جزوه آشنایی با کارگاههای صنعتی

 

کارگاه

محلي که در آن افرادي با استفاده از ابزار و ماشين آلات کار کرده قطعه اي را توليد يا تعمير ميکنند.كارگاه در لغت به معنای كارخانه، محل كار و در اصطلاح حقوق منظور از كارگاه، سازمانی است كه برابر طرح پیش بینی شده به طور دائم مقداری وسایل مادی و انسانی را برای انجام یك فعالیت اقتصادی و به منظور ارضاء حوائج مراجعان خود به كار می‌گیرد.

ايمني در كارگاه

کارگاه بايد طوري باشد که شخص در آن احساس ايمني کامل نموده و بتواند به راحتي و با حداکثر راندمان به کار خود ادامه دهد.به همين دليل علاوه بر شرايط خصوصي هر کارگاه شرايط عمومي زير در کارگاه بايد رعايت شود.

نظم و ترتيب در کار :

نظم و ترتيب در کار باعث جلوگيري از اتلاف وقت ،عصبانيت و گفتگوي غير ضروري مي شود.

چيدمان ابزار

قسمتهاي از ابزارها که بوسيله دست هدايت ميشوند بايد از نظر طراحي طوري باشند که براحتي در دست قرار گيرند . مانند وسايل اندازه گيري، دستگيره ماشين ها و......

روشنايي

محل کار بايد طوري باشد که:اولا نور کافي داشته باشد .ثانيا نور غير مستقيم بتابد.

یکی دیگر از عوامل فیزیکی محیط کار روشنایی است ، پیشرفت صنایع و نیاز روزافزون به بازده بیشتر ایجاب می کند که کار در محیطهای بسته در شب و روز ادامه پیدا کند و در همین راستا استفاده از منابع روشنایی مصنوعی از اهمیت ویژه ای برخوردا ر است . چرا که کمبود آن درمحیط کار علاوه بر ایجاد خستگی اعصاب ، صدمات دیگری به سلامت و بینایی کارکنان وارد می کند . نور نه تنها برای رؤیت اشیاء و انجام کار ها مورد استفاده قرار می گیرد بلکه از آن به عنوان عاملی برای ایجاد محیط کاری مطبوع و دلپذیر استفاده می شود . بنابراین میزان نور با توجه به اهمیت و نوع کار و درجه ظرفیت و دقت مورد نیاز در آن می بایست در حدی تأمین گردد که کارگران بتوانند وظایف خود را به راحتی انجام دهند. به طور کلی یک سیستم روشنایی مناسب و کافی اثرات مثبت زیر را خواهد داشت :

1- میزان رغبت کار در کارگران افزایش می یابد.

2- دقت عمل در کار بیشتر می شود.

3- بازده کاری افزایش می یابد.

4- سلامت چشم و قدرت بینایی کارگر محفوظ مانده و خستگی اعصاب کمتر می شود.

5-کار بهتر ، دقیق تر انجام شده و از میزان حوادث حین کار کاسته می شود.

مناسب بودن یک سيتم روشنایی فقط به کافی بودن میزان روشنایی نیست بلکه توزیع نور می بایست مطلوب باشد ، درخشندگی سطوح چشم زدگی ایجاد نکند و سایه های مزاحم به وجود نیاورد .

منابع نور به دو گروه تقسیم بندی می شوند که عبارتند از :

الف - منابعطبیعی

که مهمترین آنها خورشید است و میزان روشنایی آن برحسب محل جغرافیایی ، فصل و شرایط هواشناسی متغییر است . برای بهره گیری ازروشنایی طبیعی می بایست در طراحی ساختمان ، سطح پنجره ها و موقعیت آنها توجه ویژه ای داشت.

ب-منابعمصنوعی:

جهت تأیید روشنایی مصنوعی از لامپ ها بهره گرفته می شود لامپ ها در انواع مختلف موجود هستند و هر کدام کاربرد خاصی دارند مثل لامپ های رشته ای ، فلورسنت و ... لامپ ها می بایست طوری نصب شوند که باعث خیرگی چشم یا انعکاس نور در سطوح کارگاه نشوند و در عین حال نور در کلیه قسمتهای کارگاه توزیع شود . در مواردی که برای انجام کارها به روشنایی بیشتری علاوه بر روشنایی عمومی کارگاه نیاز باشد می بایست روشنایی موضعی از طریق نصب لامپ در طرف چپ سطح کار فراهم شود . به هر حال اگر احساس می کنید . میزان روشنایی محل کارتان مناسب و کافی نیست به مسئولین مربوطه اطلاع دهید.

مهندسان بهداشت حرفه ای امور HSE میزان روشنایی محلهای کاری را به طور دوره ای اندازه گیری و ارزیابی کرده وبا دخالت در طراحی روشنایی در تأمین روشنایی مناسب سطوح کاری تلاش خواهند کرد. بنابراین شما می توانید مشکلات خود را در این زمینه با آنها در میان بگذارید.

نمونه هايي از رعايت مقررات ايمني و پيشگيري از حوادث در اکثر کارگاهها لازم است اجرا شود به شرح زير است:

1-آگاهي از خطراتي که در هر کارگاه وجود دارد قبل از ورود به آن کارگاه.

2-رعايت نظم و ا نضباط لازمه اطمينان و جلوگيري از خطرات است.

3- کنترل ابزارها و وسايل قبل از شروع به کار .(چون ابزارهاي معيوب خطراتي به دنبال دارند)

4-بازي کردن يا دعوا کردن در کارگاه خطرات غير قابل جبراني در پي دارد.

5-آزاد گذاشتن محل عبور و مرور و جلوگيري از برخوردها.

6- عاري بودن کف کارگاه از مواد لغزنده نظير روغن،گريس،آب صابون و....

7-جلوگيري از سقوط اشياء و اشخاص از طريق صحيح قرار دادن اشياء در محل خود.

8- اطمينان از بريدگي يا زدگي سيم هايي که داخل لوله نيستند مثل: سيم دريل،سيم دو شاخه وسايل برقي و ....

9- تحت کنترل بودن و در دسترس بودن وسايل ضد حريق مثل کپسول آتش نشاني .

10- دور نگهداشتن پارچه و موادي که به راحتي آتش ميگيرند از محل جرقه.

11-عدم دستکاري ماشيني که با طرز کارآن آشنايي نداريم چون امکان سانحه در همان ابتدا وجود دارد.

12-استفاده از کلاه، عينک و کفش ايمني در محلهايي که احتمال سانحه وجود دارد.

13- اطمينان ازاينکه حفاظ وسايل روي وسيله باشد مثل سنگ فرز.

14- اعلام معايب و نواقص دستگاه به سرپرست مربوطه قبل از دستکاري آن.

15- باز کردن فيوز دستگاههايي که روي آنها تعميرات برقي و غيره انجام ميشود.

16- نگاه کردن به صحنه کار خود و عدم خيره شدن به کار ديگران.

17- پوشيدن لباس کار مناسب در کارگاه(گشاد نباشد، داراي نوار آويزان نباشد،بدون دکمه نباشد)

18-عدم استفاده از شال گردن،کراوات و چيزهايي از اين قبيل.

19-عدم استفاده از انگشتر و حلقه و حتي ساعت هنگام کار.

20- عدم استفاده از وسايلي که با کار مربوطه تناسب ندارند.  

حوادث ناشي از كار، واقعيت ها و راهبردها

روز 28 آوريل هر سال – 8 ارديبهشت ماه – به يادبود قربانيان ناشي از صدمات شغلي (حوادث و بيماري ها)، روز جهاني ايمني و بهداشت حرفه اي ناميده مي شود. براساس يكي از تعاريف موجود، حوادث ناشي از كار، حوادثي هستند كه درحين انجام وظيفه و به سبب آن براي بيمه شده اتفاق مي افتند. پيشگيري از بروز حوادث شغلي از ابعاد انساني، اجتماعي و اقتصادي حايز اهميت است. ابعاد اقتصادي يك حادثه شامل هزينه هاي مستقيم (وقفه در كار، انتقال مصدوم به مركز درماني، هزينه غرامت ها و...) و غيرمستقيم (وقفه در كار سايرين، هزينه ناشي از افت كمي و كيفي محصول، آموزش و آماده سازي فرد جديد...) است. بررسي ها نشان مي دهد درمقابل هر حادثه ناشي از كار ثبت شده، 30 حادثه كوچك (منجر به گرفتن خدمات سرپايي) و 300 خطا (منجر به اتلاف وقت و كاهش ساعات كار) رخ مي دهد و در هر حادثه، علاوه بر فرد حادثه ديده، كارفرمايان، سازمان تامين اجتماعي و جامعه، دچار خسارت هاي مختلف اقتصادي و اجتماعي خواهند شد. حمايت از كارگران دربرابر حوادث ناشي از كار سابقه اي طولاني در كشورهاي مختلف دارد. اولين بار در آلمان، سال 1869 حمايت كارگران درمقابل حوادث، سال 1884 بيمه اجتماعي حوادث شغلي و سال 1877 مقررات پيشگيري حوادث شغلي تدوين شد. در آمريكا، سال 1886 اعلام اجباري حادثه به سازمان هاي مرتبط، در فرانسه، سال 1893 قانون حفاظت صنعتي تدوين شد.

با تاسيس سازمان بين المللي كار در سال 1919 تدوين و مقررات مربوط به ايمن سازي كار و پيشگيري از بروز حوادث، در كانون توجه اين سازمان قرار گرفت.

حادثه، تعاريف متفاوت و مختلفي دارد. از جمله تعاريف حادثه مي توان به تعريف رويدادي پيش بيني نشده در اثر خطاي انسان و ضعف مديريت و واقعه اي غيرمنتظره و برنامه ريزي نشده (سازمان بين المللي كار) اشاره كرد.

ماده 60 قانون تامين اجتماعي، حادثه ناشي از كار را حوادثي تعريف كرده است كه در حين انجام وظيفه و به سبب آن براي بيمه شده اتفاق مي افتد. نكته مهم در اين تعريف، آن است كه همه حوادث روي داده در اوقات مشغول به كار (كارگاه، مؤسسات وابسته، ساختمان ها و محوطه آن، خارج محوطه به دستور كارفرما)، مراجعه به درمانگاه يا بيمارستان براي معالجه، اوقات رفت و برگشت از منزل به كارگاه و برعكس حوادث روي داده در حين نجات ساير بيمه شدگان نيز به عنوان حوادث ناشي از كار تلقي مي شود.

حوادث ناشي از كار از سوي سازمان هاي مختلف در گروه هاي مختلف تقسيم بندي شده اند، اين حوادث در سال 1923 در كنفرانس بين المللي آمارگران بر اساس علت بروز و در سال 1962 براساس علت بروز و نتايج، در سال 1968 از سوي سازمان ملل متحد بر اساس سن، جنس، تجربه، نوع شغل و روز از دست رفته كاري تقسيم بندي شدند و درنهايت سازمان بهداشت جهاني و سازمان بين المللي كار، اين حوادث را بر اثر نوع حادثه، مواد، محيط كار، محل آسيب ديدگي، طبيعت صدمه و جراحت جسمي ناشي از حوادث، بررسي و تقسيم بندي مي كنند.

همان گونه كه گفته شد حوادث ناشي از كار براي كارگران، كارفرمايان، سازمان هاي بيمه گر و جامعه، عوارض مختلفي را به دنبال دارند كه به شرح زير قابل بررسي هستند:

1– عوارض حوادث ناشي از كار براي كارگران: حوادث ناشي از كار سبب درد و رنج ناشي از آسيب جسمي، احتمال معلوليت، عدم توانايي در انجام كار سابق، اثر رواني ناشي از محدوديت شغلي و كاهش حقوق كارگر مي شود. درصورت معلوليت و مرگ كارگر، آثار مذكور شديدتر است. درضمن كاهش درآمد، مشكلات را افزايش مي دهد.

2- عوارض حوادث ناشي از كار براي كارفرمايان: آثار حوادث ناشي از كار براي كارفرمايان شامل كاهش توليد، كاهش كيفي محصول در اثر بكارگيري كارگر جديد به جاي كارگر حادثه ديده، افزايش هزينه اضافه كار براي جبران كاهش توليد، تعمير و تعويض قطعات ماشين آسيب ديده، هزينه آموزش و جايگزيني فرد جديد، اتلاف وقت و هزينه حقوقي و هزينه درماني و پزشكي است. در كارگاه هاي كوچك اين اثرات بيشتر نمود دارد.

3– عوارض حوادث ناشي از كار براي جامعه: در جامعه اثرات ناشي از كار به شكل كاهش درآمد خانواده، كاهش درآمد به دليل خروج فرد از نيروي كار، تاثير بر سازمان هاي پرداخت كننده خسارات نظير سازمان تامين اجتماعي، افزايش هزينه بكارگيري فرد مجرب و مطلع و... قابل ارزيابي است.

عوامل مؤثر در بروز حوادث

عوامل مؤثر در بروز حوادث شغلي، شامل سابقه اجتماعي، عوامل محيطي، صفات شخصي (سرسختي، عصبانيت، عجله و بي باكي)، شرايط ناايمن، عمل ناايمن، اشتباه فردي، ضعف مديريت، ميزان تحصيلات و استفاده نكردن يا استفاده نامناسب از وسايل حفاظت فردي و خط مشي مديريت است. از اعمال ناايمن مي توان به مواردي مانند كار بدون مجوز، استفاده از ابزار معيوب، عدم توجه به اخطارها، عدم استفاده از وسائل حفاظت فردي، سرعت زياد ماشين آلات، بلندكردن غلط بار، شوخي و تعمير ماشين حين حركت، مي توان نام برد. از ميان شرايط ناايمن هم مي توان به مواردي نظير بي دقتي در كار با مواد خطرناك، وجود ابزار و دستگاه هاي معيوب، بي نظمي در كار، فقدان علايم هشدار دهنده در محيط كار، صداي زياد، روشنايي كم، فقدان تهويه و فقدان وسايل خاموش كننده حريق اشاره كرد.در ميان عوامل فردي مؤثر در بروز حوادث هم، مي توان به ميزان تحصيلات، انگيزش، توانايي، مهارت، وضعيت جسمي و روحي، زمان عكس العمل نسبت به حادثه و آگاهي ايمني فرد اشاره كرد و درنهايت در بين عوامل محيطي مؤثر در بروز اين حوادث، مي توان از مواردي نظير حرارت، رطوبت، سرما، فشار، صدا، نور، طبيعت كار، كار در ارتفاع، لغزندگي كف كارگاه، پستي و بلندي كف كارگاه نام برد.

مهم ترين شاخص هاي رايج در بررسي حوادث شغلي، شامل ضريب تكرار، ضريب شيوع و ضريب شدت است. در محاسبات هر فوت و ازكارافتادگي برابر با 7500 روز از دست رفته (سازمان بين المللي كار)، هر فوت و از كارافتادگي 6000 روز (آمريكا)، قطع بازو از بالاي آرنج 4500 روز، قطع ران از بالاي زانو 4500 روز، كوري كامل دو چشم 6000 روز و كري كامل دو گوش 1750 روز از دست رفته محاسبه مي شوند. مهم ترين دليل بررسي حوادث ناشي از كار و جمع آوري اطلاعات مربوط به آنها پي بردن به برنامه ها و راه هاي لازم جهت جلوگيري از وقوع مجدد آنها است. در ايران نيز كليه كارفرمايان موظف به ارسال فرم گزارش حوادث شغلي به اداره هاي تامين اجتماعي و كار هستند.

نتايج كلي بررسي حوادث

با بررسي حوادث شغلي، مي توان توصيه هاي ذيل را براي كاهش موارد بروز چنين حوادثي و به حداقل رساندن آسيب هاي ناشي از آن، بيان كرد:

1– حادثه به دليل عمل غيرايمن، وضع ناايمن، ماشين بي حفاظ، نقص بهداشتي محيط كار به وجود مي آيد.

2– عمل غيرايمن افراد، مسئول اكثر حوادث است.

3– وقوع حادثه قابل پيشگيري است.

4– چهار روش اصلي پيشگيري حادثه بازبيني مهندسي، ترغيب و تشويق، انضباط، تطبيق كاركنان با شرايط است.

5– روش هاي پيشگيري از حوادث مشابه روش كنترل كيفي و كمي توليد است.

6– مسئوليت عمده وقايع نامطلوب به عهده مديران است.

7– سرپرستان و استادكاران افراد كليدي در پيشگيري از حوادث هستند.

نكات ايمني در خصوص كارگاهها و تجهيزات توزيع برق

1- در معابر عمومي به علايم هشدار دهنده كه روي تابلو هاي برق و تابلو هاي سيار كه كارگران نصب كرده اند توجه و مراقبت نماييد

2-از دستكاري به جعبه هاي انشعاب و باز كردن درب آنها و ساير تجهيزات برقي مثل تابلو هاي برق ، پايه هاي فلزي روشنايي ، دريچه ترمينال آنها و امثالهم خودداري نماييد

3- در صورتيكه حفاري جهت كابل برق احداث شده و يا كارگران مشغول به كار هستند مراقبت نماييد تا خطري متوجه شما نباشد। ضمنا مسير حفاري كه تا چند روز پر نمي شود به منطقه برق خود اطلاع دهيد

4- در صورت مشاهده هر گونه اتفاق غير منتظره در رابطه با تجهيزات برقي مثل تير شكستگي ، آتش سوزي در تجهيزات برقي ، سيم پارگي و ... مراتب را فورا به اداره حوادث منطقه خود اطلاع دهيد

5- در هواي باراني و مرطوب ، تنه درختان و تيرهاي برق بخصوص تيرهاي فلزي را لمس نكنيد।

6- از بچه مراقبت نماييد كه به دريچه باز شده پايه هاي روشنايي فلزي نزديك و دستكاري نكنند

7- در جاهاييكه تيرهاي سيماني برق روي هم انباشته شده و خطر لغزش تيرها وجود دارد ، بچه ها را محافظت نماييد।

8- سيم هاي لخت كه از روي تيرهاي برق به سطح پايين يا زمين افتاده هرگز دست نزنيد

9- مراقبت نماييد ، اشياء فلزي مثل آنتن تلويزيون به سيم هاي برق نزديك نشود

10- اشياء فلزي را در ساختمان يا معابر به سيم هاي برق نزديك نكنيد.१

11- ماشين خود را مقابل پست هاي زميني پارك نكنيد

12- در صورتيكه اختلالي در برق منزل داريد ، هرگز تجهيزات برقي بيرون مثل جعبه انشعاب ها را باز و اقدام به تعميير نكنيد و هرگز از تعميرات الكتريكي نخواهيد اين كار را نكنيد

13- ماشين هاي مخصوص مثل جرثقيل و كاميون و كمپرسي در موقع عبور يا مانور به شبكه برق نزديك و ايجاد خطر شود।بايستي اين مورد را توجه نماييد

14- در رانندگي دقت نماييد بخصوص در شبها كه وسيله خودرو به تجهيزات برقي اصابت نكند

15- لوله هاي فلزي محافظ كابل جعبه انشعاب و ساير متعلقات را هرگز دست نزنيد

16- چراغ هاي خاموش روشنايي را در اسرع وقت به نگهباني منطقه اطلاع دهيد

17- از شبكه هاي برق اقدام به گرفتن برق غير مجاز نكنيد و ساير تخلفات مشاهده شده را به نگهباني منطقه اطلاع دهيد

18- اگر افرادي در ارتباط با برق مراجعه نماييد ، كارت شناسايي در خواست و مراقبت نماييد كه افراد مشكوك نباشند

19- در موقع نصب يا جمع آوري تير برق و ترانس برق كه جرثقيل و كارگران مشغول به كار هستند، خطر باز شدن زنجير و ساير خطرات وجود دارد شديدا محوطه خطر را در نظر داشته باشيد

20- ممكن است بر اثر بي احتياطي كارگران برق در لحظاتي درب ورودي تجهيزات برقي باز باشد। مراقبت نماييدكه بچه ها و بزرگترها داخل پست نشوند و تجهيزات برقي را دست نزنند

21- در پشت بام ها مراقبت نماييد در هنگام برف روبي يا ساير موارد مواد به روي سيم هاي برق ريخته نشود ضمن اينكه در رطوبت، پارو و مواد عايق نيز هادي شده و خطر برق گرفتگي و حادثه وجود دارد

22- تير هاي چوبي كه آغشته به مواد سمي هستند ، اگر تراشه آن در دست بچه ها بعلت مختلف فرو رود خطرات عفونت دارد ، مراقبت نماييد

23- درختاني كه درگير با شبكه هستند بخصوص درختان ميوه مثل توت ، براي بچه ها و جوانان كه بالاي درخت رفته اند در مواقعي امكان خطر دارد ، مراقب باشيد

24- هرگز روي تير هاي برق و يا درب پست ها و ساير تابلو ها ، اعلانات نصب نكنيد اين مسئله بسيار خطرناك است بخصوص نصب آگهي ها روي تير هاي برق كه خطر برق گرفتگي وجود دارد ।تا بحال چندين حادثه منجر به فوت در اين قبيل موارد مشاهده شده است

25- كارگران در معابر براي اتصال كابل هاي زمين از قير مذاب استفاده مي نمايند . خطرات قير مذاب بسيار جدي است . به بچه ها و جوانان احتياط با برخورد به اين موارد را ياد آوري كنيد.

ماشين‌هاي‌افزار

ماشين‌ مته‌ ماشين‌ ابزاريست‌ كه‌ روي‌ محور گردنده‌ آن‌ ابزارهاي‌ برنده‌ يا نوك‌ تيز يا شياردار سوار شده‌ است‌ كه‌ براي‌ سوراخ‌ كردن‌ فلز يا چوب‌ يا مواد ديگر بكار مي‌رود.
 همچنين‌ مي‌توان‌ با استفاده‌ از ابزارهاي‌ مخصوص‌ عمل‌ كام‌ درآري‌ - فرزكاري‌ توتراشي‌ - جاخالي‌ كردن‌ (عقب‌ نشيني‌ در داخل‌ سوراخ‌) و قلاويز زدن‌ را انجام‌ داد.
ماشين‌ تراش‌ ماشيني‌ است‌ مخصوص‌ تراشيدن‌ سطوح‌ استوانه‌اي‌ يا درآوردن‌ پيچ‌ كه‌ داراي‌ محور افقي‌ يا قائم‌ دوار مي‌باشد (محور 3 نظام‌ يا 4 نظام‌) و قطعه‌ كار فلزي‌ يا چوبي‌ روي‌ آن‌ بسته شده‌ و با آن‌ مي‌گردد. درضمن‌ مي‌توان‌ با نصب‌ ابزارهاي‌ مخصوص‌ از اين‌ دستگاه‌ براي‌ توتراشي‌، سوراخ‌گيري‌ حديده‌ كردن‌، آج‌ دادن‌ و پيچ‌ تراشي‌ استفاده‌ كرد.
 ماشين‌ فرز ابزاريست‌ كه‌ معمولاً براي‌ شكل‌ دادن‌ و تراشيدن‌ سطوح‌ خارجي‌ يا داخلي‌ قطعات‌ فلزي‌ بكار مي‌رود.
 اين‌ قطعات‌ روي‌ يك‌ ميز ثابت‌ با ميز با حركت‌ كشويي‌ يا گردان‌ يا بين‌ دو مرغك‌ بسته‌ مي‌شود و عمل‌ تراش‌ به‌وسيله‌ فرز دندانه‌ داري‌ كه‌ توسط‌ يك‌ محور گردنده‌ افقي‌ يا قائم‌ به‌ حركت‌ در مي‌آيد انجام‌ مي‌شود همچنين‌ مي‌توان‌ با ابزارهاي‌ مخصوص‌ عمل‌ توتراشي‌ - سوراخ‌ كردن‌ - يا كله‌ زني‌ را روي‌ قطعه‌ كار انجام‌ داد.
 ماشين‌ صفحه‌ تراش‌ دروازه‌اي‌ ماشين‌ ابزاري‌ است‌ كه‌ براي‌ صاف‌ كردن‌ يا شكل‌ دادن‌ سطوح‌ قطعات‌ بزرگ‌ فلزي‌ بكار مي‌رود و قطعات‌ كار روي‌ يك‌ ميز افقي‌ كه‌ در زير قسمت‌ قلم‌گير حركت‌ رفت‌ و آمد انجام‌ مي‌دهد بسته‌ مي‌شود قسمت‌ قلم‌ گير قابل‌ تنظيم‌ بوده‌ و نسبت‌ به‌ ميز ثابت‌ مي‌باشد و قلم‌ رنده‌ به‌ آن‌ نصب‌ شده‌ كه‌ قطعه‌ كار را فقط‌ در يكي‌ از جهات‌ حركت‌ ميز برش‌ مي‌دهد.
ماشين‌ كله‌ زني‌ ماشيني‌ است‌ كه‌ براي‌ رنده‌ كردن‌ قطعات‌ فلزي‌ در جهت‌ قائم‌ بكار مي‌رود و طرز كار آن‌ شبيه‌ به‌ ماشين‌ رنده‌ مي‌باشد قلم‌ رنده‌ در حركت‌ رفت‌ و آمد خود براده‌ برداري‌ كرده‌ و ميز كار كه‌ قطعه‌ كار روي‌ آن‌ بسته‌ مي‌شود حركت‌ پيشروي‌ و عمل‌ تنظيم‌ را انجام‌ مي‌دهد.

تعریف جوشکاری :

هرگاه برای اتصال دادن قطعات فلزات از انرژی حرارتی استفاده شده و محل اتصال ذوب و مولکولهای فلزات درهم تداخل نمایند ، این نوع اتصال را جوشکاری گویند .  

انواع جوشکاری:

1. ذوبی  با استفاده از انرژی گاز  ( در مواقع ظریف کاری و جاهایی که مرطوب است )

2. برقی  با استفاده از انرژی قوس الکتریکی 

3.فشاری ابتدا قطعات را سرخ کرده و به درجه ی نرم شدن قطعه که رسید در اثر پرس قطعات جوش می خورند

4.حرارتی – شیمیایی ( ترمیت ) : مخلوطی از اکسید آهن و پودر آلومینیوم است .

که گرمازا می باشد و برای اتصال قطعات فولادی سنگین ( ریلها ، پل )

5. نقطه جوش   با استفاده از خاصیت ولتاژ القایی و جریان برق ورقها در بین دو

الکترود و نقطه جوش می شود .

جوشكاري با قوس الکتريکي :

يکي از متداول ترين روشهاي اتصال قطعات کار مي باشد، ايجاد قوس الکتريکي عبارت از جريان مداوم الكترون بين دو الکترود و يا الکترود و يا الکترود و کار بوده که در نتيجه آن حرارت توليد مي شود. بايد توجه داشت که براي برقراري قوس الکتريک بين دو الکترود و يا کار و الکترود وجود هوا و يا يک گاز هادي ضروري است. بطوريکه در شرايط معمولي نمي توان در خلاء جوشكاري نمود.

در قوس الکتريکي گرما و انرژي نوراني در مکانهاي مختلف يکسان نبوده بطوريکه تقريباً 43% از حرارت درآند و تقريباً 36% در کاتد و 21% بقيه بصورت قوس ظاهر مي شود. دماي حاصله از قوس الکتريکي بنوع الکترودهاي آن نيز وابسته است بطوريکه در قوس الکتريکي با الکترودهاي ذغالي تا 3200 درجه سانتيگراد در کاتد و تا 3900 در آند حرارت وجود دارد. دماي حاصله در آند و کاتد براي الکترودهاي فلزي حدوداً 2400 درجه سانتيگراد تا 2600 درجه تخمين زده شده است.

در اين شرايط درجه حرارت در مرکز شعله بين 6000 تا 7000 درجه سانتيگراد مي باشد از انرژي گرمائي حاصله در حالت فوق فقط 70% تا 60% در قوس الکتريک مشاهده گرديده که صرف ذوب کردن و عمل جوشکاري شده و بقيه آن يعني 30% تا 40% بصورت تلفات گرمائي به محيط اطراف منتشر مي گردد.

طول قوس شعله Arc length بين 8/0 تا 6/0 قطر الکترود مي باشد و تقريباً 90% از قطرات مذاب جدا شده از الکترود به حوضچه مذاب وارد مي گردد و 10% باطراف پراکنده مي گردد. براي ايجاد قوس الکتريکي با ولتاژ کم بين 40 تا 50 ولت در جريان مستقيم و 60 تا 50 ولت در جريان متناوب احتياج مي باشد ولي در هر دو حالت شدت جريان بايد بالا باشد نه ولتاژ.

روش های ریخته گری

فرآیند ریخته گری با تولید قالب آغاز می شود که شکل قالب، قرینه و معکوس قطعه ای است که ما نیاز داریم. قالب از مواد نسوز مانند ماسه تهیه می شود. فلز بر روی یک اجاق حرارت داده می شود تا ذوب شود. سپس فلز مذاب در گودی قالب که شکل قطعه مورد نظر است ریخته می شود. و تا زمان جامد شدن خنک می گردد. نهایتا قطعه فلزی شکل گرفته از قالب جدا می شود.

تعداد زیادی از سازه های فلزی که هر روز با آنها سرو کار داریم به روش ریخته گری تولید شده اند. علل این (گستردگی کاربرد ریخته گری) عبارتند از :

۱- به روش ریخته گری می توان قطعاتی را تولید کرد که هندسه بسیار پیچیده ای دارند و یا دارای حفره های درونی می باشند.

۲- برای تولید قطعات بسیار کوچک و همچنین قطعات بسیار بزرگ از چندصد گرم تا چندین هزار کیلو گرم می توان از این روش استفاده کرد.

۳- این روش از نظر اقتصادی بسیار مقرون به صرفه است . و هدر رفت کمی دارد. فلزات اضافی در هر بار ریخته گری دوبار ذوب شده و استفاده می شوند.

۴- فلز ریخته گری شده ایزو تروپیک است یعنی در تمام جهات دارای خواص فیزیکی و مکانیکی یکسانی است.

مثال های پرکاربرد:

دستگیره های در ، قفل ها ،پوشش یا بدنه موتور ها، پمپ ها و غیره، چرخ بسیاری از اتوموبیل ها.

از روش ریخته گری بطور گسترده ای در صنایع اسباب بازی استفاده می گردد . به عنوان مثال در تولید قطعات ماشین ها، هواپیما ها و غیره.

خلاصه ای از انواع روش های ریخته گری ، به همراه مزایا و معایب آنها و مثالهایی در این زمینه.

ریخته گری با ماسه:

در ریخته گری ماسه ای از ماسه طبیعی یا ماسه ترکیبی( ماسه دریاچه) استفاده میشود، که دارای یک ماده نسوز به نام سیلیکا(sio2) می باشد. دانه های شن باید بقدر کافی کوچک باشند تا بتوان آن ها را متراکم کرد.و در عین حال باید آنقدر درشت باشند تا گازهای تشکیل شده در هنگام ریخته گری از بین منافذ آنها خارج شوند. در قالب های بزرگ تر از ماسه سبز استفاده می کنند(ترکیبی از ماسه،خاک رس و مقداری آب).

ماسه را می توان مجددا مورد استفاده قرار داد. همچنین زائده ها و فلزات اضافی بریده شده و مجددا استفاده می گردند.

قالب های ماسه ای دارای قسمت های زیر می باشند:

· قالب از دو قسمت اصلی تشکیل شده است. درجه بالایی cope و درجه پایینی drag نامیده می شوند.

· مذاب در فضای بین دو درجه که حفره قالب نام دارد ،جاری می گردد. هندسه طرح توسط یک قطعهء چوبی که الگو نام دارد، ایجاد می شود. شکل طرح ، تقریبا شبیه به قطعه ای که ما نیاز داریم می باشد.

· حفره قیفی شکل: بالای این قیف ظرف مذاب ریزی قرار دارد. و به قسمت لوله مانند قیف sprue گفته می شود. فلز مذاب در داخل ظرف مذاب ریزی ریخته شده و از طریق spure به سمت پایین جاری می شود.

· راهگاه ها ، کانل هایی عمودی و توخالی هستند که حفره قالب را به سطح آن متصل می کنند. منطقه ای که این راهگاه ها به حفره ء قالب می رسند ، دروازه (gate) نام دارد.

· چندین حفره دیگر نیز درون قالب تعبیه می شوند که با سطح آن در تماسند. اضافه مذابی که درون قالب ریخته می شود ، به داخل این حفره ها که “لوله های تغذیه” نام دارند جاری می گردد. این لوله ها مانند مخازن ذخیره مذاب عمل می کنند. همینطور که مذاب در داخل حفره قالب در حال جامد شده است حجم آن کم می شود. برای جلوگیری از ایجاد حفره در داخل قطعه ، مذاب جبران کننده از داخل این لوله ها به قالب وارد می شود.

· منافذ هوا : لوله های باریکی هستند که حفره قالب را به فضای بیرون متصل می کنند و به گاز ها و هوای داخل قالب اجازه می دهند که از قالب خارج شوند.

· ماهیچه ها: بسیاری از قطعات ریخته گری دارای سوراخ های داخلی هستند(فضا های خالی).یا برخی حفره های موجود در ساختار آنها از هیچ کجای قالب قابل دسترسی نیستند. این سطوح درونی به وسیله ماهیچه ها ایجاد می گردند. ماهیچه ها ازطریق آمیختن ماسه با یک سری چسب های خاص تهیه می شوند . این چسب باعث می شود که وقتی ماهیچه را در دست می گیریم شکل خود را حفظ کند. قالب از طریق قرار دادن ماهیچه در داخل حفره درجهء پایینی و قرار دادن درجه بالایی روی آن و قفل کردن دو درجه به هم، ساخته می شود. بعد از انجام عملیات ریخته گری ، ماسه ها کنار زدن می شوند و ماهیچه بیرون کشیده شده و معمولا شکسته میشود.


مطالب مشابه :


جزوه آشنایی با کارگاههای صنعتی

را خواهند ساخت و با شور و عشقي که با طرز کارآن آشنايي انواع جوشکاری: 1. ذوبی



آشنايي با کاربرد Access قسمت دوم

شناسایی اصول کار با انواع طرز كار با که با انتخاب یک قالب الگو هنگام ساخت نمایش



برچسب :