زانتیا

سنسورهای سیستم انژکتور زانتیانویسنده: ابوالفضل رشیدآبادی - شنبه ٢٠ آبان ۱۳٩۱

سنسورهای سیستم انژکتور زانتیا

• سنسور دور موتور engine speed sensor
• سنسور تعیین موقعیت میل بادامک reference sensor
• سنسور کیلومتر شمار vehicle speed sensor
• سنسور دمای آب cooling temperature sensor
• سنسور دمای هوا air temperature sensor
• سنسور فشار هوا manifold air pressure
• سنسور ضربه knock sensor
• سنسور شتاب سنج accelerator sensor
• سنسور های اکسیژن lambda sensor-oxygen sensor
• سنسور دریچه گاز TPS

سنسور دور موتور
• این سنسور از نوع القائی میباشد، تعیین دورموتور و زاویۀ میل لنگ که زمان پاشش سوخت و جرقه را مشخص مینماید از وظایف این سنسور میباشد .
• محل نصب آن در پائین سنسورهای آب بر روی پوستۀ گیربکس میباشد.
• زمان TDC سیلندر شمارۀ یک بصورت دو دندانۀ خالی در محل دندانه دار فلایویل مشخص شده است.
• از آنجا که خروجی این سنسور بصورت پالس میباشد لذا سیم آن از نوع فویل دار ( یا شیلد دار) است .
• سوکت آن سه سیمه و رنگ سوکت قهوه ای است.
عیب یابی
• در صورت خرابی این سنسور اتومبیل روشن نمی شود .
• خرابی سنسور ، اتصالی سیمهای آن و قطعی سیم ها توسط دستگاه عیب یاب lexia قابل تشخیص میباشد.
• جهت آزمایش سنسور با مولتی متر لازم است مقاومت پایه 1و2 بین 300 تا 400 اهم باشد .
R 1,2=300~400 ohms

سنسور کیلومتر شمار
• این سنسور القائی و در روی پوستۀ دفرانسیل قرار دارد. سوکت آن سفید و تعداد پایه های آن 3 عدد میباشد .
• پایه 1 = برق 12+ از فیوز f6 جعبه فیوز داخل اطاق .
• پایه 2 = اتصال بدنه .
• پایه 3 = ارسال پالس به پردازشگر داخل صفحه آمپر .
• خرابی ، اتصالی و قطعی آنرا lexia نشان میدهد .
• خرابی آن در سیستم انژکتور بوش اثری ندارد ولی در سیستم ساژم باعث نامنظم کارکردن و خاموش شدن موتور میگردد .
• خرابی آن در عملکرد سیستم ABS اثر گذار است .

سنسور دمای آب
• این سنسور از نوع مقاومت NTC میباشد و رنگ سوکت آن سبز و 2 پایه دارد .
• محل قرارگیری در سرسیلندر روی محفظۀ ترموستات .
• وظیفه آن اعلام دمای مایع خنک کننده به ECU جهت تعیین مقدار پاشش سوخت و زمان جرقه میباشد .
• مقاومت آن در دمای 80 درجه 300 اهم و در دمای 20 درجه 2500 اهم است .
• خرابی آن باعث بد کار کردن موتور در دمای پایین یا رقیق سوزی در دمای بالا میگردد.
• در هنگام باز کردن آن از سرد بودن موتور اطمینان حاصل نمائید و پس از تعویض آن مدار خنک کننده را هواگیری نمائید.

سنسور دمای هوا
• این سنسور NTC بوده و سوکت آن خاکستری و دارای 2 پایه میباشد . محل قرارگیری آن در اطاقک شتاب جلوی دریچه گاز میباشد .
• مقاومت آن در دمای 20 درجه 2500 اهم و در دمای 80 درجه 300 اهم میباشد .
• در صورت خرابی در میزان آلایندگی و عملکرد نامنظم به جهت تنطیم نبودن مقدار سوخت و زمان جرقه ، تاًثیر دارد .
• هرگونه خرابی این سنسور را lexia نشان میدهد

سنسور فشار هوا
• این سنسور از نوع مقاومت متغیر نسبت به فشار میباشد و در زیر منیفولد هوا بعد از اطاقک شتاب نصب شده ، سوکت آن خاکستری و دارای 3 پایه است .
• در صورت خرابی ، اتومبیل در هنگام شتاب گیری (گاز خوردن یا برداشتن پا از روی پدال گاز) دچار دور موتور نامنظم (ریپ) میشود .
• علائم خرابی این سنسور شبیه به علائم خرابی سنسور TPS میباشد . روش تشخیص خرابی سنسور TPS بعداً بیان میگردد .
• روش تست آن با مولتی متر پیچیده و در کارگاه تقریباً غیر ممکن است لذا برای این کار از دستگاه عیب یاب کمک میگیریم .

سنسور ضربه
• این سنسور در مقابل ضربات وارده بر آن ولتاژ تولید میکند . و به این وسیله به ECU اعلام میکند که اتومبیل دچار ناک (کوبش) شده که در پی آن ECU با تصحیح مقدار پاشش و زمان جرقه از ادامه یافتن ناک جلوگیری میکند .
• این سنسور زیر منیفولد هوا روی بلوک سیلندر نصب شده است . دارای 3 پایه و رنگ سوکت آن سبز است .
• هنگام نصب آن لازم است تا با گشتاور 2 کیلو گرم متر بسته شود تا عملکرد مناسب خود را داشته باشد .
• خرابی آن با lexia قابل تشخیص است و در صورت خرابی بر کشش اتومبیل اثر میگذارد .

نکاتی در رابطه با ایجاد ناک
• اکتان پائین سوخت ، زمان جرقه خیلی آوانس ، نسبت سوخت به هوای خیلی غنی ، نسبت تراکم بالا و دمای بالا از عوامل ایجاد ناک میباشند .
• بدلیل نسبت تراکم بالای زانتیا (4/10 به 1) اکتان سوخت مورد استفاده در آن بالای 95 است . استفاده از سوخت با اکتان پائین تر باعث وارد شدن ضربه به موتور اتومبیل میگردد .
• رعایت حد مجاز کف تراشی سرسیلندر الزامیست .
• خرابی سنسور های دمای آب، دمای هوا ، فشار هوا ، اکسیژن و نشتی بیش از حد انژکتورها و خرابی رگلاتور تنظیم فشار سوخت نیز از عوامل ایجاد ناک میباشند .

سنسور شتاب سنج
• این سنسور همانند سنسور ناک در اثر ضربه یا شتاب وارده از خود تولید جریان میکند. در سمت راست محفظۀ موتور نصب شده و سوکت آن مشکی با 3 پایه میباشد.
• وظیفه این سنسور گزارش ناهمواری های جاده به ECU جهت جلوگیری از تغییرات ناگهانی دور موتور میباشد .
• تاثیر این سنسور در عملکرد موتور در حالات عادی ناچیز است و در صورت خرابی آن علامت آشکاری در عملکرد موتور دیده نمی شود ، فقط آلایندگی موتور را در حد ناچیزی افزایش میدهد .

سنسور های اکسیژن
• سنسور اکسیژن در مقابل اکسیژن موجود در محیط از خود ولتاژ تولید میکند .
• وظیفه آن اعلام وضعیت مخلوط سوخت وهوا به ECU جهت تنظیم آن میباشد.
• در اتومبیل 1800 دو سنسور و در 2000 یک سنسور وجود دارد .
• این سنسور ها از دو قسمت گرمکن و سنسور اکسیژن تشکیل شده اند .
• دمای عملکرد سنسور اکسیژن 300 درجه میباشد .
• رنگ سوکت up stream سبز و down stream آبی و تعداد پایه های آنها 4 عدد است ، پایه 1و2 مربوط به گرمکن و 3و4 مربوط به سنسور است و مقاومت پایه 1و2 در دمای محیط حدود 10 اهم میباشد .

• تشخیص خرابی سنسور اکسیژن توسط دستگاه عیب یاب امکان پذیر است.
• با مولتی متر فقط خرابی گرمکن قابل تشخیص است .
• در صورت از کار افتادن سنسور اکسیژن اتومبیل قادر به تنظیم دقیق مخلوط سوخت و هوا نمیباشد که این مسئله در کشش اتومبیل قابل مشاهده است در صورتیکه آسیب وارده به مجموعه سنسور های اکسیژن زیاد باشد خاموش شدن و نوسان دور موتور را نیز در پی خواهد داشت .
• بدلیل هزینه بالای قطعات و سیستم های مرتبط زیاد با این مجموعه لازمست که در عیب یابی و پیدا کردن منشاء خرابی دقت بسیاری مبذول گردد .
• در صورت هشدار سیستم EOBD ( روشن شدن چراغ موتور) لازمست که جهت جلوگیری از وارد شدن خسارت به سایر قطعات (مانند کاتالیزور و سرسیلندر و ...) سریعاً اقدام نمود و خرابی را برطرف ساخت.

• درصورت روشن شدن چراغ موتور و یا خرابی سنسور های اکسیژن لازمست که تمامی قطعاتی که در تنظیم مخلوط سوخت و هوا نقش دارند مورد بررسی قرارداد . این قطعات بشرح زیر میباشند :
• سنسور دمای آب.
• سنسور دمای هوا .
• سنسور فشار هوا .
• موتور پله ای .
• شمع ها .
• رگلاتور سوخت .
• انژکتورها .
• ***** هوا و بنزین .
• پمپ هوا .
• ناک سنسور .
• همچنین باید کاتالیزور را از نظر گرفتگی مورد بررسی قرارداد.
• لازم به ذکر است سرب موجود در بنزین و مواد افزودنی به بنزین (مکمل ها) و وجود مواد اضافی در بنزین مانند آب و نفت و ... به کاتالیزور و سنسورهای اکسیژن صدمه میرساند .
• استفاده از بنزین با اکتان بالا ( بنزین ****) الزامیست .
• روغن سوزی نیز از عوامل آسیب رساننده به کاتالیزور و سنسورها میباشد لذا بررسی کمپرس سیلندرها و بررسی موتور از لحاظ روغن سوزی ، اطمینان بخش است .

سنسور دریچه گاز
• این سنسور یک پتانسیو متر است که به چرخش دریچه گاز (بازوبسته شدن) مقاومت های مختلفی از خود نشان میدهد .
• رنگ سوکت آن سفید و دارای 3 پایه است ، و در زیر اطاقک شتاب نصب شده است .
• با چرخش محور آن مقاومت بین پایه 2و3 تغییر میکند.
• از آنجائیکه ECU به پایه 2 ولتاژ 5+ میدهد لذا درعمل با چرخش محور پتانسیومتر ولتاژ خروجی از پایه 3 بین 5/0 تا 5 ولت تغییر میکند .
• در صورت خرابی TPS موتور در هنگام گاز خوردن ریپ میزند یا دور موتور از یک حد خاصی بالا تر نمی رود .
• مقدار ولتاژ خروجی سنسور را در دستگاه عیب یاب میتوان دید چنانچه اختلال دور موتور همزمان با اختلال ولتاژ خروجی باشد سنسور خراب است.
• چنانچه اختلال در دور موتور همزمان با گاز دادن بروز نماید ولی ولتاژ خروجی TPS دچار اختلال نباشد سنسور فشار هوا معیوب است .

عملگرها
اکنون که با سنسور های موجود در اتومبیل آشنا شدیم به معرفی عملگرها میپردازیم.
عملگرها قطعاتی هستند که دستورات صادره از ECU را اجرا مینمایند .
عمده وظیفه عملگرها تنظیم مقدار سوخت و هوا میباشد .
بطور کلی هر قطعه ای که مطابق با دستور ECU تحریک شده یا عمل نماید عملگر مینامیم .
• رله دوبل main relay
• پمپ بنزین fuel pump
• پمپ هوا air pump
• کویل coil
• انژکتورها injectors
• موتور پله ای stepper motor
• شیر برقی کنیستر canister electro valve

رله دوبل
• این رله کلید قطع و وصل برق قطعات زیر میباشد که این کار را با فرمان ECU انجام میدهد.
در مرحله اول:
• برق گرمکن سنسورهای اکسیژن .
• برق 12+ ولت انژکتورها .
• برق شیر برقی کنیستر .
در مرحله دوم :
• برق کویل .
• برق پمپ بنزین .
پس خرابی رله دوبل بطور کلی مانع روشن شدن اتومبیل میگردد . جهت بررسی عملکرد آن بطور خلاصه میتوان به صدای تیکِ عمل کردن آن در هنگام باز کردن سوئیچ اشاره کرد .
چنانچه سوئیچ باز شود رله دوبل برق را به نقاط گفته شده وصل میکند و اگر تا 3 ثانیه اتومبیل روشن نشود رله مجدداً برق را قطع میکند .
چنانچه سیستم ضد سرقت اتومبیل در شناسائی کلید دچار مشکل باشد رله دوبل عمل نخواهد کرد زیرا ECU فرمان عمل کردن را به آن نمی دهد .
چنانچه فیوز f 7 جعبه فیوز داخل موتور که تامین کننده برق رله دوبل است سوخته باشد باز هم رله عمل نمی کند .
چنانچه سوئیچ اینرسی در اثر ضربه وارده به آن عمل کرده باشد باز هم رله دوبل( در مرحله دوم ) عمل نخواهد کرد .
نکته : سوکت رله دوبل و ECU نسبت به آب حساس است و در صورت نفوذ آب به داخل محفظه ECU احتمال نامنظم کارکردن و یا خاموش شدن اتومبیل زیاد است .

پمپ بنزین
پمپ بنزین و درجه آن در داخل باک نصب شده است. سوکت آن دارای 4 پایه میباشد که پایه های 2و4 مربوط به موتور پمپ و 1و3 مربوط به درجه نشانگر سطح بنزین داخل باک است . جهت انجام آزمایش و تست عملکرد آن میتوان پمپ بنزین را با دستگاه عیب یاب بطور جداگانه راه اندازی کرد .
پمپ بنزین را با ابزار مخصوص مربوطه باز میکنند .
در هنگام جازدن به خار و جهت آن توجه نمایید .
فیوز f 9 جعبه فیوز داخل موتور تامین کننده برق پمپ بنزین میباشد .
کثیفی ***** بنزین (علیرغم وجود سوپاپ اطمینان در خود پمپ) باعث وارد آمدن صدمه به پمپ میگردد .

پمپ هوا
پمپ هوا وظیفه تزریق هوای تازه پشت سوپاپ دود در مواقعی که موتور سرد است را بعهده دارد .
هنگامیکه موتور سرد است بدلیل غنی بودن سوخت و احتراق ناقص در موتور هیدروکربنهای نسوخته در محصولات احتراق زیاد میباشند ، در بدو خروج این گازها از سیلندر ، گازها هنوز دمای خود را از دست نداده اند لذا در معرض جریان هوای تازه پمپ شده میسوزند و به این ترتیب از رسوب دوده در کاتالیزور جلوگیری میگردد . جهت راه اندازی این پمپ ECU برق + به پایه 2 رله پمپ هوا (واقع در جعبه فیوز داخل موتور) وصل کرده وبدین صورت پمپ راه اندازی میگردد .سوکت آن مشکی 2 سیمه میباشد .

کویل
کویل بصورت یک پارچه برروی سرسیلندر بالای شمعها نصب شده است و دارای یک سوکت مشکی 4 پایه ای است ، پایه 4 برق 12+ ارسالی از رله دوبل ، پایه 1و2 به ترتیب مربوط به سیگنال منفی جرقه 1-4 و 2-3 ارسالی از ECU و پایه 3 مربوط به خازن میباشد .
جرقه کویل ، دوبل است یعنی سیلندرهای 1،4 و 2،3 با هم بطور همزمان جرقه دارند. که یکی از جرقه ها انفجار را انجام میدهد و دیگری هرز میرود .
لازمست که شدت جرقه متناسب با دور موتور متغییر باشد، لذا زمان شارژ کویل بر حسب میلی ثانیه توسط ECU (زمان وصل بودن منفی از ECU به کویل) محاسبه و اعمال میگردد .

انژکتورها
• انژکتورها شیرهای برقی هستند که به فرمان ECU ( اتصال ولتاژ منفی یا بدنه به پایه شماره 2 انژکتورها) برای مدت محاسبه شده اقدام به پاشش سوخت تحت فشار به پشت سوپاپ هوا مینمایند .
• سوکت خاکستری رنگ 2 پایه دارند که پایه 1 آنها از رله دوبل برق 12+ گرفته و پایه 2 آنها از ECU فرمان پاشش را بصورت پالس منفی میگیرد .
• مقاومت سیم پیچ انژکتورها حدود 12 تا 14 اهم است .
• انژکتورها ممکن است که بسوزند یا نشتی بیش از حد داشته باشند که در صورت اول موتور 3 کار میکند وچنانچه بیش از یک انژکتور سوخته باشد موتور روشن نمی شود و در صورت دوم موتور غنی کار میکند .

موتور پله ای
وظیفه تنظیم هوای دور آرام را به عده دارد و در سایر مواقع ( در دورهای بالا) در غنی یا رقیق کردن مخلوط نقش دارد .
محل نصب آن در اطاقک شتاب بوده و دارای سوکت مشکی 4 پایه ای میباشد مقاومت پایه های 1-4 و2-3 در حدود 50 تا 52 اهم میباشد .
این موتور با پالس کار میکند . از اتصال برق مستقیم 12 ولت به آن خودداری نمائید .
لازمست که پس از تعویض ، موتور جدید را کالیبره نمائید .
این عمل با یک بار ACTUATOR TEST یا باز نمودن سوئیچ به مدت 10 ثانیه انجام میگردد .

خرابی های موتور پله ای
در صورت از کارافتادن موتور پله ای اتومبیل در دور آرام خاموش میشود .
در صورت کثیف شدن یا گیر کردن پیستونِ آن نوسان دور موتور در حالت آرام بروز مینماید .
همچنین نوسان دور موتور و یکی از دلایل خاموش شدن موتور هنگام کولر گرفتن گیر کردن و کثیفی موتور پله ای میباشد .
از دستکاری نمودن پیستون و حرکت دادن آن با دست خودداری نمائید .
برای تمیز کاری نوک پیستون و نشیمنگاه آن میتوانید از بنزین یا اسپری های مخصوص این کار استفاده نمائید .

شیر برقی کنیستر
شیر برقی کنیستر وظیفه بازو بسته کردن مسیر کنیستر به منیفولد هوا را در مواقع لزوم بعهده دارد .
با بازو بسته شدن متناوب شیر بخارات بنزین انباشته شده در کنیستر وارد منیفولد شده و در موتور میسوزد .

آشنائی با عملکرد اجزاء در سیستم
کنیستر
کنیستر محفظه ایست که بخارات بنزین جمع شده در باک را در خود ذخیره مینماید و از انتشار آن در محیط جلوگیری میکند .
همانطور که میدانید بنزین یکی از جدی ترین آلاینده های محیط زیست میباشد .
بخارات بنزین جمع شده در کنیستر در هنگام روشن شدن اتومبیل و بیشتر در هنگام کارکرد دور آرام موتور به فرمان ECU توسط شیر برقی به منیفولد هدایت شده و سرانجام در موتور میسوزد . به این ترتیب از انتشار بخار بنزین آلاینده در محیط زیست جلوگیری میگردد .
پاشش
پاشش سوخت در سیستم های انژکتوری و زمان صحیح جرقه دو عامل مهم و هدف اصلی هر سیستم انژکتور میباشد.
حال میخواهیم به عوامل موثر درتعیین مقدار پاشش بپردازیم .

هدف اصلی
نسبت سوخت به هوا
1:14.7
نسبت 1 به 7/14 نسبت استویکیو متریک و ایده آل ترین نسبت جهت احتراق مناسب میباشد ،ولی بر حسب نیاز گاهی در موقع شتاب گیری نسبت غنی تر و گاهی در موقع برداشتن پا از روی پدال نسبت رقیق تر مورد نیاز است .
برای تهیه نسبت تعیین شده F/A توسط ECU به اطلاعات زیر نیاز میباشد .
1- مشخصات بنزین .
2- مشخصات هوا .
مشخصات بنزین از قبیل حجم و جرم حجمی و ... نسبتاً ثابت است .
اما برای تعیین مشخصات هوا به اطلاعات محیطی مانند دما و فشار هوا نیاز میباشد زیرا مقدار هوا و جرم حجمی و حجم آن به پارامترهای ذکر شده بستگی دارد .
برای محاسبه حجم هوای ورودی به موتور ECU از اطلاعات سنسور دریچه گاز و فشار هوا و دمای هوا و دور موتور استفاده میکند .
پس از محاسبۀ حجم هوای ورودی به موتور (در این مرحله مخرج کسر معلوم گردیده) نوبت به تعیین سوخت مورد نیاز یعنیengine load میرسد .
فشار سوخت موجود در ریل سوخت در حد 3 بار ثابت است پس با ثابت بودن فشار پاشش فقط لازم است زمان پاشش تعیین گردد که زمان پاشش پس از محاسبه در ECU از طریق پالس ارسالی به انژکتورها اعمال میگردد .
برای جلوگیری از صدمات احتمالی ناشی از دور موتور بیش از حد ECU پاشش سوخت را در دور 6740 دور در دقیقه قطع میکند تا با این کار دور موتور کنترل شود و از حد مجاز فرا تر نرود .به این عمل cut off میگویند.
علاوه بر این برای جلوگیری از وارد آمدن فشار بیش از حد به موتور در دور موتور زیر 800 دور و بالای 6000 دور سیستم تهویه مطبوع توسط ECU از کار می افتد .

جرقه
هدف دیگر سیستم انژکتور تعیین زمان دقیق جرقه است زمان جرقه در ایجاد یک احتراق صحیح سهم مهمی دارد .
ویژگی یک جرقه خوب :
1- قدرت کافی (ولتاژ مناسب).
2- زمان مناسب .
قدرت جرقه با توجه به دور موتور توسط ECU با تعیین زمان شارژ کویل تامین میشود .
بهترین زمان زمانیست که احتراق را در چند درجه (بسته به طراحی محفظه احتراق) بعد از مرگ بالا کامل نماید . چنانچه احتراق زودتر ( قبل از TDC یا دقیقاً در هنگام آن) کامل شود پدیدۀ کوبش رخ میدهد که باعث گرم شدن موتور وکاهش کشش آن و وارد شدن فشار بیش از حد به پیستون میگردد . در اینجا به اهمیت آوانس یا ریتارد پی میبریم .

عوامل تعیین کننده
هر عاملی که در سرعت سوختن سوخت در سیلندر اثر گذار باشد تعیین کننده زمان جرقه نیز میباشد :
- نسبت سوخت به هوا .                               - دمای محفظه احتراق (یا دمای هوا).                              - فشار مخلوط در محفظه احتراق .                                   - دور موتور .

با توجه به مطالب ذکر شده . قطعات زیر در نسبت سوخت به هوا نقش دارند:
- رگلاتور سوخت .               - انژکتورها .                         - سنسور دمای آب .            - سنسور فشار و دمای هوا .                        - سنسور TPS .                    - سنسورهای اکسیژن .       - موتور پله ای .
- ***** هوا و بنزین .                              - دریچه گاز .                        - منیفولد هوا ( از نظر نشتی).                    - برنامۀ ECU .                    - شیر برقی کنیستر .

قطعات زیر در جرقه نقش دارند
- سنسور فشار و دمای هوا .                        - سنسور دمای آب .            - دور موتور .                                                 - سنسور ضربه .                   - ***** هوا .                     - نوع سوخت .                      - شمع ها .
- کویل و زمان شارژ آن .                           -سنسور موقعیت میل بادامک

زانتیا

مطالب مشابه :

مشخصات زانتیا

زانتیا

زانتیا

زانتیا جدید

مگان - زانتيا - جنتو يک دوئل مرگبار !

زانتیا

کمک فنر زانتیا

دلایل برخی از مشکلات و علائم زانتیا (سری 2) فنی خودرو

عکس زانتیا اسپورت