همه چيز در باره روزه و روزه داري

برنامه غذایی ماه رمضان باید متنوع و متعادل باشد به طوری كه تمام مواد غذایی مورد نیاز حفظ سلامت و انرژی بدن در آن گنجانده شده باشد. نان، غلات، میوه ها و سبزیجات، گوشت و حبوبات، تخم مرغ و لبنیات ازجمله این موادغذایی هستند كه باید در سه وعده غذایی شامل سحر، افطار و شام مصرف شود.
نباید با مصرف بیش از حد موادغذایی چرب و شیرین مثل زولبیا، بامیه، حلوا، شله زرد و غیره در این ماه اشتهای خوردن موادغذایی مقوی و اصلی را از دست بدهیم. تأمین نشدن نیازهای اساسی بدن، مقاومت افراد را در برابر بیماری ها كاهش می دهد و آنها در معرض ابتلا به بیماری های گوناگون قرار می گیرند.
اگر یك فرد تمام موادغذایی مورد نیاز بدن خود را ازآشامیدنی ها گرفته تا لبنیات و پروتئین های مختلف بلافاصله در لحظه افطار بخورد، دستگاه گوارش خود را از حالت تعادل خارج می كند و به بیماری های دستگاه گوارش مبتلا خواهد شد. به همین دلیل باید در لحظه سحر، افطار و شام وعده های غذایی بصورت كم حجم و مفید صرف شود.
بهتر است با چه غذاهایی افطار كنیم؟
برای شروع افطار، نوشیدن مایعات گرم مانند شیر، چای و آب به همراه چندعدد خرما بهترین شیوه تغذیه خواهدبود، البته علاوه بر این می توانید نان و پنیر و سبزی و یا دیگر لبنیات مورد استفاده در صبحانه را به عنوان افطار تناول كنید، اما هرگز شام را همزمان با افطاری نخورید. مناسب ترین زمان برای خوردن شام، دوساعت پس از افطار است كه معده با حجم زیادی از غذا انباشته نشود. از این زمان تا هنگام خوردن سحری سعی كنید با نوشیدن فراوان مایعات میزان آب بدن خودرا در طول روز درسطحی متعادل قرار دهید.

چه كساني نبايد روزه بگيرند؟
ديابت و روزه
دكتر رضا رجبيان استاد دانشگاه و فوق تخصص غدد معتقد است: بيماران ديابتي كه چاق هستند و اضافه وزن دارند و بدون مصرف دارو قندشان كنترل مي شود، بهتر است روزه بگيرند، اما در سحر و افطار زياد نخورند.
وي مي گويد: كساني كه مجبورند انسولين تزريق كنند، در هر سني كه باشند، بهتر است روزه نگيرند.
به اعتقاد وي، بيماران ديابتي كه با روزه گرفتن دچار نوسانات شديد قند خون مي شوند، بايد در بين روز قند خونشان را كنترل كنند (چه توسط گلوكومتر چه توسط آزمايشگاه فرقي نمي كند)، زيرا ممكن است كه نوسانات به دو صورت پايين افتادن قند يا بالا رفتن شديد بروز كند كه هر دو حالت براي بيمار خطرناك است.
بنابراين در صورتي كه با روزه گرفتن دچار نوساناتي شوند كه قند خون متغير باشد، لازم است كه تجديد نظر كنند و روزه نگيرند.
دكتر رجبيان يادآور مي شود: آن دسته از بيماران ديابتي كه داروي خوراكي مصرف مي كنند، در مواردي كه تحت نظر پزشك روزه بگيرند، منعي برايشان وجود ندارد.
اين استاد دانشگاه با تأكيد به اينكه روزه براي سالم سازي روح و جسم است و آشنايي با فلسفه روزه گرفتن مهمترين عاملي است كه انسان را به فوايد روزه مي رساند، تصريح مي كند: بيماران و افراد سالم فرقي نمي كند، تمام روزه داران بايد در ماه رمضان از پرخوري و مصرف بيش از حد مواد قندي، چربي و … پرهيز كنند و اعتدال در مصرف مواد غذايي را رعايت نمايند.
كليه هاي شما در رمضان
بيشترين پرسش و مراجعه به متخصصان كليه در ماه مبارك رمضان به خاطر سنگ كليه است و اين سؤال هميشه مطرح است كه آيا روزه براي سنگ كليه ضرر دارد؟
** دكتر رضا مهدوي استاد اورولوژي دانشگاه علوم پزشكي و فوق تخصص پيوند كليه در اين باره مي گويد: اگر كسي كليه اش سنگ ساز است و اين سنگ سازي به صورت فعال مي باشد و نياز به مصرف مايعات فراوان دارد، نمي تواند روزه بگيرد، اما اگر فردي قبلاً سنگ كليه داشته و دفع شده است و الان كليه اش سنگ ندارد و سنگ سازي فعال هم ندارد، مي تواند روزه بگيرد.
وي افزود افرادي كه اوره و كراتينين آنها به هر علتي افزايش يافته و بالاست نبايد روزه بگيرند.
و يا در صورتي كه بيمار مبتلا به عفونتهاي ادراري باشد، پروستات بزرگ داشته باشد، يا دچار برگشت ادرار شده باشد و يا به درجاتي از بي اختياري ادرار مبتلا باشد، منعي براي روزه گرفتن ندارد.
پيوند كليه و روزه
دكتر مهدوي براي بيماران پيوندي كه بايد در روز چند نوبت دارو مصرف كنند و داروهايشان حياتي است، روزه را جايز نمي داند و شرايط اين بيماران را خاص اعلام مي كند.
سنگ سازان بخوانند
اين استاد دانشگاه توصيه مي كند: بيماراني كه سابقه سنگ سازي دارند، حتماً بايد در وعده هاي سحر و افطار و فاصله بين افطار و سحر مايعات بيشتر (آب و چاي كمرنگ) بنوشند.
بيماراني كه تحت درمان با داروهايي هستند كه زمينه سنگ سازي را بيشتر مي كند يا بيماران كليوي كه به بيماريهاي خاصي كه زمينه سنگ سازي را افزايش مي دهد يا در طول روز تعريق زياد دارند، بايد برنامه خود را طوري تنظيم كنند كه دچار تعريق نشوند و در فاصله افطار تا سحر كمبود مايعات را جبران نمايند.
دستگاه گوارش در رمضان
دكتر داوود شريفي فوق تخصص بيماريهاي گوارش و استاد دانشگاه علوم پزشكي در پاسخ به اين سؤال كه بيماران گوارشي در ماه رمضان چه شرايطي دارند، مي گويد: اكثر بيماريهاي گوارشي با روزه منافات دارد، مثل زخمهاي دستگاه گوارش، هپاتيتها، سيروزها، سوء جذبها و هر نوع سرطاني كه در هر يك از اعضاي گوارش مثل كبد ، لوزالمعده، كيسه صفرا، مري، معده و… باشد، بيمار را از روزه گرفتن معاف مي كند.
روزه مشروط
اما بعضي از بيماران گوارشي به طور نسبي و مشروط مي توانند روزه بگيرند، مثل كساني كه ريفلاكس معده (برگشت اسيد معده)، سوزش پشت جناغ سينه، احساس تلخي و ترشي در دهان، احساس نامطبوع در ناحيه معده و سردل و يا احساس پري معده قبل از غذا دارند.
در مورد افرادي كه دچار ورم مري، معده و اثني عشر هستند و داروهاي قبل از غذا و بعد از غذا مصرف مي كنند، ممنوعيت مطلق وجود ندارد و مي توانند با مصرف دارو طبق دستور پزشك در سحر و افطار، روزه بگيرند، اما همين افراد اگر دچار درد يا خونريزي شدند، نبايد روزه بگيرند.
اگر بيمار خونريزي به صورت استفراغ خوني يا مدفوع قيري شكل داشته باشد، احتمال خونريزي مري و معده و اثني عشر وجود دارد كه با مشاهده هر يك از اين علايم نبايد روزه بگيرند.
اما اگر سوزش يا درد قابل تحمل باشد و دارو هم مصرف كند، به شرط آنكه علايم در روزهاي بعد شديدتر نشود، مي توانند روزه بگيرند و يا روز درميان روزه بگيرند.
بيماراني كه دچار بيماريهاي گوارشي شديد نيستند باز هم مجازند روزه بگيرند.
در صورتي كه مري، معده و اثني عشر فقط ورم داشته باشد، اما زخم نباشد، روزه گرفتن مانعي ندارد، اما اگر در اندوسكوپي زخم ديده شود نبايد روزه بگيرند.
افرادي كه مبتلا به كوليتهاي عصبي يا روده تحريك پذير هستند (اسهالهاي مزمن) مي توانند به طور مشروط روزه بگيرند. يعني اگر علايم نسبت به روزهاي قبل بيشتر نشده باشد روزه عيبي ندارد، اما اگر به طور مثال چهار بار اجابت مزاج هشت بار شده باشد، نبايد روزه بگيرند، چون آب بدن كاهش شديد يافته و شوك و غش دست مي دهد.
مطلقاً ممنوع
دكتر شريفي روزه را براي بيماراني كه در اندوسكوپي مري و معده و اثني عشر آنها زخم ديده شده (چون با راديوگرافي زخم مشاهده نمي شود) و زخم ثابت شده دارند و بهبود پيدا نكرده و يا عود كرده، ممنوع اعلام مي كند.
همچنين مبتلايان به سرطانهاي معده، سرطان روده بزرگ، كوليتهاي اولروز (خونريزي دهنده)، مبتلايان به سنگ كليه و صفرا كه سنگ در حال حركت و مهاجرت باشد، بيماريهاي كبدي و ورم كبد كه آنزيمهاي كبدي بالاست و مراحل حاد هپاتيت C-B-A و بيماريهاي هپاتيت خود ايمني كه در خانمها بيشتر ديده مي شود، بيماريهاي مزمن كبدي، سرطانهاي كبد، سرطانهاي لوزالمعده، ورم حاد و مزمن لوزالمعده كه در اثر حركت سنگ صفراوي به وجود مي آيد و پانكراتيت حاد ناميده مي شود، نيز به اعتقاد وي به هيچ وجه نبايد روزه بگيرند، چون روزه باعث تشديد علايم بويژه خونريزي در بيمار شده و كم خوني شديد مشكلات و عوارض جدي به دنبال خواهد داشت.
توصيه هاي گوارشي
اين فوق متخصص گوارش به بيماراني كه در ماه رمضان روزه مي گيرند توصيه مي كند:
- از مصرف غذاهاي محرك، غذاهاي تريتي و خميري مثل آبگوشت، شله، حليم، ماكاروني پرهيز كنند به جاي آن غذاهاي خشك مثل برنج، نان، گوشت مصرف نمايند.
- ميوه در حدي كه ويتامين به بدنشان برسد، مصرف كنند ميوه هايي مثل هلو، سيب و موز رسيده مفيد است، اما ميوه هاي پرحجم مثل هندوانه، خربزه و طالبي توصيه نمي شود.
- داروهاي تجويز شده توسط پزشك را صحيح مصرف كنند و با پزشك خود نيز مشورت نمايد.
قلب شما در رمضان
دكتر هوشنگ فروهي متخصص قلب و عروق و استاد دانشگاه آزاد درباره بيماران قلبي و روزه داري اضافه مي كند: بيماراني كه سكته قلبي جديد داشته اند، نبايد روزه بگيرند.
اين استاد قلب و عروق علت ناتواني در روزه گرفتن را غليظ شدن خون و نياز به مايعات فراوان در بيماران قلبي مي داند و اضافه مي كند:
كساني كه زمينه غلظت خون و زمينه سكته دارند، بهتر است روزه نگيرند.
به اعتقاد وي، اين بيماران بايد در طول روز مايعات كافي مصرف كنند تا خونشان غليظ نشود، زيرا در صورت افزايش غلظت خون، احتمال سكته مجدد وجود دارد.
تكليف جراحي شده ها چيست؟
دكتر فروهر خاطرنشان مي كند: كساني كه سه ماه از عملشان گذشته باشد و تحت نظر پزشك معالج باشند، مي توانند روزه بگيرند، اما بايد از نظر مصرف دارو و غذا مراعات كنند كه دارو به موقع مصرف شود و غذا نيز زياد نخورند كه فشار بيشتر به قلبشان وارد نشود.
افرادي كه چربي خونشان زياد است تا هنوز دچار بيماري قلبي نشده اند، مي توانند روزه بگيرند و برايشان مفيد است، چون با روزه صحيح چربي خون كاهش پيدا مي كند، اما اگر بيماراني كروز دارند، بهتر است روزه نگيرند. البته در تمام موارد مشورت با پزشك معالج توصيه مي شود.
دكتر فروهر در خصوص بيماران قلبي كه دريچه مصنوعي و پيس ميكر (باطري) دارند يا به خاطر جلوگيري از لخته شدن خون داروي رقيق كننده مصرف مي كنند، توضيح داده و مي گويد: اين بيماران هيچ منعي براي روزه گرفتن ندارند، اما اگر لخته در رگهاي پا وجود داشته باشد، با توجه به خطر حركت لخته، بهتر است روزه نگيرند.
* توصيه هاي قلبي
- چربي و نمك و قند و كالري ها را در ماه رمضان افزايش ندهند و غذاي سبك بخورند.
- سعي كنند از خشك شند آب بدن جلوگيري كنند، به خصوص امسال كه ماه رمضان با هواي گرم همراه است.
- مراقب باشند زياد عرق نكنند تا غلظت خونشان افزايش نيابد (در ساعات گرم روز از منزل بيرون نروند.)
- از پرخوري پرهيز نمايند.
- مايعات، سبزيجات، ميوه به اندازه كافي مصرف نمايند.
- با پزشك معالج خود مشورت كنند.
نگاههاي آسماني و رمضان
دكتر عباس عظيمي متخصص بينايي و دانشيار دانشگاه علوم پزشكي در خصوص ماه رمضان و حفظ سلامت بينايي اعتقاد دارد: كساني كه چشمان نسبتاً ضعيف از نوع نزديك بيني پاتولوژيك يا بيماريزايي دارند و قدرت سيستم بينايي آنها به حدي است كه با برداشتن عينك قادر به ديدن نيستند، بر طبق فتاوي معتبر گرفتن روزه برايشان جايز نيست.
وي مي گويد: هر عاملي كه باعث مي شود سيستم چشم و بينايي دچار اختلال شود، حتي روزه گرفتن، جايز نمي باشد، اما اگر كساني عليرغم داشتن چشمان ضعيف از بدن سالم و نيز بافت چشمي پرقدرتي برخوردارند و در صورت گرفتن روزه علايمي همچون تاري چشم، سردرد و سوزش چشمي برايشان به وجود نمي آيد، گرفتن روزه مجاز است.
به اعتقاد دكتر عظيمي، بيماران در تمام موارد و اينكه روزه بگيرند يا نگيرند بهتر است با متخصص مربوطه مشورت كنند.
كودكان و نوجواناني كه در حال رشد هستند و داراي چشمان ضعيفي مي باشند اگر سيستم بدني شان توان روزه ندارد، قطعاً اين وضعيت بر چشم آنها نيز اثر خواهد گذاشت و نبايد روزه بگيرند، چون نياز به تغذيه مناسب و كافي دارند.
كساني كه تجربه ضعيف تر شدن چشمان را در ماههاي رمضان گذشته دارند و متوجه اين حقيقت شدند كه با روزه گرفتن چشمهايشان ضعيف تر شده، بايد با احتياط روزه بگيرند.
* توصيه هاي چشمي
دانشيار دانشگاه علوم پزشكي تصريح مي كند:براي اطمينان از اينكه روزه داري بر سيستم بينايي اثر سوء نمي گذارد توصيه مي شود: هنگام سحر موادغذايي، سبزيجات، ميوه، به خصوص آب سيب، پرتقال، هويج و كلاً موادي كه داراي ويتامين هاي A،B،C، و تركيبات آن هستند و موادي كه حاوي كلسيم و فسفر فراوان مي باشند، مصرف كنند.
در سفره سحر و افطار هرم غذايي لحاظ شود و سه رنگ سبز و قرمز و سفيد حتماً در برنامه غذاهاي افطار و سحر قرار گيرد. (سبزي، گوشت و مواد پروتئيني و لبنيات) زيرا سرشار از ويتامينهاي ياد شده و كلسيم است.
وي يادآور شد: گوجه فرنگي بهترين منبع ويتامين Cاست كه نه تنها سيستم چشم و بينايي را حفاظت مي كند و عوامل اجرايي مؤثر در ايمني چشم را بالا مي برد، بلكه بافتهاي چشم از جمله صلبيه را قوي مي سازد.
* آرامش اعصاب در رمضان
دكتر حميد صالحپور روانپزشك و مشاور پژوهشي بهزيستي به نكته مهمي درباره بيماران روانپزشكي اشاره كرده و مي گويد:
بعضي از بيماراني كه تحت معالجه روانپزشكي هستند و داروهاي عمده مصرف مي كنند، چون با مصرف اين داروها دچار عوارض دارويي مي شوند، نمي توانند روزه بگيرند.
وي عوارض داروها را كاهش شديد ترشحات سيستم گوارشي و در نتيجه خشك شدن و ترك ترك شدن زبان بيمار عنوان كرده و كاهش و افت فشار خون را عارضه ديگر اين داروها مي داند و به همين دليل معتقد است كه اين بيماران نمي توانند روزه بگيرند.
دكتر صالحپور اضافه مي كند: مصرف زياد مايعات و آب در سحر نمي تواند در طول روز آب بدن را تأمين كند، چون آب مصرفي خيلي سريع رفع مي شود و ذخيره نمي گردد، بنابراين بيماران اعصاب نمي توانند عوارض دارويي را خنثي نمايند.
اين روانپزشك متذكر مي شود: بيماراني كه داروهاي عمده روانپزشكي مصرف مي كنند و سايكوتيك هستند و اختلال عمده روان پزشكي (پسيكوتيك) دارند از لحاظ پزشكي قانوني و همچنين خود به خود از نظر شرعي از روزه گرفتن معافند.
به اعتقاد وي، اين بيماران هم به دليل خود بيماري (سايكوز) و مصرف مواد دارو يي و عوارض آن نمي توانند روزه بگيرند.
دكتر صالحپور يادآور مي شود: در اختلالات (نوروتيك) بيماريهاي عصبي معمولي روزه اشكالي ندارد، اما در بيماريهايي مثل آلزايمر، انواع دماني (زوال عقلي) يا نسيان و اختلال جنون (سايكوز) از روزه گرفتن معاف مي باشند.
* سال اولي ها
دكتر سيمين پرتوي فوق تخصص تغذيه و گوارش كودكان و استاد دانشگاه علوم پزشكي در پاسخ به نگراني والديني كه فرزندانشان براي اولين بار روزه مي گيرند، مي گويد: والدين بايد بيشتر به رشد بچه هايشان و تحمل آنها نگاه كنند نه به سن و سالشان و وزنشان.
بعضي بچه ها وزن خوبي دارند، اما طاقت روزه گرفتن ندارند و يا بالعكس، تشخيص با پدر و مادر و پزشك معالج است.
بچه ها ممنوع
به اعتقاد دكتر پرتوي، ديابتي ها كه طاقت كم آبي ندارند و مرتب بايد آب و مايعات بنوشند.
بچه هايي كه ديابت بي مزه دارند(ديابتي كه مثل مرض قنديها قند خون بالا نمي رود اما عطش زياد دارند و در روز چند بطري آب مي نوشند، ادرارشان زياد است و ضعيف و لاغر هستند.
بچه هايي كه دچار بيماريهاي مزمن كليوي، گوارشي، سوء جذب، سيروز كبدي، بيماريهاي نقص ايمني مزمن هستند يا بايد مرتب دارو مصرف كنند و آنتي بيوتيك بخورند.
بچه هايي كه دچار تهوع، استفراغ، درد معده و يا سابقه خونريزي و زخم معده داشته باشند كه گرسنگي باعث تحريك آن مي شود.
بچه هايي كه هپاتيت حاد گرفتند و يا دچار پنوموني و عفونت ريه هستند يا تب مالت دارند و … از روزه گرفتن معافند.
براي شما روزه مفيد است
بچه هايي كه سالم هستند و وزن اضافي دارند و مي توانند با تنظيم وضع تغذيه و ساعات غذايي در ماه رمضان، برنامه هميشگي تغذيه خود را تنظيم كنند كه منجر به كاهش وزن اضافي آنها شود، روزه برايشان بسيار مفيد است.
توصيه هاي لازم براي بچه هاي روزه گير
دكتر پرتوي به چند نكته مهم اشاره كرده و تصريح مي كند:
با توجه به اينكه بچه ها براي رشدشان نياز به غذاي كافي و مناسب دارند با يد سحرها غذاي با كيفيت بخورند.
والدين از دادن غذاهاي شور مثل خيارشور، سوسيس، كالباس و غيره به بچه ها خودداري كنند.
گردو و خرما را از سفره افطار حذف نكنند.
بچه هايي كه ظاهرشان خوب است، اما با يكي دو روز روزه گرفتن دچار تهوع و استفراغ و معده درد مي شوند، بهتر است روزه نگيرند.
بچه هايي كه اسهال حاد دارند و بدنشان كم آب است، بهتر است تا بهبود كامل روزه نگيرند.
ميوه و مايعات حتماً در فاصله بين افطار و سحر مصرف كنند و سوپ هم در وعده هاي غذايي سحر و افطار بخورند تا دچار يبوست نشوند. روغن زيتون نيز براي جلوگيري از يبوست براي بچه ها و بزرگترها توصيه مي شود.

امام علی(ع) می فرماید :
اينجا قربانگاه عاشقان و مشهد شهيدان است شهيدانى كه نه شهداى گذشته و نه شهداى آينده به پاى آنها نمى‏رسند. تهذيب، ج 6، ص،73 و بحار، ج 98، ص .116

همه چيز در باره روزه و روزه داري

مطالب مشابه :

مصاحبه با دكتر سيم فروش استاد برجسته دانشگاه و افتخار ایرانیان

نقش ماءالشعير در سنگ‌سازي كليه

مطمئن ترین راه اندازه گیری فشار خون استفاده از دستگاه های كامپيوتري 24 ساعته

دکتر سیم فروش پزشک نمونه

بهترين جراح مغز و اعصاب دنیا

دکترناصر سیم فروش مبتکر روشی جدید در پیوند کلیه برای اولین بار در جهان +آدرس مطب

ماء‌الشعير سنگ‌سازي كليه‌ها را تشديد مي‌كند

شايع‌ترين عارضه به دنبال تيروئيدكتومي،

دكتر سيد نصرالله سيار مؤسس اولين رشته فوق تخصصي خون وانكولوژي در ايران

همه چيز در باره روزه و روزه داري