آموزش پروپوزال نویسی(قسمت اول)

آموزش پروپوزال نویسی

قسمت اول

بسیاریازدانشجویانوپژوهشگرانتازهکاردرکدرستیازمعنا،کارکردواهمیتپروپوزالپژوهشیندارند.کیفیتپژوهشنسبت مستقیمیباکیفیتپروپوزالدارد. هدفازپروپوزالپژوهشیآناستکهدیگرانباورکنندکهشماقصدانجامپروژهپژوهشیارزشمندیرادرسرداریدو شایستهانجامآنهستیدوبرنامهکاریمناسبیبرایتکمیلآندارید . اصولاًهرپروپوزالپژوهشیبایدهمهعناصرکلیدیمندرجدر فرآیندپژوهشراداشتهباشدواطلاعاتیکافیرابهخوانندهبدهدتااوبتواندبهارزیابیپژوهشپیشنهادیبپردازد. پروپوزالبایدحاویاطلاعاتیباشدکهخوانندگانشمتقاعدشوندکهشماایدهپژوهشیمهمیدرسردارید،دریافتدرستیازادبیات موضوعومباحثمهممربوطبهآنداریدودرنهایتآنکهروششماروشیمعتبراست. کیفیتپروپوزالپژوهشیشمانهتنهابهکیفیتپروژهپیشنهادی،بلکهبهچگونگینگارشپروپوزالشمابستگیدارد . اینخطر وجودداردکهیکپروژهپژوهشیخوببهدلیلآنکهپروپوزالآننگارشخوبینداردردشود . ازاینروبهصلاحاستکهنگارش شمامنسجم،روشنوبرانگیزانندهباشد.

قبل از اينكه تصميم به اجراي يك طرح تحقيقاتي بگيريد. بسيار مهم است كه دريابيد آيا موضوع پيشنهادي در منطقه مورد نظر و يا مناطق مشابه مورد بررسي قرار گرفته است يا خير؟ تنها در سه وضعيت زير می توان به انجام تحقيق روی موضوعی که قبلا روی آن کار شده است اقدام کرد: 1)در شرايط زمانی متفاوت انجام شده باشد 2)در شرايط جغرافيائی مختلف انجام شده باشد 3)درصورت عدم دستيابی به نتايج کافی. به هنگام پيشنهاد پروژه ، بايد به موارد زير جهت انجام آن توجه نمود:نيروي انساني، زمان، تجهيزات و امكانات، منابع مالي. همچنین از جمله مهمترين شرايط برای انتخاب موضوع عدم تضاد و مواجهه آن با ملاحظات اخلاقی است. لذا بايستي طرح پيشنهادي خود را از نظر ملاحظات اخلاقي مورد بازنگري دقيق قرار دهید. سعي كنيد از جملات طولاني اجتناب ورزيد. از پاراگرافهاي يك جمله‌اي بپرهيزيد. پاراگرافها بايد شامل تعدادي جمله با يك موضوع باشند و سپس منتهي به پاراگراف بعدي شوند كه بحث را تغيير مي‌دهد. در ابتداي جملات از كلمات ”ربطي“ مانند ”اما“، ”و“ يا ”زيرا“ استفاده نكنيد. اين كلمات به‌طور عادي بايد براي ربط بندهاي درون جمله به كار گرفته شوند. نشانه گذاري معيار را ياد بگيريد و به‌طور كامل از آنها استفاده كنيد، شامل دو نقطه (:)، نقطه ويرگول (؛)، ويرگول (,) و نقطه (.). در کلیه مراحل نگارش پروپوزال مطالب را با ضمیر شخصی"من"یا"ما" ننویسید مثلاً "من در این تحقیق به این موضوع..."یا "ما سعی می کنیم به این سؤال که..."که نادرست می باشد. از به کار بردن کلمات واصطلاحات بسیار عامیانه واحساسی خودداری کنید.

عنوان:

عنوان پژوهش بایستی جامع و كامل باشد يعنيبيانگر محتوايپژوهش باشد، تا حد امکان کوتاه باشد، فاقد کلمات اختصاری و عاری ازپيش داورى باشد.عنوان را غير سوالی مطرح نمائيد.در تحقيقات توصيفی بيان مکان و زمان تحقيق در عنوان ضرورت دارد. یکعنوانخوبنهتنهاتوجهخوانندهراجلبمیکندبلکهباعثمیشوداوجهتگیریمثبتیبهپروپوزالپیداکند.

بیان مسئله:

بیان مساله بخشي از پيشنهاد طرح تحقيق (پروپوزال) است كه ضمن آشنا نمودن خواننده با موضوع تحقيق در تبيين اهداف و روش پژوهش نقش مهمي دارد. بیان مسئله اولين بخش مهم يک طرح تحقيقاتي است که به مشخص کردن عنوان طرح از طريق باز نمودن جزييات آن می پردازد. بیان مسئله به رساندن اهميت مساله به ديگران و نظم دادن به فکر محقق و مشخص کردن چهارچوب کاري کمک می کند. در بيان مسئله نكات زير آورده مي شود: اطلاعات زمينه اي (توضيح مختصر از خصوصيات بیماری یا موضوعی که برای تحقیق مد نظر است، اطلاعات و آمار مربوط به وضعيت بهداشتي و خدماتي)، توصيف دقيق مسأله (نحوه بروز يا وقوع، وسعت و شدت، عوامل دخيل در بروز مسأله، نحوه برخورد فعلي با مشكل) و فوايد پژوهش (چه نتايجي از حل مشكل انتظار مي رود). بيان مسأله را بايد به صورتي بنويسيم كه مختصر و شامل نكات اصلي باشد.همچنین بايد طوري باشد كه زمينه مشاركت ساير كاركنان را براي همكاري در رفع مشكل، ايجاد كرده و توجه مديريت را براي حل مساله جلب كند تا امكانات را در اختيار ما بگذارد.

مرور متون:

مطالعه كليه مطالبي كه مستقيم و يا غير مستقيم با موضوع پژوهش در ارتباط است. هدف از مرور متون تعريف مسئله، قرار دادن يافته هاي جديد در چارچوب تحقيقات قبلي، اجتناب از دوباره كاري، انتخاب روش و ابزار اندازه گيري دقيق می باشد. مرور متون جنبه های مختلف مساله را به ما نشان می دهد و مارا با کارهایی که دیگران انجام داده اند ،آشنا می نماید. همچنین مشکلات موجود در سر راه تحقیق را به ما نشان می دهد. منابع اطلاعاتی برای مرور متون شامل: مجلات الکترونیکی، کتابهای موجود،پاياننامه هاي دكترا و كارشناسي ارشد داخل و خارجی، فصلنامه ها و نشریات علمی، مقالات چاپ شده و ارائه شده در همایشهای علمی می باشد.

اهداف پژوهش:

اهداف پژوهش بايداز بطن مسأله استخراح شده باشند، واقع بينانه باشند، قابل دسترس باشند،قابل اندازه گيري يا سنجش باشند. اهداف 3 دسته هستند: هدف کلی، اهداف ویژه یا اختصاصی و اهداف کاربردی.

هدف کلی: آنچه را مطالعه بطور كلي به آن دست خواهد يافت، بيان كند.هدف کلی در قالب يك جمله (عنوان پروپوزال به همراه کلمه "تعیین") و بطور رسا و قابل فهم بيان مي گردد.

(مثال: تعيين شيوع زخم های دهانی در مبتلایان دیابت مراجعه کننده به بيمارستان الزهرا در سال 1391)

اهداف ویژه یا اختصاصی:اهدافي كه از شكستن هدف كلي به اجزا كوچكتر به دست خواهند آمد. هدف اختصاصی قابل اندازه گیری است. بايد ابعاد گوناگون مسئله و عوامل كليدي تاثیرگذار و يا ايجاد كننده آن را پوشش دهند، صريح، روشن و بدون ابهام، قابل اندازه‌گيري و داراي زبان علمي باشند. برای نوشتن اهداف از افعال عملي مانند تعيين،مقايسه، محاسبه و... استفاده می شود. اهمیت اهداف اختصاصی متمركز ساختن مطالعه، برآورد بودجه و زمان لازم براي اجراي طرح، ارزيابي طرح، انتخاب متغيرها و شيوه آناليز داده‌ها می باشد.

(مثال: تعيين شيوع زخم های دهانی در مبتلایان دیابت مراجعه کننده به بيمارستان الزهرا در سال 1391 بر حسب جنس، تعيين شيوع زخم های دهانی در مبتلایان دیابت مراجعه کننده به بيمارستان الزهرا در سال 1391 بر حسب سن، تعيين شيوع زخم های دهانی در مبتلایان دیابت مراجعه کننده به بيمارستان الزهرا در سال 1391 بر حسب نوع دیابت ؛ مدت دیابت(

هدف کاربردی: هدفی که در رابطه با بكارگيري نتايج طرح تنظيم مي شود. در واقع نتیجه عملی که از طرح انتظار می رود به صورت هدف کلی نوشته می شود

(مثال: گزارش وضعيت بخش داخلی از نظر عفونت بيمارستاني به مسئولين بيمارستان جهت تصميم گيري هاي مربوطه)

فرضیه های پژوهش:

پيش گويي رابطه يك يا چند عامل با مسئله مورد مطالعه مي باشد كه از طريق آزمايش علمي صحت يا سقم آن تعيين مي گردد. در واقع فرضیه حدس عالمانه اي كه بر اساس تجربه يا بررسي پيشينة موضوع مورد بررسي توسط محقق بيان مي شود و موقتی است که درست بودن یا نبودن آن باید آزمایش شود. برای نوشتن فرضیه لازم است به بررسی پیشینه تحقیق پرداخت و به دقت پژوهش های قبلی انجام شده را مطالعه کرد. ويژگيهاي فرضيه تحقيقي شامل: به صورت جمله خبري بيان مي شود، بيانگر ارتباط دو يا چند متغير است، بر اساس مطالعات يا بررسي هاي قبلي بيان ميشود، بايد قابليت آزمون داشته باشد. يك فرضيه خوب بايد كوتاه, رسا و قابل فهم باشد. فرضيات مختلف يك طرح نبايد با يكديگر تناقض داشته باشند

فرضیه به دو صورت بیان می شود:

1)فرضیه هایی که به احتمال وجود تفاوت، رابطه یا اثر اشاره می کنند (فرضیه تحقیق H1 یا HA)

2)فرضیه هايی که به نداشتن تفاوت، رابطه یا اثر اشاره می کنند (فرضیه صفر H0)

برای مثال: بین میزان استرس پرستاران بخش های ویژه و بخش های داخلی و جراحی تفاوت وجود دارد (H1 )

بین میزان استرس پرستاران بخش های ویژه و بخش های داخلی و جراحی تفاوت وجود ندارد (H0)

فرضیات تحقیقی H1 به اشکال زیر بیان می شود:

فرضیه دو طرفه: محقق رابطه، تفاوت یا اثر را بیان می کند ولی چگونگی آن را بیان نمی کند.

برای مثال: بین میزان آگاهی بیماران قبل ار عمل جراحی و میزان اضطراب آنها رابطه وجود دارد.

فرضیه یک طرفه : محقق رابطه، تفاوت یا اثر را با تعیین جهت بیان می کند

برای مثال: بین میزان آگاهی بیماران قبل از عمل جراحی و میزان اضطراب رابطه مستقیم وجود دارد.

بین میزان آگاهی بیماران قبل از عمل جراحی و میزان اضطراب رابطه معکوس وجود دارد.

سؤالات پژوهشی

در تحقيقات توصيفي كه صرفاً به بيان آنچه در جامعه مي گذرد پرداخته مي شود نيازي به ارائه فرضيات نسبت و از سؤالات براي رسيدن به اهداف استفاده مي شود.

برای مثال:میزان آگاهی مردم استان اصفهان از علایم بیماریهای قلبی – عروقی چقدر است؟

میزان مرگ و میر کودکان زیر یکسال در شهر اصفهان چقدر است؟

در پژوهش هايي كه هدف كشف روابط علت و معلولي است نوشتن فرضيه ضروري مي باشد و در پژوهش هاي توصيفي که محقق نمي تواند چگونگي پديده ها را پيش بيني كند، فرضيه اهميت كمتري دارد

اگر شما نمی دانیدچه موقع فرضیه وچه موقع سؤال مطرح کنید لازم است با زیربنا وپایه های ارایه فرضیه آشنا شوید. اگر بعد از بررسی پیشینه تحقیقات ونظریه های علمی مرتبط با موضوع تحقیق و رابطه بین متغیرهایتان ، به این نتیجه برسیدکه بین متغیرهای مورد بررسی رابطه مشخصی(مثلا مثبت یا منفی) وجود دارد و این رابطه مستند به پیشینه نظری وعملی قبلی است وهمگرایی نسبی درآن را بطه وجود دارد شما در این شرایط می توانید فرضیه بدهید. اگر حدس شما و یا آن چیزی که قصد مطرح کردنش را دارید زیربنای نظری وتحقیقی ندارد ویا همگرایی بین نتایج تحقیقات ونظرات قبلی بدست نیامده، باید سؤال طرح کنید.برخی مواقع، تحقیقی تنها دارای یک متغیر است ومحقق فقط می خواهد به توصیف چگونگی وضع آن متغیر بپردازد در چنین مواقعی بهتر است سؤال مطرح شود.

همانطور که ارزش یک تحقیق به تأیید شدن فرضیه های آن نیست، تعداد زیاد فرضیه ها وسؤالات نیز ملاک مهم و برای معتبر بودن تحقیق نیست.

مطهر حیدری بنی

دانشجوی دکتری تغذیه

آموزش پروپوزال نویسی(قسمت اول)

مطالب مشابه :

پروپوزال چیست؟

پروپوزال چیست؟

نحوه تدوین پروپوزال

آموزش نحوه تهيه پروپوزال پژوهشي

آموزش پروپوزال نویسی(قسمت اول)

مراحل تكميل و ارائه فرم پيشنهادي موضوع پايان نامه(پروپوزال) تا مرحله دفاع و صحافي:

اصول کلی طراحی پایان نامه و پروپوزال و نمونه هایی از آن ها

نحوه نگارش طرح تحقيق یا پروپوزال

چگونه یک پروپوزال بنویسیم؟