کبک،partridge

کبک پرنده‌ای زیبا، آرام و وحشی است که در بسیاری از دشت‌ها، دامنه هاو کوهپایه هاپراکنده‌است. این پرنده در نواحی وسیعی از جهان نظیر شمال آمریکا، شرق اروپا، خاورمیانه، آسیای مرکزی، شبه قاره هندوستان و باختر دور پراکنده‌است. نام این پرنده در زبان انگلیسی Partridge و در زبان فرانسه Perdrix و در زبان آلمانی Rebhuhn و در زبان عربی «الحجل» است، که به کبک چوکار «الشنار» نیز گفته می‌شود و در زبان فارسی به آن کبک می‌گویند. استاد دهخدا در لغت نامه خود در باره کبک گوید: «کبک، مرغی معروف و پرنده‌ای مشهور است که بر دو قسم می‌باشد دری و غیر دری، هر دو به یک شکل و شمایل لیکن دری بزرگ تر و غیر دری کوچک تر است. این پرنده بیشتر در کوهسارها زیست کند. قبج، معرب کبگ است. کبک پرنده‌ای از دسته ماکیان‌ها است که به جهت استفاده از گوشت وی آن را شکار کنند. اعراب گوشت او را از جمله طعام‌های بسیار لذیذ شمارند و چون خواهند این مرغ را بگیرند از هر طرف او را بپرانند تا وقتی از پرواز باز ماند و خسته شود خود را در برف پنهان کند تا با دست بگیرند».

برای مشاهده عکس با سایز بزرگ کلیک کنید

طبقه‌بندی علمی:

فرمانرو: جانوران

شاخه: طنابداران

رده: پرندگان

راسته: ماکیان‌سانان

تیره: قرقاولان

سرده: Perdix

گونه: P. perdix

مشخصات ظاهری کبک:

وزن کبک‌ها بین۵۱۰ تا ۶۸۰ گرم است و میانگین وزن در آنان ۵۹۵ گرم است، البته باید افزود که وزن کبک نر بین ۵۱۰ تا۸۰۰ گرم و وزن کبک ماده ۴۵۰ تا۶۸۰ گرم است. ترکیب پرها در هر دو جنس نر و ماده یکسان است. رنگ این پرنده قهوه‌ای مایل به خاکستری در بالا و زرد کم رنگ در قسمت شکم است. یک خط سیاه از قسمت جلوی سر آغاز شده و پس از عبور از چشم‌ها و گردن، در قسمت بالای سینه تمام می‌شود و سر و سینه خاکستری پرنده را از قسمت سفید رنگ گلو جدا می‌کند. پهلوی پرنده با ترکیبی از رنگ سیاه و شاه بلوطی متمایل به سفید پوشانده شده و پرهای انتهایی بال، به رنگ شاه بلوطی هستند. نوک، لبه پلک‌ها، ساق و پاهای کبک به رنگ صورتی تا قرمز تیره هستند. اگرچه هر دو جنس نر و ماده ممکن است دارای یک سیخک کوچک در قوزک پا باشند که به آن «مهمیز» می‌گویند، ولی این صفت معمولاً از مشخصات جنس نر است. کبک‌های نابالغ کوچکتر هستند و به رنگ قهوه‌ای و خاکستری هستند.

برای مشاهده عکس با سایز بزرگ کلیک کنید

تاریخچه پرورش کبک:

پرورش کبک قدمت چندانی ندارد اما صید و شکار کبک تاریخچه‌ای بسیار کهن دارد. صید کبک یکی از تفریحات شاهزادگان و امرا و اشراف زادگان در بین سلسله‌های پادشاهان هخامنشی، اشکانی و ساسانی در دوران ماقبل اسلام در ایران بوده‌است. بعد از ظهور اسلام نیز بسیاری از پادشاهان سلسله‌های سامانیان، غزنویان، سلجوقیان و خوارزمشاهیان همانند شاهان گذشته علاقه زیادی به صید و شکار از خود نشان می‌دادند و با انتشار فرهنگ ایرانی در میان اعراب در دوران خلفای عباسی، بسیاری از خلفای خاندان عباسی نیز به آداب و رسوم درباری شاهان ایرانی علاقه مند شده و همانند آنان عازم صید و شکار می‌شدند. در سرزمین باستانی بدخشان که جزو قلمرو فرهنگی ایران محسوب می‌شود، کبک نماد و سمبل فرارسیدن نوروز می‌باشد و در بین آثار باستانی یافت شده در گورهای «کوشانی‌ها» در بدخشان تاجیکستان، مهری یافت شده که بر روی آن نقش یک کبک که شاخه گندم بر منقار دارد دیده می‌شود.

برای مشاهده عکس با سایز بزرگ کلیک کنید

تعیین جنسیت کبک:

هر دو جنس کبک از نظر ظاهر و رنگ پرها بسیار به یکدیگر شبیه هستند. در نتیجه تعیین جنسیت آن‌ها از یکدیگر کمی دشوار است. اما می‌توان کبک‌های نر و ماده بالغ را از روی اندازه بدن و فرم سر تشخیص داد. کبک‌های نر عموماً جثه‌ای بزرگ تر و سنگین تر دارند. سر کبک‌های نر گرد و بزرگ تر و سر پرنده ماده بیضوی است. پاهای کبک‌های نر بلندتر بوده و پولک‌های درشت تری دارد و سریع تر از ماده‌ها راه می‌روند. هر دو جنس برآمدگی سیخ مانندی در پشت پا دارند ولی این برآمدگی در جنس نر بزرگ تر از برآمدگی پای پرنده ماده‌است و به آن «مهمیز» می‌گویند. گردن کبک نر معمولاً باریک تر و قوی تر از کبک ماده‌است. معمولاً در مراکز پرورش کبک، جوجه کبک‌ها را از طریق دیدن منافذ جنسی در ناحیه کلواک یا مقعد تعیین جنسیت می‌کنند که این امر نیاز به دقت فراوان دارد.

برای مشاهده عکس با سایز بزرگ کلیک کنید

شکار کبک در ایران:

شکار کبک در قبل از اسلام توسط شاهزادگان، امرا، سپاهیان و حتی شکارچیان معمولی رایج و متداول بوده‌است. معمولاً گونه‌های «کبک دری» و «کبک سی سی» و «کبک شنی» از رایج ترین گونه‌های کبک بوده‌است. در دوره اسلامی نیز شکار کبک ادامه یافت و امروزه شکار آن در بسیاری از استان‌های کشور رایج و متداول است. فصل شکار کبک در ایران در اواسط تیرماه می‌باشد و تقریباً در اواسط تیرماه جوجه‌های کبک به سن سه ماهگی رسیده و می‌توانند جدا از پدر و مادر به زندگی خود ادامه دهند. شکار کبک به روش‌های مختلفی صورت می‌گیرد و در آن از ابزارهای متفاوتی نظیر: تور، تله و اسحله شکاری استفاده می‌شود. راحت ترین روش برای شکار کبک، گذاشتن تله در اطراف منابع آب است که در چنین حالتی باید بامداد و یا هنگام غروب خورشید در کنار این منابع آبی در کمین نشست و پس از رسیدن کبک‌ها به این منطقه آن‌ها را با تور و یا تله شکار کرد و معمولاً در این روش از سوت‌های مخصوصی استفاده می‌شود که می‌توانند صدایی شبیه صدای کبک تولید نمایند و برخی از افراد نیز اقدام به ضبط صدای طبیعی کبک نر نموده و با پخش آن تلاش می‌کنند تا کبک را به نزد محل تله گذاری شده فراخوانند. گروهی دیگر از شکارچیان نیز برای شکار کبک از سگ‌های شکاری استفاده می‌کنند در این روش سگ‌های شکاری را در بین درختچه‌ها و چمن زارهای محل سکونت کبک رها کرده و سگ پس از یافتن کبک اقدام به شکار آن‌ها می‌نماید. استان کردستان یکی از استان‌های کبک خیز کشور است که شکار کبک در آن بسیار رایج و متداول است.

برای مشاهده عکس با سایز بزرگ کلیک کنید

نژادهای کبک:

۴۵ گونه کبک در جهان وجود دارد که برخی از این کبک‌ها عبارتند از:

۱. کبک برفی

۲. کبک عربی

۳. کبک پرزیوالسکی

۴. کبک کوهی

۵. کبک چوکار

۶. کبک فیلبی

۷. کبک بربری

۸. کبک پا قرمز

۹. کبک سی سی

۱۰. کبک دری

۱۱. کبک شنی

۱۲. کبک منقار بلند

۱۳. کبک خاکستری

برای مشاهده عکس با سایز بزرگ کلیک کنید

تولید مثل کبک:

در طبیعت کبک‌ها در بوته زارها جفت گیری می‌کند. کبک‌ها بسته به شرایط محیطی، یک مرتبه در سال تولید مثل می‌کنند و معمولاً تولید مثل از اواخر فروردین آغاز شده و بسته به منطقه جغرافیایی ممکن است تا اواخر تیر و اوایل مرداد نیز در مناطق سردسیر ادامه یابد. کبک ماده در حدود هفت ماهگی یا سن ۲۸ هفتگی شروع به تخم گذاری می‌کند و در هر بار ۷ تا ۲۱ تخم می‌گذارد و به طور متوسط ۲۴ روز بر روی تخم‌ها می‌خوابد و این عمل معمولاً وظیفه کبک ماده‌است. اندازه تخم‌ها ۴/۶۵× ۹/۴۶میلی متر است. از اواسط اردیبهشت تا اواسط مرداد، جوجه‌ها به تدریج از تخم بیرون می‌آیند. جوجه‌ها در هنگام بیرون آمدن از تخم، پر تحرک، باهوش و توانا هستند و می‌توانند پس از چند هفته، پرواز کنند. پس از گذشت ۱۲ هفته، جوجه‌ها بالغ می‌شوند اما برای جفت گیری آمادگی نخواهند داشت. نرها معمولاً تا زمان پرورش جوجه‌ها با خانواده می‌مانند، اگرچه بعضی از آن‌ها پس از تخم گذاری کبک ماده، خانواده را ترک و به کبک‌های نر دیگر ملحق می‌شوند. کبک‌ها تک همسر هستند و در فصل جفت گیری در اواخر اسفندماه، کبک‌های نر برای جلب توجه کبک‌های ماده، دم خود را به حالت چتر باز کرده در حالی که اندکی بال‌های خود را انداخته و سر خود را کج نگه داشته‌اند درجلوی کبک ماده حرکت می‌کنند و کبک ماده نیز با مشاهده این رفتار، نسبت به کبک نر رفتاری مهر آمیز نشان می‌دهد. هنگام خشک سالی و کمبود غذا، عمل تولید مثل ممکن است محدود به چند پرنده شود.

کبک،partridge

مطالب مشابه :

کبک دری

کبک دری

کبک دری

کبک دری

شکار کبک در ایران

انواع کبک و تغذیه آن در ایران

کبک،partridge