جستجو و نجات در ارتفاع و فضاهای معلق

بسم الله الرحمن الرحیم

معاونت آموزش و پژوهش جمعیت هلال احمر استان آذربایجان شرقی

دوره آموزش تخصصی:

نام پروژه:

انواع روشهای بالاکشی مصدوم و بار

نگارنده:

سامان نظامی

زمستان 88

مقدمه:

یاری و مدد به هر اندازه و شیوه نمود شکوفایی درک انسان توانمند نسبت به همنوعان محتاج و درمانده در گردش زندگانی است[1] .

اﻓﺮاد و ﺟﺎﻣﻌﻪ در ﻗﺒﺎل ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ ‫ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﺖ ﻫﺎﻳﻲ را ﺑﺮﻋﻬﺪه دارﻧﺪ ﻛﻪ اﻳﻦ ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﺖ ﻫﺎ ﻧﺸﺄت ﮔﺮﻓﺘﻪ از ﻗﻮاﻧﻴﻦ، ﻋﺮف و ﻳﺎ ‫اﻋﺘﻘﺎدات آدﻣﻲ اﺳﺖ. ﻛﻤﻚ ﺑﻪ ﻫﻢ ﻧﻮع ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﺘﻲ ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪﻗﺎﻧﻮن ﺑﺮ ﮔﺮدن ﻓﺮد ﮔﺬارده ‫ﺑﺎﺷﺪ ﺑﻠﻜﻪ ﻫﺮ اﻧﺴﺎنی ﺑﺮ ﭘﺎﻳﺔ اﻋﺘﻘﺎدات ﻣﺬﻫﺒﻲ و عرفی ﺧﻮد ﻛﻤﻚ ﺑﻪ اﻧﺴﺎن ﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ‫ﺑﻪ ﻧﻮﻋﻲ ﻳﻜﻲ از ﺟﻨﺒﻪ ﻫﺎي اﻣﻨﻴﺖ اﻧﺴﺎﻧﻲ آﻧﻬﺎ ﺑﻪ ﻣﺨﺎﻃﺮه اﻓﺘﺎده اﺳﺖ را ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻳﻚ ‫ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﺖ ﻓﺮدي ﻗﻠﻤﺪاد ﻣﻲ ﻛﻨﺪ[2].

امدادگرانی که در سازمان هلال احمر عضو شدهاند به نوبهی خود مسولیت فردی خود را در قبال همنوعان پذیرفتهاند و با شرکت در کلاسهای و دورههای آموزشی خود را برای شرکت در ماموریتهای امداد و نجات آماده میکنند. امداد و نجات کوهستان از جمله عملیاتهای است که توسط اعضا سازمان هلال احمر صورت میگیرد و امداد و نجات در ارتفاع و فضاهای معلق از جمله وظایف تیم امداد و نجات کوهستان است.

امداد و نجات در ارتفاع و فضاهای معلق از جمله عملیاتهایی میباشد که امدادگر میبایستی از مهارت، دانش و تجربه کافی برخوردار باشد. یک امداد گر ماهر با انتخاب تکنیکهای مناسب و در نظر گرفتن امکانات موجود و ضرورتهای ایجاد شده در طی یک عملیات امداد و نجات ایمنی و سرعت عملیات را بالا خاهد برد. از جمله عملیاتهای امداد و نجات که در ارتفاع و فضاهای معلق انجام میگیرد بالا کشی میباشد که میتواند شامل مصدوم و یا هر نوع بار دیگری باشد. تکنیکهای مختلفی برای بالاکشی وجود دارد که هر کدام از آنها را میتوان با توجه به شرایط و نیازهای موجود استفاده کرد. در این پایان نامه سعی شده است روشهای مختلف بالا کشی مورد استفاده در کوهنوردی آورده شود. امیدوارم مطالب جمع آوری شده برای خواننده مفید واقع گردد.

کلیات:

تعریف بالا کشی: در امداد و نجات کوهستان به عمل انتقال بار به سمت بالا با استفاده از طناب و ابزارهای فنی، بالاکشی گویند.

ویژگی لازم برای یک روش ایدآل بالا کشی برای استفاده در امداد ونجات:

الف) در صورت بروز هر گونه مشکل مصدوم یا بار سقوط نکند، به عبارتی دیگر سیستم خود قفل شونده یا یک طرفه باشد.

ب) کل سیستم و اجزا آن قابلیت تحمل حداقل 22 کیلونیوتن را داشته باشد.

ج) نیروی لازم برای بالاکشی حداقل باشد.

د) پیچیده نباشد و برای برپایی آن از تعداد ابزار کم و ساده استفاده شود.

انواع روشهای بالا کشی با قرقره:

در این قسمت انواع روشهای بالا کشی با کاربرد عمومی از ساده ترین روش با ذکر تجهیزات مورد نیاز توضیح داده میشود و در ادامه روشهای بالا کشی مناسب برای عملیات امداد و حمل مجروح توضیح داده خواهد شد .

1- روش یک به یک ( 1-1 ) مستقیم : ساده ترین روش بالاکشی میباشد که برای بار با وزن کم مناسب میباشد و بجز طناب نیاز به ابزار فنی دیگری ندارد. در حالت بالاكشي مستقيم براي بالا كشيدن 10 کیلوگرم وزن ما به 10 کیلو نیوتن نيرو احتياج داريم[3] .

2- روش قرقره ثابت: استفاده از قرقره در روش مستقیم برای تعویض جهت نیروی کشش انجام میگیرد و تاثیری در مقدار نیروی مورد نیاز برای بالا کششی ندارد. نکته مهم اینکه نیروی وارد شده به محل اتصال قرقره ( کارگاه) دو برابر وزن بار است[4].

3- روش قرقره متحرک: در این روش قرقره به بار متصل میگردد و یک سر طناب ثابت میگردد. در این روش نیروی مورد نیاز برای بالاکشی نصف وزن بار است و همچنین نیروی وارده به طناب و محل تثبیت طناب (کارگاه) نصف وزن بار است[4].

4- روش قرقرههای مرکب: در قبل روش با استفاده از یک قرقره ثابت میتوان جهت نیرو را عوض کرد [4].

با استفاده از قرقرههای متعدد و ترکیب آنها میتوان نیروی لازم برای بالاکشی را کاهش داد. به عنوان مثال میتوان با استفاده از ترکیب 4 قرقره نیروی بالاکشی را به 4/1 کاهش داد [4].

روشهای شرح داده شده در قسمت قبل همگی به صورت دو طرفه عمل میکنند و در صورت رها کردن طناب بار و یا وصل شده به سیستم سقوط خواهد کرد. یک سیستم بالاکشی که برای امداد و نجات استفاده میگردد باید خود قفل شونده یا یک طرفه عمل کند. برای ایجاد این قابلیت از ابزارهی فنی و گرهها برای یک طرفه کردن سیستمهای بالاکشی استفاده میگردد. در زیر چند روش یک طرفه کردن سیستمهای کشش ذکر شده است.

روشهای یک طرفه کردن در سیستمهای بالا کشی:

1- گره پروسیک Prusik knot : این گره در کوهنوردی، سنگ نوردی و ... کاربرد زیادی دارد و خاصیت آن چفت شدن بروی طناب است و بنابه همین خاصیت در بالاکشی هم کاربرد دارد. در شکل زیر مراحل ایجاد گره پروسیک یا اتوبلوک نشان داده شده است. در صورت وارد شدن نیرو به کارابین این گره بروی طناب قفل خواهد[5].

2- گره مشار The Klemheist : این گره نیز مانند گره پروسیک خاصیت قفل شونده دارد و مزیت این گره نسبت به گره پروسیک در رفع راحت تر چفت شدگی بر روی طناب است. همچنین عملکر بهتری بروی طنابهای خیس و مرطوب دارد و نسبت به گره پروسیک راحتتر زده میشود[6]. این گره را با تسمه نیز میتوان روی طناب زد. نحوهی زدن گره مشار در تصویر زیر نشان داده شده است[5].

3- گره گاردا Garda Hitch: این گره با استفاده از دو کارابین ساده ایجاد میشود و به صورت یک طرفه عمل میکند. در هنگام استفاده از این گره باید توجه کرد که این گره فقط در یک جهت قفل شونده است و سمت بار باید در جهت قفل شونده گره وارد شود. نحوهی ایجاد گره گاردا در شکل زیر توضیح داده شده است [5].

4- استفاده از ابزارهای قفل شونده: استفاده از ابزارهای قفل شونده بجای گرههای گفته شده موجب تسریع در عملیات و همچنین کاهش اصطکاک مابین طنابها میگردد. از جمله ابزارهای یک طرفه یومار، مینی ترکشن، پروترکشن، کرول، تی بلوک، شانت، قریقری، آیدی و... میتوان نام برد. همانطور که قبلا هم گفته شد در سیستم های نجات به دلیل حفظ ایمنی از ابزارهایی استفاده میکنیم که مطابق استانداردهای معتبر بین المللی قابلیت تحمل حداقل نیروی 22 کیلونیوتن را اشته باشند. بنابر این فقط از ابزارهای قفل شونده مانند قریقری، آیدی و شانت با توجه به نیروی قبل تحملشان مجاز به استفاده هستیم.

حال با استفاده از یک سیستم قرقرهای و بکار گیری روشهای یک طرفه کردن میتوان یک سیستم بالاکشی مناسب برای امداد و نجات را ایجاد کرد.

ایجاد سیستمهای بالاکشی:

1- سیستم بالاکشی فلاشینزوگFlaschenzug ساده با استفاده از کارابین و طنابچه اتوبلوک: یکی از سادهترین روشهای بالاکشی میباشد که با حداقل ابزار انجام میگیرد. شکل زیر نحوه ایجاد این سیستم بالاکشی را نشان میدهد.

با استفاده از قرقره در محلهای A,B این سیستم میتوان اصطکاک را کمتر کرد و نیروی لازم برای بالا کشی را کاهش داد.

2- سیستم بال کشی فلاشینزوگ با استفاده از گره گاردا و طنابچه اتوبلوک:

در این سیستم گره گاردا عمل یک طرفه کردن را انجام میدهد و از گره پروسک برای اعمال نیروی بالاکشی استفاده میگردد. در صورتی که طول طناب بار دار زیاد باشد، بعد از هر مرحله بالاکشی، گره پروسیک بر روی طناب باردار لغزانده شده و به موقعیت پایینتر انتقال داده میشود و سپس عمل بالاکشی دوباره انجام داده میشود.

بجای گره گاردا میتوان از ابزارهایی که یک طرفه عمل میکنند مانند قریقری و آیدی استفاده کرد.

3- سیستم بالا کشی فلاشینزوگ با استفاده چند قرقره:

در این حالت به کمک قرقره ها سعی شده است با نیروی کمتر عمل بالا کشی انجام گیرد. توجه شود که محل گرههای پروسیک قبل از خروج طناب اصلی از قرقره خواهد بود. شکل زیر نحوه برقراری این روش بالاکشی را نشان میدهد.

در قسمت A از گره گاردا برای یک طرفه کردن استفاده شده است و از دو گره پروسیک برای اعمال نیروی کشش به طناب بار دار استفاده شده است[7].

4- سیستم بالاکشی موفلاژ Mouflage ساده : به این سیستم بالاکشی مارین Mariner نیز گفته میشود. تفاوت این روش با روش فلاشینزوگ در استفاده از طناب دوم است. نحوه برپایی این کارگاه در شکل زیر نشان داده شده است[5].

در این تصویر قبل از ابزارهای بادامکی استفاده شده است که استفاده از آنها در عملیات امداد توصیه نمیشود.

5- سیستم بالاکشی موفلاژ دوبل Double Mouflage Mariener : برای تبدیل سیستم بالاکشی موفلاژ ساده به موفلاژ دوبل، کارابین متصل کننده طنابچه به کارگاه را باز کرده و با یک طنابچه اتوبلوک، در قسمتی که طناب اصلی از عبور از کارگاه عبور کرده است، به طناب اصلی متصل میکنیم. برای یک طرفه کردن سیستم میتوان از گره گاردا و یا ابزارهای یک طرفه نیز استفاده کرد[8]. مراحل کار به این ترتیب است که بعد از هر مرحله کشش، گره پروسیک سمت بار و وسط طناب باید جابجا شود و عمل کشش دوباره انجام گیرد.

مزیت این روش به روش فلاشینزوگ در این است که در صورت کوتاه بودن طناب اصلی میتوان آن را ثابت کرد و از طناب دوم برای بالاکشی استفاده کرد.

6- تبدیل روش بلاکشی موفلاژ ساده به روش موفلاژ دوبل: در شکل زیر مراحل سه گانه تبدیل بلاکشی به روش موفلاژ ساده در حالتی که طناب اصلی کوتاه است را به روش موفلاژ دوبل نشان میدهد [9].

منابع:

1- مقاله روزنامه کیهان، نويسنده حسن آقايي، تاريخ نشر 12/12/1387.

2- ﻧﻘﺶﺳﺎزﻣﺎن ﻫﺎي ﻣﺮدم ﻧﻬﺎد در ‫ﮔﺴﺘﺮش اﻣﻨﻴﺖ اﻧﺴﺎﻧﻲ، ‫ﻓﺮﺷﺎد رﻓﻴﻌﻲ∗، ﻣﻨﺼﻮر ﺻﺒﺎغ ﮔﻞ و رﻋﻨﺎ اﺑﺮاﻫﻴﻤﻲ، همایش بین المللی امنیت انسانی در غرب آسیا، تاریخ ٦ و ٧ آذرماه ١٣٨٧، دانشگاه بیرجند.

3- سایت www.parsaei.com

4- سایت en.wikipedia.org

5- طرح درس مربیگری درجه3 سنگنوردی ، فدراسیون کوهنوردی و صعودهای ورزشی، 1385

6- سایت www.animatedknots.com

7- سایت www.marclemo.com

8- سایت www.stickut.com/shishablog

9- سایت esccany.free.fr

جستجو و نجات در ارتفاع و فضاهای معلق

مطالب مشابه :

مانور امداد و نجات در ارتفاع در مراکز صنعتی

گزارش دوره پیشرفته امداد در ارتفاع- مشهد

خواب آلودگی در ارتفاع،خواب مرگ وتخلیه انرژی

گزارش دوره امداد در ارتفاع

مانور امدادو نجات در ارتفاع در مراکز صنعتی

دوره پیشرفته امداد در ارتفاع با حضور مربی از پارک ملی یوسمیتی:

دور امداد در ارتفاع و فضای معلق

جستجو و نجات در ارتفاع و فضاهای معلق

داستان یک حادثه و امداد و نجات کوهستان و تجربیات آن