ویژگی های بیانی تکنیک کلاژ

آثار هنری با تکنیک کلاژ نتیجۀ چسباندن تکه های جورواجور، عکس ها، بافت ها و اشیاء است که منجر به خلق اثر تازه ای کاملا متفاوت از اجزاء سازنده خود می شود. در عین حال کلاژ قابلیت های بیانی متنوعی دارد وهر مکتب هنری مطابق با ایده ها و نوع بیان خاصش از آن بهره برداری می کند مثلا دادائیسم ها از کلاژ در جهت نفی هر معنا و ارزش و طغیان در برابر ارزش های پیشین استفاده کردند. گروهی از هنرمندان با دیدگاه های سیاسی برای ابراز مخالفت با بحران های جنگ جهانی اول و اعتراض به عملکرد دولتمردان از کلاژ استفاده کردند و گاهی نوعی طنز تلخ را ایجاد می کردند. بعضی از هنرمندان فوتوریست از این تکنیک برای ستایش از زندگی مدرن با ادغام اجزایی از دنیای ماشین و صنعت با دنیای هنر به خلق آثار نو پرداختند. در جنبش پاپ آرت استفاده از اشیاء دم دستی و مصنوعات از کار افتاده به سهل الوصول بودن ، کم هزینه بودن، جنبه های تولید انبوه و تجاری بودن و شوخ طبعی در آثار هنری کمک شایان توجه ای کرد. به این ترتیب می توان چند خصلت کلی را از میان گونه های مختلف کلاژ بازشناسی کرد:

· دوباره سازی واقعیت جدید

همیشه مفهوم "از نو ساختن" در این آثار سر آغاز هر مفهوم دیگری می تواند باشد زیرا یکی از قابلیت های مهم تکنیک کلاژ جفت و جور کردن اجزاء گوناگون و نا متعارف و سامان بخشی آن به منظور خلق محتوایی نوخاسته و تازه است. این واقعیت جدید کلیتی متزلزل خلق می کند چرا که اندازه های متغیر و منابع گوناگون در انتخاب قطعات کلاژ هر کدام در خود خصلتهای متفاوتی را نسبت به تکۀ دیگر تصویر با خود دارند و این تجمع ناهمگون نوعی تنش را در این مخلوق جدید ایجاد می کند. در این اثر جدید ظرفیت مناسبی برای ایده های غیر متعارف وجود دارد چرا که در بسیاری از موارد به صورت همزمان خصلت های مستند گونه عکاسی را در تضاد با دست کاری های آزادانه آن ارائه می کند. آزادی عمل در استفاده از امکانات مختلف نوعی بیان غیر کلیشه ای را در خلق اثر و واقعیت جدید نهفته دارد.

· تجمع عناصر متباین

اجزایی که به صورت معمول امکان قرار گرفتن در کنار یکدیگر را نداشتند، هنگامی که با اراده هنرمند گرد هم می آید نیرویی را از این همجوشی به بیننده منتقل می کنند. نیروی بیانی غیر منتظره در این تجمع خود انگیخته از عناصر جدا از هم و نامربوط وجود دارد . گاهی کنار هم آمدن تصاویر چاپ شده و فرم های آبستره نوعی از همزیستی جسم و روح را به عینیت تبدیل می کنند. این تباین عنصری تحریک کننده و همراه با ضربه است.

· هنر پاپ و هنر عامه

استفاده از اشیاء دم دستی ، خرده ریزهای دور و بر، مصنوعات از کار افتاده، مصالح روزمره زندگی امروزین، ارتباط هنر پاپ با کلاژ را برقرار کرده است . به دلیل ایک که این تکنیک از روش آموزش های رسمی هنر پیروی نمی کند بنابراین لزوم مهارت های مقرر هنر برای بازنمایی واقعیت مشهود بسیار در این تکنیک کمرنگ است. پیام این سادگی، تشویق به مشارکت مردم عادی و حضور فرهنگ عمومی در آثار هنری است به علاوه ای که کم هزینه بودن آن هم راه را برای حضور افراد بیشتر باز می کند.اشیاء برگزیده از محیط عادی زندگی انسان نوین لحن کاملا امروزی با مایه های شوخ طبعی و جوانی را به این تکنیک اضافه کرده است.

· ترکیب زندگی با صنعت و عصر ماشین

حضور فرایند مکانیکی در تولید عکس های روزنامه که در کلاژها استفاده می شد و با دست هنرمند تغییر حالت داده و دوباره استفاده می شود استعاره ای از آمیختگی زندگی با صنعت است . این گونه آثار کلاژ شعرهایی در توصیف اصوات زندگی مدرن هستند که ناشی از ادغام سوژه های از دنیای صنعت با دنیای هنر است . به همین دلیل در بعضی موارد ، خود تکنیک کلاژ می تواند سمبل پویایی و مکانیزه شدن و به عبارت کلی تر سمبل عصر ماشین باشد. از منظر دیگر می توان آن را نمادی از کمبود وقت برا ی زندگی آرام هم به حساب آورد که از تبعات زندگی مدرن بشمار می رود.

· طغیان ، انقلاب و خودانگیختگی

یکی از مکاتبی که از کلاژ به فراوانی استفاده کرده بود دادائیسم بود. هنرمندان این مکتب با اعتراض و سرپیچی از ارزش های تهی و کاذب و نفی هر معنا و ارزش در هنر لحنی را به لحن های تصویری اضافه کردند که قدرت اعتراضی زیادی را در خود نهفته دارد. به ویژه کلاژهایی که از مصالح "چاپی" ساخته می شود و همزمان با بحران های جنگ جهانی اول بود ویژگی های سیاسی مابانه معترض به سیاست را با خود همراه داشت. در کشوری مثل روسیه می توان آن را پیام آور انقلاب قلمداد کرد. شاید تناسب بین طغیان، اعتراض، دگرگون خواهی و تغییرات با کلاژ آن هم به نوعی شتابان ناشی از خود انگیختگی این تکنیک باشد چرا که این شیوه ابزار خوبی برای تمرین خودانگیختگی است. برای همین ارتباطات منطقی هم در این شیوه زیاد نیست و کمتر می توان حضور منطق را در آن احساس کرد.

· طنز تلخ

در موارد متعددی به ویژه با توجه به کاربردهای سیاسی و معترضانه، کلاژ بیشتر وسیله های برای ستهزا به شمار می رود چرا که کنار هم قرار دادن چیزهای نامتجانس و نامربوط از ویژگی های کاریکاتور است که در کلاژ هم به راحتی دست یافتنی است . به علاوه به هم ریختن تناسبات هم به این لحن کمک می کند. اما به دلیل این که بی نظمی ، پراکندگی ، زمختی و برش های نامنظم در این تکنیک به سهولت قابل اجرا است طنز را با طعم تلخی ارائه می کند، مخصوصا اگر این تغییرات را روی عکس های سیاه و سفید و تک رنگ اجرا کرده باشند.

· تنش های بصری ناشی از تحریف واقعیت

کلاژ راه حلی برای یکپارچه کردن تصاویر و مواد تصویری گوناگون است اما به دلیل وجود تضاد های غیر قابل انتظار که در فضای تصویر ایجاد می شود ، بیننده را تحریک و او را وادار می کند تا برای دریافت معنای تصویر، اجزای ناهمگون را در ذهن یکپارچه نماید. این تحریک ناشی از چند عامل بصری از جمله ، کژنمایی، اغراق ، به هم ریختن تناسبات است . همچنین ناهمگونی اجزا با یکدیگر می تواند تنش بصری را تا مرز هرج و مرج بصری پیش ببرد.

· مصور کردن مفاهیم استعاری و پیچیده

در تصاویر کلاژ، گاهی بر اساس تشابه عنصری به موضوعی دیگر ترکیبات استعاری و مجازی مشابه با آرایه های ادبی استعاره و مجاز شکل می گیرد مثلا ترکیبی که پیکاسو از دسته و زین دوچرخه برای ساخت سر گاو بهره برده است . این گونه ترکیب ها بر خلاف بازنمایی واقع گرا سلسه گسترده تری از معانی را در خود نهفته دارند و قابلیت تداعی مفاهیم پیچیده تر را دارا هستند.

یا در مجاورت چند چیز می توان مفهومی عمیق تر را تداعی کرد مثلا در کلاژی که برای تشویق به حفظ محیط زیست اثر جین وولی ساخته شده است از ترکیب چند تصویر ناهمگون مانند کره زمین، درخت، زمین سر سبز، پروانه، پرنده، گل سرخ و خورشید به همراه ادواتی مثل بیل چه، آبپاش و افعالی مثل لانه سازی برای پرندگان استفاده شده است.

ویژگی های بیانی تکنیک کلاژ

مطالب مشابه :

ساعت درس هنر کلاژ با گل پارچه ای

ایده های پارچه ای ساده و فوری

کاردستی واحد کار آب - آکواریوم

آموزش ریاضی در کودکان پیش دبستانی

تابلو کلاژ کاغذی

قصه کودکانه " آب "

ویژگی های بیانی تکنیک کلاژ