در نظر گرفته شده است : الف- مهارت های خوانداری یا شفاهی زبان ب- مهارت های نوشتاری یاکتبی زبان. هر دو بخش ارزش آموزشی یکسان دارد که مهارت های زبانی و ادبی را به طور موازی و مساوی و با آهنگی مناسب و متناسب پیش می برند . گره خوردگی و پیوند مطالب به گونه ای است که تدریس یک بخش کتاب نه ممکن است و نه عملی و علمی و منطقی . این دو بخش در امتداد و استمرار کتاب های فارسی بخوانیم و بنویسیم ابتدایی مهارت های شفاهی زبان (گوش دادن ، سخن گفتن ، خواندن) و مهارت های کتبی زبان (املا ، انشا و نگارش) و مهارت های فرازبانی (تفکّر و نقد) را پرورش می دهند .
در این کتاب ، آموزش مهارت های خواندن مقدم بر نوشتن است .
اکنون به تبیین جداگانه هر یک از این دو مهارت می پردازیم : الف- مهارت های خوانداری : اهداف اساسی این بخش را در نکات زیر باید جستجو کرد : 1- درک متن ها و دریافت پیام اصلی آن ها 2- توانایی بلندخوانی ، صامت خوانی و خواندن با لحن و آهنگ مناسب 3- گسترش دایره ی دید در خواندن 4- توانایی بحث و بررسی و نقد موضوعات مطرح شده در متن دروس 5- توانایی شناخت و به کارگیری مهارت های زبانی 6- به کارگیری کارافزارهای مناسب خواندن 7- تقویت و تلطیف ذوق ادبی .
در آموزش مهارت هاي خوانداري ، خُرده مهارت ها نقش تأثيرگذاري دارند و بر طربناكي فضاي كلاس و موضوع درس مي افزايند .
بخش «خواندن» از هشت فصل و موضوع کلّی و اساسی تشکیل شده است: 1- ساختار بيروني :   *ستايش - فصل اوّل : زيبايي آفرينش   - فصل دوم : شكفتن- فصل سوم : اخلاق و زندگي      فصل چهارم : نام ها و يادها  - فصل پنجم : اسلام وانقلاب اسلامي - فصل ششم : ادبيّات بومي(آزاد) « فصل ادبيّات بومي » با درس هاي آزاد ، فرصت بسيار مناسب براي مشاركت دانش آموزان عزيز و دبيران گرامي درتأليف بخشي ازكتاب است . پيشنهاد مي شود براي توليد محتواي درس آزاد به موضوع هاي متناسب باعنوان فصل ، درقلمرو فرهنگ و ادبيّات بومي و آداب محلي ، نيازهاي ويژه ي نوجوانان و ديگر ناگفته هاي كتاب ، توجّه شود .         - فصل هفتم : ادبيّات جهان - * نيايش. توضيح:   الف) كتاب با ستايش ، آغاز و به نيايش ، ختم مي‌شود . ب) كتاب 17 درس دارد پ) پس ازهرفصل معمولأ يك شعر يا يك حكايت مناسب وهماهنگ با محتواي فصل آمده است. ت) در هر فصل 2 يا 3 درس گنجانده شد .. ث) متون نظم و نثر به طور متعادل و مناسب سازمان دهي شده است. ج) در پيشاني هر فصل، جمله‌ يا بيتي زيبا كه بيانگر محتواي فصل باشد، آمد ه است . چ) روان‌خواني‌ها درپايان هر فصل با پرسش های "درك ودريافت" همراه است تازمينه ي تقويت تفكر فراهم گردد.       ح) در اين كتاب يك فصل آزاد و تعدادي تمرين تكميل كردني، پيش‌بيني شده است.

2- ساختار دروني(محتوايي) الف : مهارت هاي خوانداري    متن درس- تصوير- خودارزيابي - دانش‌هاي زباني و ادبي - كارگروهي
1- درس ها به دو روش مستقيم و غيرمستقيم ارائه شده است:  الف ) مستقيم : ارائه‌ي اطّلاعات از سوي داناي كل . ب ) غيرمستقيم : به كمك قالب‌هايي چون : داستان ، خاطره ، حسب حال و ...
2- فعّاليّت‌ ها : خودارزيابي    - پرسش‌هايي از متن درس در سه سطح « همگرا ، واگرا و بينابين » طرح شده است.
نقش «خودارزیابی » در کتاب های فارسی     - خودارزیابی : این فعّالیّت، کلاس را با تعامل میان معلّم و دانش آموز، و دانش آموز با دانش آموز مواجه می سازد. اهداف این فعّالیّت عبارت اند از: 1- ارزش یابی میزان درک دانش آموز از مطالب و متن درس 2- خود ارزش یابی دانش آموزان، دانش آموز درمی یابد چه مفاهیمی را دریافت نکرده است و خلا اطّلاعاتی خود را با هم کلاسی هایش جبران می کند. 3- تقویت توجّه، دقّت و تمرکز حواس 4- ارتقای درک شنوایی و مهارت در گفت وگو 5- گسترش حوزه اطّلاعات متن به اطّلاعات دانش آموزان 6- ایجاد فضال تعامل، نقد، هم فکری و همیاری علمی . در بخش خودارزیابی معمولاً سه تا چهار پرسش مطرح می شود که نخستین پرسش همگراست (پاسخ ها تقریباً یکسان و مربوط به متن درس است و دانش آموزان با مراجعه به متن پاسخ آن را خواهند داد). این پرسش میزان توجّه و دریافت دانش آموزان را نسبت به متن درس ارزش یابی خواهد کرد.
معمولاً پرسش دوم تلفیقی است از همگرا و واگرا (به زبان دیگر هم بخشی از پاسخ را در متن درس می توان یافت و هم پاسخ مستلزم اطّلاعات بیرونی و گسترده تر از متن است) پاسخ به این سؤال صبر و حوصله و زمان بیش تری می طلبد.
سؤال سوم عمدتاً واگراست (فراتر از متن و برای گسترش و ژرفا بخشیدن به درس است) و طبیعی است نباید انتظار پاسخ های یکسان داشته باشیم.
در خودارزیابی همیشه یکی از سؤال ها به صورت نقطه چین مطرح شده است. این سؤال فرض است تا دانش آموزان و معلّم به طرح سؤال احتمالی دیگر بپردازند. وجود این سؤال به معنی آن است که می توان چند سؤال دیگر مطرح کرد و در صورتی که ضرورت نباشد، حتّی از طرح این سؤال نیز صرف نظر کرد. نکته بسیار مهم: این سوال گفتنی و شفاهی است نه نوشتنی، بنابراین نیازی به نوشتن پاسخ آن در کتاب نیست. نکته مهم دیگر آن که بخش خودارزیابی کاملاً شفاهی است و نیازی نیست دانش آموزان جواب ها را در کتاب بنویسند. فعالیت های نوشتاری مناسب در کتاب «نوشتن» به اندازه کافی در نظر گرفته شده است.
توصیه های لازم 1-   هنگام پرسش، فرصت اندیشیدن، مشورت کردن و گفتگوی دانش آموزان فراهم شود. 2-   دانش آموزان را تشویق کنید تا پاسخ های خود را شرح دهند و از پاسخ های کوتاه و گفتن بله و خیر پرهیز کنند. 3-   دانش آموزان را تمرین دهید تا پاسخ خود را زمانی بدهند که پرسش کامل خوانده شده باشد. 4-   دانش آموزان را تمرین دهید پیش از پاسخ دادن خوب فکر کنند تا پاسخ دقیق و منسجم بدهند. 5-   از دانش آموزان بخواهید علاوه بر پاسخ نظر خود را درباره سوال طرح کنند. 6-   به دانش آموزان فرصت دهید که پاسخ خود را در مراجعه به متن بیابند این کار باعث مرور متن می شود و جز درک معنا، در املا و یافتن شکل درست واژگان موثر است. 7-   دانش آموزان را تمرین دهید تا در وقت پاسخ گویی دیگران سکوت کنند و گوش دهند و احترام پاسخ گوینده را حفظ کنند. 8-   تشویق پس از دریافت پاسخ و ایجاد انگیزه برای مشارکت در پاسخ گویی بسیار مهم است.
دانش‌ زباني و ادبي - دراين بخش ، واژه سازي ، نكات املايي ، دستوري ، نگارشي ، و موضوع هاي ادبي برآمده از دل درس آموزش داده مي‌شود . جایگاه « دانش های زبانی و ادبی » در کتاب های ادبیّات فارسی   : دانش های زبانی و ادبی ، مجال و فرصتی برای طرح مباحث دستوری ، نگارشی ، ادبی و زبانی و گسترش و ژرفابخشی به دانش هایی هستند که دانش آموزان در کتاب های «بخوانیم» و «بنویسیم» ابتدایی کسب کرده اند. در طرح این نکته ها ، تلاش بر آن است تا دانش آموز علاوه بر تلاش برای رشد و تقویت مهارت های زبانی ، نقش فرازبانی زبان را دریابد ، واژه ها را درست تعبیر و تفسیر کند ، به تشریح و تبیین عناصر زبانی بپردازد، سازمان درونی کلمه ها و جمله ها را بشناسد و بتواند جمله های صحیح دستوری را در گفته ها و نوشته های خود به کار گیرد.
شناخت ساختمان نحوی زبان فارسی ، روابط هم نشینی واژه ها در زبان فارسی معیار از دیگر اهداف دانش های زبانی است. در بخش دانش های ادبی ، آشنایی با مسائل شعر و نثر ، قالب های شعری ، زیبایی های ادبی و آموزه های نگارشی برای نوشتن خلّاق و آمادگی برای نویسندگی و مهارت های آفرینش متن زیبا صورت می گیرد. یکی از نکات بدیع و تازه ای که در این کتاب مطرح شده و در آینده استمرار می یابد ، طرح مباحث مربوط به «مطالعه» است. دانش آموزان باید با مطالعه ، روش های درست مطالعه و حرکت از مطالعه به سمت پژوهش و تحقیق آشنا شوند.     توصیه های مهم : 1-   این بخش ها باید با درنگ ، دقّت، طرح مثال هایی بیش تر و با بهره گیری از همیاری و مشارکت دانش آموزان تدریس شود. 2-   دبیران گرامی باید با پیش زمینه ها و پیش خوانده های دانش آموزان در سال های گذشته آشنا باشند. 3-   تدریس باید زنده ، شاداب ، لذّت بخش و به اندازه باشد . منظور از به اندازه ، پرهیز از دادن اطّلاعات اضافی و انباشتن ذهن و خسته کردن دانش آموز است. 4-   تدریس این بخش باید با کتاب نوشتن هماهنگ و همراه باشد . آن چه را دانش آموز در این بخش به صورت شفاهی می آموزد. در بخش «نوشتن» به صورت کتبی و نوشتاری تمرین خواهد کرد.      مطالبی بیش تر درباره ی « دانش های زبانی و ادبی»
درباره ی دستور تعاریف و تعابیر مختلفی به کار می برند امّا به طور کلّی برای دستور ، این تعریف مناسب به نظر می رسد : « بررسی ساختمان و نحوه ی کاربرد یک زبان و دستور خود متشکل از دو بخش مجزا یعنی « صرف » و « نحو » است . » (باقری ، 1374 ، ص 235)
موضوعات مربوط به تکواژها و راه های ترکیب آن ها و هم چنین واژه ها و انواع آن در بخش « صرف » مطرح می شود و موضوعات مرتبط با گروه و جمله و اجزا و انواع آن در بخش « نحو » مطالعه می شود.
وضعیّت دستور در کتاب های جدید التألیف : در کتاب های حاضر ، بخش مجزایی به نام دستور وجود ندارد ، بلکه نکات دستوری در بخشی به نام « نکته های زبانی و ادبی » گنجانده شده است ، بنابر این همه ی کتاب باید به وسیله یک دبیر تدریس شود تا پیوستگی مطالب دچار اختلال نگردد .
لازم به ذکر است که علاوه بر وجود نظم و سیر خاصّی در بیان مطالب دستوری مثال های نکات مورد نظر معمولاً از بطن همان درس که حاوی نکته های زبانی و ادبی است ، استخراج شده و براساس آن ها و از طریق استقرا ، دانش آموزان را متوجّه ساخت زبانی مورد نظر خواهد نمود و تلاش برای این است که در این روند آموزشی ، دانش آموزان از طریق ارائه مثال ها ، مصداق ها و شواهد به کشف قاعده نایل آیند . هم چنین در همان قسمت های « نکته های زبانی و ادبی » و نیز تمرین های خواندن و نوشتن از دانش آموزان خواسته می شود با توجّه به قاعده ی کشف شده ، به تولید مصادیق و شواهد و مثال های جدید بپردازند .
در این مجموعه از کتاب ها یک دوره دستور در حدّ دانش آموزان دوره ی متوسطه یک تدریس می شود و سعی بر آن است که آمادگی لازم در آن ها ، جهت ارتباط با کتاب های ادبیّات و زبان فارسی مقطع بالاتر به وجود آید .
توضیح این نکته ضروری است که اساس کار بر این است که در هر سال جهت تکمیل مباحث سال های پیشین ، مطالبی افزوده گردد . بنابراین ذکر مباحث دستوری دارای سلسله مراتبی خاص است و نکات موجود ، مکمل همدیگرند . هم چنین موارد ناگفته فراوان است . این روش آگاهانه است و در این خط سیر ، توانایی دانش آموز مدّ نظر قرار گرفته شده است . بنابراین از همکاران محترم تقاضا می شود از تدریس مطالب خارج از کتاب ـ هر چند سودمند ـ خودداری کنند . کوشش شده است که قواعد دستوری ساده و صریح نوشته شود و از طریق مثال ها و جداول ، مفاهیم مورد نظر نهادینه گردد .
هم چنین نگارش مطالب از ساده به پیشرفته صورت گرفته و غالب بخش ها به منزله ی پیش نیازی برای بخش های پسین است ، بنابراین اگر در یادگیری بخش های نخست کتاب توجّه کافی مبذول گردد ، نتیجه در پایان کار مطلوب خواهد بود .
موضوعی که باید بدان توجّه داشت ، این است که در این دستور ، بیش تر جنبه های نظریه دستور وابستگی مدّ نظر قرار گرفته است امّا چون کتاب جنبه ی آموزشی دارد ، گاهی برای تدریس بهتر ، می توان از دیگر نظریه های زبان شناختی نیز استفاده کرد.
در این کتاب سعی بر این بوده است که اشتباهات دستور سنّتی هم چون تجویزی بودن ، انعطاف ناپذیری، ابدیت دستور، تحمیل تحولات خارجی به زبان و ... تکرار نشود . علاوه بر آن تلاش بر این بوده است که دستوری تدوین گردد که مورد توافق دستور نویسان و زبان شناسان از هر نحله و مکتبی باشد و از موارد اختلاف برانگیز در مباحث دستوری و زبان شناختی پرهیز شده است . تکرار این نکته اجتناب ناپذیر است و آن تدریس تمامی موارد موجود در کتاب از جمله دستور به وسیله یک دبیر است. از برنامه ریزان آموزشی ، درخواست می شود ، ساعت های تدریس دبیران محترم را طوری تنظیم کنند که تمامی ساعت های مربوط به درس زبان و ادبیّات فارسی ، تنها به یک دبیر اختصاص یابد . موارد و مباحث زبانی موجود در کتاب فارسی اوّل بدین قرار است :
نکته های زبانی :   1. معرفی جمله 2. انواع جمله 3. فعل 4. نهاد 5. مفعول 6. متمم 7. فعل اسنادی 8.مسند
9. زمان فعل 10. شخص و شمار 11. ضمیر 12. بن مضارع 13. بن ماضی 14. آینده 15.واژه های ساده و غیرساده
همان طور که ملاحظه می شود ، حدود 15 بخش از ظرفیّت 30 گانه بخش « نکته های زبانی و ادبی » به مباحث دستوری (نحوی و صرفی) پرداخته است .
همکاران محترم می توانند در بخش نکته های « زبانی و ادبی » درس های چهاردهم و پانزدهم (درس های آزاد) نیز به مباحث دستوری بپردازند . انشاء الله در پایه های دوم و سوم مباحث دستوری کامل تر و عمیق تر و وسیع تر طرح خواهد شد .            مباحث دیگر موجود در نکته های زبانی و ادبی مربوط به مسائل ادبی است .
این نکات عبارتند از : 1. شخصیّت بخشی 2. تشبیه 3. معرفی ادبیّات   4. مراعات نظیر ، شبکه ی معنایی 5. تکرار
6. جابه جایی در شعر و نثر 7. تخیّل 8. نامه نویسی 9. قطعه 10خاطره نویسی 11. هم خانواده 12. توصیف
13. نثر ساده و ادبی 14. داستان های رمزی و نمادین 15. ترجمه
در صورت نیاز به طرح نکته ای زبانی ، ادبی ، نگارشی و ... می توان آن را در قسمت دانش های زبانی و ادبی درس های آزاد ذکر کرد.
كارگروهي / كارگاه درس پژوهي:    فعّالیّت « کارگروهی » در کتاب فارسی : دانش آموزان از هم می آموزند ، به هم می آموزانند و به دلیل داشتن زبان مشترک و احساسات نزدیک به هم ، بهتر می توانند مفاهیم را به هم تفهیم و منتقل سازند.
کارگروهی، امتداد و استمرار « فعّالیّت های ویژه » در سال های ابتدایی است.
در کارگروهی ، دانش آموزان در گروه های خود به پاسخ مشترک و مناسب می رسند و در کلاس مطرح می کنند .
با اندکی دقّت در این فعّالیّت ، درمی یابیم که هدف ، تقویت ، تعمیق ، گسترش و گاه تجسّم بخشیدن به آموزه های درس است . برای اجرای بهتر این بخش پیشنهاد می شود : 1-   دانش آموزان در گروه به بحث درباره پرسش بپردازند . درباره ی دیدگاه های یکدیگر گفت و گو کنند و پس از اتمام بحث در صورت داشتن فرصت با گروه مجاور گفت و گو کنند . 2-   مجالی برای نمایش های کارگروهی فراهم شود . نمایش در ایجاد نشاط ، شادابی و انتقال بهتر و پایاتر مفاهیم مؤثر است . دقّت شود از همه ی دانش آموزان بهره گرفته شود و نمایش طولانی نشود . 3نمایش فرصت ابراز وجود و توانایی ها و خلّاقیّت هاست . هدایت ، سعه ی صدر و تمرین لازمه موفّقیّت در این قسمت است.
اين كتاب ، علاوه برمهارت هاي خوانداري ، خوب ديدن و دقّت در پديده ها ، خوب گوش دادن ، درست سخن گفتن ، تفكّر ، نقد و تحليل ، مهارت هاي نوشتاري را نيز مي پروراند .
مهارت شفاهي : مهارت‌هاي زباني مبتني بر دانش‌هاي زباني و ادبي
  نقد وتحليل: توانايي اظهارنظر درباره‌ي شخصيّت‌هاي يك داستان ؛ كاربرد واژگان يك نوشته ، زيبايي‌هاي يك سخن ، پيام هاي يك متن .
فعّاليّت‌ ويژه : قصّه‌گويي ، كتاب‌خواني ، شعرخواني ، نمايش ، نقّالي و قصّه‌سازي
ب) مهارت های نوشتاری یا کتبی زبان: در بخش مهارت هاي نوشتاري ، فعّاليّت ها به گونه اي طرّاحي وسازماندهي شده اندتا آموزش ويادگيري آموخته ها وكاربردصحيح آن ها به درستي محقّق شود . توجّه به اهداف آموزشي هريك ازتمرين ها ، ضروري است . ـ رويكرد آموزشي كتاب ، رويكرد فعّاليّت بنيادی و مشاركتي است كه به يادگيري ، عمق و گوارايي مي بخشد . ـ توجّه به نقش حواسِ بروني و بهره گيري از آن ها در رشد و بالندگي مهارت هاي زباني بسيار با اهمّيّت است .
نکاتی درباره ی « مهارت های نوشتن » در کتاب فارسی دوره ی اوّل متوسطه مهارت های نوشتن
نوشتن برای تقویت مهارت های املایی ، انشایی و نگارشی و دستوری و بلاغی است . این بخش جزء جدایی ناپذیر مهارت های خواندن است و باید پابه پای آن پیش برود . بنابر این تفکیک تدریس آن یا در نظرگرفتن دبیر جداگانه برای آن هرگز پذیرفته نیست . در این بخش به اقتضای هر درس میانگین هشت تمرین در نظر گرفته شده است. تمرین های نوشتن در مسیری منطقی و منطبق بر آموزش های مهارت « خواندن » تدوین و تنظیم شده اند. حدود 120 تمرین در این کتاب وجود دارد که برای تحقّق مهارت های زیر ( گاه نیز چند مهارت تلفیقی ) در نظر گرفته شده اند :   1.مهارت های متنوّع املایی 2. مهارت های زبانی و دستوری 3. مهارت های نگارش و انشا
معمولاً نخستین تمرین ها ارزش املایی دارند و دانش آموزان با مراجعه به متن درس و آموزه های املایی به آن ها پاسخ می دهند .
تمرین های میانی برای تقویت مهارت هایی هستند که در دانش های زبانی و ادبی مطرح شده اند و تمرین های پایانی به انشا و نگارش پرداخته است .
در نتیجه به طور نسبی حدود 55 تمرین نگارشی در طول سال در کلاس برگزار خواهد شد که نشان دهنده ی اهمّیّت این موضوع در برنامه ی جدید فارسی راهنمایی است .
در فعّالیّت های « نوشتن » از ظرفیّت ها و امکانات گوناگون مانند جدول و تصویر بهره گرفته شده است . باید مجالی ایجاد کرد تا دانش آموزان آزادانه و با اندیشیدن و مشورت کردن در فضایی پر از نشاط و آرامش به نوشتن بپردازند .
همه ي فعّاليّت هاي نوشتاري بايد در دفتر پاسخ داده شوند . انجام فعّاليّت هاي نوشتاري دركلاس به صورت گروهي به پرورش تفكّر دانش آموزان ، كمك مي كند . ـ درس انشا با تكيه بر رويكرد تلفيق همانند درس املا در بخش مهارت هاي نوشتاري طرّاحي شده است . يكي ازشگردهاي بسيار مؤثر در پرورش ذهن و تقويت توان نويسندگي ، بهره گيري ازضرب المثل است ، اين كار نیزدرقالب تمرين نوشتاري سازماندهي شده است. برای هر درس انشا و املا، دو نکته ذکر شده است که پیش از پرداختن به املا و انشا باید به آموزش و تأکید بر یادگیری و کاربست آن ها توجّه گردد . هم چنین موضوع انشا در هر فصل بهتر است با عنوان فصل و محتوای درس هم خوانی داشته باشد .
توصیه ها و پیشنهادها:
1.به دلیل پیوستگی و ارتباط تنگاتنگ مطالب در کتاب ، هم زمانی انجام فعّالیّت ها توصیه می شود امّا نکته ی مهم آن است که تمرین های مربوط به دانش های زبانی و ادبی باید پس از تدریس این نکات در کلاس انجام شود .
2.موضوعات انشا کاملاً با فصل و محتوای دروس پیوند دارند ، در نتیجه دانش آموزان با ذهنی نسبتاً آماده به سراغ انشا خواهند رفت .
3.توضیحات دبیر و مشورت در گروه پیش از نوشتن انشا به تقویت ذهن برای نوشتن کمک می کند .
4.می توان فضایی برای مطالعه یا مشاهده قبل از نوشتن انشا فراهم کرد تا نوشتن با پشتوانه ای از اطّلاعات صورت گیرد . استفاده از کتابخانه توصیه می شود .
5.فرصتی برای خواندن انشای دانش آموزان در کلاس فراهم شود .
6.بهترین انشاها را می توان در کلاس نصب کرد . خواندن با هماهنگی مدیر و مربی در جمع دانش آموزان (در مراسم صبحگاهی و آغازین) توصیه می شود .
7.می توان مجموعه ای از بهترین نوشته ها را جمع آوری و چاپ کرد . ارسال برای مجلات رشد پشتوانه و تشویق مناسبی برای تداوم نوشتن است .
8.در نوشتن جداولی که مربوط به مباحث دستوری است ، نظارت و هدایت دبیر لازم است .
9.ارزش یابی در پایان هر درس ، موقعیّتی را برای ارزش یابی مستمر فراهم می سازد .
شعرخوانی ها، روان خوانی ها و حکایات باید با هدف پرورش مهارت های خوانداری، ایجاد نشاط و طراوت ذهنی ، آشنایی با متون مختلف و مهم تر از همه ، پرورش فرهنگ مطالعه و کتاب خوانی و شکوفایی تفکّر ، در ساختار فارسی گنجانده شده اند . در پایان همه ی روان خوانی ها بخش درک و دریافت با دو پرسش واگرا، تدوین شده است . این پرسش ها برای تقویت سواد خواندن ، توانایی درک و فهم و پرورش روحیّه ی نقد و تحلیل متون ، تنظیم گردیده است.
شعرخوانی : در فارسی اوّل تا ششم ابتدایی شعرها به عنوان متن درس به کار گرفته شده بودند . شعرها با عنوان « با هم بخوانیم » مکمل مفاهیم درس با گسترش دهنده مفاهیم فصل محسوب می شدند . عنوان « شعرخوانی » جایگزین عنوان « با هم بخوانیم » در دوره ی ابتدایی است.
این سروده ها گذشته از ایجاد نشاط و شکفتگی روح ، زمینه ای مناسب برای زبان آموزی ، شناخت واژگان ، آشنایی با ادبیّات و فرهنگ ، تقویت ذوق و تکیه گاه انتقال و طرح مفاهیم ، ارزش ها و بایسته های اجتماعی ، اخلاقی ، دینی و فرهنگی است .
بیش تر اشعار از شاعران معاصر کشور انتخاب شده اند (رویکرد تدوین و تألیف فارسی اوّل متوسطه تکیه بر ادبیّات امروز ایران است) جز این ویژگی ، ویژگی های دیگر این سروده ها عبارت است از : 1-   سروده ها با موضوع فصل پیوند دارند . 2-   از نظرگاه موسیقی شعری و درون مایه همخوان با متن و ذوق مخاطب هستند . 3-   نمونه شعرها کوتاه انتخاب شده اند تا اجرا در کلاس امکان پذیر باشد. بنابراین گاه ابیاتی از اصل شعر حذف شده است . 4-   کوشش بر آن بوده است که سروده ها تنوّع وزن و مضمون داشته باشند . 5-   به تنوّع شاعر نیز توجّه شده است . معیار انتخاب روایی ، زیبایی گرایی و همخوانی شعر با موضوع و مخاطب بوده است . توصیه ها و پیشنهادها 1-   سروده ها را می توان به صورت گروهی در کلاس اجرا کرد ؛ می توان هر شعر را به یک گروه اختصاص داد تا هم حفظ کند و هم در کلاس اجرا کند. 2-   اجرای گروهی شعر خود نوعی آموزش همیاری و همکاری و انجام کار به صورت جمعی است . 3-   می توان از نوار موسیقی مناسب با وسایل مناسب موسیقی استفاده کرد تا شعر تأثیرگذارتر شود . 4-   از توضیح بیت به بیت شعر پرهیز شود . بهتر است مفهوم و مضمون محوری شعر با گفت وگوی دانش آموزان روشن شود . 5-   از شعرخوانی ، املا و مشق گفته نمی شود . 6-   بحث در باب نوع شعر ، قالب و ... لازم نیست . 7-   برای درست خوانی شعر می توان از نوار یا خوانش دقیق معلّم بهره گرفت تا دانش آموزان آهنگ ، درنگ ، تکیه و تلفّظ درست واژه ها را دریابند . 8-   از سروده ها در مناسبت ها می توان استفاده کرد (با هماهنگی مدیر و مربی مدرسه) .
از « روان خوانی » بیش تر بدانیم : روان خوانی ها معمولاً ساختاری داستانی دارند و برای رشد ، گسترش و تقویت مهارت های خواندن در پایان فصل ها قرار گرفته اند ، در مجموع هفت روان خوانی در کتاب فارسی سال اوّل آمده است. روان خوانی : بهره گیری از قصّه و داستان و حکایت آموزنده و سازنده ، بهترین وسیله برای غنی سازی هدفمند اوقات فراغت و ابزار بسیار مناسبی برای پرورش مهارت های زبانی دانش آموزان است .
خواندن قصّه و داستان ، عادت به مطالعه و خوگیری با آن را در فراگیری نقش بسزایی دارد و باعث رشد کلامی ، پویایی ذهن و خلاقیّت بیش تر فکر و اندیشه می شود و گنجینه ی واژگانی و افق دریافت مفاهیم را در دانش آموزان گسترش می دهد .
خواندن به گونه ای آموزش املا نیز هست ، زیرا دانش آموزان در کتاب شکل درست کلمات را می بینند ، تصویر آن در ذهنشان جای می گیرد و هنگام نوشتن در منظر دیدگاه آن ها پدیدار می گردد . از طریق خواندن نمونه های خوب روان خوانی ، فراگیران با ساختار دستوری صحیح جمله ها و ترکیب های رایج زبان نوشتاری معیار نیز آشنا می شوند و در نتیجه به بسیاری از مهارت های مندرج در برنامه ی آموزش زبان دست می یابند .
خواندن کتاب های داستانی ، ابزار مناسبی برای پرورش استعداد ، تخیّل و رشد و ساماندهی شخصیّت نوجوانان و جوانان است . قصّه خوانی مجالی فراهم می کند تا بسیاری از ارزش های اخلاقی و خوی و منش پسندیده در دانش آموزان درونی و نهادینه شود . آنان با الگوپذیری از قهرمانان و شخصیّت های داستانی به اصلاح و بازسازی رفتارهای خود می پردازند . این الگوپذیری باعث می شود رنج های روحی و فشارهای روانی ویژه ی دوره ی نوجوانی و بلوغ در آنان کم رنگ شود . به همین سبب است که معمولاً نوجوانان آثار داستانی ـ ادبی را پناهگاه روحی خود می بینند و مشکلات رفتاری زندگی و ناکامی های اجتماعی خویش را از طریق خواندن این آثار بی اثر می کنند .
بر همین بنیاد باید افزود که رشد و پرورش همه جنبه های شخصیّتی نوجوانان و جوانان را می توان در استمرار خواندن کتاب های داستانی یافت . هم چنین زیبایی های حسّی ـ عاطفی موجود در کتاب ها و نمونه های داستانی ، حسّ عاطفی و زیباشناسانه نوجوان را برمی انگیزد و سبب رشد و پرورش جنبه های عاطفی و نگرش آنان می شود . نوجوانان با خواندن داستان های حکمت آمیز ، بسیاری از رفتارهای اجتماعی و راه برقراری ارتباط مؤثّر را می آموزند و به شناخت و کسب تجربه های ارجمندی نسبت به جامعه ی پیرامون و جهان امروز دست می یابند و مطالب فراوانی درباره ی دانش های دیگر مانند تاریخ ، علوم تجربی ، جغرافیا و ریاضیات فرا می گیرند . بر پایه ی آن چه گفتیم ، برنامه ی درسی زبان آموزی تأکید بسیاری بر فعّالیّت کتاب خوانی دانش آموزان دارد و توصیه می کند که در هر هفته دانش آموزان حدّاقل یک کتاب را بخوانند و در کلاس در مورد عناصر داستان (شخصیّت ها ، زاویه ی دید ، درون مایه ، لحن و ... ) گفت وگو کنند ، چکیده ای از داستان را بازگو نمایند و درباره ی علّت و چگونگی رویدادها ، اظهارنظر و احساسات خود را بیان کنند . هم چنین بایسته است دانش آموزان به اطّلاعات کتاب شناسی ، نظیر : نام نویسنده ، مترجم ، ناشر ، سال و مکان نشر هر اثر توجّه کنند . شایسته است فضایی در کلاس فراهم شود تا دانش آموزان در گروه های 4 یا 5 نفره کتاب را برای یکدیگر بخوانند و دیگران پس از گوش دادن ، درباره ی آن با یکدیگر گفت وگو کنند .
اهداف: 1-      رشد و گسترش توانایی خواندن نمادهای نوشتاری و تصویری زبان فارسی 2-     توانایی دریافت ارتباط معنایی بخش های مختلف یک متن 3-    توانایی درک پیام متن 4-    توانایی صامت خوانی و بلندخوانی و تندخوانی 5-    توانایی بررسی محتوای یک متن 6-     توانایی به کارگیری شیوه های مناسب خواندن 7-    توسعه و تقویت آداب و عادات پسندیده در خواندن 8-    گسترش وسعت دید در خواندن 9-     آشنایی با نمونه های خوب نثر و نویسندگان ادبیّات داستانی و معاصر 10-   تعمیق بخشیدن محتوای محوری فصل به کمک قصّه و داستان در ذهن فراگیران.
گوش دادن ، خواندن و مهارت های آن:
تقویت مهارت « گوش دادن»: برای تقویت مهارت گوش دادن باید به نکات زیر توجّه کرد:
1-   دقّت و تمرکز در شنیده ها 2-   درک گفته های دیگران 3-   درک پیام اصلی متن 4-   دقّت در لحن ها و تکیه های سخن دیگران (زیر و بم و کشش های آوایی) 5-   توانایی تحمّل سخن دیگران 6-   شناخت موسیقی کلمات برای ایجاد مکث ها و درنگ ها
گوش دادن از این رو که ذهن و زبان شنونده را فربه و فراخ دامن می سازد و توانایی درک و دریافت او را می پرورد ، مهارتی ادراکی است . توانایی فرد در گوش دادن دقیق و منظّم به سخنان گوینده ، مهارتی است که می توان از آن برای انتقال افکار و عقاید استفاده کرد . دقّت و تمرکز حواس ، دو عمل ضروری در گوش دادن است که آن را از « شنیدن » متمایز می گرداند . در حقیقت دو گوش انسان ، دو درگاه و آستانه دریافت و پذیرش سخنان و نواهای پیرامونی است . چونان بستر دو رود هستند که به دریای ذهن و زبان آدمی مدد می رسانند و آن را زنده و زایا و گوارا و پرمایه نگه می دارند و بر شکوفایی و گسترش دامنه فکر و خیال می افزایند . بدان سان که « مولانا » در دفتر ششم مثنوی معنوی فرموده است :
تا خیال و فکر خوش بر وی زند / فکر شیرین مرد را فربه کند // جانور فربه شود لیک از علف / آدمی فربه ز عز است و شرف //آدمی فربه شود از راه گوش / جانور فربه شود از حلق و نوش (مولوی، 1376: بیت 289 تا 291)
البتّه همین معنا را پیش از این ، عارف بزرگ ، هجویری (1371: 415) در «کشف المحجوب» آورده و از پنج حس به نام پنج در علوم ، یاد کرده است : « کلیت علوم را حصول ، ازین پنج در بود : یکی دیدن و دیگر شنیدن ، سدیگر چشیدن ، چهارم بوییدن ، پنجم بسودن ، و این پنج حواس ، سپاه سالاران علم و عقلند » . بنابراین برای مهندسی ساختمان زبان آموزی ، گام های زیر را باید پیمود : گام نخست : تربیت سواد دیداری (چشم) گام دوم : تربیت سواد شنیداری (گوش) گام سوم : پرورش و تربیت سواد پساوایی (و حس های دیگر) گام چهارم : پرورش تخیل و تفکر (ذهن) گام پنجم : تربیت پرسش گری و کنجکاوی (هوش) گام ششم : پرورش چه، چگونه و چه هنگام سخن گفتن (زبان)
با گسترش پهنای این دریچه ها و فربه سازی فراخنای ذهن و زبان ، دنیای فریبای ادبیّات رخ می نماید .
گوش دادن (دریافتی/ ادراکی) سواد شنیداری : در ابتدا باید دانست که شنیدن با مهارت گوش دادن تفاوت های زیادی دارد ، زیرا در شنیدن فرد به طور ناخواسته جمله ها را می شنود و هیچ گونه توجّهی به آن ها ندارد در حالی که در گوش دادن ، انسان به طور ارادی و با دقّت به سخنان گوینده توجّه کرده ، سعی دارد آن ها را درک کند و به آن چه می شنود ، اهمّیّت دهد .                             خواندن:
زبان و نیز ادبیّات ، بر پیوندی دو سویه استوار است . یک سوی آن گوینده ( شاعر یا نویسنده ) است و سوی دیگر آن شنونده یا خواننده که گیرنده پیام است . در قلمرو ادبیّات این پیوند از شاعر یا نویسنده آغاز می شود و برای تکمیل آن به خواننده ای معناآفرین و تصویرساز نیاز است تا با نیروی درک و تخیّل و آفرینش ذهن خود ، خلق هنری را به پایان رساند .به همین روی ارج و شأن « خواندن » در خلق آفرینش ادبی آن چنان برجسته است که فرایند خواندن را یکی از کارکردهای مهم و اثرگذار کنش های زبانی در فربه سازی اندیشه و رشد و پرورش شخصیّت فکری به شمار می آورند ، زیرا « خواندن » یک اثر مکتوب و متن نوشتار را به گفتاری پویا و زنده تبدیل می کند که در جریان شکل گیری آن عوامل دیگری نظیر فضای فکری و جهان نگری خواننده ، زمینه ، موقعیّت و لحن کلام و ... سبب می شوند تا معانی و برداشت های تازه ای از اثر پدیدار شود .
بنابراین خواندن یک اثر ، پیوندی است میان متن و خواننده . به بیان دیگر خواندن یک عمل تعاملی است که بین عناصر متن و خلاقیّت های ذهنی خواننده ایجاد می شود ، به همین سبب برخی به دو گونه « خواندن » اشاره می کنند .        الف : خواندن پذیرا ب : خواندن سازنده
در جریان خواندن پذیرا ، خواننده خود را تنها به درک و دریافت جمله به جمله متن محدود و مقیّد می کند . تصویر و ادراک درستی از کلیّت اثر نمی تواند به دست آورد .
در خواندن سازنده ، خواننده بر پایه ی جریان فعّال ذهنی خود و دریافت معنا و تصاویر و تخیّل حاکم بر فضای کلّی اثر ، فرایند خواندن را پیش می برد و ارتباط ویژه ای با متن برقرار می سازد . در این شیوه ، کنش خواندن یک فعّالیّت پویا و اثرگذار است .
لحن و شیوه ی خواندن ، مهم ترین فرایند هستی بخش هر اثر ادبی ـ هنری است . وقتی خواننده هنگام عمل خواندن ، خود را در فضای حسّی ـ عاطفی اثر می یابد ، در واقع با آن همراه و هم حس می شود . این ایجاد هم سویی و هم حسّی با متن سبب می شود که خواننده هستی خود را با خُلق و خوی و منش قهرمان اثر همراه و یکسان ببیند و در خود دگرگونی و تحوّلی احساس کند . تبدیل به دیگری شدن در جریان خوانش یک اثر چونان شناخت حقیقت و هویت خویشتن با ارزش است. البتّه ناگفته نماند که کنش خواندن افزون بر کارکرد تعالی بخش و دگرگون کننده ، ممکن است به آگاهی های نادرست و نارسای خوانندگان نه تنها قابلیّت های زبانی ، تصویری و شنیداری متن را آشکار نسازد ، بلکه با خوانش سطحی و ناقص ، ویژگی های اثرگذار نوشته را بی اثر گرداند .
هویت خواننده هم موضوعی است که باید بدان توجّه کرد . هر فرد دارای ویژگی هایی است و در هر لحظه به فراخور زمان و مکان و فضایی که در آن قرار می گیرد ، پاره ای از آن ویژگی ها را به نمایش می گذارد . خواندن یک متن هم به عنوان موقعیّتی اثرگذار ، بخشی از هویت فرد را آشکار می سازد .
تفاوت خواندن با روخوانی : روخوانی همان بیان کلمات از روی نوشته است که در آن هیچ ارتباطی بین کلمات و درک و دریافت وجود ندارد ، یعنی فرد آن چه را آموخته تنها به زبان می آورد . در حالی که خواندن علاوه بر بیان نوشته ها که به درک و فهم خواننده می انجامد ، منجر به برانگیخته شدن احساسات مخاطب نیز می گردد ، به طور کلّی در روخوانی فرد فقط می خواند و مخاطب فقط می شوند امّا در خواندن ، خواننده متن را با توجّه به موضوع و محتوای آن به گونه ای می خواند که مخاطب علاوه بر شنیدن ، درک می کند و تحت تأثیر قرار می گیرد .
عمل خواندن از سه فعّالیّت عمده و اساسی تشکیل می شود . اوّلین فعّالیّت فرد در امر خواندن ، دیدن کلمات و فعّالیّت دوم ، تشخیص و تلفّظ کلمات است . سومین عمل ، درک معنی مطالب خوانده شده است .
دیدن نماد بصری و خطّی – تشخیص و خوانش – دریافت معنی
این سه نوع فعّالیّت به یکدیگر وابسته اند و مکمل هم هستند . ولی معمولاً آن ها را در تعلیم خواندن ، برای سهولت بیش تر و بالابردن کارایی و هم چنین برای کمک به تکمیل هر سه نوع فعّالیّت ، از یکدیگر مجزا می کنند و به صورت مهارت های مشخص و جدا از یکدیگر مورد توجّه قرار می دهند .
روش های متنوّع خواندن: با توجّه به این که هدف برنامه ی درسی تقویت و پرورش مهارت های زبانی و ادبی است ، بنابراین پیشنهاد می شود در به کارگیری روش های یاددهی – یادگیری به روش های خواندن نیز توجّه گردد .
الف- روش بلندخوانی                ب- روش صامت خوانی
روش بلندخوانی : بلندخوانی در شروع خواندن روشی مؤثّر است زیرا در آن از دو فرایند ادراکی یعنی تمیز شنیداری و تمیز بصری استفاده می شود امّا در دوره ی متوسطه با توجّه به آموزش های دوره ی ابتدایی و ویژگی های شناختی دانش آموزان بهتر است از شیوه های مختلف صامت خوانی استفاده شود . این روش برای تندخوانی و مطالعه ی صحیح مفید است .
روش صامت خوانی : روش هایی که در زیر می آید بیش تر مبتنی بر صامت خوانی اند : 1- دقیق خوانی2- خواندن تجسّمی3- خواندن انتقادی4- خواندن التذاذی5- خواندن مروری (کل خوانی) .
دقیق خوانی : در این نوع خواندن دانش آموز به درک کامل متن خواندنی و نگهداری آن به طور منظّم در حافظه می رسد . او به افکار اصلی نویسنده پی می برد ، به ارتباط بین مطالب می پردازد ، خلاصه ی متن را بیان می کند و از آن نتیجه گیری می کند . معلّم برای سنجش این نوع خواندن صامت می تواند سؤالاتی از متن بپرسد که مفاهیم متن را مورد سنجش قرار دهد.
خواندن تجسّمی : هدف این نوع خواندن درک عمیق تر ، تحریک حس کنجکاوی و مشارکت فعّالانه در مطالعه است . برای رسیدن به اهداف مذکور لازم است قبل از مطالعه سؤالاتی از متن انتخاب شود تا از این طریق ذهن دانش آموز هنگام مطالعه به سمت یافتن پاسخ ها هدایت شود .
خواندن انتقادی : در این روش دانش آموزان متن درس را مطالعه می کنند ، سپس درباره ی ویژگی های متن و نوع نوشته و سبک نویسنده یا شاعر و قالب درس بحث و گفت وگو می کنند و در پایان نظر نهایی خود را نسبت به متن خوانده شده ارائه می دهند . در این روش دانش آموز به تجزیه و تحلیل مطالب ، ارزش گذاری و قضاوت مطالب و برقراری ارتباط بین جوانب مختلف مطالب می پردازد .
خواندن التذاذی : خواندن برای درک زیبایی ها ، روش مؤثّری برای پرورش حسّ زیبایی شناسی و تقویت ذوق ادبی است . بهتر است دانش آموز بیش تر به دنبال یافتن زیبایی های موجود در نثر و شعر باشد ، مانند یافتن تشبیهات ، ضرب المثل ها ، وزن و قافیه ، موسیقی موجود در شعر و ... با توجّه به این که یکی از اهداف آموزش زبان و ادبیّات فارسی تلطیف عواطف و التذاذ ادبی است ، در متون هنری و ادبی مانند اشعار برتر و متن های تأثیرگذار داستانی و ادبی به این نوع خواندن تأکید می شود . معلّم می تواند به تناسب سرفصل ها و عناوین دروس قطعات زیبایی از نظم و نثر را انتخاب و در کلاس با لحن و آهنگی مناسب قرائت کند . در این نوع خواندن باید متونی ارائه شود که با آن التذاذ و پرورش ذوق ادبی عملی شود .
خواندن مروری (کلی خوانی): در این شیوه ، خواننده با اندکی تورق برای به دست آوردن اطّلاعات مهم و مرور سریع نوشته ها در کمترین زمان ، عناوین اصلی و واژگان کلیدی را از نظر می گذراند تا با ساختار کلّی اثر آشنا شود.
پرورش قدرت روان خوانی در دانش آموزان:
1. به کودکان کمک نمایید که نحوه ی خواندن روان را بیاموزند . برای این کار از آنان بخواهید که داستان های جدیدی مطالعه نموده و داستان های قبلی را نیز هر روز بازخوانی نمایند.
2. با خواندن مؤثر متن های سخت تر به صورت روزانه برای کودکان و با کودکان ، به آن ها کمک نمایید که لغت ، زبان و ایده های بیش تری را در کتاب ها تجربه نمایند.
3. اطّلاعات کتاب ها را به سایر وقایع مورد علاقه کودکان ، مثل تعطیلات ، حیوانات خانگی ، خواهر و برادر و بازی ها ، ارتباط داده و کودکان را در گفت وگو و صحبت کردن در باره ی موضوعات وارد نمایید.
4.هم در داستان ها و هم در متون علمی ، کنجکاوی و شگفتی آن ها را تهییج نمایید . برای مثال هنگام خواندن داستان یا متن بپرسید « فکر می کنی احمد چه کار خواهد کرد ؟ » ، « فکر می کنید پدر چه احساسی دارد ؟ » یا « فکر می کنی قورباغه ها در زمستان چه کاری می کنند ؟ آیا فکر می کنید مشکلی وجود دارد؟ چرا؟ »
5. استراتژی های درک مطلب را مدل سازی نموده و به دانش آموزان راهنمایی و کمک ارائه دهید.
6. به این نکته اشاره کنید که چگونه عنوان و اسم یا تیتر کتاب ها موضوع کتاب را بیان می کند.
7. به دانش آموزان کمک کنید که ایده های اصلی ارائه شده در متن را به همراه جزئیاتی که از آن حمایت می کند تشخیص دهند . اشکال و تصاویر کمک می کنند که ایده های اصلی اشکار شوند و ارتباط بین متن و تصاویر به دانش آموزان کمک می نماید که چیزی را می خوانند درک کنند.
8.    به کلمات تازه و ناآشنا اشاره نموده و معانی آن ها را بررسی نمایید . این کلمات را مرتّباً مطرح کرده و دانش آموزان را تشویق کنید که در گفت وگوهای خود از این کلمات استفاده نمایند.
9.به دانش آموزان نشان دهید که چگونه از سرنخ ها و راهنمایی های متن استفاده نمایند تا معنی یک کلمه ناآشنا را تشخیص دهند . تحقیقات نشان می دهد که بیش ترین رشد دامنه لغات به هنگام فراگرفتن لغات جدید در حین مطالعه صورت می گیرد.
نکات و خصوصیّات زیر ممکن است برای بهتر خواندن ، لذّت بردن و درک صحیح مفید واقع شود : (برنیدلی، 1994) 1.شاگـــــردمحـوربودن:تأکیدوکمک به زبان آموزدر درک واقعی مفهوم متن. 2. همکاری جمعـی و شرکت در بحث : تشویق زبان آموزان به سهیم کردن دیگران در آموخته های خود، مذاکره و مشارکت در یادگیری نکات و مطالب خوانده شده. 3. فعّالیّت جسمـی : نشان دادن تصوّرات، فعّالیّت های ذهنی و احساسی مورد مطالعه. 4. تشویق به عکس العمل : ایجاد زمینه برای نمایش، نوشتن، بحث، هنرنمایی و امثال آن. 5. استفــــاده از منابـــع مختلف : نقد و بررسی مطالب با مشاهده فیلم و عکس یا خواندن نقدهای مربوط به آن ها. 6. به کارگیـــــری تخیّل : زبان آموزان نباید در قالب متن محصور شوند، بلکه دید آن ها باید گسترش یابد و ارتباط مطالب را با جنبه های مشابه و متفاوت بررسی کنند. 7. جستجوگری : بحث های باز و پیش بینی نشده عاری از قضاوت و تعصب های شخصی بین معلّم و زبان آموز. 8. انجام تکالیف : زبان آموز باید پس از خواندن، تکالیفی هر چند مختصر انجام دهد. 9. بحث گـروهی : گفت وگو و بحث درباره مطالب ، در گروه های چند نفره مفید است. 10. روش تــــــدریس : برای تدریس "خواندن" فقط یک روش وجود ندارد، بلکه می توان از روش های متفاوتی همراه با فنون و رویکردهای گوناگون استفاده کرد. 11. فـــــراموش کردن متن و توجّه به درک آن : به یاد داشته باشیم فقط یک تفسیر، یک تعریف، یک طریق آموزشی و یک راه برای درک مطلب وجود ندارد. 12. درک خــــواندن: مهم تر از همه این است که باید از خواندن لذّت برد . با توجّه به نکات فوق و مشکل آموزش " خواندن " ، معلّم وظیفه ای سنگین بر عهده دارد . متأسّفانه بعضی ها فکر می کنند که راحت ترین کار تدریس " خواندن " است ؛ چون متن در اختیار زبان آموز است و او با یک فرهنگ دو زبانه می تواند تمام مفاهیم لازم را پیدا کند . کافی است معلّم فقط در تلفّظ بعضی کلمات یا آهنگ خواندن جملات به او کمک کند. امّا نتیجه ی کار وضع اسفناکی خواهد بود و پس از چند سال مطالعه ، کلاس ، درس ، رفت و آمد و مخارج سنگین ، زبان آموز در خواندن ساده ترین متون و درک آن ها ناتوان خواهد بود و راه به جایی نخواهد برد . در واقع ، این شعار که مطلب باید مناسب با هدف باشد و پیشرفت و حاصل کار مورد ارزیابی مداوم قرار گیرد ، از قلم افتاده است. بنابراین یافتن نظامی مؤثّر برای ارزیابی کار ، نه به خاطر مجازات معلّم یا زبان آموز ، بلکه برای آگاهی هر دوی آن ها از نتیجه ی تلاش و زحمت خود ضروری به نظر می رسد . (گن ول ، 1994)

توجه ، توجه : همه ي عناصر ساختاري و محتوايي كتاب فارسي ، بربنيان اصول علم برنامه ريزي درسي ، به صورت يك پارچه و درهم تنيده سازماندهي شده است ، از اين رو ، آموزش اين كتاب ، مي بايد با همه ي ساعات آموزشي اين برنامه ، به يك دبير ، واگذارگردد و برنامه ريزان محترم آموزشي مدارس نيز لازم است به اين اصل پاي بند باشند و از تفكيك ساعات آموزشي و موارد درسي ( انشا ، فارسي و املا ) و تقسيم آن ميان چند دبير ، به ويژه دبيران غير متخصّص ، جدّاً خوداري كنند . در سال هاي گذشته ، يكي از آسيب‌هاي جدّي اين درس ، كم‌توجّهي به همين موضوع بوده است . ـ شيوه ي ارزش يابي از اين برنامه ، همان است كه در سال هاي اخير به كار گرفته مي شد البتّه بر جنبه هاي كاربردي مهارت هاي زباني در هر دو پهنه ي مهارتي تأكيد بيش تري داريم.

ساختار کتاب فارسی سال اول متوسطه (هفتم)

مطالب مشابه :

روش های پیشنهادی برای تدریس دروس زبان وادبیات فارسی

تدریس ادبیات فارسی

برخی معلمان پایه هفتم هنوز با نحوه تدریس آشنا نیستند

آرایه های ادبی. گردآورنده آقای حسینی

یک معلم یک نوشته یک وبلاگ

شیوه ی تدریس تاریخ ادبیات

طرح درس زبان فارسی 1

ساختار کتاب فارسی سال اول متوسطه (هفتم)

دانلود کتاب فارسی سال اول متوسطه اول (سال هفتم )

نکاتی درمورد تدریس درس ادبیات فارسی راهنمایی