الگوهای ارزشیابی (قسمت اول)

الگوی ارزشیابی سیپ (cipp)

ارزشیابی به عنوان یکی از مراحل مهم فرایند برنامه ریزی در ابعاد مختلف از جمله برنامه ریزی آموزشی محسوب می شود تا کنون الگوها و روشهای مختلفی برای انجام آن طراحی و پیشنهاد شده که یکی از کامل ترین آنها که به الگوی سیپ (cipp) معروف است توسط استافیل بیم طراحی و ارایه گردیده است. این الگو از دسته الگوهای مدیریت گرا بوده که مدیران و تصمیم گیران با استفاده از برسیهای پیمایشی، پرسشنامه ای و مصاحبه و به منظور اثربخشی و کنترل کیفیت از آن استفاده کنند.

در این الگو ارزشیابی عبارت است از فرایند تعیین کردن،بدست آوردن و فراهم ساختن اطلاعات توصیفی و قضاوتی در مورد ارزش و مطلوبیت هدفها ،طرح،اجرا و نتایج به منظور هدایت تصمیم گیری،خدمت به نیازهای پاسخگویی و درک بیشتر از پدیده های مورد بررسی

این فرایند شامل سه مرحله است (که هر مطالعه ارزشیابی باید شامل این سه مرحله باشد ):

- طراحی اطلاعاتی که باید جمع آوری شود.

- شیوه بدست آوردن اطلاعات

- فراهم کردن اطلاعات برای بدست آوردن قسمتهای مورد نظر

الگوی سیپ خود مستلزم انجام چهار نوع ارزشیابی است:

ارزشیابی زمینه ( Context evaluation)

ارزشیابی درون داد (Input evaluation)

ارزشیابی فرایند ( Process evaluation)

ارزشیابی برون داد (Product evaluationhv

عامل ارزشیابی می تواند برای ارزشیابی یک برنامه ،با توجه به موفقیت از هر چهار نوع ارزشیابی بالا استفاده کند و یا آنکه فقط یک یا چند قسمت از برنامه را به صورت مستقل مورد ارزشیابی قرار دهد

معیار اساسی برای هر چهار نوع ارزشیابی عبارتند از:ارزش و مطلوبیت.

ارزشیابی زمینه :

ارزشیابی زمینه مستلزم مطالعه محيط برنامه مي باشد.هدف آن تعيين كردن محيط مناسب ، تصور شرايط واقعي و معقول وابسته به محيط ، تمركز بر نيازهاي ثابت و جايگاه هاي فراموش شده و تشخيص محلي براي نيازهاي ثابت است.

در واقع يك تحليل موقعيت است كه درآن افراد خودشان را در پرتو آنچه ميخواهند انجام دهند توصيف مي كنند و مي يابند.

اين مرحله ارزشيابي يك فعاليت در يك زمان محدود نيست بلكه تا به انجام رسيدن خط اصلي اطلاعات مورد نظر و به ثمر رسيدن سيستم كلي ادامه دارد.

دراین مرحه از ارزشیابی باید به سوالات زیر پاسخ داده شود :

1- به منظور برآورده ساختن نيازهاي مشخص شده اهداف اصلاحي چگونه تهيه ميشوند؟

2- چگونه اهداف اصلاحي حمايت و تاييد جامعه را دريافت خواهند نمود؟

3- دستيابي به كدام دسته اهداف پيشنهادي عملي تر( امكان پذيرتر ) است؟

4- چه نيازهاي برآورده نشده اي وجود دارد كه بايد بوسيله سازمان تامين شود؟

موارديكه استفاده از ارزشيابي زمينه ضرورت دارد:

- قضاوت درباره برابري فرصتهاي آموزشي

- فراهم آوردن شرايط لازم براي ارزيابي دروني

- رضايت بخش نبودن عملكرد سازماني

- ضرورت تجديدنظر درباره رسالت و اهداف سازماني

- ضرورت تجديد نظر در وظايف سازماني براي تخصيص بودجه

- آماده شدن براي ارزيابي بيروني

- براي جذب اعتبارات از خارج از سازمان بايد به سنجش نيازها پرداخت

- براي آنكه يك برنامه آموزشي موفق را بتوان نهادينه كرد

موارديكه ارزشيابي زمينه مناسبت ندارد:

- اطلاعات قبلي درباره سابقه و پيشينه يك مسئله يا موقعيت در دسترس است

- يك برنامه آموزشي مدتي است كه در حال اجرا بوده وبايد يك دوره كامل اجرايي را طي كند قبل از اينكه بتوان درباره نياز به آن قضاوت كرد

ارزشیابی درونداد :

براي فراهم كردن اطلاعا ت و تعيين چگونگي استفاده از منابع براي رسيدن به اهداف برنامه انجام مي گيرد.

حاصل اين نوع ارزشيابي ايجاد مبنايي براي قضاوت درباره مطلوبيت اجراي فعاليتهاي آموزشي خواهد بود.

در این ارزشیابی نیز باید به سوالات زیر پاسخ داده شود:

آيا استراتژي برنامه و پروژه يك پاسخ منطقي براي اهداف تعيين شده فراهم مي كند؟
آيا يك استراتژي قانوني وجود دارد؟
چه استراتژي هاي بالقوه اي براي رسيدن به اهداف تعيين شده وجود دارد؟
براي اجراي اين استراتژي ها چه رويه هاي مشخص ، جداول زمان بندي شده اي نياز است؟
در شرايط آزمايشي(Pilot) چه اقدامات اجرايي لازم است؟

موارديكه استفاده از ارزشيابي درون داد مناسبت دارد:

- مسئله آموزشي مطرح شده است اما پاسخ مناسبي به آن عرضه نشده است

- مطلوبيت نسبي دو يا چند گزينه جهت حل يك مسئله يا مشكل آموزشي

- راه حل آموزشي مورد توجه قرار گرفته است اما بايد آن را با توجه به خصوصيات موقعيت ويژه متناسب كرد

- انتخاب شيوه اجرايي مورد نظر جنجال برانگيز باشد

موارديكه استفاده از ارزشيابي درون داد مناسبت ندارد:

- ضرورت اجراي برنامه آشكارا فراهم شده باشد

- راه حل يك مسئله آموزشي از قبل آشكار و اجراي آن مورد تاييد است

ارزشيابي فرايند :

ارزشيابي فرايند وسيله اي است جهت ثبت وقايع در حين اجراي فعاليتها و نیزبه منظور تشخيص يا پيش بيني مشكلات اجرايي در جريان انجام فعاليتهاي آموزشي و ميزان مطلوبيت فراينداجراي اين فعاليتها به عمل مي آيد.

مراحل اجراي آن به شرح ذيل است:

- نظارت بر اجراي فعاليتها

- گرد آوري داده هاي مربوط به تصميم گيري هاي ضمن اجراي فعاليتها

حاصل اين ارزشيابي براي تعديل برنامه هاي مورد اجرا و فراهم آوردن مبنايي جهت تفسير نتايجي كه در آينده بدست خواهد آمد بكار مي رود.

در این ارزشیابی باید به پرسشهای زیر پاسخ داد

آيا برنامه و پروژه جدول زمان بندي دارد ؟ و طبقآن پروژه پيشرفت مي كند؟
آيا پرسنل مورد نياز مشخص شده اند؟ (تا توجيهات اوليه در مورد گردش كار پروژه انجام شود)
آيا تسهيلات و امكاناتو مواد مورد نياز مناسب در نظر گرفته شده است؟
چه موانع احتمالي مهم در طول اجراي پروژه وجود دارد ؟( بر چه مشكلاتي بايد غلبه كرد)

موارديكه استفاده از ارزشيابي فرايند مناسبت دارد:

- راهبرد اجرايي ويژه اي بايد در عمل آزمايش و در صورت لزوم تعديل شود تا بتوان از آن در سطح كل سازمان استفاده كرد

- نياز به پاسخگو بودن در قبال اجراي يك برنامه

توصيف دقيق يك فرايند به منظور تبيين پيامدهاي يك طرح يا برنامه

موارديكه استفاده از ارزشيابي فرايند مناسبت ندارد:

- اجراي يك برنامه ويژه نياز به نظارت و تعديل ندارد.

- چگونگي انجام عمليات يك طرح مورد نظر باشد بدون اينكه اجراي ارزشيابي فرايند ضرورت داشته باشد

ارزشیابی برونداد

این ارزشیابی به منظور قضاوت درباره مطلوبيت بازده فعاليتهاي آموزشي انجام ميشود.

مراحل آن عبارت است از:

- مشخص كردن ملاكهاي مربوط به برون داد

- تعريف عملياتي برون داد ، نشانگرهاي آن و چگونگي اندازه گيري آنها

سوالاتی که در این ارزشیابی باید به دنبال پاسخ آنها بود عبارتند از :

- ميزان دستيابي به اهداف چقدر بوده است؟

- چه ارتباط يا فاصله اي بين آنچه در برنامه بدست آمده با آنچه بايد بدست مي آمده وجود دارد؟

- تا چه حدي نيازها (بطور مثال نياز دانشجويان ) برآورده شده است؟

- ارزش هاي بلند مدت حاصله نسبت به رسالت موسسه چيست؟

موارديكه استفاده از ارزشيابي برون داد مناسبت دارد:

- اعتبار يك راهبرد برگزيده بايد مشخص شود قبل از اينكه بتوان آنرا نهادينه كرد يا اشاعه داد

- ضرورت پاسخگو بودن نسبت به نتايج يك فعاليت آموزشي

- ضرورت مشخص كردن و سنجش تاثير يك اقدام آموزشي به منظور جلوگيري از پيامدهاي ناخواسته

- ضرورت بازخورد مستمر درباره نتايج

موارديكه استفاده از ارزشيابي برون داد مناسبت ندارد:

- تاثير اقدام آموزشي مورد ترديد نيست

- اطلاعات مورد نياز درباره نتايج برنامه بطور معمول بوسيله منابع ديگري جز ارزشيابي توليد شده و در دسترس قرار مي گيرد

نقاط قوت الگوی سیپ

- كامل تر از ساير الگوهاست.

- قادر به مشخص نمودن اشكالات احتمالي قبل از اتمام برنامه و قبل از صرف هزينه هاي زياد است.

- در هر مرحله قابل بازخورد و اصلاح است

نقاط ضعف الگوی سیپ

- وقت گير و هزينه بر است (چون تمام جنبه هاي برنامه را مورد سنجش قرار مي دهد)

- بر مديريت تاكيد زياد دارد و محور ارزشيابي نظر مديران مي باشد.

الگوهای ارزشیابی (قسمت اول)

مطالب مشابه :

تصمیم نویسنده برای در معرض دید گذاشتن اندیشه های خود اقدامی بسیار شجاعانه است

توصیه های ورزشی به افراد آسمی

آشنایی با رشته کارشناسی هوشبری

لیست رشته های بدون کنکور دانشگاه آزاد در سال 91

الگوهای ارزشیابی (قسمت اول)

افتخارات

تغییرات مواد ژنتیکی در حین چرخه سلولی