مقاله الگوهای پایداری در معماری کویری ایران
مقدمه
نظریه ی توسعه ی پایدار و در پی آن معماری پایدار ،از بحث بر انگیزترین موضوعات معماری معاصر است. اینکه هر ساختمانی باید بتواند با محیط طبیعی که در آن واقع شده رابطه برقرار کند جای بحث ندارد. آنچه چالش محسوب می شود نوع و چگونگی این رابطه است. ایده ی معماری پایدار امروزه برای پاسخگویی به این پرسش طرح شده است. در جهت ایجاد محیطی پایدار و مناسب زندگی انسان، معماری کویری ایران به اصول و روشهایی دست یافته است که نه تنها تخریب و ضایعه ای را بر محیط تحمل نمیکند، بلکه فراتر از آن به عنوان عامل کمال بخشیدن به ماده نیز ایفای نقش می کند.
پایداری نگرشی است که از تغییر نگاه انسان به جهان متولد شده است. به دنبال طرح مسائل جدی زیست محیطی، نظیر آلودگیهای، افزایش دمای کره ی زمین و نابودی منابع طبیعی ،بحث توسعه ی پایدار در سال 1987 میلادی ،از طریق گزارش برونتلند تحت عنوان (( آینده ی مشترک ما )) توسط کمیسیون جهانی محیط و توسعه در دستور کار قرار گرفت. همچنین در سال 1992 نیز دستور کار محلی 21 انتشار یافت. بر طبق سند مزبور سیستم برنامه ریزی و طراحی شهری به عنوان یکی از مکانیزمهای مهم برای پیگیری توسعه ی پایدار معرفی میشود و در همین راستا معماران و طراحان شهری مبحث شهر و معماری پایدار را در دستور کار خویش قرار داده اند. بدین شکل ادبیات گسترده ای در عرصه ی معماری و شهر سازی شکل می گیرد که فرصت پرداختن به آن در چهار چوب این نوشتار اجمالی نیست. علاوه بر این در تعریف توسعه پایدار نیز هیچ توافق نظری وجود ندارد. با این همه کاربردی ترین تعریف را میتوان تعریف برونتلند به حساب آورد : “شیوه ای از توسعه که در عین رفع نیازهای جامعه ی کنونی ، از توانایی نسلهای آینده در بر آوردن نیازهایش نمیکاهد . این الگوی توسعه ،تضمین کننده ی بقا، ثبات، و پایداری چیزهایی است که باید در جریان تغییر و تحول پدیده ها، باقی، ثابت و پایدار بمانند و بقای نسل آینده را هم تضمین کنند.
امروزه اصطلاح معماری پایدار برای گستره ی وسیعی از رویکردهای حساس به محیط به کار می رود. از معماری سنتی که به عنوان نوعی از معماری با گرایش به سمت پایداری بوم شناختی و اجتماعی شناخته میشود، تا برخی دیگر که با ایجاد آشتی و تعامل میان تکنولوژی و اکولوژی کوشیده اند ویژگیهای مفید هر دو را به کار گیرند. اگر چه هر یک از این رویکردها را افراد مختلف مطرح کرده اند. در کل ،همه ی آنها در مورد یک موضوع باهم توافق دارند ،اینکه ساخت محیط مصنوع باید با در نظر گرفتن منابع طبیعی موجود و حفظ آنها برای آیندگان انجام پذیرد.
معماری و شهرسازی مناطق کویری و حاشیه ی کویر در ایران
بزرگترین حوزه ی آب ریز ایران، از دشت کویری مرکزی و حوزه ی کویر لوت تشکیل شده است. دشت کویر مرکزی ایران از شمال توسط رشته جبال البرز و از شرق با کوه زاگروس محصور است. این رشته جبالها باعث جلوگیری از جریان بادهای باران آور به داخل حوزه ی آب ریز شده اند. حوزه ی آب ریز مرکزی ارتفاع متوسط حدود یک هزار متر از سطح دریا را داراست و در مجموع از تنوع قابل توجهی از نظر ارتفاع از سطح دریا ،جهات جغرافیایی و بادهای غالب برخوردار است. میزان بارندگی در دشت کویر مرکزی ایران بسیار کم (حدود هفتاد میلی متر در سال) بر آورد شده است.پوشش گیاهی فقیر ،زمین شوره زار و تراکم بسیار کم جمعیت از ویژگیهای مناطق کویری مرکزی محسوب میگردند. تابش مستقیم آفتاب در این مناطق شدید است و 700 تا 800 کیلو کالری در هر ساعت در متر مربع در سطوح افقی انرژی تولید می کند و با افزایش پرتوی منعکس شده از سطوح بایر زمین ،شدت آن بیشتر می شود. آسمان این مناطق در بیشتر مواقع سال بدون ابر است ولی معمولا بعد از ظهرها در اثر گرم شدن و حرکت لایه های هوای زدیک به زمین مه و طوفان گرد و غبار پدید می آید (کسمایی، 1382:84). رطوبتکم و نبودن ابر در آسمان باعث میشود دامنه ی تغییرات دمای هوا در این مناطق بسیار زیاد شود. درجه حرارت بالا در روزهای فصول گرم، و اختلاف زیاد بین شب و روز از دیگر ویژگیهای این مناطق است. درجه حرارت حوزه های مختلف این مناطق به موقعیت جغرافیایی ،ارتفاع از سطح دریا ،جهت و خصوصیات باد بستگی دارد.اغلب شهرهای حوزه مرکزی ایران در حاشیه ی کویر واقع شده اند. چرا که شرایط زیستی مطلوب تری نسبت به سایر قسمتها در آن مناطق فراهم است. بررسی ویژگیهای کالبدی بافتهای کویری را میتوان به طور کلی در دو سطح مورد توجه قرار داد: در مقیاس کلان شامل مکان یابی، نحوه ی استقرار ،شبکه بندی و نوع معابر و بافت کلی شهر و در مقیاس خرد شمال عناصر معماری و تکنیکهای ساخت و طراحی.
مکان یابی:
مکتن یابی مجتمعهای زیستی تحت تاثیر عوامل متعددی صورت گرفته است که از آن جمله میتوان به جنس زمین، مقاومت خاک ، حاصلخیزی و قابلیت جذب آب، نوع پوشش گیاهی، میزان دسترسی به منابع آب و سرانجام ویژگیهای اقلیمی منطقه اشاره کرد. در این میان زمین و آب از عوامل حیاتی در مکان یابی زیست بوم ها تلقی می شوند و اقلیم و نوع پوششهای گیاهی در شیوه ی استقرار ،میزان تراکم سیای معماری تاثیر گذار خواهد بود. بنابراین میتوان گفت که هر کجا آب به اندازه کافی در دسترس بوده و به تبع آن خاک مناسب نیز مهیا بوده سکونتگاهی نیز شکل گرفته است. با اختراع قنات که ابداع آن توسط ایرانیان محرز است، آب از فاصله های 20، 30 و 40 کیلومتری به روی زمین آورده شده است. نکته دیگر در مکان یابی شهرها و آبادیهای کویری حفظ فاصله ی مجاز برای آب دهی قناتهاست که عامل تعیین کننده ای برای فاصله ی آبادیها از هم محسوب میشود. به طور کلی قناتها در زمینهای با بافت شنی و آبادیها در قسمتهای ریزدانه، نزدیک به زمینهای قابل کشت واقع شده اند. استقلال و خود کفایی، عدم نیاز به انرژی فسیلی، بهره برداری متعادل از آبهای تحت الارضی و حفاظت از محیط زیست را میتوان به عنوان ویژگیها و فواید قنات در جهت توسعه پایدار ذکر نمود، منطقه دامنه ی جنوبی کوههای البرز و ضلع شمالی کویر مرکزی ایران از پرتراکم ترین حوزه های زیستی در حاشیه ی کویر است
مطالب مشابه :
مطالب جامع راجع به طراحی ساختمان مسکونی(مطالعات طرح)
رشد فزاينده شهرنشيني در دهه هاي اخير در ايران و به ويژه در شهر تهران * بادهای مزاحم
اثر سایها و باد روی ساختمان
الف- با توجه به گرمای خورشید جهت بادهای مزاحم و بادهای مطبوع تهران را بر روی نمودار جهت های
تاثیر عوامل اقلیمی در معماری
در اقلیم سرد باید جلوی بادهای سرد زمستانه جلوی باد مزاحم را گرفت و به » تهران :
اصفهان، شهر سازگار با اقلیم
،عرض جغرافیایی، یعنی دوری و نزدیکی ازخط استوا،شدت جریان وجهت بادهای مزاحم را گرفت و
ویلایی در سنگاپور
ساختمانی در تهران که طرح آن درون ساختمان شکل دهد اما بادهای مزاحم و نور نامناسب
مقاله الگوهای پایداری در معماری کویری ایران
این رشته جبالها باعث جلوگیری از جریان بادهای بادهای مزاحم است از تهران. قهرمانی
خلاصه مباحث کتاب با شهر و منطقه در ایران اسماعیل شیعه
و مسائلی چون مسوله بادهای مزاحم، سایه، آفتاب، و ایجاد نهر کرج بین کرج و تهران در زمان
بررسی سوالات کارشناسی ارشد.
نمایشگاه بین المللی گل و گیاه تهران مقالات جنوب فضاهای معماری،بادهای مزاحم را
تاثیر باد در معماری
بادهای ویژه موانع مصنوع و طبیعی از سرعت مزاحم بار بکاهید دادگستری استان تهران
برچسب :
بادهای مزاحم تهران