زرشک

پراکنش: انواع زرشك دركشورهاي جهان بيشتر به عنوان يك گياه دارويي وزينتي شناخته مي شود اما نوع بي دانه آن درايران به صورت یک ميوه خشك به مصرف مي رسد درواقع بومي ايران ونوع بي دانه درنواحي جنوب خراسان بخصوص قاین وبيرجند شهرتي ايجاد كرده وهمچنين كشت انواع آن دركشور فرانسه ،ژاپن وهندوستان ومكزيك ديده مي شود . اکولوژی: زرشك بي دانه درمناطقي كه ارتفاع آن از سطح دريا بيش از 1500 متر است بهتر پرورش يافته نسبت به سرما مقاوم دوره رويشي آن 235 –220 روز به طول مي انجامد از مرحله ي تمام گل تا رسيدن ميوه ها حدود 170 روز طول مي كشد. زرشك بي دانه خاك هاي نسبتاً لومي وشني با زهكشي خوب ودرمناطق كوهپايه اي است .در خاك هاي گچي وآهكي نيز به خوبي رشد مي كند Ec,pH بالا را نيز تحمل كرده ونياز به خاك غني ندارد .نياز آبي متفاوت دارد. عملیات کاشت: زرشك بي دانه به روش غير جنسي به وسيله پاجوش تكثير مي شود. انواع ديگر زرشك به وسيله بذر ،خوابانيدن ،پيوند وقلمه زدن تكثير مي شود. زمان و نحوه ي كاشت نهال اواخر آبان و اوايل آذرماه است كه موفقيت بيشتري به دنبال دارد .روش متداول كشت زمين به صورت جوي وپشته درآمده ونهال ها را درته جوي كاشته ومعمولاً در دو رديف مجاور نسبت به هم حالت زيگزاگ داشته باشند. عملیات داشت: ميوه زرشك از اواخر مرداد و اوايل شهريور ماه شروع به تغيير رنگ مي كند واز رنگ سبز ابتدا به رنگ زرد كرمي درآمده وبه تدريج از نوك ميوه صورتي رنگ مي شود وسپس معموٍلاً تا اواسط شهريورماه به رنگ قرمز گرايش پيدا مي كند . عملیات برداشت: از نيمه اول پاييز است ولي بسته به شرايط آب و هوايي منطقه عمليات برداشت اين محصول از 15 مهرماه تا 15 آبان ماه انجام مي شود كه روش هاي متعددي براي برداشت زرشك وجود دارد: ۱- روش خوشه چيني ۲- روش ضربه اي 3- سيستم برداشت مكانيكي آفات زرشک بی دانه: زنبور سرشاخه خوار، شته، پروانه برگخوار، كنه دونقطه اي و … بیماری های زرشک بی دانه: عدم تغيير كامل رنگ ميوه، چروكيدن و خشك شدن ميوه، لكه لكه شدن پشت برگها، خشكي و زوال درختچه ها. مصارف و کاربردها: 1- مصارف غذايي زرشك: زرشك بي د انه: ميوه نارس آن در تهيه ترشي و ميوه رسيده در تهيه مربا، لواشك، نكتار، شربت، سس، مارمالاد و … همچنين از زرشك بي دانه در تهيه پولكي، سوهان عسلي و انواع غذا از جمله زرشك پلو، ته چين، دلمه و … استفاده مي شود. 2- مصارف دارويي زرشك (در طب سنتي ): زكرياي رازي نخستين كسي بود كه خواص زرشك راشناخته است جوشانده ي پوست خشك شده ريشه، همراه با عسل براي رفع سنگ كليه، مثانه، براي معالجه ي كساني كه با ترياك مسموم شده اند. جوشانده ريشه درختچه به دليل خواص شبه مرفين آن و براي ترك اعتياد مفید است. پوست ريشه خاصيت مسهلي، باز كننده ي مجراي كبد و كيسه صفرا دارد. ريشه زرد زرشك دانه دار، جوشانده و عصاره ي غليظ شده را به صورت خميري بنام موم لايي در بيماري هاي گوارشي و ماساژ براي تسكين درد كوبيدگي و همچنين دفع كرم روده اي دام هاي ضعيف و لاغر بويژه گاوها استفاده می کنند. ۳- در پزشکی نوین: ۱- درمان بيماري پسوريازيس. ۲- بيماري معتادين به مواد مخدر، دارو به صورت محلول خوراكي 120 ميلي ليتري رها (Raha) ۳- درمان ساير بيماري ها از جمله بيماران ديابتي، عامل اساسي ايجاد پوسيدگي دندان و آماس لثه. ۴- مصارف زینتی زرشک: گونه هاي زرشك زينتي را در سه گروه: 1- خزان دار. 2- هميشه سبز. 3- نيمه هميشه سبز كه در ايران در باغ گياه شناسي ملي از جمله B.vulgaris و باغ گياه شناسي نوشهر از جمله B.lycium مي‌توان مشاهده كرد. ۵- کاربرد در صنعت: جهت رنگ كردن الياف پشم، ابريشم، پنبه کاربرد دارد. ريشه زرشك جهت رنگ كردن چرم، چوب زرشك براي كارهاي خاتم كاري و منبت كاري، خار زرشك براي خلال دندان مفيد است. رنگ دانه هاي زرشك جهت رنگ آميزي بافتي در آزمايشگاههاي آسيب شناسي و بافت شناسي جايگزين خوبي براي هماتوكسيلين (نسبتاً گران قيمت ) است. بهره برداری سنتی: در روش سنتي ابتدا زرشك از سطح باغات به راه برداشت مي گردد و براساس روش برداشت نحوه ي خشك كردن نيز متفاوت است. ۱- برداشت خوشه ها به وسيله دست 2- برداشت به وسيله‌ي ضربه زدن به شاخه ها 3- برداشت به وسيله بريدن شاخه هاي ميوه. بهره برداری صنعتی: اين روش نيز شامل چند مرحله است: 1- مراقبت هاي قبل از فرآوري: 2- شستشو و بوجاري اوليه به گرفتن شاخ و برگ و مواد خارجي همراه ميوه. 3- كنترل فعاليتهاي آنزيمي: جلوگيري از فعاليت آنزيم موجود در ميوه است كه اين جلوگيري را به هر شكل بلانچينگ مي گويند. 4- خشكانيدن 5- نم گيري 6- بوجاري ثانويه 7-بسته بندي: قرار دادن مظروف داخل يك ظرف که پوشش آن با مقاصد زير صورت مي‌گيرد: الف) حفظ كالاتاز مان مصرف. ب) اندازه مصرف ج) معرفي كالا هـ) كاهش هزينه هاي حمل و نقل و بارگيري و نگهداري

زرشک

مطالب مشابه :

صابون روشن کننده پوست

ردمان جوش سر سیاه

اسطوخودوس

زرشک

خارشتر

آکنه و جوش صورت و بدن