شهرستان خمینی‌شهر

شهرستان خميني شهر بامساحت 175/5كيلومترمربع وارتفاع 1595 متردرمركزاستان اصفهان درشمال غربي اصفهان درفاصله12كيلومتري شهراصفهان واقع شده است ازدو بخش كوهستاني (درشمال) و منطقه دشت(درجنوب)تشكيل شده است. ازنظر زمين شناسي بيشتر رسوبات دوران دوم از دوره كرتاسه درشهرستان گسترش دارد و بيشتر تركيبات منطقه تركيبات اهني و ماسه سنگ است. تحت تاثير موقعيت جغرافيا يي و نفوذ توده هاي غربي و زاينده رود داراي اب وهواي خشك با تابستانهاي گرم و زمستانهاي نيمه سرد مي باشد به طوري كه حداكثر دما درتيرماه 40 درجه سانتي گراد و حداقل دما در دي ماه 11- درجه سانتيي گراد بوده است. بطور متوسط در هرروز 500 كالري حرارت تابش خورشيد را دريافت مي نمايد (هرسانتي متر مربع ) متوسط بارندگي ساليانه شهرستانحدود 119 ميليمتر است كه بيشترين ميزان بارندگي در زمستان وبهار مي بارد. در زمستان و بهار تقريبا بصورت منظم داراي وزش باد بويژه در طول روز است و بطور متوسط بين 6/5 تا 12 كيلومتر برساعت وزش باد دارد. جهت وزش باد غالبا از جنوب غربي و غرب به سمت شمال شرقي وشرق شهرستان مي باشد. به طور كلي خاكهاي شهرستان از بافت سنگين داراي نفوذ كم تشكيل شده اند كه مناطق شمالي بعلت كوهستاني بودن و وجود سنگريزه ها از بافت درشت و قلوه سنگ برخوردار و در مناطق جنوبي و نزديك زاينده رود داراي رسوبات ريزبافت ولايه هاي شن تشكيل شده اند. وكلا خاكهاي شهرستان از نوع قهوه اي بياباني مي باشد. جهت ابهاي سطحي شهرستان از شمال و شمال غربي و جنوب و جنوب غربي است وحدود 123 ميليون متر مكعب اب زيرزميني برداشت مي گردد. پوشش گياهي شهرستان نيز بسيار محدود است.

باتوجه به شرايط طبيعي فوق بطور كلي شهرستان خميني شهر از نظر افزايش جمعيت با محدوديتهايي روبرو است:

1- شهرستان داراي وسعت كم مي باشد.(4% درصد وسعت استان و 6/2 درصد جمعيت استان را داراست.)

2- از سوي شمال وشمال غربي امكان توسعه فيزيكي شهرها و روستاها وجود ندارد (بعلت كوهستاني بودن)

3- درصورت افزايش جمعيت ابعاد توسعه به سمت زمينهاي كشاورزي جنوبي گسترش خواهد يافت.

4- بعلت محدوديت منابع اب و كمبود خاك كشاورزي در مناطق شمالي امكان توسعه كشاورزي در اين مناطق وجود ندارد.

5- عوامل طبيعي ازيك سو ومحدوديت وسعت ازسوي ديگر از موانع اصلي درجهت رشد نقاط مسكوني ودرنتيجه افزايش جمعِيت شهرستان مي باشند به همين علت بايد رشدجمعيت شهرستان با برنامه ريزي دقيق كنترل گردد.

تقسيمات سياسي وجغرافيايي

براساس آخرين سرشماري نفوس و مسكن (1375) شهرستان خميني شهر داراي 486/243 نفر جمعيت بوده است و داراي يك بخش، سه دهستان و 3 مركز شهري با 17 ابادي بوده كه مركز اين شهرستان خميني شهر و بزرگترين شهر شهرستان نيز مي باشد شهرهاي درچه و كوشك دو شهر ديگر شهرستان هستند.

تقسيمات جغرافيايي شهرستان خميني شهربراساس آخرين تقسيمات كشوري سال 1375

شهرستان	تعدادشهر	تعداد بخش	تعداد دهستان	تعداد روستا
خميني شهر	3	1	3	2

لازم به ياداوري است كه شهرستان خميني شهر از سال 1357 بصورت قانوني به شهرستان تبديل شد و اولين سرشماري رسمي شهرستان در 1365 انجام گرفت، به همين علت در تحليل هاي نهايي سعي شده، امارهاي جمعيتي سالهاي 1365 و75 مورد توجه قرار گيرد. حدود جغرافيايي شهرستان در سال 35 داراي 63537 نفر جمعيت بوده است و در سال 75 به 243486 نفر رسيده است كه تقريبا ظرف 40 سال 4 برابر شده است در صورتيكه در همين مدت جمعيت استان اصفهان و كشور سه برابر شده است.

يشترين تراكم جمعيت در بافت قديمي خميني شهر همچنين منطقه جوي اباد كه در سال 74 به محدوده شهري پيوسته است، ديده مي شود و بافت قديمي شهر درچه نيز از تراكم بالاي جمعيت برخوردار است. قسمتهايي از بافت جديد شهر خميني شهر كه در شهرك واقع است به علت نوع مساكن (آپارتماني ) داراي تراكم نسبتا بالا ميباشد.

توزيع جغرافيايي جمعيت شهرستان بر حسب محل سكونت

در سال 1335 از 63537 نفر جمعيت شهرستان خميني شهر 49573 نفر در نقاط شهري و 13964 نفر در نقاط روستايي سكونت داشته اند (78%و22%) در حاليكه در سالهاي 1345 و 55 از جمعيت 87560 و 130568 نفري شهرستان7/77% و74/9%در نقاط شهري و بقيه در مناطق روستايي زندگي مي كردند. باتعيين محدوده رسمي براي شهرستان در سال 1365 جمعيت به 230249 نفر رسيده كه6/72 درصد ان نقاط شهري سكونت داشتند و بالاخره در سال 1375 از 243486 نفر جمعيت شهرستان 1/86% در نقاط شهري و 9/13 درصد در نقاط روستايي ساكن بوده اند جمعيت مناطق شهري و روستايي از سال 35 تا 75 بصورت ناموزون در حال تغيير بوده است عوامل اصلي موثر در اين تغييرات :

1- نوسانات حدود سياسي شهرستان .

2- مهاجر پذيري شهرستان

3- كاهش زمينهاي كشاورزي

4- توسعه و گسترش مناطق شهري

از جمعيت 7 ساله و بيشتر شهرستان در سال 45 حدود 23 درصد باسواد بوده اند كه در سال تحصيلي 75 به 4/84 درصد رسيده است، نسبت باسوادان شهرستان طي سي سال گذشته از نسبت باسوادان كشور بالاتر بوده است، در مجموع هميشه نسبت باسوادان در مناطق شهري بالاتر از مناطق روستايي بوده بجز سال 1375 كه اين نسبت با يك درصد اختلاف در نقاط روستايي بيشتر شده است، بطور كلي درصد باسوادان در زنان كمتر از مردان بوده اما مرتب اين اختلاف، كاهش يافته و در سال 1375 در بين مردان حدود 86 درصد و دربين زنان 82 درصد باسواد بوده اند در سال 75 نسبت جمعيت شهرستان به جمعيت استان اصفهان 2/6 درصد بوده است كه جمعيت باسواد شهرستان به جمعيت باسواد استان 1/6 درصد است. در سال 75 حدود 90 در صد از افراد لازم التعليم به مدرسه مي رفتند ضمنا در سال تحصيلي77-76 تعداد كل دانش اموزان شهرستان 76111 نفر بوده كه حدود 5 برابر شده است در اين مقطع تعداد دختران بيشتر از پسران بوده است. ميانگين دانش اموزان در ابتدايي 8/6 و راهنمايي 5/4 و متوسط 1/2 مدرسه وجود داشته است. با توجه به نسبتهاي بدست آمده در سال به نسبت استان اصفهان در مقطع متوسطه پايين ترين نسبت را داشته است .

بهداشت و درمان

اين شهرستان با 2 بيمارستان و 28 درمانگاه و 2 اورژانس،23 مركز بهداشتي و 13 خانه بهداشت و 4/5 درصد از پزشكان استان فلاورجان در رتبه سوم قرار داشته . به ازاي هر 1000 نفر يك تخت بيمارستان و 1509 نفر يك پزشك در اختيار بوده است و از نظر شاخصهاي بهداشتي و درماني (مركز شهرستان ) در رديف 171 و از نظر تخت بيمارستاني در رتبه 366 كشور قرار گرفته است.

1- نسبت با سوادان شهرستان از نسبت كشور و استان بالاتر بوده است .
2- در سالهاي اخير نسبت باسوادان در بين مردان و زنان متناسب بوده است .
3- از جمعيت لازم التعليم حدود 90 درصد به مدرسه رفته اند و بايد براي 10 درصد باقيمانده برنامه ريزي و تبليغ نمود.
4- ازميزان دانش اموزان كاسته شده، مخصوصا در مقطع ابتدايي و راهنمايي و برعكس بر تعداد دانش اموزان مقطع متوسطه افزوده شده است .
5- با توجه به افزايش تعداد دانش اموزان دختر اهميت علم و سواد در خانواده ها بويژه براي دختران مشهود گرديده است .
6- از نظر بهداشتي طي سال 65 تا 75 افزايش چشمگيري در مراكز بهداشتي و درماني و خانه هاي بهداشت روستايي صورت يافته است .
7- شهرستان از نظر تعداد تخت بيمارستاني با كمبود شديد روبرو است .

وضعيت اشتغال

1- حدود 3/1 جمعيت شهرستان را افراد فعال تشكيل ميدهند.
2- حدود 93 درصد جمعيت فعال را مردان تشكيل ميدهند.
3- ميزان فعاليت عمومي و فعاليت اقتصادي شهرستان نسبت به استان و شهرستانهاي ديگر پايين تر است .
4- كاهش زمينهاي كشاورزي، افزايش دانش اموزان، حذف بعضي مشاغل، نياز به نيروهاي متخصص باعث كاهش نيروي فعال گرديده است.
5- سير نزولي نيروي فعال در بخش كشاورزي بيشتر از بخشهاي صنايع و خدمات بوده است.
6- تمايل به كارهاي ساختماني ،كاهش زمينهاي كشاورزي، عدم سود دهي كوتاه مدت بخش كشاورزي ، از عوامل كاهش نيروي انساني در اين بخش بوده است.
7- بار معيشتي شهرستان نسبتا بالا است.
8- با افزايش رونق اقتصادي و ايجاد شغل مي توان از بار تكفل شهرستان كاست.

بخشداري مركزي

بخش مركزي خميني شهر داراي سه دهستان به نامهاي ماربين عليا، ماربين وسطي و ماربين سفلي بوده كه به ترتيب روستاهاي دهستان ماربين عليا شامل كوشك اصغراباد، تيرانچي به همراه...مزارع و مكانهاي اطراف اين روستاها بوده است كه درسال 72 كوشك وماربين وسطي شامل روستاهاي آدريان، هرستان قرطمان، قلعه اميريه و ولاشان بوده است كه از اين دهستان روستاي قلعه اميريه كه در حريم شهر خميني شهر است باقي مانده و شهرستانهاي هرستان و ادريان و قرطمان در محدوده قانوني شهر درچه قرار گرفته است.

دهستان ماربين وسطي شامل روستاهاي دستگردقداده، وازيچه، جوي اباد اتحاد اسامي جوي آباد بختياري و جعفراباد بوده كه كلا اين روستاها در محدوده قانوني خدماتي شهر قرار گرفته است و در حال حاضر بخش مركزي داراي دو روستاي مستقل (اصغرابادوتيرانچي )و يك روستاي درحريم بنام قلعه اميريه ميباشد.

براساس آخرين سزشماري نفوس و مسكن (1375) شهرستان خميني شهر داراي 486/243 نفر جمعيت بوده است و داراي يك بخش، سه دهستان و 3 مركز شهري با 17 ابادي بوده كه مركز اين شهرستان خميني شهر و بزرگترين شهر شهرستان نيز مي باشد شهرهاي درچه و كوشك دو شهر ديگر شهرستان هستند.

شهرستان خمینی‌شهر

مطالب مشابه :

مهاجرت در استان آذربایجان شرقی

نظریه های مربوط به دلایل تکوین شهر های جدید

با فرزانگان مغان

چالش های کلانشهررشت

تپه صرم

ایجاد شهرهای جدید در ایران

تاریخچه فعالیت موسسه گیتاشناسی

شهرستان خمینی‌شهر

محوری ترین مشکلات کلانشهر تبریز