آيين‌نامه مقررات بهداشتي آرامستان‌ها

اين آيين‌نامه در راستاي اجراي تبصره 3 قانون اصلاح ماده 13 قانون مواد خوردني، آشاميدني، آرايشي و بهداشتي مصوب آذرماه 1379، بند 2 ماده (1) قانون تشكيلات و وظايف وزارت بهداشت و درمان و آموزش پزشكي مصوب سال 1367، آيين‌نامه بهداشت محيط مصوب سال 1371 هيات وزيران و بند 13 ماده 55 قانون شهرداري‌ها مصوب سال 1334 با عنوان آيين‌نامه مقررات بهداشتي آرامستان‌‌ها به شرح زير تهيه گرديد:

فصل 1- مكان، موقعيت و مساحت آرامستان

ماده 1- فاصله آرامستان تا محدوده شهر كمتر از 10 كيلومتر نباشد.

تبصره 1: در مناطقي كه شهرها فاصله كمتري نسبت به هم دارند فاصله آرامستان تا محدوده شهر با در نظر گرفتن ساير موارد مربوط به مكان‌يابي مي‌تواند در فاصله كمتري قرار گيرد.

تبصره 2: در روستا خارج از بافت روستا و به فاصله 1000 متر باشد.

ماده 2- آرامستان بايد در محلي انتخاب شود كه امكان توسعه شهر در آن جهت وجود نداشته باشد.

ماده 3- آرامستان نبايد در اراضي سيل‌گير، رانشي و يا در مجاورت رودخانه، چشمه‌، قناعت، مراكز آموزشي و تربيتي، مراكز صنعتي و توليد مواد غذايي احداث شود.

تبصره 1: دفن متوفيان در جوار اماكن مذهبي و مقبره‌هاي مقدسي مانند امامزاده‌ها و امثال آن بايد با نظر موافق شهرداري يا سازمان آرامستان وابسته به شهرداري و مسئولين بهداشتي هر شهر انجام گيرد.

تبصره 2: فاصله آرامستان از نزديكترين كارگاه و كارخانه توليد مواد غذايي انساني و خوراك دام و طيور نبايد از 500 متر كمتر باشد.

تبصره 3: آرامستان نبايد در بالادست منابع آب سطحي (رودخانه، چشمه، قنات) و فاصله كمتر از 200 متر احداث شود.

تبصره 4: حداقل فاصله توصيه شده و حداقل فاصله مجاز كف قبر از سطح سفره آب زيرزميني به ترتيب 13 و 4 متر مي‌باشد.

تبصره 5: در صورت فراهم نبودن مفاد تبصره 4، ايزولاسيون قبر و زهكشي اصولي و فني آن كه مورد تاييد معاونت بهداشتي و مراكز بهداشت تابعه باشد، الزامي است.

ماده 4- آرامستان نبايد در جهت وزش بادهاي غالب به طرف شهر انتخاب شود.

تبصره: اطراف آرامستان براي كنترل باد بايد با درختان بلند و پر شاخ و برگ محصور گردد.

ماده 5- آرامستان بايد در محلي انتخاب شود تا دسترسي به آن آسان باشد و راه‌هاي ارتباطي از حداقل تقاطع ممكن برخوردار باشد تا رفت و آمد در شرايط كاملا ايمن صورت گيرد.

ماده 6- آرامستان بايد در محلي انتخاب شود كه جنس خاك آن باتلاقي، صخره‌اي، گسلي و دج نباشد.

ماده 7- اگر آرامستان و مجتمع زيستي در يك شيب قرار دارند، آرامستان بايد در ارتفاع پايين‌تر از مجتمع زيستي قرار گيرد تا آب‌هاي آلوده به طرف مجتمع جريان نيابد.

ماده 8- آرامستان براي تخليه سريع و رواناب‌هاي سطحي بايد شيب مناسب و سيستم تخليه آب‌هاي سطحي داشته باشد.

ماده9- مساحت آرامستان با در نظر گرفتن 2 متر مربع براي هرمتوفي و براي 30 سال انتخاب شود.

تبصره 1: سطح لازم براي ايجاد فضاها و تاسيسات از جمله خيابان‌كشي، محوطه‌سازي، فضاي سبز، ساختمان اداري، غسالخانه، سردخانه، سنگ‌تراشي و پاركينگ به متراژ اضافه گردد.

تبصره 2: تعداد متوفيان با توجه به نرخ رشد جمعيت، جمعيت موجود در هر منطقه و با استفاده از روش‌هاي آماري محاسبه گردد.

ماده 10- مقررات مندرج در اين فصل ناظر به آرامستان‌هايي كه قبل از اجراي اين آيين‌نامه ايجاد شده‌اند، نمي‌گردد.

فصل 2- شرايط عمومي و ملزومات آرامستان

ماده 11- آرامستان بايد داراي نقشه مورد تاييد شهرداري در مناطق شهري و يا بخشداري در مناطق روستايي محل باشد.

ماده 12- آرامستان بايد بطور كامل (بهتر است حتي‌المقدور با ديوار) محصور گردد.

ماده 13-در آرامستان بايد خيابان‌بندي، محوطه‌سازي، ايجاد فضاي سبز، درخت‌كاري و گل‌كاري انجام گيرد.

ماده 14- آرامستان بايد غسالخانه، سردخانه، نمازخانه و سرويس بهداشتي مناسب داشته باشد.

ماده 15- در آرامستان بايد آب آشاميدني سالم و بهداشتي از نظر كمي و كيفي براي براي مصرف مراجعين و پرسنل وجود داشته باشد.

ماده 16- در صورت وجود سيستم جداگانه آب مورد نياز فضاي سبز نصب تابلوهاي هشدار دهنده به تعداد كافي و در محل مناسب و در معرض ديد مردم مبني بر آنكه «آب غير شرب مي باشد»‌ الزامي است. (بهتر است شير برداشت آب براي فضاي سبز قابل دسترس براي عموم نباشد).

ماده 17- وجود سيستم جمع آوري و دفع بهداشتي آب‌هاي سطحي و فاضلاب تمام قسمت‌ها الزامي است.

ماده 18- وجود سرويس بهداشتي (توالت و دستشويي) به تعداد كافي، زنانه و مردانه مجزا از هم الزامي است.

تبصره 1:شستشو، نظافت و گندزدايي سرويس‌هاي بهداشتي بايد روزانه انجام شود.

تبصره 2: وجود سطل زباله داخل سرويس بهداشتي الزامي است.

تبصره 3: نصب سيستم صابون مايع يا مواد شوينده و تميز كننده در محل سرويس‌هاي بهداشتي الزامي است.

ماده 19- نصب سطل زباله بهداشتي در محوطه عمومي و قسمت‌هاي مختلف آرامستان به تعداد كافي الزامي است.

تبصره: زباله‌ها بايد روزانه تخليه و سطل‌هاي زباله شستشو و گندزدايي شوند.

ماده 20: پاركينگ وسايط حمل و نقل متوفيان در صورت وجود به موقع شستشو و گندزدايي شود.

ماده 21: كليه مراكز تهيه، توليد، نگهداري و عرضه مواد غذايي فعال در آرامستان‌ها بايد مقررات بهداشتي مربوطه را مطابق آيين‌نامه اجرايي قانون اصلاح ماده 13 قانون مواد خوردني، آشاميدني، آرايشي و بهداشتي را رعايت نمايند.

ماده 22- عرضه و فروش هر گونه مواد خوردني و آشاميدني بصورت دوره‌گردي در آرامستان و اطراف آن ممنوع است.

ماده 23- رعايت كليه شرايط و مقررات بهداشتي كارگاه‌هاي فني، سنگ‌تراشي و مشابه موجود در محوطه آرامستان مطابق آيين‌نامه‌هاي مربوط الزامي است.

فصل 3- حمل و نقل متوفي

ماده 24- براي جابجايي متوفي بايد از برانكارد يا تابوت به شرطي كه باعث انتقال آلودگي به تشييع‌كنندگان نشود استفاده گردد.

تبصره1: دسته برانكارد با تابوت بايد از جنس مقاوم، مجهز به روكش قابل شستشو بمنظور جلوگيري از عرق كردن دست و سقوط احتمالي جسد باشد.

تبصره 2: كف برانكارد، كف و ديوار تابوت از جنس مقاوم، صيقلي، قابل شستشو و ضدعفوني و غيرقابل نفوذ در مقابل آب و ترشحات بدن از قبيل خونابه باشد.

ماده 25- برانكارد و تابوت مورد استفاده براي جابجايي متوفي بايد پس از هر بار استفاده شستشو گندزدايي گردد.

ماد 26 – برانكارد مورد استفاده براي جابجايي متوفي تحت هيچ عنوان نبايد مورد استفاده‌هاي ديگر از قبيل جابجايي افراد بيمار، مصدوم و امثال آن قرار گيرد.

ماده 27- حمل متوفي منحصرا بايد با خودروي مخصوص حمل متوفي صورت گيرد.

ماده 28- خودروي حمل متوفي بايد داراي شرايط زير باشد:

1-سرپوشيده و كابين عقب آن از اتاقك راننده جدا باشد.

2- كف كابين عقب بايد از فلز ضد زنگ صيقل شده با روكش مقاوم و قابل‌شستشو باشد.

3- كابين عقب خودرو بايد داراي تجهيزات تهويه هوا باشد.

4- درنگ خودروي حمل متوفي با رنگ آمبولانس حمل بيمار متمايز باشد.

5- وجود كپسول ضدحريق در خودروي حمل متوفي الزامي است.

6- روي بدنه خودرو عبارت «‌خودروي حمل متوفي»‌ درج گردد.

7- در صورت حمل متوفي از شهري به شهر ديگر بايد خودرو مجهز به سيستم خنك كننده مناسب باشد.

ماده 29- كابين حمل استقرار متوفي بايد پس از هر باز استفاده شستشو و با مواد گندزداي مجاز شستشو گردد.

ماده 30-مامورين حمل متوفي بايد لباس متحدالشكل بهداشتي و مناسب داشته باشند.

ماده 31- عوامل اجرايي آرامستان اعم از رانندگان خودروي حمل متوفي، كمكي آن‌ها، غسال و غساله و قبركن‌ها بايستي داراي كارت معاينه دوره‌اي باشند.

ماده 32- حمل جسد از مبداء ‌تا آرامستان الزاما بايستي با استفاده از كاور حمل جسد انجام شود.

ماده 33- در مواردي كه متوفي بر اثر بيماري‌هاي عفوني واگير فوت شده باشد متوفي ابتدا با پارچه كتاني دو لايه و آغشته به ماده گندزداي مجاز بايستي پيچيده شود و سپس بوسيله نايلون بايستي با استفاده از چسب، بسته‌بندي و دفن گردد.

تبصره 1: انتقال متوفي از غسالخانه به محل خاكسپاري در كوتاه‌ترين زمان ممكن انجام شود.

تبصره 2: در تمام موارد جابجايي، غسل و دفن متوفي استفاده از لباس كار يكسر (بيلرسوت) غيرقابل‌نفوذ با زوايد كم (مثل جيب)، ماسك، پيش‌بند ضد آب و نيم‌چكمه غيرقابل نفوذ الزامي است.

تبصره 3: محل و وسيله‌اي كه با فرد متوفي در تماس بوده بايد گندزدايي شود (مواد گندزدا: هيپوكلريت كلسيم 100 پي پي ام- هيپوكلريت سديم 5/0 درصد – فرمالين 10 درصد – هالاميد 10 گرم در ليتر)

ماده 34- ذر صورتيكه متوفي در اثر ابتلا به عفونت‌هاي عصبي مانند كروتزفلد ژاكوب و هاري، عفونت تهاجمي استرپتوكوكي گروه A و تب خونريزي‌دهنده ويروسي، مرده باشد جسد نبايد شستشو گردد.

ماده 35- در صورتيكه متوفي در اثر ابتلا به عفونت‌هاي روده‌اي مثل اسهال خوني، تيفوئيد، پارتيفوئيد و وبا مرده باشد توزيع مواد خوردني، آشاميدني در مراسم خاكسپاري ممنوع است.

ماده 36- پزشك صادر كننده گواهي فوت موظف است موارد فوت شده بر اساس مواد 33 ، 34 و 35 اين آيين‌نامه را بصورت كتبي و تلفني به نزديكترين مركز بهداشت گزارش نمايد و مامورين بهداشت موظفند در تمام مراحل تغسيل، تفكين و تدفين در محل حاضر و نظارت كامل را داشته باشند.

ماده 37- كليه افرادي كه در حمل و نقل اجساد دخالت دارند بايد در مقابل هپاتيت و كزاز واكسينه شوند.

ماده 38 – كليه وسايل فردي يكبار مصرف بايد به روش بهداشتي دفع گردد.

ماده 39 – لباس كار و وسايل حفاظت فردي قابل شسشو پس از هر بار عمليات بايد شسشو و گندزدايي شوند.

فصل 4- شرايط غسالخانه بهداشتي

ماده 40- غسالخانه بايد بنا به مقتضيات محلي و به تناسب نيازمندي داراي بخش‌هاي زير باشد:

1- تعداد كافي اتاق يا سالن براي نگهداري متوفي قبل از غسل

2- اتاق‌هاي مخصوص شستشو و غسل

3- سرويس بهداشتي (حمام توالت و دستشويي) ويژه كارگران غسالخانه به تفكيك زنانه و مردانه

4- اتاق استراحت با امكانات مورد نياز مخصوص كارگران به تفكيك زنانه و مردانه

ماده 41- اتاق مخصوص شستشو و غسل بايد همواره داراي آب سرد و گرم با فشارهاي كافي و مجهز به شيلنگ باشد.

ماده 42- فاضلاب غسالخانه بايد به روش بهداشتي جمع‌آوري و دفع گردد.

ماده 43- ديوار و سقف غسالخانه محكم و مقاوم به نفوذ عوامل زيان‌آور مانند گرما، سرما، صدا، رطوبت و امثال آن باشد.

ماده 44- پوشش ديوار غسالخانه بايد از كف تا زير سقف از جنس كاشي، سراميك و يا سنگ بدون ترك خوردگي، شكستگي، شكاف و به رنگ روشن باشد.

ماده 45- پوشش سقف غسالخانه بايد صاف و از جنس رنگ روغن قابل شستشو و به رنگ روشن باشد.

ماده 46- كف غسالخانه و حوضچه شستشو و سكوهاي مخصوص غسل و كفن‌پيچي اجساد بايد از جنس مقاوم، بدون ترك‌خوردگي، شكاف، فرو رفتگي و از جنس كاشي، سراميك و يا سنگ باشد.

تبصره:‌ كف غسالخانه و حوضچه شستشو بايد داراي شيب مناسب به طرف كف‌شوي فاضلاب‌رو مجهز به توري باشد. به نحوي كه از جمع شدن پساب جلوگيري نمايد.

ماده 47- تمام قسمت‌هاي غسالخانه بايد همه روزه شستشو و با مواد گندزداي مجاز گندزدايي شود.

ماده 48- كف سكوي تغسيل اجساد بايد قوسي، مقعر و ابعاد آن بشرح زير باشد:

1-ارتفاع سكو از كف سالن 100 سانتي‌متر باشد.

2- طول سكو بايد 220 سانتي‌متر باشد.

3- عرض سكو بايد 120 سانتي‌متر باشد.

4- اختلاف ارتفاع به سكو از مركز قوس آن 30 سانتي‌متر باشد.

ماده 49- غسالخانه بايد مجهز به تعداد كافي هواكش جهت ايجاد تهويه مناسب باشد.

ماده 50- ميزان نور طبيعي و مصنوعي در قسمت‌هاي مختلف آن در حد استاندارد باشد.

ماده 51- در و پنجره هاي غسالخانه بايد سالم، بدون ترك‌خوردگي و همواره تميز و مجهز به توري مناسب باشد.

ماده 52- شستشو و غسل متوفيان در غير از غسالخانه بهداشتي ممنوع است.

ماده 53- شستشو و غسل متوفيان فقط بايد توسط افرادي كه داراي مجوز از شهرداري يا سازمان آرامستان وابسته به شهرداري هستند صورت گيرد.

ماده 54- غسالخانه جهت نگهداري احتمالي متوفي به مدت بيش از دو ساعت بايد سردخانه زير صفر سالم، مناسب و با ظرفيت كافي باشد.

تبصره: نگهداري متوفي در محلي غير از سردخانه ممنوع است.

ماده 55- متصديان غسل و كفن بايد هر دفعه پس از انجام كار دست‌هاي خود را تا آرنج با آب و صابون شسته سپس در يكي از محلول‌ها ضدعفوني‌كننده مجاز فرو برده و هر روز پس از اتمام كار استحكام نمايند.

ماده 56- كليه متصديان غسل و كفن بايد از لباس كار يكسر (بيلرسوت) با زوايد كم (جيب) غيرقابل نفوذ در برابر آب، چكمه لاستيكي ساق بلند، دستكش لاستيكي ساق بلند، ماسك و پوشش حفاظتي از جنس غيرقابل نفوذ در مقابل آب براي پوشش ناحيه سر و گردن استفاده نمايند.

تبصره: متصديان غسل و كفن نبايد با لباس كار از غسالخانه خارج شوند.

ماده 57- متصديان غسل و كفن نبايد تحت هيچ شرايط در مشاغل تهيه، توليد، نگهداري، عرضه و فروش مواد غذايي اشتغال داشته باشند.

ماده 58- ورود اشخاص متفرقه و بستگيان متوفيان به اتاق غسل و كفن ممنوع است.

فصل 5- موارد متفرقه

ماده 59- اجراي مفاد اين آيين‌نامه براي آرامستان‌هاي پيرو اديان و اقليت‌هاي مذهبي نيز الزامي است و در مورد متوفيان اقليت‌هاي مذهبي مقررات خاص آنان حاكم خواهد بود.

ماده 60- بمنظور رعايت موازين بهداشتي حضور و نظارت نماينده مركز بهداشت در زمان نبش قبر الزامي است.

تبصره:‌ در صورت انتقال متوفي بايد با نظريه پزشك قانوني و حضور و نظارت نماينده مركز بهداشت انجام شود.

ماده 61- متصدي آرامستان لازم است اطلاعات مورد نياز دستگاه‌هاي ذيربط از جمله وزارت بهداشت را در اختيار آن‌ها قرار دهد.

ماده 62- آرامستان‌ها لازم است با همكاري وزارت بهداشت نسبت به آموزش عوامل اجرايي اقدام نمايند.

ماده 63- مرجع ناظر بر اجراي اين آيين‌نامه معاونت‌هاي بهداشتي دانشگاه‌هاي علوم پزشكي و خدمات بهداشتي‌درماني و مراكز تابعه آن‌ها مي‌باشد.

ماده 64- اين آيين‌نامه در 8 صفحه مشتمل بر 5 فصل ، 64 ماده، 15 بند و 22 تبصره توسط وزارت كشور و وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشكي تصويب گرديد و از زمان ابلاغ لازم الاجرا خواهد بود.

آيين‌نامه مقررات بهداشتي آرامستان‌ها

مطالب مشابه :

گندزدایی آب باکلر

آلودگي آب

خواص شيميايي و فيزيكي كلر

دستورالعمل تکمیل فرمهای آماری بهداشت محیط

وظايف بهداشت محيط درارتباط با سموم

آيين‌نامه مقررات بهداشتي آرامستان‌ها

مساحت ومحیط اشکال هندسی

گندزداهای شیمیایی