طبس عروس کویر ایران

‏با توجه به اينکه شهر طبس در محلي واقع شده است که در اين محل در دوران‌هاي گذشته زمين‌شناسي بقاياي دريايي به نام (تتيس) قرار داشته است، احتمال تاثير نام اين دريا را در نامگذاري شهر طبس يا (تبس) نبايد از نظر دور داشت.

نويسنده کتاب چهار سو با اعتقاد به ريشه مشترک تبس و تب، طبس را يکي از شهرهايي مي‌داند که نامش با جغرافي دين مهر ارتباط دارد. ‏

بر اين اساس و با توجه به ديگر منابع چنين به نظر مي‌رسد که ضبط اسم اين شهر با ((ط)) بيشتر به بعد از اسلام برمي‌گردد و قبل از آن با (تا) نوشته مي‌شده است. ‏اين شهرستان جزو استان يزد و با پنج استان کرمان، اصفهان، سمنان، خراسان رضوي و خراسان جنوبي هم مرزاست.

شهرستان طبس 55 هزار و 460 کيلومتر مربع مساحت دارد.

همچنين فاصله اين شهرستان با مشهد 540 کيلومتر و با بيرجند 270 کيلومتر است. ‏ نزديکترين شهرستان به طبس از طرف شمال شرق، شهرستان فردوس با 210 کيلومتر فاصله و از طرف جنوب غرب شهرستان يزد 365 کيلومتر فاصله است. ‏

زبان قومي اين منطقه از نظر سبک شناسي، متناسب با قواعد فارسي دري است و همان ويژگي‌ها را يدک مي‌کشد از جمله: ابدال: ديفال. تبديل مصوت: خَمُش. حذف صامت: فِک، قَن. تبديل صامت: قاغَذ. استفاده از الف زايد: اِشکَم، اُشتُر. گذاشتن باء زايد بر سر افعال: بِرَف. اضافه کردن نون نفي بدون حذف باءزايد: بِنَرَف. به هر حال اين زبان قدمت خود را کاملاً حفظ کرده است و دلايل آن نيز دوري اين منطقه از ساير مراکز علمي، بسته بودن جو فرهنگي و مقابله شديد مردم مقابل فرهنگ‌هاي بيگانه است. ‏

شهرستان طبس قدمتي سه هزار ساله در تاريخ خراسان دارد و از لحاظ فرهنگي و گويشي شباهت‌هاي فراواني با مردم استان خراسان رضوي دارا است که در سال 1381 در جريان تقسيمات خراسان از اين استان انتزاع يافت و به استان يزد ملحق شد. ‏

جاذبه‌هاي گردشگري

طبس از جاذبه‌هاي گردشگري بسياري برخوردار است که به معرفي برخي از آنان مي‌پردازيم.

امامزاده حسين بن موسي الکاظم(ع): امامزاده حسين بن موسي الكاظم (ع) از جمله امامزادگاني است كه مورخان او را از فرزندان بلافصل امام كاظم(ع) دانسته‌اند. نظر به برخي اسناد، زمان بناي اوليه اين مزار در قرن پنجم هجري بوده است كه در زلزله سال 1357 طبس اين بنا به كلي ويران شد و پس از آن آستان قدس رضوي به بازسازي بقعه و رواق‌هاي اطراف کرد. ‏

طبس مشهد پاک مضجع تابناک يكي از اولاد و احفاد رسول(ص) خدا است، سرزمين تابناكي كه پيكر مطهر حسين(ع) فرزند بلا فصل امام موسي الکاظم(ع) را دربر گرفته است.

امامزاده‌اي كه از جور ظلم و ستم خلفاي عبّاسي مجبور به ترك ديار و هجرت شد و اينك بيش از 1000 سال است كه مرقد منورش ملجاء و پناه محبان و ارادتمندان به خاندان عصمت و طهارت(ع) است. از اين روي اينجا ميقات‌الرضا(ع) نام گرفته است زيرا اولين منزلگاه و دروازه ورود به مشهدالرضا(ع) و حرم شريف رضوي است. در همين ديار است كه گنبد فيروزه‌اي، گلدسته زيبا، سقّا خانه‌هاي با صفا و صحن و سراي دلگشاي حضرت رهگذران را به سوي خويش فرا مي‌خواند نسيم ولايت به جان شيفتگان حضرتش وزيدن مي‌گيرد و زبانش به بيان عشق و عرض ارادت به ساحت مقدس هشتمين امام همام گشوده شده لبيك گويان به سوي مشهدالرضا(ع) رهسپار مي‌شوند.

باغ گلشن به نوشته يعقوب دانشدوست در جلد اول کتاب «طبس، شهري که بود»، آن طور که مدارک موجود نشان مي‌دهد، باغ گلشن طبس به وسيله اميرحسن‌خان، سومين حاکم طبس، از سلسله خوانيني که به وسيله نادرشاه به حکومت طبس منصوب شدند ساخته شده است. ‏

در وقفنامه‌اي که در سال 1218 هـ . ق تهيه شده است، ميرحسن خان، اين باغ و املاک زيادي را وقف اولاد و امور خيريه کرده است. ‏

ميرزا خانلرخان اعتصام الملک که در تاريخ 1294(هـ .ق) از طبس ديدن کرده موضوع ساختن باغ به وسيله ميرحسن‌خان را ذکر کرده است، ساير جهانگرداني هم که از طبس ديدن کرده‌اند مانند: سون هدين (سوئدي در سال 1906) و خانم آندره گدار (فرانسوي) باغ گلشن را توصيف و از درختان خرما و مرکبات، سايه خنک نخل‌ها، نغمه زيباي آب روان جوي‌ها، چمن‌هاي ميان دو جوي، زمزمه باد در ميان درختان و فواره‌هاي متعدد که آب را مانند تحفه‌اي به آسمان مي‌فرستند، در آن باغ سخن رانده‌اند.

برداشت توصيفي تاريخي باغ گلشن، تا حدودي انسان امروز را قادر مي‌سازد تا گذشته را درک كند. باغ گلشن يکي از دو عنصر اصلي شهر طبس است و عنصر ديگر، ارگ است که در طرف ديگر شهر قرار دارد. ‏

ساختمان سردر و ديوارهاي زيبا و تاريخي آن که بازگوکننده سليقه‌هاي گذشتگان بوده بر اثر زلزله سال 1357 از بين رفته است و تنها طبيعت سبز باغ، از ايام گذشته سخن مي‌گويد، طبيعتي مشتمل بر 2000نفر نخل، 2500 اصله مرکبات، 500 اصله انار و ساير ارقام مختلف گياهان. معمار اوليه باغ، طبيعت سبز آن را با توجه به نوع درختان، به صورت شطرنجي طراحي وکشت کرده است. ‏

باغ گلشن يکي از باغ‌هاي نادر ايران است که آب جاري دائمي در آن جريان دارد. ‏

در اين باغ گونه‌هاي مختلف گياهان سازگار با اقليم‌هاي متفاوت آب و هوايي وجود دارد. مانند درخت چنار که خاص مناطق سردسير است در کنار آن، خرما که فقط در گرمسيري رشد مي‌کند. باغ گلشن که ساختمان در ورودي آن در زلزله سال 57 تخريب شد، امروزه نيز به عنوان تفرجگاه اصلي مردم طبس و مسافرين خسته از طي طريق در كوير خشک اطراف شهر، به شمار مي‌رود.پيرحاجات روستاي پيرحاجات بيش از 900 سال قدمت دارد،قدمت مزار و قلعه اين روستا به قرن پنجم هجري قمري بر مي‌گردد. ‏

پير حاجات روستاي زيبايي است که حضور در آن به مردمان طبس آرامشي خاص مي‌دهد. اين آرامش به خاطر تعلق خاطر مردم به مزار پير بوده و طبيعت زيباي روستا، اين حضور را جلوه‌اي زيبا مي‌بخشد.

کارشناس فرهنگي اداره فرهنگ و ارشاد اسلامي شهرستان طبس مي‌گويد: در سال‌هاي اخير با توجه به حضور زياد مردم، بخصوص در فصل تابستان و تعطيلات نوروز، عده‌اي خير و همچنين هيأت امناي اين روستا، محل‌هاي نسبتا مجهز و خوبي را براي مسافران تدارک ديده‌اند که اين سوئيت‌هاي جمع و جور و خوب، مي‌تواند باعث رونق مبحث گردشگري در اين منطقه شود.

سيدحميد حقي اظهار داشت: پيرحاجات به سه دليل عمده از اهميت ويژه‌اي برخوردار بوده و باعث جلب زوار و گردشگر مي‌شود.

وي مزار پير ابونصر(مزار پيرحاجات) را که نزد مردم طبس به پير حاجات معروف است يکي از اين دلايل نام برد. حقي گفت: اين بنا چسبيده به صخره در دامنه کوهستاني، بنا شده است.

وي گفت: بناي بارگاه شيخ احمد بن اسحاق از بناهاي دوران سلجوقي است ونوع گنبد آن از نوع «گنبد نار» است. همچنين قلعه پيرحاجات که در چند سال اخير مرمت‌هايي نيز در آن صورت گرفته است، زيبايي خاصي به روستا بخشيده و بنا بر تحقيقات انجام شده و ذکر منابع و مآخذي بناي اين قلعه نيز همچون بناي مزار به قرن پنجم هجري قمري بر مي‌گردد. حقي سومين دليل توجه زوار و گردشگر به اين روستا را ييلاقي بودن پيرحاجات نام برد.

وي افزود: اين روستا به علت واقع شدن در دامنه كوه «روضه» نسبت به ديگر مكان‌هاي اطراف طبس داراي آب و هواي خنك است، به طوريكه مسافري كه وارد پيرحاجات مي‌شود و دست و صورتي با چشمه آب گواراي آن مي‌شويد، خستگي از تنش بيرون مي‌رود.

وي هواي اين منطقه را بسيار پاك و شفاف ذکر کرد زيرا در سمت شمال آن كه محل وزش بادهاي تازه است تا فاصله بسيار دور شهر و روستايي وجود ندارد كه دود و غبار آن باعث آلودگي هواي اين منطقه شود.

او يادآور شد: نزديك‌ترين محل به پيرحاجات از سمت شمال شهر سمنان است كه بيش از 500كيلومتر تا آنجا فاصله دارد. وي گفت: اين روستا در 110 كيلومتري شمال غرب شهر طبس قرار دارد و ‌بايد از مسير جاده اصفهان، ابتدا به جوخواه رفت و سپس در محل دوراهي معروف به دو راهي حلوان از جاده اصفهان جدا شده، به حلوان وسپس پيستان و آنگاه به پير حاجات رسيد. اين روستا در:طبس - جوخواه (جاده طبس - اصفهان) - دو راهي حلوان - حلوان - پيستان - پيرحاجات واقع است و داراي امکاناتي از قبيل سوئيت، امکانات اقامتي، دفتر مخابراتي و فروشگاه است. ‏

امامزاده زرگ(ع) سکوت و آرامش، آب وهواي کوهستاني و خنک و جذابيت خاص روستاي زرگ و از طرفي معنويت امامزاده اين روستا همه و همه به نحوي است که هر مسافر و ميهماني را به خود جذب مي‌كند. ‏

اين روستا قبل از زلزله مهيب و ويرانگر سال 1357 طبس، جزو زيباترين روستاهاي شهرستان بود كه در اثر زلزله، روستا ويران و عده‌اي از ساكنان آن از بين رفتند و بقيه به ديگر نقاط مهاجرت اجباري كردند. ‏

در حال حاضر به لحاظ وجود بقعه آقا سيدحسين از اولاد موسي بن جعفر(ع) و پيگيري‌هاي هيات امناي اين امامزاده و همکاري مسئولان شهرستان طبس و استان يزد از شبکه آبرساني اصفهک به طبس آب آشاميدني منطقه تأمين شده است.دشت اصفهك و زرگ يكي از مناطقي است كه آب منابع زيرزميني آن شيرين و با كيفيت و قسمت بزرگي از شهر و روستاهاي اطراف را تأمين مي‌كند. وهمه روزه مخصوصاً در روزهاي تعطيل ده‌ها نفر از زائران عاشق و دلسوخته به پابوسي اين امامزاده مي‌شتابند.

امام جماعت اين آستانه كه بعد از زلزله سال 57 مسئوليت پيگيري و بازسازي بقعه را به عهده گرفته و پدر و پدربزرگ و جدش بيش از 50 سال افتخار خدامي و جاروكشي اين آستان را به عهده داشته‌اند، مي‌گويد: در قديم سينه به سينه و نسل به نسل ايشان را امامزاده آقا سيدحسين(ع) مي‌خواندند و يكي از اولاد و نوادگان حضرت موسي بن جعفر(ع) است، اما به لحاظ اين كه در وسط كوه واقع شده و در مسير تاريخ‌نويسان قديم نبوده كمتر در كتب قديمي شرحي درباره اين روستا و امامزاده‌اش چيزي نوشته شده است، يا لااقل ما نديده‌ايم.

سيدمحمود رحيمي روحاني ادامه مي‌دهد پس از آنكه حضرت امام رضا(ع) در خراسان به ظاهر ولايتعهدي را پذيرفت، اولاد ائمه طاهرين خاصه فرزندان و نوادگان حضرت موسي بن جعفر(ع) كه ايشان داراي فرزندان زيادي بودند از مدينه راهي ايران و بالاخص سرزمين مقدس خراسان مي‌شوند كه پس از قضيه شهادت مظلومانه امام رضا(ع) آنان تحت تعقيب قرار گرفته و هر كدام در نقاط مختلف و عمدتاً كوهستاني به شهادت مي‌رسند.

وي افزود: سيدعبدالرزاق كموني حسيني در كتاب آرامگاه‌هاي خاندان پاك پيامبر(ص) به نقل از ابوطالب اسماعيل مروزي در انساب‌الطالبيه مي‌گويد. طبسي‌ها كه به حسين بن امام منسوبند، معتقدند كه حسين بن موسي الكاظم(ع) در طبس از دنيا رفته است و در آن جا قبر حسين و اولادش عبدالله و احمد قرار دارد و اولاد حسيني در طبس منقرض شده‌اند.

وي ادامه داد: در صورت صحت اين فراز از تاريخ گمان مي‌رود، امامزاده ما يكي از اولاد حسين بن موسي الكاظم(ع) باشد.

وي مي‌گويد: در حال حاضر 14 زائرسرا با امكانات لازم در منطقه ساخته شده است و ساخت ديگر زائر سراها نيز هنوز ادامه دارد. سيدمحمود رحيمي گفت كه به مناسبت‌هاي مختلف گروه‌ها، خانواده‌ها و هيأت‌هاي زيادي براي زيارت و گذراندن اوقات به اين‌جا مي‌آيند و نذر خود را ادا كرده و ديگ‌هاي حليم در اينجا بر پا مي‌كنند.

حيات وحش نايبند

شهرستان طبس داراي حدود 5/2 ميليون هكتار عرصه‌هاي زيستي قابل حفاظت و داري جانوراني كمياب، در معرض انقراض، حمايت شده و معمولي است.

در اين عرصه زيستي حيواناتي همچون يوزپلنگ، جبير، انواع گربه سانان بياباني مانند كاراكل،‌ گربه وحشي و انواع روباه مانند روباه كمياب و روباه شني، كفتار، گرگ‌، پلنگ، و پرندگاني چون هوبره، زاغ بور كويري، چكاوك هدهدي، ‌پرندگان شكاري همچون بحري َ، بالابان، ‌شاهين، ‌قرقي، انواع عقاب‌ها، و لاشخورها،‌ كبك، ‌تيهو، كوكر، غراب و انواع خزندگان در زيستگاه‌هاي مختلف و متنوع است كه به لحاظ پوشش گياهي و آب و هوا و پستي و بلندي زمين از ارتفاع 660 متري تا 3009 متري از جنگل‌هاي كم‌تراكم و پراكنده و بسيار پراكنده حاشيه كوير تا جنگل‌هاي كوچك و كم ارتفاعي كه با توجه به وسعت گسترده بزرگترين عرصه شهرستاني ايران تنوع زيستي قابل توجهي را در اين نقطه از كره زمين به‌وجود آورده است.

پناهگاه حيات وحش نايبند به منظور حفظ نسل گونه‌هاي در معرض خطر انقراض و حمايت شده و حفاظت شده چون يوز و جبير و ساير وحوش كمياب در سال 1379 پيشنهاد شد و در سال 1380 در مهر توسط شوراي عالي حفاظت محيط زيست مصوب شد. بزرگي اين عرصه به خاطر اين است كه ميدان و قلمرو يوزپلنگ بايد بسيار وسيع باشد تا بتواند در طبيعت به طور آزاد مانور بدهد و قادر به توليد مثل باشد.

همچنين حفظ جبير كه هم در دشت و هم در دامنه‌ها تپه ماهور‌ها بايد ادامه حيات بدهد منطقه وسيعي مي‌خواهد و به هر طريق يك محيط امن بزرگ براي جانوراني كه دركره زمين در بسياري از جاها در حال تهديد هستند لازم است. کفتار رفتگر طبيعت بايد در مسافت‌هاي طولاني رفت و آمد كند تا بتواند زباله‌هاي رها شده در طبيعت را جمع‌آوري و به زير زمين منتقل كند، كل و بزها و قوچ و ميش‌ها در خشكسالي‌هاي منطقه‌اي از ارتفاعي به ارتفاعي ديگر رفت و آمد مي‌كنند و اينها براي حفظ نسلشان به مكان امن وسيعي نياز دارند اين عرصه بزرگ، قابل توجه تمام كارشناساني بوده كه تاكنون چه از داخل و چه از خارج كشور مورد بازديد قرار گرفته و به نظر همه آنها مي‌تواند يك عرصه تحقيقاتي مطالعاتي و طبيعت بكر در كره زمين باشد.

روستاي هدف گردشگري

روستاي ازميغان در 45 كيلومتري شهرستان طبس واقع است و يكي از روستاهاي هدف گردشگري اين شهرستان است كه تنوع و فراواني جاذبه‌هاي روستا چنان است كه جايي از آن را نمي‌توان يافت كه خالي از لطف و جذابيت براي گردشگر باشد. از جاذبه‌هاي روستايي و باغ‌ها تا شاليزارها و نخل‌هاي به بار نشسته از دامنه‌هاي ييلاقي، چشمه‌هاي گوارا و زلال از بافت‌هاي قديمي با معماري بومي با يادمان‌هاي تاريخي و فرهنگي از هواي پاك و دل‌انگيز همه و همه جزيي از مجموعه‌هاي جذاب براي گردشگران محسوب مي‌شوند.

طبس عروس کویر ایران

مطالب مشابه :

مشهد به اصفهان مسير اول 1168 كيلومتر، مسير دوم1124 كيلومتر، مسير سوم 1250مسير چهارم 1235 كيلومتر

مشهد به يزد 915 كيلومتر

مشهد به بيرجند 486 كيلومتر

کوتاهترین مسیرازشهر مشهد به بوشهر

بهترین مسیرهای پیشنهادی برای مسافرت های نیمه دوم تابستان سال 1391

توضیحاتی در مورد كوير مصر و گرمه

راه آهن چابهار-مشهد

تور زميني مشهد

شهرستان شاهرود

طبس عروس کویر ایران