شپش سر چیست؟

شپش حشره ای است که انگل انسان محسوب شده وبا زندگی برروی پوست وموی فرد آلوده به آن ، از خون فرد تغذیه می کند . این حشره خیلی ریز بوده اما بدون میکروسکوپ می توان آن را دید . سه نوع از این حشره می تواند پوست ومو را آلوده کند که عبارتند از: شپش سر ، شپش بدن ، شپش عانه (پوبیک) شپش سر بیشتردرکودکان بخصوص دختربچه ها شایع است اما درزنان وپسربچه ها نیز دیده می شود وبا آنکه با وضعیت بهداشتی فرد ارتباط دارد اما نمی توان بیماری شپش سر را مختص افراد فقیر وبا وضعیت بهداشتی نامناسب دانست بطوری که کودکان خانواده های مرفه نیز گاه دچار آن می شوند . درسفید پوستان شایعتر از سیاه پوستان است که این بعلت شکل خاص سطح مقطع مو درسیاهان است . اندازه شپش سر حدود 3 میلیمتر بوده که تخم آن نیز حدود یک میلیمتراست . تخم شپش به شکل مخروطی ، سفید رنگ وکاملا" چسبیده به مو می باشد . تخم های نزدیک به کف سر بیشتر احتمال دارد که حاوی لارو شپش باشد اما هرچه از سطح سر دورتر باشد احتمال خالی بودن آنها بیشتر است . بطوری که گفته می شود تخم شپشی که از حدود 5/1 سانتیمتری سر بالاتر باشد نشانه آلودگی قبلی بوده که نیاز به درمان ندارد . یک هفته بعد از ایجاد تخمها ، لارو شپش از آنها خارج شده که درعرض یک هفته نیز این لاروها به شپش بالغ تبدیل می شوند . این چرخه ادامه یافته وآلودگی درانسان گسترده تر شده وبه افراد دیگر نیزسرایت کرده وگاه اپیدمی بیماری بروز می کند . <?xml:namespace prefix = o ns = "urn:schemas-microsoft-com:office:office" />

کودکان مبتلا ممکن است از خارش سر شاکی باشند ولی گاهی این خارش خیلی آزاردهنده ومشخص نیست و وجود تخم شپش درسرباعث تشخیص بیماری می گردد . تخم شپش به شکل نقطه های سفیدی درطول موها می باشد که به سختی به مو چسبیده اند وبه راحتی کنده نمی شوند وهمین امرباعث افتراق آنها از شوره معمولی سراست . محل شایع این تخمها درموهای پشت سر و بالای گوش می باشد . گاه تعداد این تخمها آنقدر زیاد است که مانند سفیدی مو بروز می کند که این حالت خیلی نادر اتفاق افتاده واکثرا" تخمها به تعداد کمتری وجود دارند . گاهی خارش شدید سر باعث کندگی پوست ناحیه شده وبا اضافه شدن عفونت ، زردزخم سر بروز می کند که در چنین مواردی حتما" باید به فکر شپش سر بود وباید سر بیمار از لحاظ وجود شپش یا تخم آن معاینه گردد . غیر از تخم شپش در موارد آلودگی شدیدتر خود شپش نیز در روی موها مشهود است که اندازه آن کوچکتر از مورچه های خیلی کوچک بوده ورنگ آن نیز از قهوه ای تا سیاه می تواند باشد .
انتقال شپش سر از طریق تماس مستقیم یا ازراه تماس با وسایل آلوده فرد مبتلا ست . وسایلی مانند برس وشانه ، گیره مو ، گل سر ، روسری و چادر، کلاه و حوله حمام بیشتر می تواند آلوده کننده باشد . از طریق وسایل آرایش مو نیز بیماری قابل انتقال است . بنابراین به اشتراک بودن تمام اینها می تواند باعث شیوع بیماری درافراد شود .

تشخیص بیماری معمولا" توسط مربیان بهداشت مدارس ویا والدین کودک داده شده ودرصورت تایید توسط پزشک ، درمان آغازمی شود . درمان بیماری با شامپوهای ضد شپش ویا محلولهای ضد شپش مختلف قابل انجام است اما مهمتر از استفاده از دارو ، آبکشی پس از درمان است که بهتر است با مخلوط آب وسرکه انجام شود که این مخلوط بر روی شانه چوبی ویا فلزی ریخته شده وتوسط شانه موها شانه می شود که با این کار تخمهای چسبیده به موی سر نیز جدا می شود . در صورتی که خود شپش وتخم آن در سر پیدا نشود ویا اگرتخمی وجود داشت در بالاتر از 5/1 سانتیمتری سطح سر باشد بیمار درمان شده ونیاز به درمان دیگری ندارد . درمورد دانش آموزان نیز این ملاک قابل استفاده است تا درمورد بازگشت به مدرسه آنها تصمیم گرفته شود . نکته مهم در شپش سر آن است که هیچ خانواده ای با هرمیزان ثروت ورفاه نمی تواند خود را از این بیماری مصون بداند و رعایت نکات بهداشتی دراین بیماری بسیاراهمیت دارد .

شپش بدن بیشتر درافراد بیخانمان ویا درزمانهای سیل وزلزله وجنگ شایع است . البته درکسانی که درمحلهایی غیر ازخانه خود می خوابند مانند رانندگان و سرایداران نیز می تواند رخ دهد . بیماری با خارش بدن همراه با کنده شدن پوست بعلت خاراندن بروز می کند . گاهی آثارخون خشک شده نیزدرروی بدن مشهود است . این نوع شپش از لحاظ شکل ظاهری شبیه به شپش سراست ولی کمی طول آن بیشتر می باشد . این شپش بیشتردرمناطق چینهای لباس زیر فرد زندگی وتخم گذاری کرده ودرمواقع تغذیه به روی پوست می آید . بنابراین تشخیص بیماری با دیدن شپش یا تخم آن در لباس فرد ویا آثار آن درروی لباس وپوست فرد امکان پذیر است . گاه بیماری شپش بدن باعث اگزما ، زردزخم ، کهیر و کلفتی وتیره رنگ شدن پوست ( لیکنیفیکاسیون) می شود . شپش بدن ناقل بیماریهایی نظیر تیفوس وتب راجعه نیز می تواند باشد که از این لحاظ نیز حائز اهمیت است . جهت درمان شپش بدن ابتدا بدن با آب وصابون شسته شده وسپس از محلولهای ضد شپش مثل پرمترین ویا مالاتیون ویا گاما بنزن هگزاکلراید استفاده شده وطبق دستور مصرف پس از مدت زمان خاصی شسته وآبکشی می شود . توجه به درمان لباس فرد مهمتر از درمان پوست اوست . لذا از شستشو درآبگرم واتوکشیدن لباسها جهت ازبین بردن شپش وتخم آن استفاده می شود . اکثر درمانهای شپش نیاز به تکرار پس از یک هفته تا 10 روز دارند که این کار برای آن است که لاروهای شپش نیز که تازه ازتخم خارج شده اند نیز ازبین بروند .

شکل ظاهری شپش عانه (پوبیک) با دونوع شپش قبلی کمی متفاوت است . این نوع شپش کوتاهتر وپهن تر بوده ودارای چنگالهای قوی بوده که می تواند توسط آنها به مو بچسبد . این شپش بیشتر در موهای نواحی تناسلی بوده اما می تواند درهرمنطقه مودار دیگر بدن نیز مانند رانها ، سینه ،زیربغل ، ریش وسبیل ، مژه و ابرو وحتی سرنیز پیدا شود . این شپش باعث خارش شدید ناحیه تناسلی شده ودرکسانی که بهداشت را رعایت نمی کنند بیشتر بروز می کند . بیماری شپش تناسلی جزء بیماریهای آمیزشی محسوب شده وبا تشخیص این بیماری باید به فکر بیماریهای دیگر آمیزشی مانند گال ، سیفلیس ، ایدز ، سوزاک و.... بود ودرصورت نیاز از نظر وجود آن بیماریها نیز فرد را مورد بررسی قرار داد . احتمال ابتلا به این بیماری با یکبار تماس جنسی با فرد مبتلا حدود 95% می باشد . درمعاینه فرد مبتلا به سختی می توان شپش را دید اما تخم شپش را می توان پیدا نمود که به موهای ناحیه چسبیده اند . علاوه براینها می توان لکه هایی آبی خاکستری دید که بعلت وجود شپش برروی پوست ناحیه مبتلا ایجاد می شوند . درمان این نوع شپش نیز استفاده از داروهای موضعی ضدشپش می باشد که پس از استفاده باید پس از یکربع شسته شود و بهتراست درمان پس ازیکهفته دوباره تکرار شود .

شپش سر چیست؟

مطالب مشابه :

شپش سر چیست و راه مقابله با آن کدام است ؟

شپش سر چیست؟

کنه و انواع روش های مقابله با آن در دامپروری

آشنایی با کنه در گوسفند و راههای پیشگیری از آن

افات مهم برنج

آموزش حشره شناسي پزشكي ( مخصوص دانشجویان داروسازی و پزشکی )