گزارشی از گورستان لهستانی ها در تهران + بچه های تهران

گروهی از این لهستانیان در سال ۱۹۴۲ به تشکیل انجمن لهستانی مطالعات ایرانیدر تهران همت نمودند.هدف این انجمن آشنایی دو ملت با فرهنگ یکدیگر بود، انجمنی که ظاهرا هنوز فعال است.

در ادامه پرداختن به یادگاری های جنگ جهانی دوم در ایران به سراغ قبرستان لهستانی ها رفته است، قبرستانی که دیدنش برای اجنبی ها حلال و آزاد و برای خود ایرانی ها ممنوع و حرام است! البته اگر با سرایدار قبرستان لهستانی ها(که کارمند رسمی سفارت لهستان در تهران بود) گپ و گفتی بزنید و دوست شوید، موضوع کمی فرق می کند!

سرگذشت”بچه های تهران” در ۱ سپتامبر ۱۹۳۹ آغاز می شود، زمانی که آلمان به لهستان حمله می کند. پس از این تهاجم، صدها هزار نفر از یهودیان لهستانی از طریق مرز شرقی لهستان به اتحاد جماهیر شوروی گریختند. در آنجا، بیش از یک میلیون لهستانی مسیحی به آنها ملحق شدند.

در همین دوره بود که ریشه های تشکیل رژیم صهیونیستی در طول جنگ جهانی دوم شکل می گرفت و اروپایی ها هم بدشان نمی آمد که از شر اقلیت یهودی خلاص شوند و حتی شواهد و قرائنی از همکاری برخی دولتهای اروپایی برای تسریع مهاجرت یهودیان به فلسطین اشغالی وجود دارد.

پس از حمله آلمان نازی به اتحاد جماهیر شوروی در سال ۱۹۴۲ م سربازان انگلیسی و روسی که به طو مشترک ایران را اشغال کرده بودند و در اوت ۱۹۴۱ رضا شاه پهلوی که موضعی بی طرف اتخاذ کرده بود را وادار به کناره گیری به نفع پسرش، محمدرضا کردند.

در سال ۱۹۴۲، مقامات روسی مجوز انتقال و اسکان ۲۴ هزار شهروند لهستانی و سربازان جدید ارتش آندرس را از روسیه به ایران صادر کردند. انتقال آنان در بهار ۱۹۴۲ آغاز و تا اواخر تابستان همان سال ادامه یافت. در میان این شهروندان هزار کودک یهودی نیز وجود داشتند که اکثر آنان یتیم بودند. این همان گروهی است که به “بچه های تهران” معروف شدند.

آژانس یهودیان یک پرورشگاه برای کودکان یهودی احداث کرد. ۷۳۰ کودک یهودی که از آوریل تا اوت ۱۹۴۲ وارد ایران شده بودند در چادرهایی که در زمین های “دوشان تپه” – پادگان نظامی سابق نیروی هوایی ایران خارج از تهران- برپا شده بود، اسکان داده شدند. تلاش برای کمک به تخلیه تعداد بیشتری از کودکان از پرورشگاه ها پس از این نقل و انتقال موفقیت آمیز باعث شد که بعد از تابستان سال ۱۹۴۲ تعدادی دیگر از کودکان لهستانی- یهودی به تهران بیایند.

در میان این لهستانی ها می توان چهرهایی از ادب و فرهنگ لهستان را باز شناخت که در ایران ماندند. جذب جامعه فرهنگی- هنری ایران شدند و البته تاثیر گذاشتند و تاثیر پذیرفتند.

گروهی از این لهستانیان در سال ۱۹۴۲ به تشکیل انجمن لهستانی مطالعات ایرانی در تهران همت نمودند. هدف این انجمن آشنایی دو ملت با فرهنگ یکدیگر بود، انجمنی که ظاهرا هنوز فعال است.

از اعضای انجمن می توان از ایران شناس بزرگ لهستانی "فرانچیشک ماخالسکی" نام برد. وی بعد ها به تدریس ایران شناسی در کراکو پرداخت. از تالیفات وی می توان به اثر ۳ جلدی ادبیات ایران معاصر اشاره کرد.

اما این پناهجویان غیر نظامی لهستانی در ایران دارای تشکیلاتی بودند که امور مربوط به زندگی روزمره آنان را سامان می داد. این تشکیلات به دو بخش اردوگاه و انیستیتو و بهداشت تقسیم می شد. بسیاری از این زنان و مردان و کودکان در همان سالهای جنگ بر اثر بیماری تیفوس و وبا در تهران بکام مرگ رفتند و در گورستانی، شرق تهران آن زمان به خاک سپرده شدند، این گورستان امروزه در محدوده میدان شهدا و خیابان پیروزی واقع است.

در این گورستان ۱۹۳۷ گور لهستانی موجود است که ۴۰۹ گور از آن سربازان و باقی از آن غیر نظامیان است. در این گورستان بجز گور لهستانی های مهاجر، می توان به گور "آنتوان بارفسکی" اشاره کرد. او افسر ارتش ایران در جنگ هرات بوده و در همان جنگ نیز در راه حفظ یکپارچگی خاک ایران قربانی شد.

سردر گورستان روسها در تهران(کنار گورستان لهستانی ها) که البته ورود به آن ممنوع است

بنای اصلی یادبود گورستان لهستانی ها با نشان رسمی لهستان(عقاب)

تاریخ تولدها متفاوت اما تاریخ مرگ همه این مردگان ۱۹۴۲ می باشد (۱۳۲۲ شمسی)

نمای دیگری از گورستان لهستانی

نمونه از سنگ قبرها: آنا میلاک که در ۵۶ سالگی در تهران درگذشت

مهمانان ناخوانده ای که قریب به هفتاد سال است اینجا خفته اند

عکس یادگاری پرستاران و محافظان لهستانی بچه های تهران

عکس قدیمی از گورستان لهستانی در دوشان تپه

پرستار لهستانی در تهران

تنها عکسهای موجود از بچه های تهران(لهستانی ها)

در این منطقه ۵ گورستان وجود دارد، گورستان روسها،گورستان ارامنه،ایتالیا،فرانسه ولهستان که تا ۱۲ سال قبل در آن دفن می کردند.

اکنون بازدید ازاین گورستان ها میسر نیست و فقط توریست های خارجی، اقوام و اعضای سفارت خانه ها از طریق معرفی و هماهنگی سفارت خانه لهستان می توانند از آن بازدید کنند ، یکی از یادگاری ها و آثار تاریخی بجا مانده از جنگ جهانی دوم که به نظر می رسد ایرانی ها هم به اندازه لهستانی ها از آن حق و سهم دارند و باید حق عمومی بازدید شهروندان ایرانی از این آثار تاریخی که در سرزمین مادری-خواسته یا ناخواسته- جاخوش کرده اند، وجود داشته باشد.

کاش با ساماندهی و تبدیل این یادگاری های پراکنده ولی پر ارزش می توانستیم موزه ای با نام “موزه جنگ جهانی دوم در ایران” داشته باشیم و بر جاذبه های توریستی کشورمان بیفزائیم، راستی چه اشکال دارد وزارت امور خارجه کشورمان در کنار سایر وظایف خود، به این گونه موارد نیز بپردازد تا شاهد ایجاد شاخه جدیدی از توریسم با عنوان توریسم جنگ جهانی دوم هم باشیم؟ یادمان نرود که اگر امروز مطالبه ای نباشد، کم کم این اماکن تاریخی تبدیل به ملک طلق خارجی ها می شود و به صورت یک مکان دیپلماتیک در می آید که فردا دیگر حتی درخواست بازدید مقامات رسمی ایرانی هم از این اماکن باید با اجازه سفارتخانه های خارجی باشد!

منبع: پارسینه

در همین رابطه

"بچه های تهران" به گروهی از کودکان یهودی لهستانی اطلاق می شود که اکثر آنها یتیم بودند و در زمانی که آلمان نازی لهستان را اشغال کرده بود از کشور خود گریختند. این گروه از کودکان به صورت موقت در پرورشگاه ها و پناهگاه هایی در اتحاد جماهیر شوروی پناه گرفتند و سپس با صدها نفر از بزرگسالان به تهران منتقل شدند تا اینکه سرانجام در سال 1943 به فلسطین رسیدند.

سرگذشت "بچه های تهران" در 1 سپتامبر 1939 آغاز می شود، زمانی که آلمان به لهستان حمله می کند. پس از این تهاجم، صدها هزار نفر از یهودیان لهستانی از طریق مرز شرقی لهستان به اتحاد جماهیر شوروی گریختند. در آنجا، بیش از یک میلیون لهستانی مسیحی به آنها ملحق شدند؛ روس ها پس از دستگیری های گسترده شهروندان لهستانی، آنان را از اوایل سال 1940 تا اواسط 1941 به سیبری و بخش روسی آسیای مرکزی [قزاقستان، قرقیزستان، تاجیکستان، ترکمنستان و ازبکستان] تبعید کردند. در اوضاع آشفته پس از بمباران ها، بیماری های واگیردار، گرسنگی و نابسامانی های بسیار از سال 1939 تا 1941، بسیاری از کودکان لهستانی یتیم شدند یا از والدین خود جدا شده و در پناهگاه های سرتاسر اتحاد جماهیر شوروی جای داده شدند.

در پی تهاجم آلمان به اتحاد جماهیر شوروی در 22 ژوئن 1941، هزاران یهودی لهستانی به مناطق مرکزی آن کشور فرستاده شدند و در نتیجه باز هم کودکان بیشتری از خانواده های خود جدا شدند. دولت شوروی در اوت 1941 دهها هزار نفر از اسیران جنگی لهستانی را آزاد کرد و اجازه داد تا یک ارتش لهستانی ( تحت عنوان "ارتش آندرس" به نام فرمانده آن، ژنرال ولادیسلاف آندرس) در خاک شوروی تشکیل شود.

پس از حمله آلمان به اتحاد جماهیر شوروی، سربازان انگلیسی و روسی به صورت مشترک ایران را اشغال کرده بودند و در اوت 1941 رضا شاه پهلوی (پادشاه ایران) که موضعی بی طرف اتخاذ کرده بود را وادار به کناره گیری به نفع پسرش، محمدرضا کردند. به دلیل شرایط ایران در زمان اشغال انگلیس- روس، شاه جدید بیشتر همکاری می کرد و تسهیلات لازم جهت تأسیس یک کانال ارتباطی عمده و جدید را برای ارسال تدارکات از سوی انگلیس و آمریکا به اتحاد جماهیر شوروی فراهم آورد. این جاده تدارکاتی به "کریدور ایران" معروف شد. در سال 1942، برخی از واحدهای ارتش لهستانی آندرس در بندر پهلوی (بندر انزلی کنونی) مستقر شدند. سایر واحدها از طریق زمینی از ترکمنستان به خط آهن مشهد رسیدند.

در سال 1942، مقامات روسی مجوز انتقال و اسکان 24000 شهروند لهستانی و سربازان جدید ارتش آندرس را از روسیه به ایران صادر کردند. انتقال آنان در بهار 1942 آغاز و تا اواخر تابستان همان سال ادامه یافت. در میان شهروندان 1000 کودک یهودی وجود داشتند که اکثر آنان یتیم بودند. این همان گروهی است که به "بچه های تهران" معروف شدند. این کودکان از پرورشگاه ها و پناهگاه های واقع در نقاط گوناگون اتحاد جماهیر شوروی با قطار از بخش روسی آسیای مرکزی به کرسناووتسک و سپس از طریق کشتی به بندر پهلوی در شرق ساحل دریای مازندران آمدند. سایرین از راه بخارا به قازان و عشق آباد (در مرز ایران) و از آنجا به بندر پهلوی وارد شدند.

"آژانس یهودیان فلسطین" ( سازمانی نیمه دولتی که نیازهای اجرایی جامعه یهودیان را در طول قیمومیت انگلیس برآورده می کرد) نقشی عمده در سرگذشت "بچه های تهران" داشت. در حالی که این کودکان یهودی همچنان در بخش جنوبی اتحاد جماهیر شوروی پراکنده بودند، نمایندگان آژانس یهودیان با دولت در تبعید لهستان در مورد تعداد یهودیانی که بایستی به ایران منتقل می شدند، مذاکره می کردند. هنگامی که وسایل نقلیه حامل یهودیان به بندر پهلوی می آمدند، نمایندگان آژانس یهودیان آنان را شناسایی کرده و کودکان یهودی را از لهستانی های مسیحی جدا می کردند. بسیاری از این کودکان که بر اثر تجربیات اخیر خود هراسیده بودند و از گرسنگی نیز رنج می بردند، از اذعان به یهودی بودن خود امتناع کردند. این کودکان در رده های سنی 1 تا 18 سال قرار داشتند و بیشتر آنان 7 تا 12 ساله بودند. به محض اینکه این کودکان در تهران جمع شدند، رهبران صهیونیست، داوید بن گوریون و الیاهو دوبکین با وزیر کابینه دولت لهستان، استانیسلاف کوت و مقامات انگلیسی وارد مذاکره شدند تا تسهیلات لازم جهت ورود این کودکان به فلسطین را فراهم آورند.

آژانس یهودیان یک پرورشگاه برای کودکان یهودی احداث کرد. 730 کودک یهودی که از آوریل تا اوت 1942 وارد ایران شدند، در چادرهایی که در زمین های "دوستان تپه" - پادگان نظامی سابق نیروی هوایی ایران خارج از تهران- برپا شده بود، اسکان داده شدند. تلاش برای کمک به تخلیه تعداد بیشتری از کودکان از پرورشگاه ها پس از این نقل و انتقال موفقیت آمیز باعث شد که بعد از تابستان سال 1942 تعدادی دیگر از کودکان لهستانی- یهودی به تهران بیایند. این اردوگاه که به سرعت به "خانه تهران برای کودکان یهودی" معروف شد کمک هایی از جامعه محلی یهودیان،" سازمان صهیونیستی زنان حاداسا" در ایالات متحده، "کمیته توزیع مشترک یهودیان آمریکا" و "بخش مهاجرت جوانان در آژانس یهودیان" دریافت کرد.

رهبران باتجربه نهضت جوانان صهیونیست از فلسطین مسئولیت پناهگاه کودکان را به عهده گرفتند. پس از دوره های طولانی دشواری ها، بی خانمانی و محبوس بودن در پرورشگاه ها، بسیاری از این کودکان از بیماری های خطرناک (اغلب سل) و سوء تغذیه رنج می بردند، اما بیشتر آنان در اردوگاه تهران سلامت خود را بدست آوردند.

در نتیجه مذاکرات بین آژانس یهودیان و دولت انگلیس در فلسطین، این کودکان سرانجام تأییدیه هایی مبنی بر اجازه مهاجرت به فلسطین دریافت کردند. در 3 ژانویه 1943، 716 کودک با همراهان بزرگسال خود- که بسیاری از آنان نیز پناهنده بودند- با کامیون به بندر شاهپور در خلیج فارس و از آنجا با کشتی باری دونرا به کراچی پاکستان رفتند. پناهندگان از کراچی با کشتی بخار نورالیا شبه جزیره عربستان را دور زده و از طریق دریای سرخ به شهر سوئز در مصر رسیدند. کودکان سپس با قطار از صحرای سینا گذشتند و در 18 فوریه 1943 به اردوگاه پناهندگان اتلیت در شمال فلسطین رسیدند و در آنجا مورد استقبال جامعه یهودیان در فلسطین (ییشوو) قرار گرفتند. گروه دوم کودکان که 110 نفر بودند از طریق زمینی (عراق) در 28 اوت 1943 به فلسطین رسیدند. در مجموع، حدود 870 نفر از "بچه های تهران" وارد فلسطین شدند و بلافاصله در مزارع اشتراکی (کیبوتس) و روستاهای کشاورزی تعاونی (موشاویم) اسکان یافتند. 35 نفر از "بچه های تهران" در جنگ استقلال اسرائیل در سالهای 1948 تا 1949 در میان شهروندان یا سربازانی بودند که جان خود را از دست دادند.

منبع: سایت دایره المعارف هولوکاست

گزارشی از گورستان لهستانی ها در تهران + بچه های تهران

مطالب مشابه :

گزارشی از گورستان لهستانی ها در تهران + بچه های تهران

عکس های دیدنی و نایاب از ایران قدیم (8)

انجمن ها و مووسسات زرتشتی

اثرات روان شناختی طلاق بر فرزندان

داستان تریسی‌بیکر

سوسن توسط جميله رقصنده هنرمند به کافه های مجلل تر پايش باز شد

پرورش ، ویژگی ها و نژادهای قرقاول