یاغیان بخش چهاردانگه و دودانگه در اسناد مجلس شورای ملی – بخش یکم

نوشته: عین اله آزموده /

یاغیان بخش چهاردانگه و دودانگه در اسناد مجلس شورای ملی – بخش یکم

«نافرمانی متنفذین مازندران از دولت مرکزی سابقه دیرینه در صفحات تاریخ این سرزمین دارد. در دوره رضاشاه نیز کم و بیش بخش هایی از مناطق مازندران شاهد بروز نافرمانی هایی بود. قریه پِرور دودانگه یکی از کانون های این نافرمانی تلقی می شد». (اسناد مازندران در دوره رضاشاه، ص ۳۷). پرور در گذشته در بخش دودانگه شهرستان ساری واقع بود و اکنون جزء استان سمنان است و دودانگه قدیم شامل بخش های وسیعی از چهاردانگه فعلی و قسمت هایی از استان سمنان را شامل می شد و مردم آن عموماً به شغل گله داری و کشاورزی سنتی مشغول بودند و در اوایل حکومت رضا شاه، اکثر مردم در تمام فصول سال در روستاهای خود سکونت داشتند. مردم به کسانی که به هر دلیلی بر علیه حکومت مرکزی سر به عصیانگری می زدند و یا شرارت می کردند، « یاغی » می گفتند و آنان را گاه دوست زحمتکشان و طبقات تهیدست جامعه می پنداشتند و گاه آنها را ظالم و آدمکش و متجاوز به مال و ناموس خود می دیدند و این دوگانگی برداشت از یاغیان در بین مردم یک روستا با روستای دیگر متفاوت است.

روستای پرور خاستگاه یاغیان معروفی چون مسیح پروری، وجیه پروری، محمد سلطان پروری، سهراب پروری، قاسم پروری و معروفترین آنها یعنی مشدی پروری بوده است که در یک دوره زمانی بین سال های ۱۳۰۰ تا ۱۳۲۰ سایه ای از ترس و وحشت را در بین مردم دودانگه و چهاردانگه و سنگسر و … گسترانیده بودند. مناطق نزدیک به روستای پرور یعنی رودبارک، فولادمحله، واوسر، تیله بن، قلعه، پایین ده و بالاده و روستاهای تیلک و آتنی و روستاهای منطقه اطراف سفیدکوه مثل اراء و اروست و … تا کیاسر و مناطق اطراف، گستره حضور و تردد دائمی یاغیان پروری بوده است و هم از این روی هنوز مردم خاطرات تلخی از حضور و کارهای یاغیان را نقل می کنند.

در بین روستاهای دودانگه قدیم، روستای بالاده اما از نظر وضعیت جمعیت و شرایط اقتصادی و جغرافیایی یکی از روستاهای معروف و ثروتمندی بود که بزرگانی چون حاج میرزمان رضوی، حاج میرکریم رضوی، ملامحمدی توبه، حاج حسن دهبندی، قاسمعلی دیوبند و میرزاعباس خان عمادی در آنجا ساکن بودند که دارای ثروت زیادی از دام و اسب و پول و زمین بودند و این روستا بهشتی بود برای یاغیان که هر وقت می خواستند می توانستند به گله های فراوان گوسفندان اهالی این روستا و روستاهای اطراف آن حمله کنند و جیب و شکم خود را سیر کنند که در مقاله ها و سندهای بعدی نیز اشاراتی به آن خواهد شد. درگیری یاغیان و مردم منجر به قتل دو تن از اهالی بیگناه بالاده بدست گروه مشدی پروری شده است که در مقاله های بعدی به آن پرداخته خواهد شد.

با نگاهی به وضعیت آن روزگار روستاهای دودانگه و چهاردانگه در می یابیم که بخاطر دوری از مرکز و حضور دائمی یاغیان در منطقه، مردم دسترسی به دوایر نظامی و انتظامی و کانون های قدرت حکومت مرکزی را نداشتند و کمتر کسی می توانست از ظلم و شرارت یاغیان به حکومت مرکزی شکایت و دادخواهی کند و اگر یاغیان متوجه می شدند، دمار از روزگار آن شخص در می آوردند. مردم یا باید برای حفظ جان و مال و ناموس خود و در هراسی دائمی، حضور یاغیان را تحمل کنند و با آنان درگیر نشوند و گاه و بیگاهی هم از ستم و زورگیری آنان برخوردار شوند و یا برای در امان ماندن از ظلم یاغیان به دشت مازندران کوچ کنند. اگر گذری اجمالی به تاریخ ۱۰۰ سال گذشته منطقه دودانگه و چهاردانگه بیندازیم در می یابیم که بیشترین مهاجرت مردم به دشت مازندران در دوره ناامنی یاغیان یعنی بین سال های ۱۳۰۰ تا ۱۳۲۰ و حضور روس ها در این مناطق اتفاق افتاده است.

از نخستین شکایاتی که مردم بر علیه یاغیان نوشته اند و به عنوان سند در دسترس می باشد، می توان به شکایت های اهالی فولادمحله، رودبارک و … اشاره کرد که در کتابخانه مجلس شورای اسلامی موجود است. « شکایت از محمد سلطان پروری و تجاوزاتش در دودانگه در سال های ۱۳۰۹ تا ۱۳۱۲ نشانه دیگری از نا آرامی و عدم امنیت در آن صفحات بود. درگیری بین مشهدی پروری با قوای دولتی به سرکردگی سرهنگ هوشمند در اواخر دوره رضاشاه از ادامه نا آرامی ها در آن حدود حکایت دارد …. با وقوع پیش آمد شهریور ۱۳۲۰ که به فروپاشی اقتدار حکومتی منجر شد، مازندران نیز توسط قشون شوروی اشغال گردید و عرصه ای شد برای اقدامات خودسرانه یاغیان و گردنکشان. در دو ماه آخر مجلس دوازده (شورای ملی) که روزهای آغازین حکومت محمدرضا شاه (پهلوی) می باشد شکایات متعددی از تجاوز، قتل و غارت یاغیان و سرکشان مازندران به مجلس رسید که از آن جمله می توان به شکایات اهالی نور، نکا، بندپی و چهاردانگه اشاره کرد. بررسی اجمالی این شکایات نشان از بروز بحران و عدم حفظ امنیت و نظم در مازندران است که حضور روس ها می توانست نقش چشمگیری در تداوم این وضعیت ایفا کند». (منبع قبلی).

در این مقاله و مقاله های بعدی بر آنیم که با ارائه اسناد و از لابلای نوشته ها و شکوائیه های مردم با عملکرد یاغیان آشنا شده و گوشه ای از تاریخ گذشته چهاردانگه و دودانگه را با اسناد و مدارک روشن سازیم:

عنوان سند : شکایت از حمله مسیح پروری به قریه فولادمحله

مقام منیع ریاست مجلس دارالشورای ملی دامت شوکته

سال های متمادی است بر اثر طغیان و شرارت اشرار پرور از محال دودانگه مازندران، امورات پانزده هزار نفوس اهالی اطراف خصوصاً اهالی قریه فولادمحله به کلی مختل و علاوه از صد هزار تومان موجبات ضرر و خسارت فراهم شده. عموم اهالی فاقد هستی و زندگانی و عرض و ناموس گردیده اند. اخیراً متجاوز از چهار سال است مسیح پروری و برادرش وجیه با جمعی اتباع با اسلحه پنج تیر و سه تیر قد شرارت علم کرده در ظرف { این } مدت چه قدرها گاو و گوسفند اهالی بیچاره را کشته و خورده و چه مقدار اسب های اهالی را به کوه و صحرا دوانده که بعضی را کشته و بعضی را اسقاط و معیوب کرده و چقدر اسب های مردم را به اسامی مختلفه هدف گلوله کرده و چه مقدار گاوها و اسب های اهالی را به سرقت برده و به جاهای دیگر فروخته و چقدر اموال و اثاثیه مردم را غارت و ذخیره نموده و چقدرها پول فشنگ و جریمه به انحای مختلفه دیگر از مردم گرفته و چه مقدار از گاوهای مردم را به بیگاری به حدود پرور برده که برای خود بذرکاری نموده و به این وسیله گندم خرواری دوازده تومان و چهارده تومان الی بیست تومان فروش و پول جمع آوری کرده که هزار یک آنها قابل عرض نیست.

من جمله در سال قبل برای دختری از فولادمحله که جبراً برای یکی از اتباع خودش خواستار بوده است شبانه در ساعت پنج و شش سر خانه حقیر آمده شلیک تیر نموده، میرزا اسدالله نام کلانتر فولادمحله را هدف گلوله نموده. حقیر و جمعی اخوان و دیگران را کت بسته با سر و پای برهنه به مقصدی برده. من جمله یک ضعیفه شهمیرزادی ساکن فولادمحله را عنفاً (با خشونت) برای یکی دیگر از اتباع خود برده. من جمله ضعیفه دیگر شوهردار فولادیه را با تازیانه و چوب با سر و پای برهنه به صحرا دوانده و از کار انداخته. من جمله در عقد و طلاق و سایر امورات محلی فولادمحله بدون هیچ گونه سمتی مداخله کرده از هر کدام ده تومان و بیست تومان و سی تومان به اسم شیرینی و جانبداری پول گرفته. همه این مطالب و مطالب ناگفته دیگر را حاضرم که پس از دستگیری مسیح و اتباع در پیشگاه اولیای محترم دولت و محاکم صالحه با دلایل مثبته مدلل نمایم.

تا آنکه از چندی قبل به وسیله پیغام های عدیده حقیر و اخوان را تهدید به قتل و غارت نموده و در شب ۵ شهر جاری ۱ ربیع الاول مسیح مزبور با اتباع در ساعت چهار و پنج از شب وارد فولادمحله شده با پنج تیر و سه تیر شلیک نموده سر خانه پسران حاجی میرزامحمد رفته افزا نام پسر حاجی را دستگیر و به ضرب تازیانه و چوب مشرف به موت نموده و قریب چهل تومان جریمه گرفته و از یک نفر کربلایی رمضان نام فولادی دهقان حقیر مبلغ پنج تومان پول فشنگ گرفته. تازه به قصد حقیر و اخوان افتاده بود که حقیر قبل از وقت ملتفت شده با جمعی از اخوان و بیست نفر عائله زن و بچه در شب ظلمات فرار اختیار نموده. با سر و پای برهنه در میان جنگل و کوه و رودها و سنگلاخ ها بر حقیر و یک مشت عیال معصوم و مظلوم بیگناه چه آمده، منوط به تصور این ریاست محترم و سایر کرسی نشینان آن کعبه آمال ملت است.

آیا شایسته و سزاوار است با شکایات عدیده ای که در طول مدت از شرارت و غارتگری مسیح معروف و اتباع به پیشگاه اولیای محترم شده باز هم بعد از این همه ناله جگرخراش دولت به بی اعتنایی و بی عدالتی تلقی کرده تا در نتیجه یک عائله و خانواده که تجاوز از یکصد سال به عزت و احترام زندگانی نموده است امروزه مجبور به اعراض از هستی و زندگانی فقارتی خود شده در خاک غربت با نهایت ذلت و فلاکت زندگی نماید. صبر و تجمل تا کی طغیان و شرارت و غارتگری یک عده اشخاص مسلح پرور قتال خونخوار از بی توجهی متصدیان امور دولت و حفظ ملیت تا چه وقتی ادامه خواهد داشت فرمائید. منتظر توجه عاجل و بذل مرحمت هستم.

ایام شوکت پاینده باد

حقیر شیخ هادی فولادی

{ مهر:} ثبت کل مجلس شورای ملی، شهریور ۱۳۰۸- نمره ۴۲۲۶٫

نقل از کتاب: اسناد مازندران در دوره رضاشاه، مجلس ششم تا دوازدهم، به کوشش مصطفی نوری، کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی ، تهران، ۱۳۸۸، صفحات ۳۲۳ تا ۳۲۵ .

نقل از سایت سادوای بالاده

یاغیان بخش چهاردانگه و دودانگه در اسناد مجلس شورای ملی – بخش یکم

مطالب مشابه :

روستای حاجی کلا - تماشاگران روستای چاچکام

(تصاویر) اعدام متجاوز به عنف در استادیوم (+16)

سر انجام مسيح پروري

یاغیان بخش چهاردانگه و دودانگه در اسناد مجلس شورای ملی – بخش یکم

دختربانوی شهیده فولادی :قصاص موجب آرامش روح مادرم و رحمت الهی می شود

یاد شهید مهدی مرادی تپه در زادگاهش گرمی گرامی داشته شد

مشاهده همزمان سقوط شئ به دریا از 5 شهر مازندران‌

ارومیه