چگونه طرح درس بنویسیم؟

طرح درس روزانه پیش بینی مجموعه فعالیتهای است که معلم برای تدریس در یک جلسه درس تدارک می بیند. در طرح درس فعالیتهای ضروری و مهم آموزشی به ترتیب ودر زمانهای مشخص تنظیم می شود و به کیفیت آموزش کمک خواهد کرد. تدوین طرح درس برای معلمان تازه کار و دانشجویان تا حدودی وقت گیر و مشکل است و به تدریج وپس از کسب تجربه تهیه آن آسان تر خواهد بود.

اجزای طرح درس

رعایت نکات زیر برای تدوین طرح درس روزانه ضروری است:

مشخصات عمومی

1-هدف کلی درس

2-هدفهای رفتاری

3-الگوی تدریس

4-پیش بینی رفتار ورودی

5-وسایل مورد نیاز

6-مراحل تدریس ( فعالیتهای مقدماتی، ارزشیابی تشخیصی ، آماده سازی و ایجاد انگیزه ، نحوه ی ارائه درس ، جمع بندی)

7-فعالیتهای تکمیلی ( ارزشیابی پایانی ، تکلیف )

8-خود ارزیابی

مشخصات عمومی

قسمت اول هر طرح درس شامل قسمت های زیر است:

نام درس موضوع درس پایه تحصیلی نام مدرسه

نام معلم مدت جلسه تعداد شاگردان تاریخ

1-هدف کلی

آن دسته از اهداف آموزشی که به صورت عبارتهای کلی بیان می شوند هدفهای کلی آموزشی گفته می شود هدفهای کلی تغییر مطلوبی را که باید در رفتار شاگردان ایجاد شودمشخص نمی کنند هدفهای کلی مبهم اند و به آسانی قابل وصول نیستند معمولا هدف کلی در یک جمله و به صورت کلی بیان می شود و تقریبا مشابهت زیادی با عنوان درس دارد. مثال:

دانش آموزان با مفهوم مقاومت و کاربرد آن آشنا شوند0

2-هدفهای جزئی

هدفهای جزئی یا مرحله ای از هدفهای کلی محدودتر و نسبت به هدفهای رفتاری جامعیت و شمول بیشتری دارند. هدف جزئی نسبت به هدف کلی جنبه های عملی بیشتری دارد دقت در نوشتن هدفهای جزئی و تنظیم درست توالی آن موجب نظم بیشتر فعالیتهای آموزشی می شود0 در طرح درس لزومی به نوشتن اهداف جزئی نیست ولی نوشتن آنها که براساس عناوین فرعی درس نوشته می شود به نوشتن هدفهای رفتاری کمک خواهد کرد.

3-هدفهای رفتاری behavioral objectives

هدفهای رفتاری یا هدفهای اجرایی به آن دسته از هدفها گفته می شود که نوع رفتار و قابلیتهایی را که انتظار داریم شاگرد پس از یادگیری مطلبی خاص به آنها برسد مشخص می کند و براساس آنها مواد آموزشی و روش تدریس مناسب انتخاب می شود 0 این هدف ها با واضح ترین عبارات و با دقت کافی آنچه را که شاگرد باید در جریان یادگیری بیندیشند ،انجام دهد و یا احساس کند را روشن می نماید

هدفهای عملکردی به اندازه کافی مشخص و پر جزئیات هستند و به خوبی عملکرد دانش آموز را مشخص می کنند و اینکه چه موقع هدفها مورد دستیابی واقع شده اند

یک هدف رفتاری خوب باید دارای ویژگیهای زیر باشد:

الف – رفتار مورد مشاهده دقیقامشخص باشد از بکار بردن افعال و کلمات مبهم پرهیز شود

،مانند انجام دادن ، فهرست کردن ، نوشتن ، دسته بندی کردن ، محاسبه کردن ، ساختن.

ب- موقعیت یا شرایطی که رفتار باید در آن مشاهده شود یا انجام گیرد مشخص شده باشد بعبارت دیگر مشخص کنیم که شاگرد از چه چیزهایی می تواند یا نمی تواند استفاده کند و یا در کجا و در چه زمانی باید مهارت لازم را کسب کند. مثلا با استفاده از کتاب ، بدون استفاده از ماشین حساب ،در حضور جمع

ج- معیار (درجه موفقیت )باید دقیقاًمشخص باشد .منظور حد نصابی است که بر اساس آن رفتار ارزشیابی می شود . مثلاًسه مورد از چهار مورد ،حداقل یک مورد ،در عرض دو دقیقه ،70%صحت ،بدون غلط

هدف رفتاری را نباید به صورت سوال نوشت و قبل از نوشتن هدفهای رفتاری عبارتهای زیر نوشته می شوند :

از دانش آموزان انتظار می رود پس از پایان درس بتوانند :

سه تن از نویسندگان ایرانی را نام برده و حداقل یکی از آثار آنها را ذکر کنند .

رفتار :به خاطر آوردن و نام بردن شرایط: استفاده از کتاب معیار :سه تن

هدف رفتاری نامناسب:حوزه ی گسترش زبان فارسی را توضیح دهید.

هدف رفتاری مناسب :درباره اهمیت زبان فارسی دری در کشورهای همسایه نیم صفحه مطلب بنویسید.

هدف رفتاری نامناسب :چند تن از فارسی سرایان برون مرزی را نام ببرید.

هدف رفتاری مناسب :دو تن از فارسی سرایان برون مرزی را نام ببرید .

هدفهای رفتاری بر اساس سلسله مراتب از آسان به مشکل و یا بصورت پیش نیاز و پس نیاز مرتب می شوند.

همچنین هر هدف رفتاری باید معلوم شود که در کدام طبقه قرار می گیرد . نباید درس منحصر به یک سطح آنهم سطوح پایین باشد .

طبقه بندی سطوح یادگیری

هدفهای رفتاری در طبقه های مختلف یادگیری قرارمی گیرند و متناسب با پیچیدگی و ماهیت ،سطوح مختلفی را در بر می گیرند .

حیطه شناختی cognitive

این حیطه بیشتر با فعالیتهای ذهنی سرو کار دارد و بر اساس طبقه بندی جدید که توسط کراتول یکی از شاگردان بلوم ارائه شده است شامل شش سطح از ساده به مشکل به شرح زیر است :دانش ،فهم ،کار بستن ،تحلیل ،ارزشیابی،ترکیب.

مثال:

سه نوع از اشیاء رسانا را نام ببرید .(شناختی،دانش)

تقسیم یک جمله ای بریک جمله ای را بدون اشتباه انجام دهند .(شناختی،فهم)

کاربرد مقاومت در زندگی انسان را در یک بند بنویسند .(شناختی ،کاربرد )

تفاوت عمده ی دیدگاه غرب و فرهنگ اسلامی را در باره انسان مقایسه کنند و در چند سطر بنویسند.(شناختی ،تجزیه و تحلیل)

لزوم رعایت حجاب را در فرهنگ اسلامی با ذکر دلایل تو ضیح دهند . (شناختی ،ارزشیابی)

چهار بیت شعر با رعایت ردیف و قافیه بسراید.(شناختی ،ترکیب )

تعدادی از افعال که در این حیطه بکار می رود عبارتند از :مقایسه می کند ،تفسیر می کند ،قضاوت می کند .

حیطه عاطفی affective

این حیطه با نگرشها ،عواطف ،علایق وارزشها سروکار دارد. سطوح مختلف این حیطه به ترتیب عبارتند از :توجه کردن ،پاسخ دادن ،ارزش گذاری ،سازماندهی ارزشها،تبلور ارزشهادر شخصیت

مثال:

با دقّت به فعالیتهای کلاس توجه کنند .(عاطفی ،توجه کردن)

از مطالعه شعر و ادب لذت ببرند .(عاطفی ،پاسخ دادن)

خود را در قبال پیشرفت اجتماعی متعهد بدانند.(عاطفی ،ارزش گذاری)

نقش برنامه ریزی منظم در حل مسائل رابدانند.(عاطفی ،سازماندهی ارزشها)

در فعالیتهای گروهی با علاقه و عملاًهمکاری کنند.(عاطفی ،تبلور ارزشهادر شخصیت)

تعدادی از افعال که در این حیطه بکار می رود عبارتند از توصیف می کند ،یاری می کند ،پیشنهاد می کند ،طرفداری می کند ،حمایت می کند.

حیطه روانی حرکتی

psychomotor

هدفهایی که در این حیطه قرار می گیرد جنبه حرکتی ،مهارتی ، و عملی دارند مانند:

دروس فنی ،هنر آزمایشگاه . سطوح مختلف این حیطه عبارتند از :مشاهده و تقلید ،اجرای مستقل،دقتّ،هماهنگی حرکات ،عادی شدن عمل

مثال:

بتوانند توپ را با کمترین خطا مانند معلم در حلقه بسکتبال پرتاب کنند .(روانی حرکتی،تقلید)

بتوانند به تنهایی سوره توحید را بدون غلط بخوانند .(روانی حرکتی،اجرای مستقل)

بتوانند با دقت و با کمترین خطا یک صفحه را تایپ کنند .(روانی حرکتی،دقت)

بتوانند با حداقل یک خطا مجسمه ای را با خمیر بسازد. (روانی حرکتی ،هماهنگی حرکات)

بتوانند بدون خطا و با مهارت نقشه ساختمان را در یک ساعت ترسیم کنند. (روانی حرکتی،عادی شدن عمل)

تعدادی از افعال که در این حیطه قرار می گیرند عبارتند از :اندازه می گیرد ،تصحیح می کند ،وزن می کند،طرح می کنند.

3-الگوی تدریس model teaching

در این قسمت با توجه به هدف و محتوای درس الگو یا الگوهای مناسبی برای تدریس معرفی می‌شود. الگوی تدریس با روش تدریس فرق می کند. الگوی تدریس بر اساس نظریه های یادگیری و همچنین بر اساس تجربه و تحقیق بدست آمده اند. تحقیقات نشان داده است که استفاده از الگوی مناسب باعث افزایش سرعت یادگیری و رشد همه جانبه شاگردان می شود. مثلاً الگوی استقرایی در درس علوم تجربی و الگوی کاوشگری در درسهای اجتماعی بهتر است. الگوهای متعددی برای یادگیری معرفی شده اند که همه آن ها در چهار گروه اصلی قرار می‌گیرند و برای مطالعه بیشتر می توان به منابع معتبر مراجعه کرد.

الف-الگوهای اجتماعی که موجب فعالیت های گروهی ، بهبود مهارت های اجتماعی ، همکاری بین شاگردان می شوند، مانند الگوهای تفحص ، ایفای نقش و کاوشگری .

ب-الگوهای پردازش اطلاعات که استفاده از آن ها موجب جمع آوری اطلاعات ، کشف مسائل و ارائه راه حل برای آنها می شود مانند الگوهای تفکر استقرایی ، دریافت مفهوم ، کاوشگری علمی ، پیش سازمان دهنده ها ، کمک به حافظه.

ج-الگوهای فردی که توجه به آن ها موجب رشد فردی در دانش آموزان می شود مانند الگوهای تدریس غیر مستقیم و افزایش عزت نفس.

د-الگوهای سیستم های رفتاری که در تدریس به رفتار قابل مشاهده فرد و ایجاد تغییر در رفتار توجه دارد و شامل الگوهای زیر است مانند یادگیری تسط یاب ، شبیه سازی ، یادگیری اجتماعی ، آموزش مستقیم.

5-پیش بینی رفتار ورودی entering behavior

رفتار ورودی آموخته ها و تواناییهای است که شاگردان قبل از شروع درس جدید باید آنها را

کسب کرده باشندتا بتوانند درس جدید رافرا گیرند. اگر معلم از میزان معلومات و مهارتهای شاگردان خود مطلع نباشد ممکن است مطالب آموزشی را بدون توجه به تواناییهای شاگردان انتخاب کند مثلاً عمل ضرب برای تفهیم عمل تقسیم یک پیش نیاز یا رفتار ورودی است که اگر آموخته نشود شاگرد نمی تواند عمل تقسیم را انجام دهد رفتار ورودی الزاماًبه معنای درس قبلی نیست بلکه مفاهیم پیش نیاز درس جدید هستند که برای درک و فهم درس لازم و ضروری هستند .تحقیقات نشان می دهد که 70درصد یادگیری بستگی به پیش نیازهای مناسب در شاگردان دارد.

تعیین نقطه شروع هنگام اجرا در کلاسهای درس ممکن است برای بعضی زائد اما برای دیگری ضروری باشد ولی طراح باید بتوانند دانش آموزانی را که برای آنها آموزش مناسب نیست شناسایی کند تا آموزش ترمیمی داده شود.

گروهی معتقدند که ابتدا باید رفتارهای ورودی دانش آموزان مشخص و سپس هدفهای رفتاری نوشته شوند . چنین رویکردی در نظامها یا دوره هایی صادق است که محتوا و کتاب مشخصی ارائه نشده است و معلم کاملاًدر انتخاب و سازمان دهی مطالب درسی آزاد باشد .در نظام آموزش ایران به دلیل متمرکز بودن، اجرای چنین پیشنهادی تقریباً غیر ممکن است.

به عبارت رفتار ورودی ،"پیش نیاز" و " پیش دانسته" هم می گویند.

6-وسایل مورد نیاز materials

برای تدریس هر درس وسا یل و مواد آموزشی و تدارکات مخصوص لازم است.معلم باید وسایل و مواد لازم را از قبل پیش بینی و تهیه کند و در طرح درس از آنها نام ببرد . وسایل آموزشی بایدبعد از تعیین فعالیتهای آموزش و بعداز روش تدریس مشخص شود زیاده روی و مبالغه گویی در بیان وسایل مزیت به حساب نمی آید . نمونه ای از وسایل مورد نیاز عبارتند از :نقشه ،کاغذ سفید ،کتاب،مولاژ،وسایل آزمایشگاه، کامپیوتر متصل به اینترنت ،ساعت ،دماسنج ،cdپاورپوینت و...

7-مراحل تدریس procedures

فعالیتهای مقدماتی :معلم باید کارهایی را که قبل از شروع تدریس لازم است انجام دهد ذکر کند مانند سلام و احوالپرسی، حضور و غیاب دانش آموزان ،دیدن تکالیف ،بررسی سلامت روانی و جسمی شاگردان ،دادن تذکرات لازم باید توجه داشت که زمان انجام کارهای قبل از شروع تدریس نباید زیاد طولانی باشد تا از شور و شوق اولیه دانش‌آموزان کاسته شود .

ارزشیابی تشخیصی : معلم قبل از شروع درس جدید باید اطمینان حاصل کند دانش آموزان مطالب درس قبل به خصوص مطالبی که دانستن آنها برای درس جدید پیش نیاز محسوب می شود را می دانند به همین جهت به هر طریقی که لازم می داند باید از پیش دانسته های آنها ارزشیابی تشخیصی به عمل آورد .نوع ارزشیابی بستگی به نوع درس و هدفهای درس دارد و می تواند از سوال شفاهی تا آزمون کتبی متغیر باشد . در بیشتر موارد ارزشیابی رفتار ورودی همان آزمون پیشرفت تحصیلی درس قبل است.

آماده سازی :قبل از شروع تدریس درس جدید معلم باید دانش آموزان را برای یاد گرفتن درس آماده کند آماده سازی به معنای ایجاد علاقه ،جلب توجه ،برانگیختن انگیزه، ایجاد رابطه و برقراری ارتباط بین درس جدید و یادگیریهای قبلی شاگردان است . آماده سازی توجه دانش آموزان را از درس جلسه قبل که ممکن است متفاوت از درس فعلی باشد به درس جدید جلب می کند ممکن است دانش آموزان ساعت قبل ریاضی داشته‌اند و درس جدید علوم باشد با آماده سازی ذهن آنها از درس قبل به درس جدید معطوف می گردد. معلم در طرح درس مشخص می کند که چگونه و با چه روشی می خواهد مطلبی را که برای آماده سازی انتخاب کرده است مطرح کند . روش خاص را نمی توان پیشنهاد کرد و تا حدود زیادی ابتکاری است.

باسمه تعالی

مشخات کلی	طرح درس شماره: 0001	ماده درسی: تعلیم و تربیت دینی (پیام‌های آسمان)	عنوان درس: زیارت اولیای خدا	مدت جلسه: 90
تعداد دانش‌آموزان: 32 نفر	شماره درس:سوم	تاریخ اجرا:
اهداف کلی	1. در حوزه شناخت ü آشنايي باصفت یاریگری خداوند(المستعان) ü آشنايي بادعاوآثاروبرکات دعادرزندگی فردی واجتماعی ü آشنايي باصبروپرهیزگاری ü آشنایی با موانع استجابت دعا 2. در حوزه باور و گرایش ü تقويت علاقه‌ به خداوندوکمک گرفتن ازاو درکارها ü تقويت علاقه‌ به خواندن دعا ü تقویت علاقه به صبردرکارها 3. در حوزه عمل و رفتار ü تلاش براي کمک گرفتن ازخداونددرکارها ü تلاش برای به کارگیری الفاظ دعادرزندگی روزمره ü تلاش برای برقراری صبردرزندگی
اهداف جزیی	1. ارزش دعا 2. تنها خداوند می تواند انسان راکمک کند 3. تاثیر دعا 4. آثاروبرکات دعا 5. فضیلت دعا 6. امدادهای غیبی 7. نمازبه عنوان یکی از مصداق های دعا
هدف‌های رفتاری	دانش آموز فرابگیرد 1. ثمرات و ارزش دعاچیست 2. از خداچگونه کمک بگیریم 3. موانع استجابت دعا کدامند 4. صبردرزندگی باعث چه پیشرفت های می شود 5. کسی که دعا می کند دچارچه احساس روحی می شود 6. چگونه از بزرگان دعا کردن رابگیریم 7. با آداب دعاکردن آشنا شود و دعاکردن به جای بیاورد
قبل از شروع درس	سلام و احوالپرسی، حضور و غیاب و بررسی تکالیف، دقت در وضع جسمی و روحی دانش‌آموزان
تعیین رفتار ورودی	دانش‌آموزان با مفاهیم کمک خواستن، خدا، صبر، امداد، پرهیزگاری آشنا باشند.
ارزشیابی تشخیصی	کسی می‌تواند کمک خواستن ازخداوند راتوضیح دهد ؟ چگونه می توان ازخداوند کمک گرفت؟ صبرچه فایده های دارد؟ برای اجابت دعا چه شرایطی لازم است؟
آماده‌سازی و ایجاد انگیزه	چرا ما دعا می کنیم؟ دعادر فرهنگ شیعه چه جایگاهی دارد؟ دعا در قرآن چه جایگاهی دارد؟ برای یک دعا خوب و مفید چه آمادگی‌هایی باید داشته باشیم؟ با دعا چه چیزهایی را می توان به دست آورد؟ صبردرفرهنگ شیعه چه جایگاهی دارد؟
ارائه درس	تبیین ورودیه درس تبیین داستان فعالیت کلاسی آداب دعا شیوه دعا صبر امدادغیبی برای مطالعه تبیین پیشنهاد
روش تدریس	درس به صورت نمایشی بارش فکری: دعا چه حسی را در شما ایجاد می‌کند؟ بازی گلبرگ (بازی با مفاهیم مرتبط با دعا) روش انواعی: انواع دعا را بیان کنند.
جمع‌بندی و نتیجه‌گیری
ارزشیابی پایانی	انتظار می‌رود معلمان در انتهای درس شیوه خوبی برای تدریس این درس بیان کنند.
فعالیت‌های تکمیلی	1. آخرین باری که به دعاکردید را به یاد بیاورید و آن را در یک صفحه به صورت خلاصه یادداشت کنید و برای هم‌کلاسی‌هایتان بخوانید 2. آداب دعا را بر اساس مفاتیح وکتاب های معتبر شیعه بیان کنید. 3. با کمک پدر و مادر و یا امام جماعت مسجد محله تحقیق کنید و ببینید که دعاکردن وصبرداشتن درکارها بر انسان چه تاثیر مثبتی بر اوو روحیات او دارد. 4. درباره دعاوصبریک نقاشی بکشید و در کلاس نصب کنید. 5. به نظر شما مهمترین فایده دعاوصبرچیست در این باره تحقیق کنید و متنی را بنویسید و در کلاس بخوانید.

چگونه طرح درس بنویسیم؟

چگونه طرح درس بنویسیم؟

مطالب مشابه :

اس ام اس دعاکردن

تدریس نگاره ی 9

چگونه طرح درس بنویسیم؟

تدریس نگاره ی 9

تدریس نگاره+9+اول+راهنمای معلم

تدریس نگاره ی 9

متن قدم هشتم معتادان گمنام (کتاب چگونگی عملکرد)

آزمون مرحله اول هماهنگ بین مدارش شهرستان هیرمند ؛زابل ؛بنجار