برنامه درسي تربيت بدني مدارس ابتدایی آلمان

برنامه درسي تربيت بدني مدارس ابتدایی آلمان

دکتر محمد رضا اسمعیلی ، عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد
برنامه درسي تربيت بدني

از آنجايي كه نظام آموزشي آلمان بر طبق نظام فدرال اداره مي‌شود و تدوين برنامه درسي در آن به عهدة مراكز ايالتي است، تحقيق حاضر بر روي برنامه درسي تربيت بدني یکی از استانهای اين كشور يعني استان هسن متمركز است. استان هسن از استانهاي مركزي آلمان است و مركز آن شهر ويسبادن تقريباً در مركز كشور آلمان قرار دارد. فرانكفورت نيز كه يكي از بزرگترين و پرجمعيت‌ترين شهرهاي آلمان است در اين استان قرار دارد.
دوره ابتدايي
مدرسه ابتدائی به عنوان مکانی برای کسب تجارب
بازی و حرکت نیازهای اساسی کودکان هستند که این نیازها باعت سلامتی و نشاط میشود. همچنین باعت تقویت روانی و احساسی و اجتماعی آنان میشود. کودکان در هنگام بازی و حرکت تجاربی را از خودشان کسب می کنند. آنها حرکتهای ورزشی را یاد میگیرند و قدرت شخصی خود را تخمین می زنند و تواناییای خود را محک می زنند و این تشخیص را تجربه می کنند که تا چه مرزی می توانند پیش بروند. به اتفاق کودکان دیگر همکاری با یکدیگر و ارتباط با هم را یاد می گیرند.
هدف درس تربيت بدني
درس تربیت بدنی علاقه کودکان را به ورزش تقویت میکند. دانش آموزان با یکدیگر کار کردن را تجربه میکنند.در درس تربیت بدنی در مدرسه و خارج از مدرسه وقت آزاد و اوقات فراغت آنها به خوبی و به طور سازنده پر میشود.این درس به دانش آموزان ابتدائی کمک میکند که تجارب مختلف را به دست بیاورند.
دانش آموزان ابتدایی در درس تربیت بدنی حرکات، مهارتها، دانستنی ها و تجاربی را باید یاد بگیرند تا بتوانند به اهداف زیر برسند:
اهداف عمومي درس تربيت بدني مقطع ابتدايي در ايالت هسن به شرح زير است:
• ايجاد علاقه دايمي به حركت و بازي و افزايش اين علاقه.
• آموزش توانايي‌هاي مربوط به شكل‌دهي به حركات، آگاهي از بدن، درك مكان و هم بازي.
• رشد مهارت‌هاي اساسي مانند عكس‌العمل، جهت‌گيري مكاني، حركات موزون و حركات تعادلي.
• افزايش استقامت و قدرت و سرعت.
• رشد و توسعه مسئوليت‌هاي اجتماعي در بازي و تمرين با ديگران.
• ايجاد تصويري مثبت از خود و تخمين واقعي توانايي‌هاي خود در دانش‌آموزان.
• شكل‌دهي صحيح به فعاليت‌هاي ورزشي در تمرين بازي و مسابقه.
• يادگيري بكارگيري رفتارهاي بهداشتي و سلامت بخش.
• قادر ساختن دانش‌آموزان به شكل‌دهي فعال به فعاليت ورزشي در مدرسه و زندگي.
• ايجاد رفتار با ملاحظه در طبيعت، محيط زيست و هنگام انجام ورزش.
آموزش تربيت بدني در استان نورد راين وستفالن در سه حوزه صورت مي‌گيرد.
آموزش مهارتهاي حركتي و ورزشي
در اين بخش دانش‌آموزان فرصت دارند تا در ورزشهاي مختلف شركت كنند و خودشان را در كار عملي نشان دهند. دانش‌آموزان در اين درس مي‌آموزند كه از نظر توانايي جسماني يكسان نيستند و ميزان توانايي خودشان را متوجه شوند. دانش‌آموزان ياد مي‌گيرند كه هر انساني بايد برخورد متفاوتي بر حسب توانايي‌اش داشته باشد. آنها ياد مي‌گيرند كه يكديگر را مراعات كنند.
آموزش اصول تئوري رشته ورزشي
دانش‌آموزان ياد مي‌گيرند كه به چه ورزشي علاقه دارند و توانايي انجام چه ورزشي را دارند، علاقه‌اش را بيابد و آن ورزش را انتخاب كنند. يكي از اهداف تربيت بدني در دوره ابتدايي اين است كه علاقمندي و توانايي هر دانش‌آموز به نوع ورزش خاص شناخته شود. به عبارت ديگر، دانش‌آموزان تشخيص دهند توانايي و استعداد فعاليت و تمرين در چه ورزشي را دارند و ورزش مورد علاقه خود را انتخاب كنند.
آموزش استقلال
در اين بخش دانش‌آموزان تلاش و رقابت را تمرين مي‌كنند و ياد مي‌گيرند كه چطور با رقيب به طور مثبت مبارزه كنند و اين مهارتها را درتمام مراحل زندگي نيز مورد استفاده قرار دهد. به عبارت ديگر در درس تربيت بدني «مبارزه و رقابت» را تجربه كنند و از نتايج اين تجربه در امور زندگي و در درسهاي ديگر استفاده نمايند. از اين نظر ورزش به عنوان «مبارزه سالم و سازنده» در نظر گرفته مي‌شود. دانش‌آموزان در مدرسه به شناسايي خودشان و توانايي‌هاي جسمي و ذهني خود مي‌پردازند و درس تربيت بدني اين فرصت را در اختيار آنان قرار مي‌دهد كه روش مبارزه (با مشكلات درسي و غير درسي) را ياد بگيرند.
محتواي درس تربيت بدني
در انتخاب نوع ورزش در دوره ابتدايي تأكيد بر شنا است و اين ورزش نسبت به ورزشهاي ديگر ارجحيت دارد. اولياي مدارس و والدين دانش‌آموزان توجه زيادي دارند كه دانش‌آموزان در پايان دوره ابتدايي در مهارت‌هاي شنا تبحر پيدا كنند. در دبستان شنا بيشتر از هر ورزش ديگري انجام مي‌شود تا دانش‌آموزان شنا ياد بگيرند. محتواي آموزشي كلي درس تربيت بدني در مقطع ابتدايي در ايالت هسن به شش زمينه عمده به شرح ذيل تقسيم‌بندي مي‌شود:
1. بازي‌ها (بازي‌هاي پرورشي)
2. ژيمناستيك (حركات نرمشي)
3. حركات موزون (رقص)
4. دويدن، پريدن، پرتاب كردن (حركات بنيادي)
5. حركت كردن، سرخوردن، راندن (حركات بنيادي)
6. شنا
در تمام موضوعات فوق سعي مي‌شود تا دانش‌آموزان به شكل مستقل با يك يا چند هم بازي فعاليت كنند؛ به شكل مستقل در يك بازي و فعاليت ورزشي را با همبازي، گروهي و تيمي سازماندهي كنند؛ طبق مقررات و دستورالعمل‌ها رفتار كنند؛ وظايف محوله را انجام دهند: علاوه بر موارد فوق، دانش‌آموزان بايد با انواع ورزش‌ها آشنا شوند. در دوره ابتدايي بر آموزش خواندن و نوشتن و حساب تأكيد مي‌شود. اما هدف اصلي آموزش ابتدايي آن است كه دانش‌آموزان با توانايي‌ها و شرايط يادگيري فردي خودشان آشنا شوند و اصول تفكر و يادگيري در آنان نهادينه شود و دانش‌ زندگي جمعي انساني را فرا گيرند. آموزش زبان آلماني (زبان مادري)، حساب، علوم، هنر، موسيقي، تربيت بدني، آموزش ديني (در بيشتر ايالتها) و زبان انگلیسی (از کلاس سوم) جزء برنامه درسي دوره ابتدايي در نظام آموزش آلمان قرار دارد. موضوعات درسي كه توسط وزارت آموزش مركزي پيشنهاد شده است، 13 مورد است كه تربيت بدني (و ورزش) نيز يكي از آنها مي‌باشد كه توجه زيادي به آن مي‌شود و به عنوان يكي از 7 درس اصلي، جزء برنامة درسي آموزش اجباري به شمار مي‌رود. موضوعات درسي الزامي براي آموزش در هر استان تعيين مي‌شود. مهارت‌هاي خواندن، نوشتن، و رياضيات جزء مهارت‌هاي اصلي دورة ابتدايي است.
زمان درس تربيت بدني
درس تربیت بدنی و زنگهای تفریحی به اندازه کافی نیازهای حرکتی کودکان را برآورده نمی کند. بدین دلیل این مسئولیت فقط به عهده معلمان ورزشی نیست بلکه باید در طی تمام ساعت های مدرسه و از طریق معلم درسهای دیگر نیز به طور مناسب در نظر گرفته شود. به خصوص در کلا س اول و دوم کودکان نیاز بیشتری به بازی و حرکت دارند که باید در طول روز مدرسه ای به طور یکسان و متناسب در همه جلسات و همه روزهای تحصیل تقسیم شود. با بالا رفتن سن کودکان می توان چگونگی انجام فعالیتها را به آنها دیکته کرد و کنترل بیشتری برای برنامه های آموزشی اعمال کرد. معلمان باید بدانند که بازی برای کودکان همزمان یادگیری است.

زمان بازی برای کودکان بدون هدف خاصی انجام می شود ولی برای کودکان ضروری است. بازی استرس کودکان را کاهش می دهد و بچه ها را با هم دوست می کند، ارتباط تیمی و همکاری را زیاد می کند، انفرادی کار کردن را تقویت می کند.
تعداد روزهاي آموزشي 188 روز در سال است و معمولاً 5 يا 6 ساعت درسي در روز وجود دارد كه كلاس‌ها معمولاً تا قبل از ظهر تشكيل مي‌شود. هر ساعت درسي يا جلسه آموزشي معادل 45 دقيقه درس و 5 دقيقه استراحت مي‌باشد تعداد ساعت درسي هفتگي در هر پايه تحصيلي متفاوت و در هر استان متغير است. معمولاً به طور متوسط از 17 تا 23 ساعت در هفته در سال اول و 23 تا 27 ساعت در هفته در سال چهارم تغيير مي‌كند. در اغلب ايالتها ساعت آموزشي در سال اول ابتدايي 20 ساعت و در سال چهارم 27 ساعت در هفته است. و در اغلب استان‌ها 3 ساعت درسي در هفته به تربيت بدني اختصاص داده شده است. تمام دروس در پايه‌هاي اول و دوم ابتدايي توسط يك معلم تدريس مي‌شود. اما در پايه‌هاي بالاتر بتدريج به تعداد معلمان مي‌شود.
در برنامه درسي استان نورد راين وستفالن مجموع ساعت درس در پاية اول و دوم 21 ساعت در هفته است كه 3 ساعت آن به ورزش اختصاص دارد. اين مقدار معادل 14 درصد از كل برنامة درسي است. در پاية سوم و چهارم ابتدايي، 25 ساعت درسي در هفته وجود دارد كه 3 ساعت آن به ورزش اختصاص دارد. اين مقدار معادل 12 درصد از كل ساعات درسي هفتگي است. بنابراين، تعداد ساعت درسي تربيت بدني در اين استان و براي تمام پايه‌هاي ابتدايي 3 ساعت درسي در هفته است. اين ميزان با احتساب 22 ساعت درسي در برنامه هفتگي مدرسه در تمام پايه‌هاي تحصيلي، معادل 13 درصد از كل ساعات درسي هفتگي دانش‌آموزان مي‌باشد. زمان درس تربيت بدني نسبت به دروس ديگر زياد نيست. در پايه اول دورة ابتدايي 14 درصد و با افزايش پايه‌هاي تحصيلي كاهش مي‌يابد و به 5/6 درصد مي‌رسد. از يك طرف، ساعت درس تربيت بدني كاهش مي‌يابد و از طرف ديگر، ساعت دروس ديگر بيشتر مي‌شود.
مكان درس تربيت بدني
مکان بازی و ورزش ممکن در محیط های زیر انجام شود: در کلاس درس، در گوشه ای از کلاس برای انجام بازیها با مواد مختلف مثل خمیر خانه سازی، ساخت اشیا با مکعبها بازی با عروسکها و نمایش. بچه ها میتوانند وسایل بازی را از خانه بیاورند. انجام بازیهای زبانی و جدولی با موسیقی ممکن است در گوشه کلاس یا به طور گروهی در تمام کلاس انجام شود.
مكان درس تربيت بدني دوره ابتدايي به ترتيب اولويت عبارت است از:
• سالن ورزشي
• استخر شنا
• حياط مدرسه
• كلاس درس
درس تربيت بدني به طور معمول در سالن های ورزشي مدرسه و یا استخر تشكيل مي‌شود. در صورتي كه استخر يا سالن ورزشي در اختيار نباشد، كلاس تربيت بدني در خارج از كلاس و در فضاي باز و در حياط مدرسه تشكيل مي‌شود. تمرين در حياط مدرسه در مدارسي كه امكان تمرين در استخر و سالن ورزشي وجود ندارد و يا هنگامي كه ظرفيت استخر و سالن ورزشي تكميل شده باشد انجام مي‌شود. اما با توجه به سرد بودن هوا در اغلب اوقات مدرسه، امكان استفاده از حياط در تمام سال تحصيلي وجود ندارد و در اين مواقع درس تربيت بدني در كلاس درس اجرا مي‌شود. علاوه بر آن، در برنامه پيش‌بيني شده است كه 2 ساعت درس تربيت بدني در سالن ورزشي يا حياط مدرسه (يا استخر) و يك ساعت آن در كلاس درس تشكيل شود. فعالیتهایی مثل دوچرخه سواری و این لایت اسکیت در حیاط مدرسه انجام می شود.
وسايل آموزش
تعيين و تأمين وسايل آموزش و كتاب درسي به عهدة ادارة آموزش هر استان است. وسايل آموزشي معمولاً توسط بخش خصوصي تهيه و توليد مي‌شود و سپس مسئولين آموزشي به تأييد آنها اقدام مي‌كنند. مسئولين وسايل را خريد مي‌كنند كه پايين‌ترين قيمت را داشته باشند. بدين ترتيب، رقابت بين ناشران توليدكننده براي فروش محصولات خود باعث مي‌شود كه اطمينان حاصل شود قيمت‌ها منصفانه است. در ضمن بچه ها میتوانند وسایل خودرا از خانه بیاورند.
ارزشيابي درس تربيت بدني
در ارزشيابي دروس ديگر از آزمون كتبي و همچنين مشاهده رفتار دانش‌آموز به هنگام كار عملي و گروهي استفاده مي‌شود. تكاليف و فعاليت‌هاي گروهي به طور تحقيق همراه با ديگران در نظر گرفته مي‌شود. علاوه بر آن، توجه مي‌شود كه دانش‌آموزان تا چه حد ميزان مطالب نظري را در مرحله عملي به كار مي‌گيرند. همة موارد فوق در تعيين نمره نهايي دانش‌آموز درنظر گرفته مي‌شود. هيچ‌گونه ارزشيابي سراسري در كشور آلمان براي دورة ابتدايي وجود ندارد. حتي در سطح استان نيز ارزشيابي سراسري وجود ندارد. اما نظام بارم‌بندي و مقياس نمره‌دهي 5 ارزشي با نمرة يك تا شش در سراسر كشور وجود دارد كه 1 بهترين نمره است.
• به اجراي بالاتر از استاندارد (عالي)
• به اجراي در حد استاندارد (خوب)
• به اجراي نزديك به استاندارد (متوسط)
• به اجراي پايين‌تر از استاندارد (پایین)
• به اجرايي كه در حد استاندارد نيست، استاندارد را برآورده نمي‌كند (مردود)
در استان نورد راين وستفالن، نمره درس تربيت بدني برخلاف دروس ديگر، نسبي است. ميزان پيشرفت هر دانش‌آموز، براي نمرة درس تربيت بدني در نظر گرفته مي‌شود. روش نمره‌دهي منحصر به فرد است و نه در جمع. به عبارت ديگر، نمرة هر فرد در مقايسه با خودش داده مي‌شود و نه در مقايسه با ديگران.
براي مثال، دانش‌آموزي كه در پايان درس شنا، خوب شنا كند، نمرة خوبي مي‌گيرد. و دانش‌آموزي كه در ابتداي كلاس از آب مي‌ترسيده و در پايان، كمي شنا مي‌كند، نيز نمرة خوبي مي‌گيرد. اما در دروس ديگر چنين نيست. براي مثال در درس حساب، اگر دانش‌آموز پاسخ حاصلضرب 2*2 را به درستي بگويد، نمره مي‌گيرد و اگر پاسخ صحيح را ندهد، نمره نخواهد گرفت.
منبع: اسمعیلی، محمدرضا. مطالعه‌ي تطبيقي برنامه درسي تربيت بدني دوره ابتدايي، راهنمايي و متوسطه ايران و كشورهاي منتخب جهان و ارايه‌ي الگوي مناسب برای تدوین راهنمای برنامه درسي تربيت بدني. مؤسسه پژوهشي برنامه‌ريزي درسي و نوآوري‌هاي آموزشی، گروه تربیت بدنی. 1389.

برنامه درسي تربيت بدني مدارس ابتدایی آلمان

مطالب مشابه :

اطلاع رسانی

پيش نويس فرم امتياز بندي تخصصي دبيران تربيت بدني استان اصفهان

تقویم سالیانه تربیت بدنی مقطع ابتدایی کاشان

اسامي سرگروههاي درسي آموزش ابتدايي درسال تحصيلي 91-90

اسامی گروههای درسی شاهین شهر درسال 91-90

برنامه درسي تربيت بدني مدارس ابتدایی آلمان

معرفي سايت هاي اينترنتي ویژه راهنمایی و دبیرستان

معلمان نمونه شهرضا فرم مشخصات معلمان نمونه منطقه ای