نقش مادر در تربیت فرزند

خانواده نهاد مقدسی است که ،دین و مکتب انسان ساز اسلام در میان سایر ادیان توجه ویژه ای به این کانون تربیت و مهد مودت و رحمت دارد و شقاوت جامعه بشری را وابسته به صلاح و فساد این نهاد می داند.تامین نیازهای عاطفی،معنوی و مادی از جمله مواردی است که دین مبین اسلام در تشکیل خانواده آنها را حایز اهمیت قلمداده کرده ازاین رو دستیابی به این اهداف والا و حفظ و حراست مستمر از آن، نیازمند توجه جدی به خانواده و پیاده ‌کردنقوانین مربوط بهآن است. در نهاد خانواده ،هر یک از افراد مسوولیت ها و وظایفی دارند که، با رعایت هر یک از این وظایف محیط خانواده محیطی پربار و سالم و روبه ترقیخواهد بود و افراد خانواده باید نسبت به حقوق و وظایف یکدیگر و زدودن نگرش‌های غلط جامعه آگاهی کامل داشته باشند. این در حالی است که اعضای خانواده به ویژه والدین نسبت به حفظ حرمت و صیانت خانواده از آفات و آسیب‌ها و توانا کردن اعضا در ابعاد شناختی و رفتاری برای هدایت آنها در مسیر الهی و رسیدن به حیات طیبه مسوول هستند. تربیت و عواطف اجتماعی به عنوان مهمترین ویژگی‌های نظام انسانی از خانواده نشات می‌گیرد و توجه به نقش محوری زن به عنوان محور عاطفه و تربیت و نقش محوری مرد در امر تربیت و تامین معیشت و اداره زندگی، امری ضروری است.

در محیط خانه و اجتماع برجسته ترین نقش ، نقش تربیتی مادر است ،اهمیت این نقش از آن جا روشن می شود که ،کودک نخستین بار در آغوش مادر قرار می گیرد و آداب و رسوم اجتماعی را از او می آموزد. اینجاست که نقش تربیتی مادر بعنوان اصلی ترین کانون تربیت خود را نشان داده و باید به دقت مورد تجزیه و تحلیل گردد .

آنچه که در شرایط امروز جهان در حال اتفاق افتادن است ، گویای این مسئله می باشد که ، تربیت فرزند نسبت به دوران پیش از این ، پیچیده و متفاوت شده است . دنیا به سرعت قابل تغییر است ،در گذشته دانش محدود بود امَا امروز دانش گسترش یافته است و در چنین شرایطی دیگر نمی شود ،بطور سنتی فرزندان خویش را تربیت نمود . شما اگر به تفریح و بازی کودکان دقت نموده و آنرا با نوع تفریح و بازی کودکان در گذشته مقایسه نمایید ، می توانید این تفاوتدر تربیت را بین گذشته و حال بخوبی حس نمایید .

کلمه«امَ » که در قرآن و روایات به طور فراوان ذکر شده، به معنای ریشه و سرچشمه است، چرا که کودک حداقل شش ماه و حداکثر نه ماه در رحم زن است و با تمام قوا ،جسم و روح خود را از مایه های وجود زن می گیرد و به طور دائم از کارگاه جسم و اعصاب و جان زن تغذیه می کند، از وجود او نسبت به کودک تعبیر به« امَ » شده است. درحقیقت مادر اصل، ریشه و سرچشمه وجود کودک است و کودک انعکاسی از واقعیات جسمی و روحی مادر و میوه ای از آن شجره مبارکه است . مدت اقامت نطفه در صلب پدر ، بسیار اندک ، ولی در رحم مادر نزدیک به دویست و هفتاد روز مهمان است . روی این حساب تمام یا اغلب گیرندگی و اثرپذیری او از مادر است و به همین علت حسابی که اسلام برای مادر باز کرده برای غیر او باز نکرده است. آثار وجودی مادر از جسم و روان ، در جود کودک ظهور می کند و طفل در اکثراطوار و برنامه های حیاتش خود آگاه یا نا خود آگاه بر طینت مادر می طند. دختر قبل از اینکه ازدواج کند باید توجه داشته باشد ، یا به او توجه بدهند که مادر فرداست و مادر فردا باید از امروز در غذا ، رفت و آمد، معاشرت ، برخورد ، تربیت ، ادب و ایمان دقت کند ،تا موجد و مولد نسلی پاک ، سالم ، با ارزش و مؤدب به آداب باشد . این جمله زیبا را که از امپراطور فرانسه ناپلئون نقل می کنند، در کتابی در رابطه با زن دیدم ، از او پرسیدند ؛ کدام مملکت در نزد تو ارزشش از همه ممالک بالاتر است؟

گفت : شهری که تعداد مادرانشان بیشتر باشد ، حیثیت مادر بودن باید برای زن ثابت و پابرجا بماند و گرنه نسل خوبی بوجود نخواهد آمد.

مادر در فرهنگ اسلام باید مادر بودن خود را برای تربیت و رشد فرزندان حفظ کند. مادر باید برای فرزندان مادری کند، تا فرزندان از نظر فکری و عاطفی کمبود پیدا نکنند.زن اگرخصوصیات مادری را از دست بدهد و خود را در عرصه گاه آزادی به معنای غربی بیندازد و با هرکس و ناکسی بگوید و بخندند و بنشیند و رفت و آمد کند ، به خود و شوهر و به فرزند به خاطر لذائذ جسمی و مادی بی اعتنا باشد، مادر نیست ، درنده ای است ،که به جان خانواده افتاده و گرگ خطرناکی است که، شرَ و کرامت و عفت و پاکی خانواده را به باد خواهد داد. مادر برای تحویل دادن فرزندی مودَب ، پاک ،با صلابت ، خردمند، باید دارای وجودی پاک، و فکری سالم ، و اخلاقی انسانی باشد.اینکه رسول اسلام به جوانانی که قصد ازدواج دارند سفارش می کند دختر از خانواده ای اصیل ،متین و دیندار بگیرید. به خاطر این است،که جلوی فساد نسل گرفته شود. دختری که اصالت خانوادگی از دست داده ، جلف و سبک، بی ادبی و بی تربیت ، بی وفا و بی نظم و از همه بدترشهوت ران و بی حجاب و هر ساعت با یک دوست پسر بسر می برد، قابلیت ازدواج ندارد ،او هدف حق را از آفرینش و خلقتش زیر پاگذاشته ، شئون زن بودن و مادر بودن را از کف داده،لیاقت بوجود آوردن فرزند صالح و شایسته را ندارد .

سرنوشت فرزند در دست مادر است .

قال رسول الله (ص) :

السَعید من َسِعدَ فِی بطنِ امّه و الشَقِیّ مَن شَقِیَ فِی بطن امّه

خوشبخت کسی است ؛ که در رحم مادرش خوشبخت می شود ، و بد بخت کسی است ؛ که در رحم مادرش بد بخت می شود. (1

مرحوم فیض علیه الرحمه در تفسیر صافی ذیل آیه شریفه:

هو الذّی یصوّرکم فی الارحام کیف یشاء - سوره آل عمران ؛ آیه 6

روایتی نقل می کند ، که برای همه مخصوصاً مادرها و پدرها تکان دهنده است ،ایشان می فرماید:

وقتی دو ملک مصّور می آیند، تا صورت بچه را به تصویر بکشند . خطاب می شود ، ای دو ملک به پیشانی مادر نگاه کنید و سرنوشت بچه را رقم بزنید . فقط جای بداء هم بگذارید ، تا در صورت تغییر وی؛ سرنوشت او را تغییرمی دهیم ؛ وگرنه سرنوشت او همان سرنوشت مادرش است . (2

بعضی ها شاید به این تصمیم الهی اعتراض نمایند ، در حالی که ، اگر عقلایی بی اندیشند ، به این مسئله خواهند رسید . ٩ ماه این بچه در رحم مادر و با مادرست در همه حال ، در گناه و غیر گناه ، بعد از بدنیا آمدن در طول شیر خوارگی و تا ۶سالگی یعنی بهترین دوران فراگیری و تربیت باز هم با مادر است ، خوب اگر این مادر در این دوران گندم بکارد ، می شود ،بگوییم خدایا این گندم را تبدیل به گل محمدی کن ، پس عدالت خداوند کجاست ، فرق این مادر با مادری که گل محمدی گاشته و آنقدر زحمت کشیده چیست .لذا مادر به مانند باغبانی است که ، هرچه بکارد ، همان برداشت می نماید .

امام خمینی (قدس سره) به حق گفته اند که، از دامن زن مرد به معراج می رود.

پیامبر مکّرم اسلام (ص) می فرمایند :

« الجنة تحت اقدام الامّهات » (3

در مضمون این روایت دو مطلب وجود دارد.

۱- جایگاه و عظمت مادر در پیشگاه الهی

۲- نقش تربیتی مادر

نا پلئون بناپارت می گوید :

برای تربیت پسرهای خوب ، ناچاریم مادرهای خوب تربیت کنیم .

این حرف مسلم و از بدیهیات اولیه است که اخلاق ، عادات و عقاید مادر در تمام طول عمر اولاد دخیل است یعنی اینکه هر خلق ،عادت و عقیده که در طفولیت از مادر به طفل سرایت کرد ؛ در تمام مدت عمر اصل و مبنای اعمال و افعال و حرکات اوست ، شیخ سعدی هم همین معنی را در نظر گرفته و در این مقام گفته است که :

خوی بد در طبیعتی که نشست نرود تابروز حشر از دست (3)

در داستان تخم مرغ دزد ، شتر دزد می شود ، بوضوح اثر تربیتی مادران را می توان شاهد بود .

منابع :

1- کنز العّمال ؛ خبر 490

2- تفسیر روح البیان ؛ جلد 1 ؛ ص104

3- مستدرک الوسائل، ج 15، ص 181 .

4- چرند و پرند ؛ علی اکبر دهخدا ؛ ص ۱۲۳

اولین مسجدنت ایران

نقش مادر در تربیت فرزند

مطالب مشابه :

تأثیر مادر در تربیت دینی فرزند

تربیت فرزندان

جملاتی درباره با تربیت فرزند

نقش شعر در تربیت کودک

تربیت هم زمان فرزند و والدین در روش تربیتی پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم

قرآن درباره تربیت فرزند چه می گوید ؟

احادیث و روایاتی در مورد تربیت فرزندان

نقش پدر در تربیت فرزند

نقش مادر در تربیت فرزند