آشنایی با آثار تاریخی شهرستان بروجرد در تور گردشگری جشنواره نوروز 1393 بروجرد
مسجد جامع بروجرد
آدرس: بروجرد - میدان جعفری - خیابان جعفری - کوچه عماد
 |
|
| نام | مسجد جامع بروجرد |
| کشور |  ایران |
| شهرستان | بروجرد |
| اطلاعات اثر | |
| کاربری | مذهبی |
| دیرینگی | سده سوم هجری قمری |
| اطلاعات ثبتی | |
| شمارهٔ ثبت | ۲۲۸ |
| تاریخ ثبت ملی | ۱۵ آذر ۱۳۱۴ |
مسجد جامع بروجرد که به مسجد جمعه (با گویش بروجردی مچد جمه maččed jomma ) نیز شناخته می‌شود، مسجدی تاریخی و از بناهای معماری سرشناس در شهر بروجرد است. مسجد جامع بروجرد یکی از نخستین مسجدهای ساخته شده در ایران است که در قرن دوم تا سوم هجری در شهر بروجرد بنا نهاده شده است. این مسجد زیبا در دل یکی از محله‌های تاریخی شهر نام دو دانگه واقع شده و به لحاظ معماری و قدمت، از بناهای منحصر به فرد استان لرستان و شهر بروجرد است.
تاریخچه
سنگ نوشته‌ای از دوران شاه عباس صفوی بر سر در غربی مسجد
مسجد جامع بروجرد در اصل بر روی یک آتشکده بنا نهاده شده است. مسلمانان در بسیاری از شهرهای ایران ناگزیر از ساختمان های پابرجا (یا نیمه ویرانی که بازسازی شده) برای نماز و نیایش پروردگار یکتا بهره گرفتند. مسجد جامع بروجرد آتشگاهی نیمه ویران بوده که به مسجد تبدیل شده. بین سال‌های ۱۵۰ تا ۲۲۶ قمری که و در زمان حکومت ابودلف بر غرب ایران، بنای مسجد جامع بروجرد با حضور وزیر وی با نام حمویه یا حموله آغاز شد. شبستان شمالی مسجد نیز اندکی دیرتر و در قرن چهارم ساخته شد. با توجه به تاریخ طولانی (دوازده قرن) این مسجد، آسیب‌های متعددی بر آن وارد شده و بارها مورد بازسازی قرار گرفته است. شواهد و کتیبه‌های گوناگون، از بازسازی مسجد در دوره‌های سلجوقی، صفوی و قاجار خبر می‌دهند. محوطه سازی مسجد در قرون چهار و پنج هجری و نیز الحاقات و تعمیرات آن بر طبق کتیبه‌های موجود، در سال‌های ۱۰۲۲، ۱۰۶۹، ۱۰۹۲ و ۱۲۰۹ قمری صورت گرفته است.
متن فرمانی از شاه عباس دوم صفوی بر بالای ورودی غربی مورخ به 1022 است. ماده تاریخ کتیبه ای منظوم بر منبر گنبدخانه سال 1069 را نشان می دهد. بر در مسجد، که اکنون در محل اتصال شبستان غربی به گنبدخانه گذاشته اند، تاریخ 1092 دیده می شود. دو لوح سنگی در طرفین ایوان مسجد به تاریخ 1209 است. "حموله بن علی بروجردی"، حکمران شهر بروجرد و وزیر بنی دُلَف، به عنوان بانی اولیه مسجد معرفی شده است. در دوره های بعد، تقی خان رازانی بروجردی و حاج سلیمان کاشی بخش های دیگر مسجد را بنا نهاده اند. یکی از دیدنی های اصلی این مسجد منبر چوبی نه پله و حکاکی روی آن است، که تاریخ هزار و شصت و هشت هجری قمری را نشان می دهد. واقف و سازنده منبر درویش یار محمد نجار و سازنده در ورودی سلطان محمد بوده است. در کتیبه ای به خط کوفی، که در کاوش های اخیر بدست آمده، ابوالعز محمد بن طاهر بن سعید بانی گنبد معرفی شده است. بر محراب گچ بری شده، نام محمد صادق و بنّا رستم خوانده می شود. خطاط کتیبه ایوان محمد معین بن عبد الصمد بروجردی بوده است.حسین حزین بروجردی در تذکره حزین آورده که این مسجد در جای آتشکده ویران شهر بروجرد احداث شده است؛ و محمد جواد مقدس جعفری، مولف جغرافیای شهرستان بروجرد آن را بنایی دانسته که در قرن سوم هجری قمری به دستور و نظارت قاسم بن عجلی، معروف به "ابودُلَف"، از حکمرانان مامون و معتصم عباسی، بنا شده است. بر اساس منابع بررسی شده و کاوش های صورت گرفته، قدیمی ترین بخش مسجد گنبد اصلی است که با الحاقات دوره های بعد محصور شده است. سفالینه های یافت شده نشانه ی استمرار فعالیت های ساختمانی در بنا و تعمیر و بازسازی آن از قرن سوم تا قرن یازدهم هجری قمری است؛ ولی دوران رونق مسجد را می توان مقارت با دوره سلجوقیان دانست. لایه های شناسایی شده در عمق 230 سانتی متری کف فعلی گنبدخانه نشانه وجود بنایی از قرون اولیه هجری قمری در آن جاست. پس از این دوره، با احداث ستون های آجری و طاق ها و تویزه های خشتی، کف گنبدخانه را تا سطح فعلی آن بالا آورده اند. با توجه به هم سطح بودن کف فعلی گنبدخانه با شبستان های طرفین آن، می توان احداث این دو شبستان را با بالا آوردن کف گنبدخانه هم زمان دانست. کشف چهار سکه نقره با تاریخ های 851 و 853 در شبستان غربی این احتمال را که شبستان های مذکور در نیمه دوم قرن نهم هجری قمری ساخته شده باشد تقویت می کند. بعدها فضای خالی زیر گنبدخانه را پر و طاق های خشتی این فضا را خراب کرده اند که با توجه به کشف سکه ای با تاریخ 1124 در این محل، می توان این اقدامات را به اوایل قرن دوازدهم هجری قمری نسبت داد. در سال 1209، تقی خان رازانی، حاکم بروجرد در دوره فتحعلی شاه قاجار، ایوان و مناره های طرفین آن را احداث و به گنبدخانه ملحق کرد.
معماری
نمای داخلی ساختمان غریب خانه مسجدجامع
معماری مسجد جامع بروجرد بسیار منحصر بفرد و یکی از شاهکارهای تاریخی معماری ایران می‌باشد که هم ویژگی های معماری اسلامی و هم معماری باستانی ایران (ساسانیان) را در خود جای داده است. بخش قدیمی تر بنا، گنبدخانه آن است که در ضلع جنوبی قرار گرفته است و به اعتقاد مردم محلی و نیز بر اساس شواهد معماری، پیش از تبدیل این بنا به مسجد، آتشکده‌ای بزرگ بوده است. معماری این بخش، مشابه چارطاق های دوران ساسانی است . مسجد دارای دو درب غربی و شرقی است که به صورت غیر مستقیم به صحن اصلی باز می‌شوند. در جنوب صحن، گنبد و ایوان اصلی مسجد که قدیمی ترین بخش آن است قرار دارد و در ضلع شمالی نیز شبستان مسجد با ارتفاعی کمتر از سایر بخش‌ها قرار گرفته که در تابستانها فضای خنکی را ایجاد می‌کند. ایوان جنوبی دارای دو گلدسته است که بعدها به مجموعه افزوده شده است.
بنای اولیه این مسجد به صورت مجموعه‌ای شامل مسجد، حمام، آب انبار، ساختمان غـریب خانه، میدان و سایر متعلقات بوده که امروزه بعضی از این آثار از بین رفته است. بنای مسجد جامع از نظر شکل از نوع مساجد تک ایوانی اسـت کـه دارای دو در ورودی در قسمتهای شرقی و غربی است. بنا شامل یک حیاط مرکزی، ایوان، فضای گنبدخانه و شبستانهای اطراف آن و یک شبستان وسیع زمستانی در طرف شمال حیاط مرکزی است. بنابر شواهد موجود، صفویان، زندیان و قاجار تعمیرات بنیادی در مسجد انجام داده‌اند و بخش‌هایی به آن افزوده.اند.
منبر مسجد
یکی از دیدنی‌های اصلی این مسجد منبر چوبی نه پله آن است و حکاکی روی آن، تاریخ هزار و شصت و هشت هجری قمری را نشان می‌دهد. سازنده آن، یارمحمد نجار بوده است. در بین اهالی بروجرد شایع است که حسن مجتبی دومین امام شیعیان سفری به بروجرد داشته و بر بالای این منبر سخنرانی کرده است که با توجه به تاریخ ساخت منبر و نبودن اطلاعات کافی، امری نادرست می‌نماید.
تخریب
مسجد جامع بروجرد در جریان بمباران هواپیماهای عراقی در خلال جنگ ایران و عراق خسارات شدیدی دید و بخش‌هایی از شبستان شمالی آن ویران شد. همچنین زمین لرزه‌های متعدد و بارندگی‌های شدید، آسیب‌های جدی بر آن وارد آورده است. آخرین بار در اثر زمین لرزه سال ۱۳۸۵ موجب فرو ریختن گلدسته‌ها و آسیب دیدن پنجاه درصدی مسجد شد.
Jameh Mosque of Borujerd
| Jāmeh Mosque of Borujerd | |
|---|---|
مسجد جامع بروجرد |
|
| Basic information | |
| Location |  Borujerd, Iran |
| Affiliation | Shia Islam |
| Province | Lorestān Province |
| Municipality | Borujerd County |
| Architectural description | |
| Architectural type | Mosque |
| Completed | 9th century |
The Jāmeh Mosque of Borujerd (Persian: – Masjid-e-Jāmeh Borujerd) is a congregational mosque (Jāmeh) in Borujerd, in the province of Loristan, western Iran. The mosque is the oldest mosque in the Zagros area and western Iran. It ranks as No. 228 in the Inventory of National Artefacts of Iran.
The mosque located in the old district of Borujerd city previously called Do Dangeh. Jameh Mosque of Borujerd was built on an ancient fire-temple of the pre-Islamic Sassanid dynasty.[citation needed]
History
Engraving in the mosque dating to the Safavid dynasty.
The construction of this mosque is attributed to a certain Hamuyeh, or Hamuleh, said to have been appointed by the Abi-Dolaf rulers as the governor of Borujerd in the 3rd century A.H. (9th century CE). Judging by the evidences, continuous works of construction, reconstruction and restoration within the perimeter of the Jameh mosque of Borujerd are confirmed ever since the 3rd century up to the present; the culmination of this activity occurring in the Seljuk period. The architectural works done here in the 4th and 5th centuries have been compared – owing to the execution of the main pillars, the round based pseudo-columns, the brick decorations – to the mausoleum of Amir Esma’il the Samanid in Bukhara. The plan of the mosque’s dome chamber and that of its secondary aisles at the corners of the perimeter have been likened to those of Heidaryyah Qazvin and the Jameh Mosque of Golpayegan. Assuming seven periods of restoration and essential repair, it is said that the most ancient part of the ensemble is its principle dome construction, now surrounded by adjunctions of later periods.
The portico and minarets of the Jameh mosque are said to have been built in 1209 AH (1794/5 CE), as an adjunction to its lofty arch built under Ma’mun and Mo’tassem. The religious and poetic inscriptions visible upon the entrance arch and on the wooden minbar and door of the mosque speak of these architectural alterations in the course of history.
Massive destruction of Jameh Mosque of Borujerd after the March 2006 earthquake.
This mosque has two entrances, on its eastern and western sides. The interior façade of the dome-covered space, beside the architectural adjunction made in various periods, incorporates refined decorations, including an exquisite epigraph on the southern wall, above the mihrab. Beside the majesty and importance of this building and the delicacy of its architectural fabric, note must be made of the mosque’s nine-stepped minbar, of particular importance. It was crafted by carpenter Dervish Yar-Muhammad upon an order from the Safavid king Shah Abbas II, and bears a poetic epigraph the last diptych of which gives, in Abjad figures, the construction date of the minbar [1069 AH = 1658/9 AD]. On the western entrance door, two other diptychs are carved, which beside the construction date of the mosque [1092 AH], gives the name of its builder.
Jameh mosque has been used as a religious, trading and social affair centre. The complex includes the Jameh Mosque used for Friday Prayer and public gatherings, Gharib Khaneh (an asylum for the poor and invalids), a Hammam (public bathhouse), a field and an Ab-Anbar (underground water storehouse). Most of these facilities have already been destroyed or replaced with modern streets and shops.
The mosque was bombed by Iraqi planes in 1980s and has been damaged by rain and earthquakes. Borujerd earthquake, March 2006 ruined its minarets and damaged it vastly. However, it is still one of the must-see places in Loristan and western Iran.
------------------------------------------------------------------------------------------------
مسجد سلطانی بروجرد
آدرس:بروجرد-سه راه جعفری
مطالب مشابه :
آدرس و شماره تماس ستاد اسکان فرهنگیان شهرستانهای استان گیلان
امور تعاون و رفاه کارکنان و بازنشستگان محترم آموزش و پرورش ناحیه 2 رشت آدرس و شماره
هوا شناسی ایران
قوچان آبادان اهواز کاشان امیدیه بندر عباس بوشهر اراک رشت گرگان های پیش بینی آدرس
خاطرات شهيد برونسي
بعد كه آدرس مسافرخانه را دادم توانستم بيايم. افطاری رشت نوشته های
مسافران محترم توجه فرمایند :
شما قرار است مسافر مسافرخانه های ارزان قیمت شوید برای پیدا کردن آدرس، مودب و رشت امتحان
مسافرت
بعد از عوارضی گفتم قرار بود از جاده رشت هتل ها و مسافرخانه های آن فکر می _آدرس وب سایت ها
پنجمین دوره مسابقات ریتد اوپن نوروز اصفهان
لیست هتلها و مسافرخانه های شهر اصفهان به لیست مهمانپذیر های استان اصفهان(آدرس رشت آباد
چـگونه کـم هـزینه تـر سـفر کــنیم؟
سایت می توانید از آخرین اخبار علمی درباره پزشکی کوهستان و بیماری های مرتبط آدرس پستی
آشنایی با آثار تاریخی شهرستان بروجرد در تور گردشگری جشنواره نوروز 1393 بروجرد
جاذبه های آدرس: بروجرد-سه 42622536-066 ،هتل پرشین واقع در ابتدای گلدشت، و مسافرخانه نوید از
برچسب :
آدرس مسافرخانه های رشت