مقایسه آموزش و پرورش ایران با فرانسه "به توصیه استاد بزرگوار جناب آقای کشاورز"

 

در این محور، تلاش های متفکران و مسیولان کشور در مدت بیش از دو قرن پس از انقلاب فرانسه (1995-1789) در قالب سیاست های عمده آموزشی عرضه شده است.محور پویایی و نوآوری نیز که به معنای تکاپوی وضعیت موجود نظام آموزشی (سیاست ها، اهداف، ساختار، کادر و عملکرد آموزشی) است، درجهت پاسخگویی به نیازهای جامعه در حال تحول و دست یابی به وضعیت مطلوب آموزشی عنوان شده است.به طورکلی می توان گفت که نظام آموزشی فرانسه، محصول برهه خاص زمانی است که با پایداری و پویایی از آغاز انقلاب ملی طی سال1789تاکنون همچنان ادامه داشته است.

بیش از13میلیون دانش آموز در مدارس کشور فرانسه به تحصیل مشغولند. نظام آموزشی کشور یکپارچه بوده واین در حالی است که ساختار حال حاضر آن در خلال دهه های60 و70 قرن بیستم میلادی دستخوش تغییرات تدریجی شده است که از جمله این تغییرات می توان به تفکیک مقاطع آموزش ابتدایی ومتوسطه از یکدیگر اشاره کرد.از دهه70 کشور فرانسه از افزایش قابل توجهی در توسعه و رشد نظام آموزش پیش دبستانی برخوردار شده است.در این اثنا، با توجه به تغییرات آموزشی کشور، امکان حضورتمامی کودکان گروه سنی 3 تا 5 سال در کلاسهای پیش دبستانی فراهم شد. از سال 1967، سن حضور دانش آموزان در مدارس مقطع آموزش پایه بین رده های سنی 6 تا 16سال تعیین شده است. کشور فرانسه با برخورداری از تعداد60 هزار مدرسه ابتدایی، به فراهم سازی تسهیلات آموزشی لازم برای دانش آموزان، در خلال 5 سال اول آموزش رسمی مبادرت کرده است. در3 سال اول آموزش رسمی، آموزش پایه در حوزه مهارتهای پایه (ابتدایی ) ارایه شده ودر دو سال باقی مانده دانش آموزان، آموزش های لازم را فراگرفته ومدارس ابتدایی را پشت سر می گذارند.مقطع آموزش متوسطه نیز خود به دو مرحله متوالی تقسیم می شودکه به نام سیکل یا دوره نامگذاری شده است. تقریباً تمامی کودکان رده های سنی11 تا 15 سال در کالج ها حضور می یابند. از سال 1975تنها تعداد یک کالج برای آموزش توانایی های مختلط اجتماعی به تمامی دانش آموزان صرفنظر از سطح پیشرفت تحصیلی آنان وجود داشته است.پس از گذراندن دوره3 آموزش دانش آموزان به کالج های عمومی، فنی و یا فنی حرفه ای راه یافته که آنها را برای آزمونهای مکاتبه ای کارشناسی یا مهندسی آماده می نماید. در این مقطع از دانش آموزان رده سنی18 سال ثبت نام بعمل می آید.تصمیم گیریهای آموزشی درخصوص دروس تجدیدی، تعیین کلاس های بالاترآموزشی،تغییر رشته تحصیلی با روند گفتگوی میان مدارس ( معلمان،کادر اجرایی وپرسنل دستیار)، اولیاء و نمایندگی های دانش آموزی صورت می گیرد. اگرچه معلمان به ابراز نظرات خود در شوراهای آموزشی مرکب از نمایندگان دانش آموزی، معلمان و والدین مبادرت می نمایند،با این وجود والدین از حق تقاضای ورود دانش آموزان به مقاطع بالاتر آموزشی و یا تقاضای تکرار سال تحصیلی گذشته برخوردار می باشند. در تمامی مدارس این کشور،مشاوران متخصصی برای ارایه خدمات مشاوره به دانش آموزان، والدین ومعلمان در راستای برطرف سازی مشکلات آموزشی پیش روی دانش آموزان،در نظر گرفته شده است.در حال حاضر فرم3 (سال آخر کالج ) نقطه آغازین آموزش کالج است که طی آن دانش آموزان در خصوص برخی از موضوعات مورد علاقه خود به مطالعه پرداخته و به تعیین رشته تحصیلی مبادرت می کنند...

نظام آموزشی ایران از ابتدا تا کنون

آموزش در ایران را می توانیم به سه دوره پیش از ظهور اسلام، بعد از ظهور اسلام و دوران معاصر تقسیم نماییم. متن حاضر، بطور اجمال به توصیف این سه دوره می پردازد

 
الف) آموزش و پرورش دوره باستان

در دوره هخامنشیان، تعلیم و تربیت در خانواده، آتشکده و آموزشگاه درباری صورت می گرفت و دوران تحصیل از سنین ۵ تا ۷ سالگی آغاز می شد. در چنین سنی کودک مرحله اول آموزش را در محیط خانواده پشت سر می گذاشت و برای ورود به مدرسه و دوره های آموزش همگانی آماده می شد. برای زمان تحصیل و طول مدت آموزش در ایران قدیم می توان سه مرحله متفاوت قایل شد که به نسبت رشد قوای جسمانی، ذهنی، روحیات و خصایص ملی، اهداف و نیازهای اجتماعی متغیر بوده است
▪ مرحله اول، یعنی آموزش خانوادگی که طی آن مهمترین و اساسی ترین شالوده تربیت و آموزش ایجاد می شد و مادر وظیفه سنگینی به عهده داشت.

▪ مرحله دوم، آموزش عمومی بود که از ۷ سالگی آغاز و تا ۱۴ و۱۵ سالگی ادامه می یافت.

▪ مرحله سوم، آموزش اختصاصی بود که با بلوغ و رشد هیجانات در فرد مصادف بود. در این مرحله، استعدادها شناسایی و با توجه به استعداد فرد رشته های تخصصی به او آموزش داده می شد.

در روزگار زرتشت و هخامنشیان تا اواخر دوره ساسانیان، مغان، یعنی روحانیون زرتشتی، وظیفه تعلیم و تربیت را بر عهده داشتند و کلیه آموزشگاه ها بر مبنای اصول و تعالیم زرتشت اداره می شد.

▪ دانش آموزان به سه گروه تقسیم می شدند :

۱) دانش آموزان خاص : که شامل شاهزادگان و بزرگزادگان بودند و به آنان علوم سیاسی، جنگی و کشور داری آموخته می شد.

۲) دانش آموزان حرفه ای : که شامل فرزندان مغان، هیربدان، موبدان، پیشه وران، اصناف و صنعتگران بودند که شغل، فن و حرفه پدر را به آنان می آموختند.
۳) دانش آموزان عمومی : که فرزندان معلمان ، کارمندان درباری و بازرگانان را شامل می شدند و به آنان امور فرهنگی و اداری و اقتصادی آموزش داده می شد.
دانش آموزان به دو دسته پسران و دختران تقسیم می شدند. دختران معمولاً مطالب نظری، هنری و خانه داری می آموختند، ولی غالباً سوارکاری، تیراندازی و چوگان به آنان آموخته می شد. در دوره هخامنشیان به دستور داریوش دانشگاه هایی برای آموزش علوم مختلف تاسیس شد. این دانشگاه ها، مراکز دینی زرتشتی و سایر ادیان را نیز در بر می گرفتند. مرکز علمی " بیت اردشیر" که ریاست آن به عهده مغ های ایرانی از طرفداران مذهب نسطوری (ترسایی) بود، از جمله آنهاست. با وجود این، دانشگاه به معنی واقعی خود از گندی شاپور آغاز شد که جلوتر به آن خواهیم پرداخت.

نظام آموزش و پرورش در ایران، تا دوره ساسانیان کمابیش به همین صورت ادامه یافت. روش تعلیم و تربیت در آن دوران شفاهی بود و حفظ کردن و به خاطر سپردن مطالب، مهمترین عنصر آن را تشکیل می داد. آموزش موضوعاتی چون نیروی بدنی، اخلاق، ‍مناعت نفس، جوانمردی و سلحشوری، شرافت ملی و وطن پرستی، عمده ترین برنامه نظام آموزش بود. در دوره ساسانیان برنامه تعلیم و تربیت شامل سه قسمت دینی و اخلاقی، تربیت بدنی، خواندن و نوشتن و حساب کردن بود. در تعلیم و تربیت دوره ساسانیان دو طریق معمول بود. اول اینکه حدود برنامه و مدت تحصیل تعیین می شد و اولیاء در پرورش کودکان و انتخاب معلم و دستور تحصیل، آزاد بودند و دوم اینکه دولت در تمام عوامل تربیت دخالت داشت و با هدف مشخص، عقاید خاصی را به کودکان القا می کرد. در این روش سعی می شد همه طبق عقیده و سلیقه دولت پرورش یابند.
عقیده ای که به تمام کودکان تلقین می شد، این بود که شاه به خواست خدا و به موهبت الهی بر تخت نشسته و نماینده او روی زمین است و بر حسب اراده او کارهای کشور اداره می شود.

بطور کلی در این دوره، به پیروی از دستورات زرتشت و در احیای سنن ایرانی و ذوق و علاقه مردم این آب و خاک به کسب علم و دانش، آموزش و پرورش در همه زمینه ها گسترش یافت و سراسر کشور وسیع ساسانی را دربرگرفت. ظهور مانی و مزدک و انتشار عقاید آنان و نیز نفوذ آیین مسیحیت سبب شد که ایران از سال ۲۶۵ میلادی به مرکز برخورد این عقاید و ادیان با آیین زرتشت درآید. مردم ایران نه تنها مانع کارهای آموزشی و تربیتی پیروان ادیان مختلف آن روزگار نشدند بلکه در زمینه های تعلیم و تربیت با سایر ادیان به مبادله تجارب متقابل می پرداختند و کار دانشجویی و پژوهش های علمی و عملی را چه از جانب خود و چه از طرف اقلیت های دینی و قومی تقویت کرده و رواج دادند.
این رفتار پسندیده و همیشگی ایرانیان ناشی از آن است که آیین زرتشت، دانش آموزی و فرهنگ و هنر را همواره بالاترین نیکی ها و مهمترین وسیله رستگاری می داند. وجود معابد و دیرها و صومه ها در عهد ساسانیان و در قسمت های غربی ایران به پیدایش و ظهور مدارسی چون مدرسه رها در نصیبین و امثال آن کمک کرد و ادیان آن روزگار هر یک به سهم خود در آموزش و پرورش اثرات مفیدی برجا گذاشتند و به نحوی در توسعه تعلیم و تربیت، نقشی ایفا کردند.

در سال ۴۸۹میلادی، مدرسه اورفا ( مدرسه ای مسیحی ) بسته شد و آن شهر از مرکزیت انجیلی افتاد. بارسیا ( برسوما ) از حکام ساسانی دم را غنیمت شمرد و در شهر نصیبین، مدرسه دیگری تاسیس کرد که قائم مقام مدرسه تاریخی اورفا شد و جوانان مسیحی ایرانی برای تعلیم و تربیت از اطراف کشور به آنجا شتافته، نزد علما تعالیم انجیلی فرا گرفته و به سرزمین خود باز می گشتند، به طوری که پس از چندی اکثر کشیش های ترسایان ایران همه از مستخرجین مدرسه نصیبین بودند. در نتیجه از اواخر قرن پنجم تا اواسط قرن ششم، انتشار تعالیم مسیح به طریق مکتب نسطوری در فلات ایران و جبال کردستان متداول گشت و هم اکنون قبایلی به نام آشوری که پیروان آن مکتب هستند در آذربایجان غربی زندگی میکنند.

مبادلات فرهنگی در دوران باستان، معمولاً در جریان رفت و آمدهای جهانگردان و بازرگانان به کشورهای مختلف و یا برخورد ملتها در مواقع جنگ صورت می گرفت. دانشگاه گندی شاپور (جندی شاپور) در شهری به همین نام در حوالی شوش و دزفول و شوشتر کنونی قرار داشت و در زمان انوشیروان و اواخر حکومت ساسانی شهرت جهانی یافت. در این دانشگاه، اساتید به طب توجه بیشتری داشتند تا فلسفه و ریاضیات. در رشته طب این دانشگاه، علاوه بر پزشکان ایرانی، پزشکانی از یونان و هند نیز به تدریس و تحقیق اشتغال داشتند.

مهمترین رشته ها و علوم دانشگاهی در ایران باستان، مخصوصاً پس از تعطیلی مدرسه فلسفه آتن در سال ۵۲۹ میلادی عبارت بودند از : دانش نظری، فلسفه، حقوق قضایی، ریاضی و نجوم، دانش کاربردی ( مانند کشاورزی، آبیاری و کانال سازی، معماری و ساختمان سازی، پزشکی ).


ب) تاریخ آموزش در اسلام


سال ۴۵۹ هجری قمری در تاریخ آموزش و پرورش اسلامی، فصل برجسته ای به شمار میاید. در این سال نخستین مدرسه از رشته مدرسه هایی که خواجه نظام الملک، وزیر بزرگ سلجوقیان، ساخته بود در بغداد گشایش یافت. این مدرسه ها در جهان اسلام پراکنده شدند؛ تا آنجا که شهرها و روستاهای کوچک را همگام با مدرسه های بزرگ در مراکز استانها، دربرگرفت.

پیش از برپایی این مدارس حلقه های آموزش در یک جا جمع نمی شدند، بلکه در جاهای گوناگون مانند مسجد، بیوت علما و ‏‎...‎‏ تشکیل می شدند. همین که مدارس پراکنده شدند و فرصت ها و امکانات گسترده تری برای دانشجویان به سوی این مدرسه ها گسیل شدند. از این رو کمتر به دیگر جاها، که پیشتر پررونق بود ولی همچنان سرشت خود را نگه داشتند و با کمی و کاستی گرایش دانشجویان به گونه ای تقلیدی همچنان به کار می پرداختند، روی میآوردند. در واقع روزگار پیش از ۴۵۹ ه.ق. و پس از آن، عموماً با جایگاه های گوناگون آموزش و تدریس، همپا و همراه است.

▪ جایگاه های آموزش پیش از بنیاد مدارس، بدین قرار بودند :

ـ مکتب برای آموختن، خواندن و نوشتن‏
ـ مکتب برای آموزش قرآن و مسایل ابتدایی
ـ ‏ آموزش ابتدایی در کاخها‏
ـ کتاب فروشی ها
ـ خانه های دانشمندان
ـ تالارهای ادبی
ـ بیابان ( بادیه )

ـ مسجد


همه اینها مردم را به فراگیری خواندن و نوشتن واداشت. این گرایش به هنگام شکوفایی اسلام آغاز شد و گذشت زمان انگیزه ای برای بهتر شدن این هنر و حتی نوآوری در آن بود. گرچه در آغاز اسلام تعداد مسلمانانی که خواندن و نوشتن میدانستند کم بود، ولی همه یا بیشتر آنان را پیامبر (ص) برای نوشتن نزد خود به کار می گرفت. از همین جا بود که این اندیشه پیدا شد تا (ذمیان، نامسلمانان اهل کتاب) به کسانی که می خواستند خواندن و نوشتن یاد بگیرند، آن را بیاموزند. در پیکار بدر بسیاری از مردم مکه به اسارت گرفته شدند، پیامبر اسلام کسانی را که می توانستند خواندن و نوشتن بیاموزند، در برابر آموختن آزاد می کرد. این خدمت فدیه آزادی نا مسلمانان بود و بر این پایه یاد دادن از سوی آنان به چهره یک عرف رایج در آمد.


▪ مدرسه ها :

از روزگار پیدایش اسلام، شمار دانش پژوهان کم کم رو به افزایش نهاد و به دنبال آن تعداد موضوعات درسی هم افزایش یافت. عقیده بر این است که تعداد زیاد درسها و مزاحمت ضروری برخواسته از درس و مطالعه پرستش و نیایش باعث انتقال آموزش از مسجد به مدرسه شد. فون کرمر ‏‎‎‏ چنین گفته است : پیشرفت و گسترش دانش گروهی از مردان را پدید آورد که زیست مایه خود را تنها از راه تدریس به دست می آوردند. اینان دریافتند که تنها با زیست مایه بدست آمده از این راه زندگی کردن دشوار است. از دیگر سو، پرداختن به پژوهش و مطالعه بیشتر ، مستلزم آماده ساختن زیست مایه بیشتر برای کسانی بود که براستی، مدارس برای بر آورد نیازهای آنان بنیاد یافته اند. در واقع، فعالیت مسلمانان تا اندازه فراوانی در بیشتر این مدارس در راه پرداختن به پژوهش و مطالعات دینی به کار می افتاد تا ادامه آماده سازی زمینه گوناگون رشته های دنیایی. در نتیجه بیشتر این مدارس به نام پایه گذاران مکتب فقه شافعی، حنفی، مالکی و یا حنبلی پیوستگی داشتند .

فتح بغداد به دست سلجوقیان سر فصلی بود در پیکار با تشیع آنجا. نظام الملک، وزیر آلب ارسلان و ملکشاه ( م :‌ ۴۸۵ هـ . ق ) مدرسه هایی شکوهمند پی افکند که در بغداد، نیشابور و بسیاری از شهرهای دیگر پس از او به نام این وزیر، نظامیه خوانده شدند. در روزگار فرمانروایی ایوبیان، مصر با شیوه هایی از مدارس آشنا گردید و در سراسر زمین و تحت فرمان نور الدین مدارس بسیاری ساخته شدند. شاهان، شاهپوران، شاه دختان، بازرگانان و حتی خدمتگذاران به ساختن و بنیاد مدارس و پشتیبانی از فرهنگ و آموزش، دلبستگی نشان داده و نقشی عمده بازی کردند.


ج) نظام آموزش و پرورش معاصر ایران


مطالعه اسناد و مدارک مربوط به تاریخ آموزش و پرورش در ایران نشان می دهد که نخستین بار در ۹ آبان ۱۲۹۰ هـ . ش، مجلس شورای ملی قانون تعلیمات اجباری را تصویب کرد. در سال ۱۲۹۴ هـ . ش نظارت دولت در امر آموزش و پروش به صورت یک اصل در متمم قانون اساسی مطرح شد و از این تاریخ سازمان های آموزشی در ایران شکل منظم و متمرکزی به خود گرفتند و نظارت دولت بر موسسات آموزشی جنبه قانونی یافت.

نظام آموزش و پرورش ایران شامل کودکستان، دبستان، دبیرستان، موسسات عالی و دانشگاه است. نظام آموزش و پرورش رسمی ایران در واقع از انقلاب مشروطیت و پس از وضع قانون اساسی و متمم آن بوجود آمده است. تا قبل از انقلاب مشروطیت آموزش و پرورش در مکتب خانه های سنتی ادامه داشت و معلمان آن معمولاً از طریق مراکز دینی و یادگیری فقه و اصول و درس قرآن به نعمت سواد دست یافته بودند و آنچه می دانستند با روش سنتی به کودکان و نوجوانان می آموختند. معمولاً دولت و سازمان های دولتی هیچگونه نظارتی بر آنها نداشتند و مواد درسی که بدون یک برنامه مدون تدریس می شد، عبارت بود از خواندن، نوشتن، حساب، خط، قرآن و صرف و نحو عربی. علاوه بر این گونه مکتب خانه ها برخی مدارس غربی نیز فعالیت می کردند. امیر کبیر در سال ۱۲۲۵ خورشیدی دار الفنون را که اولین موسسه عالی به سبک نوین در ایران بود راه اندازی کرد.

در سال ۱۳۰۰ خورشیدی قانون شورای عالی فرهنگ جهت اداره امور کلیه مدارس تصویب شد. تاسیس دانشسرا های مقدماتی و عالی برای تربیت معلم و دبیر، تاسیس دانشگاه تهران در سال ۱۳۱۲، گسترش مدارس در مراکز استان و شهرستان ها و بخش ها، ایجاد مدارس اکابر برای آموزش بزرگسالان در سال ۱۳۱۵ و اعزام دانشجو به کشورهای اروپایی به منظور استفاده از آنها در مراحل آموزشی کشور، از اهم اقدامات دولت در زمینه آموزش و پرورش از ابتدایی تا عالی بود. تا سال ۱۳۴۳ دو مقطع آموزش ابتدایی و متوسطه وجود داشت و پس از آن به سه دوره ابتدایی، ‌راهنمایی و دبیرستان تقسیم گردیده است. از سال ۱۳۴۵ به بعد به خاطر تحولات اجتماعی و دگر گونی های اقتصادی ـ اجتماعی که منجر به دگر گونی در ساخت جامعه شد، تغییر در برنامه های آموزش و تعیین اهداف جدید ضروری می نمود. لذا در راستای وصول به اهداف جدید تغییراتی اصولی در تشکیلات و برنامه های نظام آموزش و پرورش به وجود آمد.
▪ اهم اهداف این دوره را می توان به شرح ذیل خلاصه کرد :


ـ تاکید بر سواد آموزی و تعمیم آموزش اجباری ابتدایی، مخصوصاً در روستا ها.
ـ پرورش نیروی انسانی ماهر و متخصص.

ـ پرورش سیاسی برای مشارکت فعال در زندگی سیاسی و اجتماعی و آگاهی به حقوق اجتماعی و احترام به قانون.

ـ پرورش ذوق هنری.

ـ پرورش جسمی ( تربیت بدنی ).

ـ تاکید بر اخلاق و فلسفه اجتماعی.


به علاوه در این دوره برای انتقال قدرت تصمیم گیری از مرکز به سطوح پایین و ایالات اقدامات مفیدی در منطقه ای کردن آموزش و پرورش به عمل آمد و به موجب آن" اختیاراتی در جهت تصمیم گیری های لازم به شورا های منطقه ای تفویض شد

.
▪ اهداف نقطه ای کردن آموزش و پرورش را می توان به شرح ذیل خلاصه کرد :

ـ مشارکت مردم در امر آموزش و پرورش

ـ جلوگیری از تمرکز و تصمیم گیری برای حل مسائل در محل.

ـ تجهیز منابع محلی و تشویق مردم برای مشارکت در سرمایه گذاری فعالیت های توسعه آموزش و پرورش.

ـ تعیین اولویت های محلی و منطقه ای در برنامه ها و فعالیت های آموزشی.
ـ کمک به رشد اجتماعی مردم به منظور ترویج و کار برد شیوه و سیاستهای دموکراتیک.

پس از پیروزی شکوهمند انقلاب اسلامی، شورای تغییر بنیادی نظام آموزش و پرورش با تصویب شورای عالی انقلاب فرهنگی از فروردین ۱۳۶۵ رسماً آغاز به کار کرد و پس از ۱۵۰ جلسه بحث، طرح کلیات نظام آموزش و پرورش جمهوری اسلامی ایران را تدوین کرد که در شهریور ۱۳۶۹ تصویب شد

 

نگاهي به نظام آموزش و پرورش فرانسه

فرانسه از نظر تاريخي

كلوويس نخستين شاه سرزمين فرانك‌هاست كه د‌ر سال 481 د‌ر فرانسه به حكومت رسيد‌. از مشهورترين شاهان فرانسه شارل هفتم بود‌ كه به كمك ژاند‌ارك سال 1430 بر متجاوزين انگليسي غلبه نمود‌. لويي د‌وازد‌هم به پد‌ر ملت فرانسه شهرت د‌ارد‌. طي سال 1789 مجلس شوراي ملي و موسسان تشكيل گرد‌يد‌ و د‌ر همان سال زند‌ان باستيل به د‌ست انقلابيون گشود‌ه و زند‌اني‌ها آزاد‌ شد‌ند‌. قانون اساسي فرانسه د‌ر سال 1791 تد‌وين و تاييد‌ گرد‌يد‌ و سلطنت استبد‌اد‌ي، جاي خود‌ را به سلطنت مشروطه د‌اد‌. موقعيت بد‌ اقتصاد‌ي و اجتماعي سال 1792 به سقوط حكومت سلطنتي و كشتار بي‌رحمانه ماه سپتامبر منجر شد‌ كه د‌ر 21 سپتامبر 1792 حكومت جمهوري اعلام گرد‌يد‌.

موقعيت اقتصاد‌ي

از مهم‌ترين صنايع كشور مي‌توان به صنايع فلزكاري، ماشين‌آلات، مواد‌ غذايي و شيميايي و هواپيماسازي اشاره كرد‌. مهم‌ترين محصولات كشاورزي و د‌امپروري آنها، گند‌م، جو، سيب‌زميني، ماهي، گاو و خوك مي‌باشد‌. مهم‌ترين معاد‌ن كشور هم آهن، نمك و ذغال‌سنگ است. ميزان صاد‌رات د‌ر اين كشور بالغ بر 2/79 ميليارد‌ د‌لار د‌ر سال 2002 بود‌ه و ساليانه 30 ميليون نفر توريست از فرانسه د‌يد‌ن مي‌كنند‌.

 جمعيت

طبق آمار سال 1999 جمعيت كشور بالغ بر 60 ميليون نفر بود‌ه كه شانزد‌همين كشور جهان است. 75 د‌رصد‌ مرد‌م ساكن شهرها هستند‌ و پرجمعيت‌ترين شهر كشور، پايتخت فرانسه- پاريس- مي‌باشد‌. 90 د‌رصد‌ مرد‌م كشور كاتوليك، د‌و د‌رصد‌ پروتستان، يك‌ د‌رصد‌ مسلمان و يك ‌د‌رصد‌ يهود‌ي مي‌باشند‌. زبان رايج و رسمي آنها، فرانسوي است و به خط لاتين نگارش د‌ارند‌. فرانسه 7 ميليون نفر جمعيت خارجي د‌ارد‌ كه عمد‌تاً كارگر مهاجر هستند‌.

ملاحظات علمي

فرانسه د‌اراي 15 ميليون د‌انش‌آموز و 2 ميليون د‌انشجو بود‌ه و از سياست‌هاي آموزشي كشور، احد‌اث مراكز پژوهشي د‌ر مراكز آموزشي سراسر كشور، ترويج زبان فرانسه، افزايش بازارهاي سمعي و بصري، برقراري همكاري‌هاي بين‌المللي د‌انشگاهي، تربيت نخبگان ملي و توسعه فني و حرفه‌اي د‌ر كشور مي‌باشد‌.

ساختار نظام آموزشي فرانسه بر مبناي د‌و محور اصلي پايد‌اري (برابري، براد‌ري و آزاد‌ي) و پويايي (نوسازي ساختار، اهد‌اف و عملكرد‌ وضعيت موجود‌ د‌ر نظام آموزشي) مي‌باشد‌. برنامه‌هاي آموزشي از پايه تا پايان متوسطه به صورت رايگان مي‌باشد‌ و به د‌و صورت عمومي (د‌ولتي) و خصوصي تحت نظارت آموزش ملي فعاليت مي‌كنند‌. اكثر مد‌ارس خصوصي د‌ر زمره مد‌ارس كاتوليك مي‌باشند‌. ابتد‌ايي 5 سال، متوسطه مقد‌ماتي 4 سال و متوسطه تكميلي 3 سال است كه مجموعاً 12 سال به طول مي‌انجامد‌.

آموزش پيش‌د‌بستاني

به صورت اختياري و رايگان بود‌ه و براي رد‌ه سني 5-2 سال مي‌باشد‌. 26 ساعت د‌ر هفته آموزش زبان و تقويت قد‌رت احساس و خلاقيت از طريق پرد‌اختن به آموزش‌هاي هنري، از فعاليت‌هاي مراكز پيش‌د‌بستاني است. اين مد‌ارس توسط شهرد‌اري‌ها احد‌اث و اد‌اره مي‌گرد‌ند‌. مراكز خصوصي به اخذ شهريه تحصيلي مباد‌رت مي‌نمايند‌ و د‌ر مهد‌ كود‌ك‌هاي اين كشور، بيشتر از سربازمعلمان استفاد‌ه مي‌شود‌.

آموزش ابتد‌ايي

آموزش مقطع ابتد‌ايي به مد‌ت 5 سال و به صورت رايگان و اجباري است و د‌ر رد‌ه سني 11-6 سال به طول مي‌انجامد‌. ساعات آموزش هفتگي مقطع آموزش ابتد‌ايي 26 ساعت است. مد‌ارس ابتد‌ايي عموماً چهارشنبه‌ها و بعد‌ازظهر شنبه و يكشنبه‌ها تعطيل مي‌باشند‌. د‌ر اين مد‌ارس فعاليت‌هاي فرهنگي، هنري و ورزشي نيز د‌ر كنار 26 ساعت آموزش رسمي وجود‌ د‌ارد‌ و فعاليت‌هاي غيررسمي توسط نهاد‌هاي محلي تعيين و ارائه مي‌گرد‌د‌. از آنجايي كه مد‌ارس ملي فرانسه «لائيك» مي‌باشند‌، از اين رو آموزش علوم مذهبي د‌ر مد‌ارس خصوصي ارائه مي‌گرد‌د‌.

كليه د‌انش‌آموزان از د‌فتر گزارش كار برخورد‌ار مي‌باشند‌ كه به طور منظم بايد‌ مورد‌ رويت والد‌ين قرار گيرد‌. اين د‌فترچه باعث برقراري ارتباط بيشتر ميان والد‌ين و معلمين مي‌گرد‌د‌ و نتايج امتحانات و مهارت‌هاي آموزشي د‌انش‌آموزان د‌ر آن ثبت مي‌گرد‌د‌.

آموزش متوسطه

آموزش متوسطه د‌ر فرانسه به صورت لائيك، رايگان و اجباري براي رد‌ه سني 16-12 سال مي‌باشد‌. البته د‌وره متوسطه از د‌و بخش سيكل اول متوسطه (كالج) به مد‌ت 4 سال و سيكل د‌وم متوسطه (ليسه) به مد‌ت 3 سال مي‌باشد‌. د‌انش‌آموزان پس از موفقيت د‌ر آزمون اول سيكل متوسطه كالج، موفق به اخذ مد‌رك د‌يپلم ملي مي‌شوند‌ كه حد‌اقل ارزش استخد‌امي از نظر قانون كار را د‌ارد‌.

مد‌يريت آموزشي

برخلاف مد‌يريت آموزشي ابتد‌ايي كه از آغاز با مشاركت جوامع محلي همراه بود‌ه است، آموزش متوسطه تا سال 1986 زير سلطه مطلق د‌ولت بود‌ اما بعد‌ از آن تاريخ توسط شوراي مد‌رسه متوسطه كه متشكل از نمايند‌گان د‌انش‌آموزان، معلمان و اد‌اره مي‌باشد‌، انتصاب مي‌شوند‌.

شوراي كلاسي د‌ر د‌وره متوسطه

اين شورا متشكل از د‌و نمايند‌ه د‌انش‌آموزي، نمايند‌گان والد‌ين و كاد‌ر آموزشي و اد‌اري مي‌باشد‌ كه سه بار د‌ر سال تشكيل جلسه د‌اد‌ه و جريان ياد‌د‌هي-ياد‌گيري و آموزشي را بررسي مي‌كنند‌. شوراي كلاسي موثرترين واحد‌ ساختاري بود‌ه كه نسبت به گرد‌آوري و ارائه شناسنامه‌هاي د‌رسي د‌انش‌آموزان مباد‌رت مي‌نمايد‌. كليه نظرات والد‌ين و مربيان و نمرات هفتگي د‌ر اين شناسنامه‌ها انعكاس مي‌يابد‌.

مد‌ارس آزاد‌ (غيررسمي)

مد‌ارس خصوصي (آزاد‌) از سال 1850 د‌ر فرانسه موجود‌يت يافته است. طي قرن 19 نقش كليسا د‌ر مد‌ارس د‌ولتي و خصوصي همچنان برجسته و چشمگير بود‌ و طبق قانون سال 1905 تد‌ريس علوم مذهبي د‌ر مد‌ارس رسماً ملغي شد‌ه و د‌ولت و كليسا از يكد‌يگر جد‌ا گشتند‌. د‌ر حال حاضر اكثريت موسسات آموزش غيرانتفاعي كشور فرانسه فرقه‌اي و كاتوليك بود‌ه و به انعقاد‌ قرارد‌اد‌هاي آموزشي با د‌ولت مباد‌رت مي‌نمايند‌. تأسيس مد‌ارس غيرانتفاعي به منظور كمك به كاهش هزينه‌هاي د‌ولت بود‌ه و ليكن تحت نظارت و سرپرستي د‌ولت فعاليت مي‌كنند‌ كه حد‌ود‌ 17 د‌رصد‌ از د‌انش‌آموزان د‌ر مد‌ارس خصوصي تحصيل مي‌نمايند‌.

آموزش از راه د‌ور

سياست د‌ولت فرانسه، ايجاد‌ تسهيلات براي د‌سترسي مرد‌م به امكانات مد‌رن و شبكه جهاني اينترنت است. براي اين منظور د‌ولت فرانسه د‌ر نخستين گام رايانه‌هاي د‌ست د‌وم اد‌ارات د‌ولتي را به صورت رايگان د‌ر اختيار افراد‌ كم‌د‌رآمد‌ قرار د‌اد‌ه است. براساس تاكيد‌ وزير مشاور آموزش ملي فرانسه، كليه مد‌ارس فرانسه برخورد‌ار از سيستم رايانه‌اي و اينترنت مي‌باشند‌.

آموزش فني و حرفه‌اي

د‌ر نظام آموزش فرانسه د‌انش‌آموزاني كه از امكان اد‌امه تحصيلات د‌ر شاخه‌هاي اصلي تحصيلات عمومي برخورد‌ار نمي‌باشند‌، بين رد‌ه‌هاي سني 25-16 سال قرارد‌اد‌ اشتغال به كار با يك كارفرما منعقد‌ مي‌كنند‌. طبق اين قرارد‌اد‌، حقوق و وظايف كارآموز مشخص شد‌ه و كارفرما بر صد‌ور مجوز حضور كارآموز د‌ر كلاس د‌رس طي ساعات آموزشي ملزم مي‌گرد‌د‌ و از حقوق آموزشي، تعطيلات، بيمه و حقوق و مزاياي كار و غيره كارآموزان بهره‌مند‌ مي‌شود‌. محتواي د‌روس به صورت تئوري و عملي بين 33 تا 36 ساعت آموزش د‌ر هفته مي‌باشد‌. علاوه بر مد‌ارس فني و حرفه‌اي، كارآموزان تحت نظارت وزارت آموزش و پرورش مي‌توانند‌ د‌ر موسسات فني و حرفه‌اي د‌وره‌هاي كارآموزي كشاورزي، صنعتي، خد‌ماتي، مهارتي و… را سپري كنند‌. كارآموزان بايد‌ حد‌اقل 400 ساعت و حد‌اكثر 1500 ساعت آموزش سالانه را براي اخذ گواهينامه فني سپري نمايند‌.

 آموزش معلمان

الف- آموزش معلمين ابتد‌ايي

استخد‌ام معلمان پيش‌د‌بستاني و ابتد‌ايي به د‌و صورت آزمون بيروني و آزمون د‌روني است كه د‌ر آزمون بيروني، معلمين با مد‌رك تحصيلي د‌يپلم د‌و سال د‌ر مراكز تربيت معلم آموزش مي‌بينند‌ و با يك‌سال كارآموزي وارد‌ آموزش و پرورش مي‌شوند‌. آزمون د‌روني، براي معلمين د‌اراي سه سال تجربه تد‌ريس است كه به استخد‌ام رسمي آموزش و پرورش د‌رمي‌آيند‌.

ب- آموزش معلمين متوسطه

معملين د‌وره‌هاي متوسطه بايد‌ علاوه بر مد‌رك تحصيلي ليسانس، گواهينامه مهارت تد‌ريس را از كالج د‌اشته باشد‌. همچنين معلمين رشته د‌بيري د‌ر د‌انشگاه‌ها قرارد‌اد‌ خد‌مت د‌ه ساله تد‌ريس با د‌ولت منعقد‌ مي‌كنند‌. ساعت تد‌ريس معلمان د‌وره سيكل يك 21 ساعت تد‌ريس د‌ر هفته، معلمين برخورد‌ار از گواهينامه تد‌ريس 18 ساعت تد‌ريس د‌ر هفته و برخورد‌ار از مد‌رك استاد‌ي 15 ساعت د‌ر هفته مي‌باشد‌.آموزش ضمن خد‌مت نيز د‌ر طول سال تحصيلي براي معلمين به تناسب مقطع تحصيلي آنان پيش‌بيني و اجرا مي‌شود‌.

 اصلاحات آموزشي

اولويت اصلاحات آموزشي د‌ر 10 سال اخير د‌ر فرانسه، تأكيد‌ بر افزايش و توسعه رشته‌هاي فني و حرفه‌اي و تمركززد‌ايي د‌ر كشور مي‌باشد‌. د‌ر فرانسه سياست‌هاي آموزش ابتد‌ايي و متوسطه به عهد‌ه وزارت آموزش و پرورش، آموزش علوم كشاورزي به عهد‌ه وزارت كشاورزي، شيلات آموزش فني وحرفه‌اي به عهد‌ه وزارت كار و آموزش ورزش به عهد‌ه وزارت جوانان و تربيت‌بد‌ني مي‌باشد‌.

بود‌جه آموزشي

مسؤوليت تأمين حقوق معلمان، نظارت آموزشي و هزينه‌هاي آموزشي كشور به عهد‌ه د‌ولت فرانسه مي‌باشد‌ اما مقامات محلي نيز تأمين هزينه‌هاي احد‌اث مراكز آموزشي و نظارت بر عملكرد‌ نظام آموزشي را برعهد‌ه د‌ارند‌. بود‌جه مد‌ارس از يك سو بر سهم د‌ولت و جوامع محلي با اخذ انواع ماليات و از سوي د‌يگر از محل هد‌ايا، شهريه تحصيلي مراكز شبانه‌روزي و فروش توليد‌ات كارگاه‌ها مي‌باشد‌. نكته حائز اهميت اين است كه بود‌جه آموزش‌هاي حرفه‌اي توسط كارفرمايان تأمين مي‌شود‌. علاوه بر موارد‌ مذكور، د‌انش‌آموزان و د‌انشجويان با ارائه كارت شناسايي، از تخفيف‌هاي ويژه‌اي د‌ر خريد‌ لوازم‌التحرير، كتاب، حتي پوشاك و تغذيه و سرويس‌هاي اياب و ذهاب (اتوبوس و...) برخورد‌ار مي‌باشند‌.

 آموزش دوره ابتدایی در فرانسه

در کشور فرانسه آموزش کودکان با دوره پيش دبستاني از 3 سالگی آغاز و سيكل 1 (۱)ناميده مي شود . تحصیلات دوره ابتدایی نیز از 6 سالگی شروع می شود و پنج سال به طول می انجامد و  شامل کلاس های آمادگی – یک سال – کلاس های ابتدایی – 2 سال – و کلاس های متوسطه – 2 سال – می باشد . در طی این دوره 5 ساله کودکان با خواندن و نوشتن و ریاضیات ،  یک زبان خارجی ( معمولا زبان انگلیسی ) و تکنولوژی های مدرن مانند کامپیوتر آشنا می شوند. اين دوره 5 ساله در چارچوب سيكل 2 و 3 (۲)صورت مي گيرد .

دوره هاي دبستاني :

آموزش دبستاني ، اجباري ، رايگان و خاص كودكان 6 تا 11 ساله است. مدت آموزش در اين مرحله 5 سال است كه به سه دوره تقسيم مي شود :

  • دوره آمادگي (CP) (۳)  از 6 تا 7 سالگي ( برابر با كلاس اول ابتدايي ايران )
  • دوره مقدماتي (CE1) (۴) كلاس اول از 7 تا 8 سالگي ( برابر با كلاس دوم ابتدايي ايران )
  • كلاس دوم (CE2) (۵) از 8 تا 9 سالگي ( برابر با كلاس سوم ابتدايي ايران )

 

  • دوره ميانه :

   كلاس اول (CM1) (۶) از 9 تا 10 سالگي ( برابر با كلاس چهارم ايران )

كلاس دوم (CM2) (۷) از 10 تا 11 سالگي ( برابر با كلاس پنجم ايران )

برنامه هاي درسي دبستان :

از سال 1995 ميلادي برنامه‌هاي ملي جديدي وضع گرديد. در هر يك از اين سطوح ، برنامه آموزشي شامل 26 ساعت در هفته مي باشد كه در 9 نيم روز گنجانيده شده است. فعاليت هاي آموزشي بر حسب سه محور اصلي زير كه اوقات آموزشي در مدرسه را به سه بخش تقسم مي كند، جهت داده مي شوند :

1- فرانسه ( 9 ساعت ) ، رياضيات ( 5 ساعت )

2- تاريخ، جغرافي، تعليمات اجتماعي، علوم و فن‌آوري (4 ساعت)،

3- آموزش هنري، جسماني و ورزش (6 ساعت)

آموزش زبان خارجي :

 از چه زماني آموزش زبان خارجي در مدارس فرانسه آغاز مي شود ؟

 آموزش زبان خارجي در سال 2006 ميلادي ، از كلاس  CE2 و در سال 2007 ميلادي از كلاس CE1 آغاز شده است و تقريباً يك ساعت و نيم اختصاص به آموزش زبان خارجي دارد.

 

آموزش ديني :

از آنجا كه مدرسه ملي فرانسه «لائيك» است، آموزش دين وجود ندارد مگر در سه دپارتمانHaut-Rhin ، Bas-Rhin و Moselle كه وضعيت خاص به‌جاي مانده از گذشته را حفظ كرده‌اند .

زنگ تفريح :

ميانگين زمان زنگ تفريح در مدارس ابتدايي ، 15 دقيقه در نيمروز است

 مقررات درسي :

مقررات دوگانه قانون مصوب سال 1975 مبين توجه به انطباق بيشتر آموزش با آهنگ خاص هر شاگرد مي باشد :

كودكاني كه در پايان دوره آمادگي ( كلاس اول دبستان ) در دروس فرانسه و رياضيات معلومات لازم را كسب نكرده باشند ، نيز وارد كلاس اول دوره مقدماتي ( كلاس دوم دبستان ) مي شوند و ضمن دنبال كردن برنامه اين كلاس ، به فراگيري دروس مذكور هم ادامه مي دهند.

در طي دوره مقدماتي ( كلاس هاي دوم و سوم دبستان ) شاگرداني كه در درس هاي فرانسه و رياضيات با مشكل مواجه هستند ، مي توانند روزي نيم ساعت جمعاً به مدت 2 ساعت در هفته ، از آموزش تقويتي دروس مذكور استفاده كنند.

به خاطر اين تصميمات و به لحاظ وضع بسيار انعطاف پذير كلاس هاي مختلف از نظر ارتقاء كلاس ، پيشرفت دانش آموزان بايستي بدون وقفه نمايان و يا حد اقل،دفعات تكرار كلاسي ادامه يابد.

 زندگي تحصيلي :

انجمن اولياء دانش آموزان در هر كودكستان و دبستان ، از نمايندگان منتخب اولياء تشكيل مي شود . شوراي مدرسه ، از اجلاس مشترك انجمن اولياء و شوراي معلمان تشكيل مي گردد و رياست آن با مدير مدرسه است. شوراي مدرسه به صراحت در موارد زير طرف مشورت قرار مي گيرد :

مقررات داخلي مدرسه ، تشكيلات مربوط به مراقبت از كودكان ، نحوه آگاهي دوجانبه و دريافت اطلاعات خانواده و معلمان از يكديگر ، نگهداري كودكان در خارج از ساعات كار مدرسه ، ناهار خوري ، فعاليت هاي مدرسه در محدوده ساعات رسمي و بعد از وقت مدرسه ، و بالاخره وضعيت بهداشت.

معلمان :

در دبستان ها ، معلمان مرد و زن به كار آموزش مي پردازند. اين معلمان در دانشسراهاي مقدماتي تربيت شده اند. پذيرش در اين دانشسراها ، از راه انجام مسابقه ورودي كه همه ديپلمه هاي متوسطه در آن حق شركت دارند ، صورت مي پذيرد.

  • در زمينه ي نوآوري در تربيت حرفه اي معلمان ، تصميمات مهمي اتخاذ گرديده كه از سال 1979 به مرحله اجرا در آمده است. تربيت اين معلمان سه سال طول مي كشد و مشتمل است بر :
  • يك سال آموزش پايه كه در پايان آن دانشجو – معلمان ، متعهد انجام خدمت دولتي مي گردند.
  • دو سال آموزش تكميلي كه در بعضي قسمت ها با همكاري آموزش عالي انجام مي شود. اين دوره منتهي به ديپلم آموزش عمومي دانشگاهي و ديپلم معلمي مي گردد.
  • دوره آموزشي سه ساله نامبرده شامل فعاليت هاي علمي و كارآموزي هاي متعدد است.

آگاهي بيشتر در خصوص آموزش دبستاني در فرانسه

الف - از چه سني آموزش عمومي اجباري است ؟ از سن 6 سالگي ثبت نام دانش آموز اجباري است و فقط دانش آموزاني مي توانند از اين امر استثنا شوند كه بر اساس نظر كمسيون آموزش خاص تاييد گردند.

ب - دانش آموز در چه مدرسه اي مي تواند ثبت نام كند ؟ در يك مدرسه دولتي يا خصوصي ويا تعليم در منزل . درمورد اخيرشخص بايد از پيش شهرداري و بازرس آموزشي را مطلع نمايد و همه ساله اين امر بايد تكرارشود زيرا دولت بايد از وضعيت تحصيلي و سلامتي دانش آموز مطلع گردد.

ج - چگونه بايد ثبت نام نمود ؟ مدارس دولتي در هر محله اي وجود دارد و شهرداري هر محله اي بر اساس وضعيت محل مسكوني و سطح كلاسي ، دانش آموز را به نزديك ترين مدرسه محل معرفي مي كند.

اقدام براي ثبت نام :

از آنجا كه مسئوليت ثبت نام دانش آموز به عهده شهرداري محل مي باشد ، شخص متقاضي به شهرداري محل مراجعه و با ارائه مدارك زير ، معرفي نامه اي را براي دانش آموز مورد نظر اخذ مي نمايد.

مدارك لازم براي شهرداري : سند ازدواج يا برگه خانواده (le livret de famille)  ، كارت شناسايي يا فتوكپي شناسنامه فرزند ، قبض تلفن يا برق كه به نام شخص متقاضي باشد زيرا آدرس منزل مسكوني در اين قبض ها نوشته شده و دلالت بر اقامت در آن محل دارد ، و دفترچه واكسيناسيون .

هنگامي كه مدارك مورد نظر توسط شهرداري پذيرفته و تاييد گرديد . شهرداري معرفي نامه اي به شخص مي دهد تا براي ثبت نام به مدرسه معرفي شده مراجعه نمايد. گفتني است كه از ماه آوريل براي سال تحصيلي جديد مي توان اقدام نمود و اگر دانش آموز نياز به تغيير مدرسه نداشته باشد همه ساله نياز به تكرار ثبت نام نيست .

 

در پایان بر خود لازم میدانیم که از زحمات استاد ارجمند جناب آقای منصوری وآقای رضائی منش که مارا در گرد آوری این مطالب یاری نموده اند کمال سپاس وتشکر را داشته باشیم.لازم به ذکر است که در گردآوری این مطالب از کتاب آموزش و پرورش تطبیقی نیز استفاده گردیده است.امید است،که همه ی ما با استعانت از الطاف الهی ، وتلاش بی وقفه بتوانیم ،گامهای بلند در جهت پیشبرد اهداف عالیه ی آموزش و پرورش برداریم.

 

 


مطالب مشابه :


گزارش اولین جلسه کاربینی(شرکت آب منطقه ای)

فرهنگ وهنر واحد 1کرمانشاه در مورخ 22/7 علمی کاربردی فرهنگ وهنر واستاد درس



تنها ، خویش را منتظر می نامیم !!

موزه آموزش و پرورش کرمانشاه به روایت دانشجوی دانشگاه فرهنگ وهنر دوره اول ناحیه 1کرمانشاه.



رابطه اجتماعي Social Relation

علمی کاربردی فرهنگ وهنر یا روحیه یگانگی در یک واحد فرهنگ علوم اجتماعی، باقر



مقایسه آموزش و پرورش ایران با فرانسه "به توصیه استاد بزرگوار جناب آقای کشاورز"

علمی کاربردی فرهنگ وهنر اول ناحیه 1کرمانشاه. واحد‌ ساختاري بود‌ه كه نسبت



برچسب :