کاشت، پرورش، ارزش غذائی و نگهداری مطر( نخود سبز)

نوع کهبرای مصرف انسانها کاشته میشود،گل های آن به رنګ سفید بوده ونوع دومی که به مقصد تهیۀ علوفه برای خوراک حیوانات کشت میشود رنګ گل های آن بنفش است. میوه آن کپسول مانند و در داخل پلی است که دانه های نخود سبز در آن قرار دارند.

دانه های آن ګرد وکروی بدون کدام داغ می باشد. نخود سبز اکثراً به شکل نارس و سبز خورده میشود.

نخود سبز به خاندان سبزیجات پلی دار تعلق دارد. و از جمله سبزی هاي فصل سرد بوده که منشأ اصلی پیدایش آن به طور واضح معلوم نیست اما حالاً در اکثر مناطق دنیا کشت می گردد كه نخود سبز را مردم از دو هزار سال پيش مصرف می نمودند.اما عدۀ مردم منشأ اصلی مطر را قسمت جنوبی کشور سوریه و جنوب شرق کشور ترکیه میدانند.

آنواع مطر(نخود سبز) دارای ۵ تا ۷ فیصد پروتین (از وزن خشک آن) می باشد. همچنین دارای ویتامین های C (سی)، PP (پي پی)، بی – ۲و بی –۱ می باشد.

مطر در غذای انسانها به شکل نخود سبز (تازه)، و خشک مورد استعمال دارد و هم به شکل کنسرو شده از تخم خام آن استفاده می شود.

نخود سبز در ۳۴ کشورجهان به شکل تجارتی کشت میشود و ازآن به شکل مواد غذایی استفاده میشود. قابل یادآوریست که این سبزی در افغانستان انقدر شهرت ندارد. درکشورما یکنوع دیگر نخود که بنام نخود سیاه یاد میشود، زیاد کشت میگردد و بعد از پخته شدن ان که خشک ګردید ، به حیث غذا مصرف میشود.

در ریشه این سبزی مانند دیګر سبزی هاي پلی دار یکنوع ساختمان وجود دارد که بنام نجول (Nadule) یاد میشود. این ساختمانها توسط بکتریا های مخصوص که بنام رایزوبیوم یاد میشود، نایتروجن(عنصر مورد ضرورت نبات) را از هوا در خاک نصب می نماید.

این نایتروجن خواص فزیکی خاک را بهتر میسازد که بهترشدن خواص فزیکی خاک به نبات که درآینده کشت میشودخیلی مفید میباشد .

علم ثابت نموده است که بته های نخود سبز در طول فصل نمویی خود در حدود ۱۰ – ۱۲ کیلوګرام نایتروجن هوا را در ساحه یک جریب خاک نصب میکند.

مقدار تولید نخود سبز که در ۳۴ کشور جهان به شکل تجارتی کاشته میشود، سالانه به ۷.۵ میلیون تن میرسد که بیشترین ان از کشور هند بدست میآید(حدوداً ۴،۵ میلیون) تن در سال.

در جهان انواع زیادی از نخود سبز وجود دارد که استعمال آن به شکل نخود تازه و خشک میباشد.

تا هنوز درکشور ما معلوم نیست که چند نوع نخود سبزکشت میگردد و ساحه تخمینی کشت آن نیز معلوم نیست.

تخم نخود سبز از نګاه شکل به دو نوع میباشد که یکی آن لشم و دیګرآن درشت میباشد.

نخود سبز در خاکهای مختلف کاشته میشود. خاک مناسب برای کشت نخود سبز خاکهای ریګی مخلوط بوده، مګر از همه بهتر خاکهای که خوب زهکشی شده باشد مناسب استکه ترکیب خاک آن خاکهای میده و یا خاکهای میده مخلوط باشد. خاکهای شوره دار برای کشت نخود سبز مناسب نمی باشد.

دانۀ پُخته نخود سبز دارای روغنی است که خواص ضد هورمون جنسی را دارد. اسراف در خوردن روغن دانۀ نخود سبز باعث عقیم ساختن هورمونهای جنسی (زن ومرد) میگردد. برعلاوه اینکه خاصیت عقیم کننده دارد باعث جلوګیری نشوونموی حصه ای پوش داخلی رِحم نيز میګردد.

در یک آزمایش، کپسول روغن دانه نخود سبز به ۷۲۷ زن داده شده است ، طوریکه در مدت دو سال این کپسولها را به ایشان می خوراندند. در نتیجه دریافتند که قدرت حامله دار شدن زنان را تا ۶۰ فیصد پایین امده بود.

نخود سبز از نګاه خواص دارویی که دارد دارای اهمیت زیاد بوده و در بعضی کشورها دانه های پُخته نخود سبز را ارد نموده و از آن مرهم تهيه مي كند، سپس بخاطر نرم ساختن پندیده ګی ها استفاده مینمايند. در کشور چین بحیث یک ماده سرد کننده در موارد تب شدید تجویز میشود و علاوه بر این نخود سبز برای اشخاصی مبتلأ به مرض قند(شکر) مفید است و همچنان استفاده از نخود سبز برای ازدیاد شیر مادران شیرده نیز تجویز میشود.

نخود سبز از جمله سبزیجات پلیدار بوده و مانند دیګر باقلات برای قلب مفید است، رشته های( فایبرهاي) نباتی این سبزی قابل حل بوده که باعث پایین آوردن جزء مضره کلسترول خون انسان میشود. که بعد از لوبیا نوع چشم بلبلی در قدم دوم قرار دارد. این بدان معنی است که نخود سبز مانند دیګر حبوبات (لوبیا) در کنترول شکرخون مؤثر میباشند و غذای مناسب برای اشخاصیکه به مرض قند (شکر) مبتلاء اند، میباشد. علاوه بر اين، نخود سبز ممکن است فشار خون را نیز پایین آورد.

ازمایشهای علمی نشان داده است که نخود سبز یک سبزی مؤثراست که دارای منبع غنی از ترکیبات کیمیاوی ضد سرطان و ضد عفونیت میباشد. مادۀ کیمیاوی که در نخود سبز وجود دارد ، جهت دُور کردنبرخی از سرطانها و مکروبهای مضره، مؤثر میباشد. خوردن نخود سبز در پایین آوردن امراض سرطانی پروستات نیز تاثیر دارد. مصرف نخود سبز قوای دفاعی بدن را در مقابل اپاندیسایت يا به اصطلاح محلي در مقابل (پنديسي) زیاد میسازد.

طریق کشت مطر(نخود سبز):

نخود سبز را میتوانیم بعد از ختم زمستان الی شروع تابستان که مربوط به اقلیم منطقه می شود کشت کرد. اما مردم از سالهای قبل به این نظر اند که کشت نخود سبز با مزرعۀ ګندم و جو با هم توافق دارند که یکجا کاشته شوند، حاصل قناعت بخش از آن بدست مي آيند. تخم نخود سبز را زمانی بایدکشت نمود که درجۀ حرارت خاک به ۱۰ درجۀ سانتی گراد برسد، اما درجۀ حرارت مناسب برای نموی نخود سبز بین ۱۳ الی ۱۸ درجۀ سانتی ګراد می باشد.

این سبزی در اقلیم مناطق ګرم که در ارتفاع پاین از سطح بحر قرار داشته باشدو تابستان خیلی گرم دارند، موافق نمیباشد یا توافق ندارند، اما در بلندی های اقلیم مناطق گرم که کمی سردتر باشدبهتر و خوبتر نمو میکند.

انواع مختلف نخود سبز به دوطریقه یعنی بشکل بته یی و به شکل بتۀ دَونده نموکرده میتوانند، شکل بتهء دَونده آن تشکیل پیچک ها باریک میکنند که بته نخود سبز خودرا با بته ها و دیګر اشیاء می پیچاند و قایم میسازند ومیتواند تا یک الی دو متر نیزبالابرود.

برای بذر(کشت) مطر زمین باید طوری که لازم است درست آماده ګردد و تخم نخود سبز بالای جویه و پشته کشت ګردد. برای کشت انواع زود رس آن فاصله بین قطار ها ۳۰ تا ۳۵ سانتی متر و فاصله بین بته ها در داخل قطار از۸ تا ۱۰ سانتی متر تعیین ګردیده است. بهتر است در وقت کشت نخود سبز در هر چقورک به تعداد دو تا سه دانه تخم انداخته شود و بعد از برآمدن (جوانه زدن) بته ها یکه شوند تنها یک بته در هر چقورک ګذاشته شود ومتباقی آن از بین برده شود .عمق چقورک برای کشت تخم در حدود سه سانتی متر تعیین ګردیده است.

سبزی مطر(نخود سبز) به اقلیم مرطوب بیشتر مقاومت دارد. بناً در مناطقی که بارنده گی زیاد تر دارد حاصل بهتر می دهد.

مناسبترین فاصله برای کشت نخود سبز انواع ديررس در بین قطارها ۶۰ – ۹۰ سانتی متر تعیین ګردیده است.

اکثر انواع نخود سبز بعد از کشت در مدت ۶۰ روز به پختګی میرسد. بصورت عموم نخود سبز از جمله سبزیجات است که باید آنرا در مزرعه کشت نماییم نه اینکه درګلخانه کشت ګردد.

مقدار تخمریز :

مقدار تخم بذری نخود سبز به نوع تخم، منطقه و طرق کشت ان ارتباط می ګیرد. اما به طور اوسط در فی جریب زمین به مقدار ۹ تا ۱۰ کیلوګرام تخم نخود سبزضرورت است. اګر تخم توسط آفات متضرر ګردیده باشد در آن صورت مقدار تخم آن اضافه تر می شود.

به خاطر اینکه بته های سبز شده از تخم به امراض مبتلأ نګردد، لازم است که تخم نخود سبز را با یک مادۀ کیمیاوی که بنام (ټی-ام- ټی- ډی) است قبل از کشت، تداوی بذری کرد.یعنی تخم نخود سبز با مادۀ مذکور آغوشته گردد.

مقدار استعمال کود :

به خاطر اینکه از مزرعۀ نخود سبز حاصل زیاد برداشته باشیم در مزرعۀ نخود سبز باید یک اندازه کود حیوانی و کودکیمیاوی انداخته شود. طوریکه در یک جریب مزرعۀ نخود سبز به اندازه ۳۰ کیلوگرام کود یوریا(کودسفید)، و ۳۵ کیلوګرام کود دای امونیم فاسفیت(کودسیاه) و به اندازه ۲۵ کیلوګرام کود پوتاشیم دار(خاکی رنګ) انداخته شود، مفید تمام میشود. مګر کوشش شود که با تخم یکجا در خاک پاشیده نشود.

کود های حیوانی وکیمیاوی در مزرعۀ مطر(نخود سبز) به دو شکل یعنی به شکل کود اساسی و به شکل تغذیوی استعمال میګردد، کود اساسی آن است كه پیش از کشت تخم همرای خاک مخلوط میگردد. وکود تغذیوی آنست كه در طول فصل نمویی به مزرعۀ مطر يا نخود سبز استعمال میګردد.

مقدار کود یوریا (سفید) در فی جریب ۲۰ کیلوګرام و از کود دای امونیم فاسفیت (کود سیاه) ۲۵ کیلوګرام مناسب میباشد. چون سبزی نخود سبز از جمله خاندان لیګیوم (بته های پلی دار) می باشد، می تواند یک مقدار نایتروجن را توسط ریشه های خود در زمین علاوه نماید، بناً به استعمال کود نایتروجن دار آنقدر ضرورت زیاد نه دارد.

آبیاری :

نبات نخود سبز(مطر) دارای مرحلۀ نمویی کوتاه بوده که برای رُشد و نموی خود مقدار زیاد آب را به مصرف می رساند، پیش از کشت مطر زمین را خوب وتر نموده و به تعقیب آن مزرعه غرض دو هدف آبیاری می ګردد.

۱- آبیاری بخاطر نشوونموی بته.

۲-سرد نګهداشتن خاک.

ناګفته نماند که تخم نخود سبز برای سبز شدن خود به آب زیاد ضرورت دارد. بناء ضروریپنداشته میشود که پیش از کاشتن تخم، زمین را عمیق ابیاری نماییم تاکه رطوبت آن به ۸۵ الي ۹۰ سانتی متر پاین نفوذ کرده باشد. این رطوبت میتواند الی مرحله ګل کردن نخود سبز کفایت کند. مزرعۀ نخود سبز در طول فصل نمویی خود به سه بار آبیاری ضرورت دارد که آبیاری اول آن زمانیکه ګل در حال شګوفه باشد، آبیاری دوم آن وقتیکه نخود سبز در مرحلۀ ګل ویا شروع به کشیدن پلی باشد، عملي مي گردد.

مقدار حاصلات :

مقدار حاصل نخود سبز که شامل پلی های سبز و خام آن می باشد، نظر به شرایط اقلیمی منطقه، اګروتخنیک (عملیات های زراعتی) تولید و نوع آن فرق میکند که بطور اوسط حاصل یک جریب زمین مزرعه نخود سبز در حدود ۸۰۰ الی دو هزار کیلوگرام تعیین گردیده است.

ذخیره و نګهداشت:

نخود سبز در هوای سرد برای دو هفته به خوبی حفظ و نګهداری شده می تواند. اما بهترین درجهء حرارت برای نګهداری نخود سبز صفر درجۀ سانتی ګراد وانمود ګردیده است. در صورت مساعد شدن شرایط مناسب ذخیره تخم بذری نخود سبز را میتوانیم برای مدت ۲ تا ۴ سال نګهداری نماییم.

تخم خشک نخود سبز باید در جایکه رطوبت آن تحت کنترول باشد ذخیره شود. درمدت ذخیره کردن دانه های نخود سبز بین ۱۰ الی ۱۳ فیصد رطوبت داشته باشد. اشکارا است در صورتیکه رطوبت دانه های نخود سبز زیاد باشد باعث ګنده شدن تخم میشود. و به همین ترتیب وقتیکه اندازۀ رطوبت دانه های نخود سبز ازحد معین کم باشد کفیده گی ها در دانه به وجود میایید و بالآخره خاصیت سبز شدن خودرا از دست میدهد.

کاشت، پرورش، ارزش غذائی و نگهداری مطر( نخود سبز)

مطالب مشابه :

نخود فرنگی

کشت مکانیزه نخود دیم

کاشت، پرورش، ارزش غذائی و نگهداری مطر( نخود سبز)

نخود

آموزش کشت نخود انتظاری

کشت انتظاری نخود و عدس دیم

گیاه نخود

زراعت نخود فرنگی

بهبود عملیات زراعی و کشت نخود انتظاری و بهاره در کردستان