آشنایی با رشته داروسازی

رشته دكتراي عمومي یا حرفه ای داروسازي Doctor of Pharmacy (Pharm.D (. شاخه اي از علوم پزشكي است كه به منظور رفع نيازهاي خدمات دارويي جامعه در سازمانهاي خدماتی، اجرایی، آموزشی و پژوهشی مرتبط با ساخت، تامین، توزیع، تجویز و مصرف دارو تاسيس شده است. ساليانه تعداد زيادی دانشجو وارد اين رشته میشوند و همزمان دانش آموختگان فراوانی وارد بازار کار میشوند. از اين رو بدیهی است که دانشجويانی که هر ساله وارد دانشگاه میشوند، بايد آشنايی کاملی با رشته و فضای آموزشی خود داشته باشند.

1) تاريخچه رشته و پيشرفتهاي جديد

با توجه به نياز بشر به درمان بيماريها و همچنين پيشرفت علم شيمي و بيولوژي و همچنين ارتباط تنگاتنگ علوم مختلف و گشوده شدن عرصه براي ارائه روشهاي جديد درماني بااستفاده از داروهاي جديدتر و موثرتر، رشته داروسازي از ابتداي قرن بيستم به عنوان يك رشته مستقل مطرح گرديد، كه اين امر در ايران با استقلال اين رشته از رشته پزشكي و تاسيس دانشكده داروسازي در سال 1313 در دانشگاه تهران محقق گرديد. به مرور زمان و با توجه به نياز كشور به استفاده از خدمات داروسازان و همچنين احساس ضرورت برای تدوين برنامه هاي تحصيلي اين رشته، دانشكده هاي داروسازي ديگري در تبريز، اصفهان، مشهد، اهواز و سپس دانشکده های داروسازی شهيد بهشتي، كرمان، شيراز، ساري، كرمانشاه و اخیرا زابل و زنجان نیز تاسيس گرديدند. برنامه رشته داروسازي به صورت مدون در سال 1361 توسط شوراي انقلاب فرهنگي ارائه شد كه اين برنامه با كمي تغيير در سال 1367 بازنگري گرديد و آخرین بازنگری دوره آموزش داروسازی در سال 1384 به تصویب شورای عالی برنامه ریزی علوم پزشکی کشور رسیده و جهت اجرا از سال 1385 به دانشکده های داروسازی ابلاغ گردید. در برنامه جدید با توجه به لزوم کسب آموزشها و مهارتهای حرفه ای مرتبط با مراقبتهای دارویی و نیز آشنایی بیشتر دانش آموختگان با نقش و مسوولیت داروسازان در صنایع داروسازی کشور، در یک سال پایانی آموزش داروسازی، دوره های طولانی مدت کارآموزی و کارورزی بالینی و بیمارستانی و نیز کارآموزی و کارورزی صنعت پیش بینی شده است. امروزه افزون بر تاسيس دانشكده هاي داروسازي، هر دانشكده به لحاظ رشد و تحولات عظيم علمي اقدام به تاسيس مراكز تحقيقاتي و با توجه به نياز جامعه به خدمات تخصصي تر، اقدام به تاسيس و راه اندازي رشته هاي تخصصي نموده است.

2) ارزشها و باورها

حفظ سلامت انسان و محيط زندگي وي، از حقوق اصلي وی محسوب ميشود. در رشته داروسازي نيز با توجه به كاربردهاي تعيين كننده آن در تامين سلامت جامعه در راستاي تحقق عدالت اجتماعي، بر مد نظر گرفتن اين حق اساسي تاكيد ميشود. دانشمندان مسلمان و ايراني در شناخت محيط زندگي و داروها پيشقدم بوده اند و اين برنامه بر روح حاكم بر فرهنگ غني ملي در زمينه هاي اقليم شناسي و جنبه هاي اخلاقي به ویژه اخلاق پزشكي تاكيد دارد. از اين رو دراين برنامه بر افزودن اطلاعات ، ايجاد نگرشهاي لازم، تقويت جنبه پژوهشگري و دستيابي به رازهای آفرینش توجه ميشود و تلاش ميگردد با به كارگيري شيوه هاي نو و قديم تعليم و تربيت در جهت افزايش قدرت تفكر، استدلال، تصميم گيري و افزايش توان حرفه اي فراگيرندگان با توجه به نيازهاي جامعه و اولويتهاي ملي با بهره گيري از فراگيري مداوم گام برداشته شود.

ماموريت اصلي، تربيت دانش آموختگاني است كه ميتوانند در نظامهاي بهداشتي و تامين سلامت، آموزشي، پژوهشي، برنامه ريزي و خدماتي مربوط به داروها انجام وظيفه نمايند. همچنين با استفاده از روشها و تكنيكهاي جديد ساخت دارو و ارائه مشاوره، به تشخيص، درمان و پيشگيري از بيماريها كمك ميشود. بطور كلي اين رشته بر خلاقيت، نوآوري، كارگروهي و اخلاق حرفهاي تاكيد دارد. با تربيت اين نيروها است که میتوان به پیشرفت و تامين سلامت امید بیشتری داشت.

3)چشم انداز

در يك دنياي درحال تغيير، تحول و پيشرفت، دانش آموخته گان داروسازي با همكاري ساير شاغلین و متخصصين گروه پزشكي، نقش موثر و كارآمدي در ارتقاي سطح علمي در عرصه آموزش و پژوهش و پاسخگويي به نيازهاي در حال تحول خدمات بهداشتي جامعه را خواهند داشت. مطابق استانداردهاي بين المللي، دكتر داروساز بايد جايگاه واقعي خود را در حلقه درمان و حفظ سلامتی جامعه كسب نمايد. از اين رو اميد است كه اين رشته بتواند با شناسایی و رفع موانع قانونی- اجرایی موجود، در ده سال آينده جايگاه واقعي خود را از لحاظ رفع نيازهاي اجتماعی و ایفای نقش موثر در سطح ملي و حتي بين المللي كسب نمايد.

4)اهداف كلي

از دانش آموختگان اين رشته انتظار ميرود اطلاعات عمومي و كافي در جنبه هاي مختلف علوم دارويي داشته و نيازهاي جامعه را در اين ارتباط بر طرف نمايند. اهداف كلي اين رشته عبارتند از:

الف- برآوردن نيازهاي عمومي آموزشي و پژوهشي براي فهم بهتر علم داروسازي و عوامل مرتبط با آن

ب- آشنايي با پژوهشهاي علمي و عملي در حيطه علوم دارويي

ج- افزايش آگاهيها و مهارتها در خصوص:

1. شناخت كامل خصوصيات داروهاي موجود در فارماكوپه دارویی کشور
2. توانايي اداره داروخانه هاي عمومي و تخصصي، راهنمايي بيماران و مشاوره پزشكان در تجویز و مصرف منطقی داروها در سطح اجتماع و بخشهای بالینی بیمارستانی
3. ساخت داروها و مواد آرايشي- بهداشتي در حد داروخانه
4. ساخت داروها و مواد آرايشي- بهداشتي در صنعت
5. كنترل كمي و كيفي داروها و مواد غذايي و آرايشی- بهداشتي
6. پيشگيري از سميت و عوارض جانبي داروها و اطلاع رساني دارویی
7. آشنايي با مراجع و رفرانسهاي داروسازي و علوم دارويي
8. توان شناخت و برنامه ريزي براي حل مسایل مرتبط با دارو و سلامت در سطح ملي
9. آشنایی با فرهنگها و باورهای جوامع گوناگون
10. تعامل مناسب با امور پژوهشي و آموزشي محيط پيرامون خويش
11. تحكيم اخلاق حرفه اي

5)نقش دانش آموختگان در جامعه

نقش خدماتي- اجرایی

1. در داروخانه شهري به عنوان مسوول فنی، كه بر حسن اجراي امور نسخه پيچي و راهنمایي متقاضيان خدمات دارویی نظارت دارد، خدمات ارائه نمايد.
2. در داروخانه بيمارستاني به عنوان مسوول فني، كه بر حسن اجراي امور نسخه پيچي و تامين داروهاي بخشهاي مختلف بيمارستان و راهنمایي متقاضيان خدمات دارویی نظارت دارد، خدمات ارائه نمايند.

نقش خدماتي- مشاوره اي

1. در داروخانه شهري و بخشهای بيمارستاني، به عنوان مشاوران دارویی پزشکان، پرستاران و بیماران در انتخاب و مصرف صحيح داروها كمك نمايند.
2. با ارائه اطلاعات صحيح به پزشك و بيمار، موجب كاهش عوارض سمي و جانبي داروها گردد.
3. در ارائه مقرون به صرفه خدمات دارویی به بیماران کمک نماید.

نقش مديريتي

1. در سازمانها و موسسات مرتبط با توزیع دارو به عنوان مدير فعاليت نمايد.
2. در كليه امور مربوط به دارو، اعم از ارتباط با كارخانه هاي داروسازي يا ديگر مراكز توليد دارو، و شبكه هاي بهداشتي در سطح اجرایي و نظارتي ارائه خدمات نمايند.
3. در كارخانه هاي داروسازي بر ساخت و كنترل داروها به عنوان مسوول فني نظارت نمايند.

نقش پژوهشي- آموزشی

1. با توجه به اهداف رشته، با مطالعه پيراموني در خصوص الگوي مصرف داروها و نوع بيماريهای منطقه، به افزايش سطح آگاهي عمومی و بهینه سازی مصارف دارویی در آن منطقه مشخص، كمك نمايد.
2. در بخشهاي پژوهشي شامل مراكز تحقيقاتي و همچنين آزمایشگاههای تحقيق و توسعه كارخانه هاي داروسازي در راستای رفع نیازهای ملی- جهانی ارائه خدمات نمايد.

مشخصات دوره:

حداقل طول دوره دكتري داروسازي 5/5 سال مي باشد و بيشينه آن 9 سال می‌باشد لازم به توضيح است كه سنوات تحصيلي دانشجويان مشمول نظام وظيفه حداكثر 8 سال مي‌باشد و كميسيون موارد خاص دانشگاه مي‌تواند 2 ترم به آن اضافه نمايد. تعداد کل واحدهای درسی دوره 209 واحد در 2 مرحله می‌باشد که شامل موارد زير می‌شود:

مرحله اول: دروس عمومي و اختصاصي علوم پايه
مرحله دوم: دروس اختصاصي داروسازي، كارآموزي در عرصه، پايان نامه دکترای عمومی

• واحدهاي عمومي :                22      واحد
• واحدهاي علوم پايه :              58     واحد
• واحدهاي اختصاصي :           129     واحد

• كارآموزي مقدماتي هر واحد 51 ساعت
1. داروخانه شهري                     2 واحد معادل102ساعت
2. داروخانه بيمارستاني              2 واحد معادل102ساعت
3. کار آموزی صنعت                   2 واحد معادل102ساعت

• كارآموزي در عرصه هر واحد51 ساعت
1. داروخانه شهري 6 واحد معادل306 ساعت
2. بيمارستان يا صنعت 6 واحد معادل306 ساعت

• پايان نامه‌ها
1. پايان نامه 1                             2 واحد
2. پايان نامه 2                             2 واحد
3. پايان نامه 3                             4 واحد

• در پايان مرحله اول، امتحان جامع علوم پايه برگزار مي‌شود و قبولي درامتحان جامع شرط ورود به دوره‌هاي بعدي مي‌باشد
• طول دوره پايان‌نامه 1 تا 2 سال است.
• دروس و واحدهایی که طبق بازنگری جدید در طول دوره دکترای عمومی داروسازی ارائه می‌شود در بخش بعدی این کتابچه آورده شده است.
• لازم به توضیح است که برنامه جدید آموزش داروسازی از سال 1385 به اجرا درآمده است و معرفی این برنامه در صفحات بعد می‌تواند مشمول تغییرات جزیی بر اساس مصوبات دبیرخانه شورای آموزش داروسازی و تخصصی و دبیرخانه شورای عالی برنامه ریزی علوم پزشکی کشور باشد.

خلاصه‌اي از آئين‌نامه آموزشي

الف) ثبت نام :
دانشجويان بايد ابتدای هر نيمسال و در زماني كه دانشکده اعلام مي‌كند، براي ادامه تحصيل وانتخاب واحد از طريق اينترنت اقدام نمایند. عدم ثبت نام بدون اطلاع و عذر موجه در يك نيمسال، به منزله انصراف از تحصيل است. در صورت تاخير و داشتن عذر موجه، دانشجو حق انتخاب واحد و ادامه تحصيل در آن نيمسال را نداشته و آن نيمسال با صدور حكم مرخصي تحصيلي جزو مدت مجاز تحصيل وی محسوب مي‌گردد.
دانشجو بايد عذر موجه خود را برای خودداري از نام نويسي، با دلايل مستند به صورت مكتوب در زماني كمتر از يك ماه پس از آغاز نيمسال تحصيلي به آموزش دانشکده یا دانشگاه اطلاع دهد.

ب) انتخاب واحد و امتحان علوم پايه :
1. دانشجو در هر نيمسال تحصيلي در كليه مراحل آموزش دكتري داروسازي مجاز است بين 12 تا 20 واحد درسي انتخاب نمايد. در آخرين نيمسال تحصيلي در هريك از مراحل آموزشی، دانشجو از رعايت شرط حداقل 12 واحد معاف است.
2. دانشجويی كه در يك نيمسال حداقل ميانگين معدل 17 داشته باشد، در صورت امكان مي‌تواند در نيمسال بعد تا 24 واحد انتخاب نمايد.
3. در موارديكه دانشجو حداكثر 24 واحد باقي مانده براي گذراندن هر يك از مراحل دوره را داشته باشد، در صورتي كه درنيمسال پیش مشروط نشده ‌باشد، با تاييد دانشكده مي‌تواند تمامي واحدهاي باقي مانده را در يك نيمسال انتخاب كند.
4. در دوره تابستاني دانشجو مجاز به انتخاب بيش از 6 واحد نمي باشد.
5. شرط شركت در امتحان جامع علوم پايه، قبولي دركليه دروس مرحله اول (درسهاي علوم پايه و درسهاي عمومي)‌ است. با اين حال در شرايطي كه دانشجو تنها يك درس عمومي باقيمانده داشته باشد،‌ مي‌تواند در امتحان جامع علوم پايه شركت كند و در صورت قبولي، درس باقيمانده را در دوره بعدي بگذراند.
6. دانشجويي كه در نيمسال آخر علوم پايه كليه درسهاي باقيمانده را انتخاب نموده‌ ولي تا زمان معرفي جهت شركت در آزمون جامع علوم پايه نمرات آنها به اداره آموزش دانشكده نرسيده ‌باشد، مي‌تواند بصورت مشروط درامتحان جامع علوم پايه شركت نمايند.
7. شركت در امتحان جامع علوم پايه تا سه نوبت مجاز است. چنانچه دانشجو درامتحان مزبور نمره قبولي كسب نكند، از ادامه تحصيل در دوره دكتري داروسازي محروم مي‌شود ومی‌بايد برابر دستورالعمل مربوطه به رشته ديگري در مقطع كارداني يا كارشناسي ( با توجه به ميانگين نمره ) تغيير رشته دهد.
8. غيبت غير موجه درامتحان جامع علوم پايه به منزله يك نوبت شركت در امتحان محسوب مي‌شود.

ج) حضور و غياب :
1. حضور دانشجو در تمامي جلسات مربوط به هر درس و دوره‌هاي كارآموزي و كارورزي الزامي است و عدم حضور دانشجو در هر يك از جلسات، غيبت محسوب مي‌شود.
2. ساعات غيبت دانشجو در هر درس نبايد از17/4 مجموع ساعات آن درس و ساعات غيبت دانشجو در دوره‌هاي كارآموزي و كارورزي نبايد از10/1 ساعات آن واحد تجاوز كند.در غير اين صورت نمره دانشجو در آن درس صفر منظور خواهد‌شد.
3. در صورتيكه غيبت دانشجو در هر درس 17/4، و واحدهاي كارورزي و كارآموزي بيش از 10/1 بوده و موجه تشخيص داده شود، آن درس حذف مي‌گردد. در اين حال رعايت حدنصاب 12 واحد الزامي نيست. در عين حال نيمسال مذكور به عنوان يك نيمسال كامل جزو سنوات تحصيل دانشجو محسوب مي‌گردد.
* توجه: برابر مصوبات شورای آموزشی دانشکده، در مورد دروسي كه بيش از يك مدرس دارند، غيبت غير موجه يا موجه براي ساعات تدريس هر مدرسي جداگانه محاسبه می‌شود و در صورت غيبت بيش از 17/4 و يا 10/1 درساعات تدریس هر استاد، استاد مربوطه مي‌تواند نمره صفر را براي آن بخش اختصاص دهد.
4. غيبت غير موجه در امتحان هر درس به منزله گرفتن نمره صفر در آن درس، و غيبت موجه در امتحان هر درس باعث حذف آن درس خواهد شد.

د) حذف واضافه :
1. دانشجو مي‌تواند در هر نيمسال تحصيلي تا دو هفته پس از شروع نيمسال حداكثر دو درس خود را حذف و يا براي دو درس ديگر ثبت نام کند، و يا دو درس انتخابي خود را با دو درس ديگر جابه‌جا نمايد، مشروط بر اينكه تعداد واحدهاي انتخابي وي از حدود مقرر تجاوز نكند. غيبت از کلاس در دو هفته اول هر درس به دليل حذف و اضافه يا بهر دليل ديگر مجاز نيست و در صورت پيش آمد، جزو غيبت دانشجو محسوب مي‌شود.
2. دانشجو مي‌تواند تا 5هفته به پايان نيمسال تحصيلي فقط يكي از درسهاي نظري يا كارآموزي وكارورزي خود را با تاييد گروه آموزشی مربوطه حذف كند، مشروط بر اينكه اولاً غيبت دانشجو در آن درس بيش از17/4 يا10/1 (در مورد دروس كارآموزي و كارورزي) مجموع ساعات نباشد و ثانياً تعداد واحدهاي باقيمانده وي از 12 واحد كمتر نشود.
3. حذف كليه درسهاي اخذ شده در يك نيمسال(حذف نیمسال) تنها در صورتي مجازاست كه بنا به تشخيص شوراي آموزشی دانشكده دانشجو قادر به ادامه تحصيل در آن نيمسال نباشد. در اين صورت نيمسال مزبور جزو حداكثر مدت مجاز تحصيل وي محسوب مي‌گردد.

ﻫ) ارزشيابي :
1. ارزيابي پيشرفت دانشجو در هر درس بر اساس ميزان حضور وفعاليت در كلاس، انجام امور آموزشی و نتايج امتحانات ميان نيمسالي و پايان نيمسالي صورت مي‌گيرد و مدرس هر درس مرجع ارزيابي دانشجو در آن درس است.
2. حداقل نمره قبولي در درسهاي نظری و عملی داروسازي 10 و حداقل ميانگين درهر نيمسال وميانگين كل 12 مي‌باشد.
3. حداقل نمره قبولي واحدهاي كاراموزي، كارورزي و پايان‌نامه (1و2و3) نمره 14 مي‌باشد.
4. دانشجويي كه در هريك از درسها حداقل نمره قبولي را كسب ننمايد، در اولين فرصت ممكن ملزم به انتخاب مجدد آن درس است. با اين حال نمرات كليه دروس اعم از قبولي و مردودي در كارنامه دانشجو ثبت و در محاسبه ميانگين منظور مي‌شود.
5. نمرات هر قسمت از درسهاي نظري و عملي( ناپيوسته)كه داراي دو كد هستند مستقل مي‌باشد. اما براي درسهاي نظري عملي( پيوسته )كه داراي يك كد هستند، يك نمره محاسبه مي‌گردد.
6. در پايان هر نيمسال تحصيلي، ميانگين نمرات دانشجو درآن نيمسال و ميانگين كل نمرات او تا پايان آن نيمسال محاسبه و در پايان دوره تحصيلي نيز ميانگين كل نمرات دانشجو محاسبه مي‌گردد و در كارنامه وي ثبت مي‌شود.
7. دوره تابستاني به عنوان سنوات مجاز تحصيلي محسوب نمي‌شود. از اين رو نمرات اين دوره‌ها تنها در محاسبه ميانگين كل دانشجو محاسبه مي‌گردد.
8. ميانگين نمرات دانشجو در هيچ نيمسال تحصيلي نبايد كمتر از 12 باشد. در غير اينصورت نام‌نويسي دانشجو در نيمسال بعد به صورت مشروط خواهد‌بود. در مواردي كه تعداد واحدهاي ارائه شده توسط دانشكده كمتر از 12 واحد باشد، آن نيمسال جزو سنوات تحصيلي دانشجو محاسبه نخواهد شد، ولي در صورتيكه ميانگين نمرات دانشجو كمتر از 12 باشد، به عنوان نيمسال مشروطي محاسبه خواهد شد.
9. دانشكده موضوع مشروط بودن نام نويسي دانشجو را هرباركتباً به وي و اولياء او اطلاع داده و يك نسخه از آن را در پرونده دانشجو ضبط مي‌كند. با اين وصف، کوتاهی در اخطار به وي از طرف دانشکده یا دانشگاه ويا اظهار بي‌اطلاعي دانشجو از اين امر مانع از اجراي مقررات نخواهد بود. دانشجويی كه به صورت مشروط نام نويسي مي‌كند، حق انتخاب بيش از 14 واحد درسي را در آن نيمسال ندارد.
10. دانشجويی كه در كل دوره آموزش داروسازي براي 3نيمسال متوالي يا 4 نيمسال متناوب مشروط شود، از ادامه تحصيل محروم مي‌شود. در اين حال چنانچه ميانگين كل واحدهايي كه گذرانده است حداقل 10 باشد، مي‌تواند برابر مقررات مربوطه به رشته ديگري از گروه پزشكي در مقاطع كارداني يا كارشناسي (با توجه به ميانگين معدل) تغيير رشته دهد.

و) مرخصي تحصيلي و انصراف از تحصيل :
1. دانشجو مي‌تواند در طول مراحل آموزش داروسازي حداكثر دو نيسمال تحصيلي متوالي يا متناوب با احتساب در سنوات از مرخصي تحصيلي استفاده نمايد.
2. تقاضاي مرخصي تحصيلي بايد به صورت كتبي با ذكر دلايل كافي حداقل دو هفته پیش از شروع نام نويسي هر نيمسال توسط دانشجو به اداره آموزش دانشكده تسليم گردد.
3. ترك تحصيل بدون اجازه از دانشكده محل تحصيل، انصراف از تحصيل محسوب مي‌شود و دانشجوي منصرف از تحصيل حق ادامه تحصيل را ندارد. در موارد استثنايي كه دانشجو ترك تحصيل خود را موجه مي‌داند، بايد دلايل آنرا حداقل يك ماه پیش از پايان همان نيمسال به دانشگاه ارائه دهد. در صورت تاييد موجه بودن ترك تحصيل توسط دانشگاه آن نيمسال جزو مرخصي تحصيلي دانشجو محسوب مي‌شود.
4. دانشجو بايد درخواست انصراف از تحصيل خود را شخصاً به آموزش دانشكده تسليم نمايد. در اين صورت دانشجو مجاز است فقط براي يكبار در فاصله يك ماه از تاريخ درخواست، تقاضاي خود را پس بگيرد. پس از انقضاي اين مهلت حكم انصراف از تحصيل وي صادر خواهد شد و دانشجو از آن پس حق ادامه تحصيل را ندارد.
5. دانشجوي منصرف از تحصيل بايد به كليه تعهداتي كه در دوران تحصيل سپرده است عمل نمايد.
6. تحصيل مجدد دانشجوي منصرف از تحصيل منوط به شركت و قبولي در آزمون سراسري بر اساس ضوابط مربوطه خواهد بود.

گرايش هاي تخصصي رشته‌ داروسازي

بر خلاف تصور عامه، داروسازي داراي گرايش‌هاي تخصصي متعددي مي‌باشد كه برگرفته از ماهيت چند بعدي اين رشته و ارتباط تنگاتنگ آن با علوم پايه نظير شيمي، فيزيك، زيست شناسي و علوم باليني مي‌باشد. دانشجویان علاقه‌مند می‌توانند پس از اتمام دوره عمومی، در یکی از این گرایش‌ها به ادامه تحصیل بپردازند.

1. شيمي دارويي (Pharmaceutical Chemistry) :
اين رشته تخصصي كه در قالب دوره‌هاي آموزشی- پژوهشي منجر به مدرك Ph.D. در سطح دنيا ارائه مي‌شود، از پايه‌اي‌ترين گرايش‌‌هاي تخصصي داروسازي محسوب مي‌گردد. هدف اصلي در اين دوره تربيت متخصصين با دانش قوي شيمي و به ويژه شيمي آلي مي‌باشد، تا با آگاهي از ساختار شيميايي تركيبات دارويي و گروه‌هاي عاملي فعال موجود در ساختمان آنها و با كسب مهارت در زمينه تجزيه و تحليل واكنش‌هاي شيميايي تركيبات و ارتباط نوع ساختار شيميايي آنها با فعاليت‌هاي بيولوژيك بدن انسان، نسبت به طراحي، تركيب، استخراج و شناسايي مواد موثره دارويي اقدام نمايند.
دستياران اين رشته تخصصي در طول تحصيل از توانمندي‌هاي لازم براي كار با ابزارهاي پيشرفته آزمايشگاهي و دستگاه‌هاي متعدد آناليز داروها نیز برخوردار مي‌شوند.

2. مفردات پزشكي (Pharmacognosy) :
اين رشته تخصصي نيز در قالب دوره‌هاي آموزشی– پژوهشي منجر به مدرك Ph.D. در سطح دنيا ارائه مي‌شود.
در اين رشته تخصصي، هدف تربيت متخصصين آگاه به خواص مواد موثره دارويي با منشاء طبيعي به ويژه گياهان دارويي مي‌باشد. كسب دانش لازم در شناسايي گياهان دارويي، اجزايي از آنها كه داراي خاصيت دارويي مي‌باشد، استخراج و شناسايي مواد موثره موجود در قسمت‌هاي مختلف گياهان از جمله مهارت‌هايي است كه فارغ‌التحصيلان اين دوره تخصصي به كسب آن‌ها نايل مي‌شوند. دستياران اين رشته تخصصي در طول تحصيل با گياهان دارويي بومي (فلور گياهي) كشورمان و شرايط اقليمي خاص مورد نياز براي رشد گونه‌هاي خاص آنها كه داراي كيفيت مناسب از نظر تركيب اجزا موثر دارويي مي‌باشند نيز آشنا مي‌شوند.

3. سم‌شناسي (Toxicology) :
اين رشته تخصصي از جمله دوره‌هاي تخصصي منجر به مدرك Ph.D. مي‌باشد كه علاوه بر فارغ‌التحصيلان داروسازي،‌ فارغ ‌التحصيلان دوره‌هاي كارشناسي ارشد سم‌شناسي نيز مي‌توانند در آن ادامه تحصيل دهند. دانشجويان در اين دوره ضمن آشنايي با عناصر و تركيبات سمي غير دارويي كه بشر امروزي در خطر بالقوه ويا بالفعل تماس با آنها قرار دارد، با مسموميت‌هاي ناشی از ترکیبات دارويي نيز آشنا مي‌گردند. علایم ناشي از تماس تركيبات سمي و يا دوزهاي بالاي تركيبات دارويي كه مي‌توانند توسط بيماران يا افراد غير بيمار به عمد و يا سهواً مصرف شوند و روش‌هاي سم‌زدايي و درمان حمايتي يا علامتي اين نوع مسموميت‌ها از جمله دانش و مهارت‌هايي است كه در اين دوره تخصصي به دستياران آموزش داده مي‌شود.
افزون بر اين‌ها، دستياران اين دوره تخصصي با روش‌هاي رايج آزمايشات In vivo و In vitro جهت ارزيابي اثرات و عوارض سمي آنها در سطح سلولي و اندام‌ها، كه از جمله مراحل بسيار مهم در مطالعات فارماكولوژيك پیش از ورود دارو به عرصه‌هاي كارآزمايي‌هاي باليني(Clinical Trials) مي‌باشند،‌ آشنا مي‌شوند.

4. داروشناسي (Pharmacology) :
اين رشته تخصصي (Ph.D.) در ارتباط بسيار تنگاتنگ با رشته سم‌شناسي مي‌باشد. با اين تفاوت كه تمركز عمده آن بر روي بررسي اثرات و عوارض داروها بر اساس مطالعات In vitro و يا In vivo مي‌باشد. دستياران در طول اين دوره تخصصي با جديدترين روش‌هاي تعيين دوزهاي موثر تركيبات دارويي و مكانيسم اثر آنها و همچنین با روش‌هاي پيشرفته مدل‌سازي اثرات مورد انتظار داروها در حيوانات، و نیز سطح سلول‌ها و اندام‌هاي هدف آشنا مي‌گردند. فارغ‌التحصيلان اين رشته تخصصي از دانش بسيار بالايي در رابطه با داروها، مكانيسم اثر، عوارض و تداخلات احتمالي اثرات داروهاي مختلف برخوردار مي‌باشند.

5. فارماسيوتيكس (Pharmaceutics) :
در اين رشته تخصصي (Ph.D.) كه در كشور ما با عنوان رشته تخصصي"داروسازي" نيز شناخته مي‌شود، هدف تبديل مواد موثره دارويي به يك شكل دارويي مناسب و قابل مصرف توسط انسان مي‌باشد، به گونه‌اي كه پس از مصرف دارو توسط بيمار حداكثر مقدار ماده موثره دارويي بتواند در دسترس عضو يا اندام هدف قرار گيرد. آشنايي با روش‌های ارزيابي كيفيت فرمولاسيون‌هاي دارويي، سامانه‌هاي نوين و پيشرفته دارورساني، شرايط مناسب نگهداري و بسته‌بندي‌هاي دارويي و نيز توجه به مدل‌هاي ارزيابي ويژگي‌هاي فارماكوكينتيكي داروها در بدن انسان از جمله مهارت‌هايي است كه دستياران اين دوره تخصصي به كسب آنها نايل گرديده و مي‌توانند نقش پويايي در ارتقا كيفي صنعت دارويي كشور ايفا نمايند.

6. داروسازي باليني (Clinical Pharmacy) :
اين رشته تخصصي يكي از رشته‌هاي نوپا در كشور ما مي‌باشد كه با توجه به ماهيت باليني اين گرايش، دوره آموزش آن به صورت دوره‌تخصصي باليني مشابه دستياران تخصصي رشته پزشكي طراحي گرديده است. البته بر خلاف دوره‌هاي دستياري پزشكي، دستياران داروسازي باليني مي‌بايست يك سري دروس مرتبط با پزشكي نظير فيزيوپاتولوژي، فارماکواپیدمیولوژی، سم‌شناسی بالینی، فارماکوکینتیک بالینی و... را در قالب یک دوره 5/1 تا 2 ساله پیش از حضور در بخش‌هاي باليني مراكز بيمارستاني بگذرانند. هدف اين دوره‌تخصصي تربيت متخصصين‌ مسلح به اطلاعات كاربردي داروها كه مهارت لازم براي ارائه خدمات و مراقبت‌هاي دارويي (Pharmaceutical care) در مراكز بيمارستاني و بخش‌هاي باليني را دارا هستند، مي‌باشد. فارغ‌التحصيلان اين دوره مشاوراني مطمئن براي پزشكان و اعضای تيم درمان و نيز بيماران مي‌باشند.
دستياران اين دوره تخصصي مهارت‌هاي لازم براي برقراري ارتباط موثر با بيمار و تيم درمان، پايش اثرات و عوارض داروها در بيماران، شناخت تداخلات رايج و مهم دارويي شامل تداخلات دارو – دارو، دارو – غذا و دارو– بيماري، راه‌هاي پيشگيري يا كنترل آنها و همچنین روش‌هاي تنظيم دوزهاي مناسب دارويي را در طول دوره تحصيل خود كسب مي‌نمايند.

7. بيوتكنولوژي دارويي (Pharmaceutical Biotechnology) :
اين رشته تخصصي (Ph.D.) نيز از جمله دوره‌هاي تخصصي نوپا در كشور ما مي‌باشد. اگر چه موضوعات مورد توجه در اين دوره تخصصي قبلاً در بطن ساير گرايش‌هاي تخصصي داروسازي مورد عنايت بوده است، ولی با توجه به پيشرفت سريع آن به ويژه در دهه 1980 و 1990 ميلادي، امروزه به عنوان يكي از برجسته‌ترين رشته‌هاي تخصصي داروسازي كه نيازمند فن‌آوري پيچيده و پيشرفته‌اي مي‌باشد، مطرح است. در اين دوره تخصصي هدف كسب دانش و مهارت لازم براي بهره‌برداري از علوم سلولي- مولكولي، ميكروبيولوژي و ژنتيك جهت ساخت و توليد انبوه مواد موثره دارويي مي‌باشد. بهره‌برداري از ميكروارگانیسم‌هايي نظير باكتري‌ها و قارچ‌ها به عنوان كارخانجات طبيعي توليدداروها و يا به كارگيري ميكروارگانيسم‌ها در مهار و كنترل بيماري‌ها از جمله مباحث مورد توجه در اين رشته تخصصي مي‌باشند.

8. داروسازي هسته‌اي يا راديوفارماسي (Nuclear Pharmacy) :
اين دوره تخصصي (Ph.D.) در حال حاضر توسط دانشكده داروسازي تهران و با همكاري سازمان انرژي اتمي و اخيراً توسط دانشكده داروسازي ساري، برگزار مي‌شود. در طي اين دوره دستياران با راديوداروها، روش‌هاي شناسايي (Detect) و سنجش آنها، روش توليد راديوداروها (Labling) و كاربرد راديوداروها در تشخيص، درمان و يا پيشگيري از بيماري‌ها آشنا شده و مهارت‌هاي مرتبط با به كارگيري و كار با آنها را كسب مي‌نمايند. به لحاظ ماهيت خاص اين دوره‌ تخصصي،‌ دانشجويان با تكنولوژي‌هاي پيشرفته مربوط به بكارگيري و تماس با راديوایزوتوپ‌ها آشنا مي‌شوند.

9. اقتصاد و مديريت دارو (Pharmaceutical Administration and Pharmacoeconomics) :
اين دوره تخصصي (Ph.D.) كه با همت اساتيد دانشكده داروسازي شهيد بهشتي راه‌اندازي گرديد، در حال حاضر تنها توسط اين دانشكده و دانشكده داروسازي تهران ارائه مي‌شود. رسالت اين رشته، تربيت متخصصين كارآمد با توانمندي‌هاي مديريتي در شناسايي و حل مشكلات نظام دارويي كشور و ارتقاء سطح ارائه خدمات نظام سلامت با مديريت صحيح منابع مالي در دسترس مي‌باشد. در طي اين دوره، دانشجو با مباحث مختلف مربوط به اقتصاد داروئي و مديريت مالي و ساير مباحث مرتبط با رشته آشنا خواهد شد.

• علاوه بر تخصص‌هاي فوق‌الذكر كه در كشور ما داير مي‌باشند، با توجه به پيشرفت شگرفي كه علم داروسازي در سطح جهان با آن روبروست، گرايش‌هاي تخصصي جديدتري نيز راه‌اندازي و در حال اجرا مي‌باشند كه از جمله آنها مي‌توان به فارماكواپيدميولوژي، فارماكوژنتيك، ايمونوفارماكولوژي و مديريت دارويي ( Pharmaceutical management) اشاره كرد.

• آزمون دوره‌هاي پذيرش دستيار رشته‌هاي مختلف داروسازي معمولاً در تيرماه هر سال برگزار گشته و قبول شدگان از مهرماه همان سال دوره‌خود را شروع مي‌نمايند. (تا پیش از سال 1385 اين آزمون در اسفندماه برگزار مي‌شد). شرايط عمومي و اختصاصي شركت در اين آزمون‌ها نيز همه ساله چند ماه پیش از برگزاري آزمون از طريق دبيرخانه شوراي آموزش داروسازي و تخصصي اعلام مي‌گردد.

• آزمون دستياري از دو بخش امتحان كتبي و مصاحبه تشكيل مي‌شود كه به ترتيب 80% و 20% امتياز آزمون از اين دو بخش كسب مي‌گردد. در بخش مصاحبه به معدل دوره‌ عمومي، تناسب پايان‌نامه دوره عمومي با دوره تخصصي انتخاب شده، تعداد مقالات يا احتمالاً مشاركت در تأليف و ترجمه كتب، سطح زبان انگليسي (و يا آشنايي با ساير زبان‌هاي رايج بين‌المللي)، فعاليت‌هاي فوق برنامه در طول دوران دانشجويي يا ساير خصوصيات برجسته فردي و نيز ميزان علاقه و انگيزه داوطلب براي ادامه تحصيل توجه مي‌شود.

1. نانوفناوري دارويي (Pharmaceutical Nanotechnology) :
اين رشته (Ph.D.) نيز كه به تازگي در كشور راه‌اندازي شده است، با هدف تربيت متخصصين كارآمد در عرصه نانوفناوري دارويي در راستاي خودكفايي كشور در توليد محصولات نانوزيست فناوري و اشتغال آنها در مراكز علمي و دانشگاهي كشور، مراكز تحقيقاتي پزشكي – دارويي و صنايع داروئي طراحي شده است. در طول اين دوره دانشجو با مباحث گوناگوني نظير بيولوژي سلولي مولكولي پيشرفته، نانوبيو مواد، كشت سلول و بافت، Nanomedicine، فارماكوكينتيك پيشرفته، ژن

2. كنترل دارو (Control of Pharmaceuticals) :
اين رشته (Ph.D.) كه به تازگي در كشور راه‌اندازي شده است، با هدف تربيت متخصصين كارامد در زمينه كنترل كيفيت انواع مواد اوليه و فرآورده‌هاي دارويي و همچنين بهداشتي – آرايشي، جهت ارائه خدمت در صنايع داروسازي و بهداشتي – آرايشي، آزمايشگاه‌هاي كنترل كيفيت فرآورده‌هاي دارويي سراسر كشور و همچنين مراكز تحقيقاتي كشور، طراحي شده است. در طي اين دوره مباحث گوناگوني شامل كنترل ميكروبي داروها، كنترل كيفيت زيست داروها، ايمني دارو، كنترل فيزيكوشيميايي پيشرفته مواد و فرآورده‌هاي دارويي، طراحي و معتبرسازي روش‌ها و تجهيزات آناليز، كينتيك شيميايي و پايداري مواد و فراورده‌هاي دارويي و همچنين كنترل و تضمين كيفيت مواد و فرآورده‌هاي دارويي به دانشجويان آموزش داده مي‌شود.

فلوشيب Fellowship يا Post Doctoral در تخصص‌هاي داروسازي
فلوشيب معادل دوره‌هاي کسب مهارت‌های فوق تخصصي در رشته‌هاي باليني پزشكي مي‌باشد. در حال حاضر دوره‌هايي تحت عنوان فلوشيب براي متخصصين داروسازي وجود ندارد (به استثناء متخصصين داروسازي باليني كه براي آنها اين دوره‌هاي فوق تخصصي به منظور كسب مهارت و تجربه در يك زمينه خاص در كشور آمريكا تعريف شده است). مي‌توان گفت معادل دوره فلوشيپ در رشتة داروسازي، دوره‌هاي Post Doc. يا فوق دكترا مي‌باشد. به اين ترتيب كه پس از اخذ Ph.D.، علاقمندان مي‌توانند تجارب و مهارت‌هاي بيشتري را در يك زمينه خاص به دست آورند. طول اين دوره‌ها معمولاً بين 1 تا 2 سال مي‌باشد كه به هيچ مدرك دانشگاهي خاصي منجر نمي‌شوند، بلكه صرفاً تجارب شخصي را در يك زمينه خاص ارتقا مي‌دهند. طي اين دوره‌ها، امتياز ويژه‌اي به هنگام درخواست پست‌ها يا مشاغل دانشگاهي يا غير دانشگاهي مرتبط در كشورهاي پيشرفته دارا مي‌باشد.

آزمون بورد
مفهوم آزمون بورد در رشته‌هاي تخصصي باليني پزشكي متفاوت از داروسازي است. در رشته‌هاي تخصصي باليني پزشكي، گذراندن موفقيت آميز اين آزمون جهت عضويت هيأت علمي الزامي است و افرادي كه در اين آزمون پذيرفته نشوند، در صورتي كه آزمون‌هاي ارتقا ساليانه را با موفقيت گذرانده باشند، مي‌توانند به عنوان متخصص به امور پزشكي بپردازند (ولي نمي‌توانند هيأت علمي شوند). در دوره‌هاي دستياري داروسازي، امتحان بورد امتحاني است كه پس از طي بخش آموزشی دوره‌هاي. Ph.D (كه عموماً 3 ترم به طول مي‌انجامد) و پیش از شروع بخش پژوهشي دوره Ph.D. (يعني شروع پايان‌نامه. Ph.D) برگزار مي‌گردد و دانشجوياني كه موفق به گذراندن اين امتحان نشوند، اجازه ‌شروع بخش پژوهشي را نخواهند داشت. مردودين تنها يك بار ديگر فرصت شركت در اين امتحان را كه حداكثر 6 ماه پس از امتحان اول برگزار مي‌شود، دارا هستند و در صورت مردود شدن در امتحان دوم از ادامه تحصيل باز خواهند ماند.
• حداقل نمره قبولي در آزمون بورد دستياران داروسازي 15(75%) مي‌باشد.

درجات هيأت علمي
مربي: منظور عضو هيأت علمي با مدرك دكتراي عمومي یا فوق لیسانس مي‌باشد.
استاديار: عبارتست از عضو هيأت علمي داراي مدرك تخصصي يا Ph.D.. اخيراً بر اساس برخي ضوابط، مربياني كه داراي سوابق درخشان آموزشی و پژوهشي مي‌باشند، امكان ارتقا به مرتبه استادياري را دارند.
دانشيار: استادياراني كه حداقل امتيازات و تجارب لازم آموزشی، پژوهشي و اجرايي را كسب نمايند، ‌مي‌توانند حداقل 4 سال پس از ارتقا به مرتبه استادياري، نسبت به اخذ مرتبه دانشياري اقدام نمايند.
استاد: دانشياراني كه سوابق و امتيازات آموزشی- پژوهشي و اجرايي لازم را كسب مي‌نمايند، مي‌توانند حداقل 4 سال پس از ارتقا به مرتبه دانشياري نسبت به اخذ مرتبه استادي اقدام نمايند.

منبع: دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی شهید بهشتی

آشنایی با رشته داروسازی

مطالب مشابه :

جزئيات كامل شهريه واحدهاي بين الملل علوم پزشكي/ تربيت پزشك 80 ميليوني!

آزمایشگاه آنالیز و تجزیه

داروهاي ضدافسردگي

آشنایی با رشته داروسازی

انتخاب رشته دانشگاه سراسری

ابداع روش نوين در درمان اعتياد به شيشه

داروي آنتي بيوتيك " سفالوسپورين خوراكي نسل دوم" در ايران ساخته شد

موزش داروسازي بايد داورخانه‌محور شود منبع:خبرگزاري ايسنا

همه چيز در باره استروئيد‌ها

آنتي بيوتيك