مطابقت تاریخ قمری وقایع عاشورا با تقویم شمسی و میلادی

بررسی این مسئله چند راه حل دارد که عبارتند از: روش بررسی تاریخی و روایتی، روش محاسبات تقریبی، روش محاسبات دقیق نجومی و … . با توجه به این که در گذشته محاسبات مربوط به تقویم، خیلی دقیق نبوده است و روشهای محاسباتی و مشاهداتی برای تعیین روز اول و آخر ماههای قمری با روشهای کنونی تفاوت داشته است، روشهای محاسبات دقیق نجومی منجر به جوابهایی میشوند که از نظر انطباق بر تقویمهای فعلی دقیق و بدون خطا میباشند. اما از نظر بررسی تاریخی و روایتی ممکن است اختلاف داشته باشد. این اختلاف یکی از لحاظ سندیت تاریخی و روایتی است و دیگری اختلاف روشهای تعیین تقویم در گذشته و حال است. لذا هر گونه اختلاف بین محاسبات دقیق بر اساس روشهای فعلی و بررسیهای تاریخی و روایتی امری طبیعی است اما این اختلاف حدی دارد. از نظر بررسیهای نجومی و اختلافات تقویم، حداکثر اختلاف نمیتواند از روز در نتایج محاسبات بیشتر باشد (۳ روز برای اصلاح تقویم گریگوری در زمان صدر اسلام و ۲ روز برای اصلاح تقویم قمری ناشی از هلالهای بحرانی که بعدا توضیح داده خواهند شد). از طرفی تقویم هجری قمری بر مبنای رؤیت هلال پایه گذاری شده است. در نتیجه مشکلات زیادی برای محاسبه دقیق تبدیل قمری به شمسی وجود دارد. زیرا پریود و دوره زمانی دقیقی برای هلالهای ماه نو وجود ندارد. از طرفی در گذشته رؤیت هلال با چشم مسلح امکانپذیر نبوده است و با پیشرفت علم آن را مبنای تعیین اول ماه قرار دادهاند که خود اختلاف گذشته و حال را میرساند. در این مقاله ابتدا با انواع تقویم میلادی آشنا میشویم و سپس تقویم هجری قمری و در ادامه روش محاسبات تقریبی و روش محاسبات دقیق نجومی و نتایج حاصله از تبدیل قمری به شمسی بیان میشوند. در آخر بررسی مسائل تاریخی و روایتی از این موضوع نیز آمده است. ۲- بررسی تقویمهای میلادی روزشماری و تقویم و نگهداری آن یکی از مسائل حساس برای بیان وقایع تاریخی بر حسب پارامتر زمان میباشد. یک تقویم دقیق باید بر اساس دوره تناوب حرکت زمین به دور خورشید صورت بگیرد تا گذشت زمان بر اساس یکی از وقایع طبیعی یعنی فصول بدون تغییر ثابت بماند. یعنی شروع فصل بهار همیشه شروع سال باشد. شروع فصل بهار با یک پدیده نجومی روبروست. یعنی زمین به نقطهای از مسیر خود میرسد که در آن نقطه طول شب و طول روز در تمام نفاط کره زمین با هم برابر و برابر با ۱۲ ساعت است. که به آن، نقطه اعتدال بهاری (یا وِرنال Vernal) میگوییم. پریود زمانی سال اعتدالی را ۲۴۲۲/۳۶۵ روز خورشیدی تعیین کردهاند که محاسبات تقویم شمسی بر این اساس میباشد(که دقیقترین تقویم موجود میباشد). اما در تقویم میلادی، در گذشتههای دور از مقدار دقیق این پریود آگاهی وجود نداشت و باعث میشد اثرات نادیده گرفتن اعشار آن به عقب افتادگی بهار و یا جلو افتادگی آن منجر شود. یعنی در تقویم میلادی باید اول فروردین همواره ۲۱ مارس اتفاق بیافتد. لذا انواع تقویم میلادی به وجود آمده است که اکنون یکی از تقویمهای دقیق میلادی را در به دست آوردهاند. الف) تقویم اولیه: مصریهای قدیم سال را ۳۶۵ روز در نظر میگرفتند. در نتیجه هر ۴ سال اول بهار (اول فروردین) یک روز زودتر از طبیعت، در تقویم اعلام میشد. یعنی بعد از ۴ سال ۲۲ مارس و بعد از ۸ سال ۲۳ مارس، اول بهار اعلام میشده است. ب) تقویم ژولین: ۴۵ سال قبل از میلاد در زمان ژول سزار، برای رفع مشکل فوق قیصر روم به یکی از منجمین اسکندریه (سوسیژن) پیشنهاد کرد سال را ۲۵/۳۶۵ روز در نظر بگیرند. در نتیجه در هر چهار سال، سه سال ۳۶۵ روز و یک سال ۳۶۶ روز (سال کبیسه) در نظر گرفته میشد که اعمال یک روز سال کبیسه به ماه فوریه صورت گرفته و این نوع تقویم به تقویم ژولین معروف شده است. این تغییر هم خیلی دقیق نبود. زیرا سال به اندازه ۰۰۷۸/۰ روز از سال واقعی بزرگتر بود. در نتیجه هر ۱۲۸ سال، اول بهار (اول فروردین) یک روز دیرتر از طبیعت، در تقویم اعلام میشد. یعنی بعد از ۱۲۸ سال ۲۰ مارس و بعد از ۲۵۶ سال ۱۹ مارس اول بهار اعلام میشده است. ج) تقویم گریگوری: در سال ۱۵۸۲ میلادی، اول فروردین برابر با ۱۱ مارس قرار گرفت. در نتیجه برای رفع این مشکل اسقف اعظم گریگور (پاپ) سیزدهم، ده روز را از تقویم حذف کرد و قرار شد در هر ۴۰۰ سال ۹۷ سال کبیسه ۳۶۶ روز و بقیه را سال معمولی در نظر بگیرند. یعنی طول سال را ۲۴۲۵/۳۶۵ روز در نظر گرفت. این تغییر هم خیلی دقیق نبود. زیرا به اندازه ۰۰۰۳/۰ روز از سال واقعی بزرگتر بود. در نتیجه هر ۳۳۳۰ سال، اول بهار (اول فروردین) یک روز دیرتر از طبیعت، در تقویم اعلام میشود. یعنی در سال ۴۹۰۰میلادی ۲۰ مارس اول بهار خواهد بود. لذا از بعد از سال ۱۵۸۲ میلادی به بعد، برای تبدیل تاریخهای میلادی و شمسی به یکدیگر اختلافی پیش نمیآید. اما قبل از این تاریخ باید تصحیح زیر را حساب نمود و به تاریخ شمسی اضافه نمود(علامت کروشه برای محاسبه جزء صحیح میباشد): برای مثال این مقدار تصحیح در ۱۱ مارس سال ۱۵۸۲ برابر با ۱۰ روز خواهد بود. میدانیم که در حال حاضر، ۱۱ مارس برابر با ۲۰ اسفند است. از آنجایی که این تاریخ میلادی قبل از ۲۱ مارس ۱۵۸۲ میباشد پس باید تصحیح را اعمال نمود. یعنی عدد ۱۰ را با ۲۰ اسفند جمع میکنیم و ۱ فروردین به دست میآید. این مقدار تصحیح برای سال ۶۸۰ میلادی (سال شهادت امام حسین علیه السلام) برابر با ۳ روز به دست میآید: ۳- تقویم هجری قمری همانطور که گفته شد تقویم هجری قمری بر مبنای رؤیت هلال پایه گذاری شده است. در نتیجه مشکلات زیادی برای محاسبه دقیق تقویم قمری وجود دارد. زیرا پریود دقیقی برای هلالهای ماه نو وجود ندارد. به طور متوسط هر ماه قمری ۲۹ روز و ۱۲ ساعت و ۴۴ دقیقه و ۵/۲ ثانیه طول میکشد (مقادیر واقعی میتواند کمتر یا بیشتر از این مقدار باشد که بستگی به مدار ماه و تأثیرات جاذبی و گرانشی زمین، خورشید و دیگر سیارات بر کره ماه دارد). در نتیجه با ضرب کردن این عدد در ۱۲ ماه، یک سال قمری به طور متوسط ۳۵۴ روز و ۸ ساعت و ۴۸ دقیقه و ۳۰ ثانیه به دست میآید (مقادیر واقعی سال قمری نیز میتواند کمتر یا بیشتر از این مقدار باشد). یعنی سال قمری به طور متوسط به اندازه ۱۰ روز و ۲۱ ساعت و ۱۶ ثانیه از سال شمسی کوتاهتر است. مسلمین در زمان خلافت عمر مبدأ تاریخ قمری را روز اول محرم سالی که پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) به مدینه هجرت نمودند، قرار دادند. در تقویم قمری سال قمری را ۳۵۴ روز در نظر گرفته و تقریبا هر سه سال آن را ۳۵۵ روز در نظر میگیرند که اعمال آن معمولاً در ماه ذیحجه و یا ماههای بحرانی صورت میگیرد. بدین ترتیب محاسبات نجومی نشان میدهد که در سالهای ۲ ، ۵ ، ۷ ، ۱۰ ، ۱۳ ، ۱۵ ، ۲۱ ، ۲۴ ، ۲۹ قمری و … ، سالهای کبیسه قمری ۳۵۵ روزه اعمال شده است. ۴- محاسبات تقریبی تبدیل قمری به شمسی در سال ۱۳۸۱، اول فروردین برابر با ۶ محرم ۱۴۲۳ بوده است. و اختلاف سال شمسی و قمری برابر با ۴۲ سال میباشد. که در مواردی برای تبدیل سال شمسی به سال قمری و بالعکس میتوان نوشت: و یعنی به طور تقریبی هر ۳۳ سال شمسی برابر با ۳۴ سال قمری است. به عبارت دیگر هر ۳۳ سال شمسی، محرم در فروردین ماه خواهد بود و شروع سال قمری و شمسی با هم خواهند بود. اکنون میتوان سال شمسی را بر۳۳ تقسیم کرده و سپس با سال شمسی جمع کنیم تا سال قمری به دست آید. و یا سال قمری را بر ۳۴ تقسیم کرده و از سال قمری کم کنیم تا سال شمسی به دست آید. برای مثال سال ۶۱ قمری برابر با سال ۵۹ شمسی به دست میآید. برای تبدیل روز و ماه قمری به شمسی و بالعکس میتوان به طور تقریبی تعداد روزهای گذشته شده از یک تاریخ قمری را تا تاریخ فعلی محاسبه نمود و با سال شمسی همان تاریخ مقایسه کرده و سپس به صورت رجوعی، میزان عقب افتادگی را محاسبه کرد. برای مثال در سال ۱۳۸۴، سه شنبه ۱۱ بهمن برابر با اول محرم ۱۴۲۷ میباشد. به طور تقریبی اول محرم سال ۶۱ قمری برابر با چه تاریخ شمسی است؟ تعداد سال گذشته قمری برابر با سال میباشد. در نتیجه تعداد روز را محاسبه میکنیم: یعنی ۴۸۴۰۶۵ روز بین دو تاریخ فاصله است(از اول محرم ۶۱ تا اول محرم ۱۴۲۷). اکنون این عدد را بر سال شمسی تقسیم میکنیم: و یا ۱۳۲۵ سال و ۱۱۹ روز با تاریخ فعلی اختلاف دارد. پس ۵۹=۱۳۲۵-۱۳۸۴ و باید ۱۱۹ روز قبل از ۱۱ بهمن را به دست آورد. ۱۱ روز بهمن+ ۳۰ روز دی + ۳۰ روز آذر + ۳۰ روز آبان + ۱۸ روز مهر برابر با ۱۱۹ روز میشود پس ۱۲ اُم مهرماه برابر ۱ محرم سال ۶۱ محاسبه میشود. اکنون برای محاسبه روز هفته میتوان تعداد روزها را بر هفت تقسیم نمود و اعشار آن را در عدد هفت ضرب کرده و جواب را از شماره روز هفته در تاریخ معلوم کم میکنیم. در مثال فوق خواهیم داشت: چون در تاریخ معلوم، ۱۱ بهمن برابر با سه شنبه است، پس یک روز از آن کم میکنیم تا روز ۱۲ مهر سال ۵۹ به دست آید. یعنی روز ۱۲ مهر سال ۵۹، دوشنبه بوده است. ۵- روش محاسبات دقیق نجومی برای تبدیل تاریخ قمری به تاریخ شمسی در این روش با توجه به محاسبات معمول مدار ماه و در نظر گرفتن کلیه اثرات ممکن روی مدار ماه از جمله تأثیرات جاذبی و گرانشی سیارات و خورشید و زمین و اثرات حرکات پرسیشن و نوتیشن محور دورانی زمین، به طور دقیق میتوان زمان عبور ماه را از صفحه شامل زمین و خورشید محاسبه نمود. که به این زمان، زمان مقارنه ماه و خورشید میگویند. روز اول ماه را میتوان با در نظر گرفتن شرایط بحرانی هلال حداکثر تا دو روز بعد از این تاریخ در نظر گرفت (بر اساس بررسی مقدار پارامترهای رؤیت پذیری رؤیت هلال در زمان غروب خورشید یک محل). مقارنه ماه محرم سال ۶۱ در تاریخ ۲۸ سپتامبر سال ۶۸۰ میلادی، ساعت ۱۷ و ۷ دقیقه بر حسب زمان محلی عربستان (مکه و مدینه) محاسبه میشود. با توجه به بحرانی بودن این هلال در عربستان، بر اساس اکثر معیارهای فعلی رؤیت هلال، احتمال رؤیت (با چشم غیر مسلح) در ۲۹ سپتامبر در عربستان وجود داشته اما در عراق (کربلا) رؤیت هلال منتفی بوده است و رؤیت به ۳۰ ام سپتامبر موکول میشود. در نتیجه اول اکتبر سال ۶۸۰ میلادی برابر با اول محرم سال ۶۱ هجری قمری در عراق است. اما برای تبدیل به تاریخ هجری شمسی، در حال حاضر اول اکتبر برابر با ۹ مهر ماه است. قبلا بیان کردیم به لحاظ تصحیح گریگوری در تقویم میلادی در سالهای قبل از ۱۵۸۲ میلادی، باید در سال ۶۸۰ میلادی ۳ روز آن را تصحیح کنیم. در نتیجه اول اکتبر ۶۸۰ برابر با ۱۲ مهرماه است نه ۹ مهر ماه. از طرفی روز ژولین، تعداد روزهای گذشته از مبدا تاریخ ژولین را نشان میدهد و از تقویمهای دقیق محسوب میشود. اگر روز ژولین اول محرم ۶۱ و روز ژولین اول محرم ۱۴۲۷ را پس از محاسبه از هم کم کنیم، تعداد روزهای گذشته شده بین این دو تاریخ به دست میآید: اکنون برای محاسبه روز هفته میتوان تعداد روزها را بر هفت تقسیم نمود. اعشار آن را در هفت ضرب کرده و جواب را از شماره روز هفته در تاریخ معلوم کم میکنیم. در مثال فوق خواهیم داشت: چون در تاریخ معلوم ۱۱ بهمن برابر با سه شنبه است، پس یک روز از سه شنبه کم میکنیم تا روز هفته ۱۲ مهر سال ۵۹، دوشنبه به دست آید. به همین ترتیب، محاسبات مشابه انجام شده است که نتایج و خلاصه محاسبات را در جدول شماره یک، جدول شماره ۲ و جدول شماره ۳ میبینید. جدول شماره ۱: مبدأ تاریخ هجری قمری، هجرت پیامبر اکرم به مدینه و اول محرم سال ۶۱ مطابقت با تقویم هجری شمسی زمان مقارنه ماه با خورشید روز اول ماه قمری تاریخ شمسی روز هفته تاریخ میلادی زمان روز ژولین تاریخ میلادی ۱ اول محرم سال اول قمری ۱۴/۷/۶۲۲ ۹ و ۳۱ دقیقه ۷/۱۹۴۸۴۳۹ ۱۶/۷/۶۲۲ ۲۸ تیر سال ۱ دوشنبه ۲ اول ربیع الاول سال اول ۱۱/۹/۶۲۲ ۴ و ۲۵ دقیقه ۷/۱۹۴۸۴۹۸ ۱۳/۹/۶۲۲ ۲۵ شهریور ۱ دوشنبه ۳ اول محرم سال ۶۱ قمری ۲۸/۹/۶۸۰ ۱۷ و ۷ دقیقه ۷/۱۹۶۹۷۰۱ ۱/۱۰/۶۸۰ ۱۲ مهر ۵۹ دوشنبه جدول شماره ۲: مطابقت وقایع تاریخی قمری اسلام قبل از واقعه عاشورا با تقویم شمسی واقعه تاریخی تاریخ قمری روز ژولین تاریخ میلادی روز هفته تاریخ شمسی شماره ماه ازدواج امام علی و حضرت فاطمه ۱ ذیحجه سال ۲ ۷/۱۹۴۹۱۱۸ ۲۵/۵/۶۲۴ جمعه ۷ خرداد سال ۳ ۱۶۰۶۱- ولادت امام حسن(ع) ۱۵ رمضان سال ۳ ۷/۱۹۴۹۳۹۷ ۲۸/۲/۶۲۵ پنجشنبه ۱۲ اسفند ۳ ۱۶۰۵۲- ولادت امام حسین(ع) سوم شعبان سال ۴ ۷/۱۹۴۹۷۱۱ ۸/۱/۶۲۶ چهارشنبه ۲۱ دی ۴ ۱۶۰۴۱- ولادت حضرت زینب(س) ۵ جمادی الاول ۵ ۷/۱۹۴۹۹۷۸ ۲/۱۰/۶۲۶ پنجشنبه ۱۳ مهر ۵ ۱۶۰۳۲- واقعة غدیرخم ۱۸ ذیحجه سال ۱۰ ۷/۱۹۵۱۹۷۰ ۱۶/۳/۶۳۲ دوشنبه ۲۸ اسفند ۱۰ ۱۵۹۶۵- رحلت پیامبر (ص) ۲۸ صفر سال ۱۱ ۷/۱۹۵۲۰۴۰ ۲۵/۵/۶۳۲ دوشنبه ۷ خرداد ۱۱ ۱۵۹۶۳- شهادت حضرت فاطمه (س) ۱۳ جمادی الاول ۱۱ ۷/۱۹۵۲۱۱۳ ۶/۸/۶۳۲ پنجشنبه ۱۸ مرداد ۱۱ ۱۵۹۶۰- شهادت حضرت فاطمه (س) ۳ جمادی الثانی ۱۱ ۷/۱۹۵۲۱۳۰ ۲۵/۸/۶۳۲ یکشنبه ۶ شهریور ۱۱ ۱۵۹۵۹- ولادت حضرت ابوالفضل ۴ شعبان سال ۲۶ ۷/۱۹۵۷۵۰۸ ۱۵/۵/۶۴۷ سه شنبه ۲۸ اردیبهشت۲۶ ۱۵۷۷۷- ولادت حضرت علی اکبر ۱۱ شعبان سال ۳۳ ۷/۱۹۵۹۹۹۶ ۷/۳/۶۵۴ جمعه ۱۹ اسفند ۳۲ ۱۵۶۹۳- ولادت امام سجاد (ع) ۵ شعبان سال ۳۸ ۷/۱۹۶۱۷۶۱ ۵/۱/۶۵۹ شنبه ۱۸ دی ۳۷ ۱۵۶۳۳- شهادت حضرت علی(ع) ۲۱ رمضان سال ۴۰ ۷/۱۹۶۲۵۱۶ ۲۹/۱/۶۶۱ جمعه ۱۲ بهمن ۳۹ ۱۵۶۰۸- شهادت امام حسن (ع) ۲۸ صفر سال ۵۰ ۷/۱۹۶۵۸۵۹ ۲۶/۳/۶۷۰ سه شنبه ۹ فروردین ۴۹ ۱۵۴۹۵- ولادت امام باقر (ع) ۱ رجب سال ۵۷ ۷/۱۹۶۸۴۶۰ ۹/۵/۶۷۷ شنبه ۲۲ اردیبهشت۵۶ ۱۵۴۰۶- همچنین محاسبات دقیق نجومی دیگر انجام شده است که پدیدههای نجومی برای محرم سال ۶۱ و در مکانی با مختصات شهر کربلا در زیر بدست آمده است: – در اول محرم سال ۶۱ فاصله زمین تا خورشید، دقیقا برابر با یک واحد نجومی بوده است (۶۲۶/۱۴۹ میلیون کیلومتر) و فاصله کره ماه تا زمین در اوج خود یعنی ۴۰۶۰۰۰ کیلومتری قرار داشته است. – ساعت ۱۵ و ۱۵ دقیقه بعد از ظهر روز تاسوعا (نهم محرم سال ۶۱)، ماه از آزیموت ۱۱۲ درجه در کربلا با فاز ۷۷ درصد روشنایی طلوع میکند(یعنی از حدود موقعیت اردوگاه عمر بن سعد و حوالی شط فرات نسبت به ناظری در خیمهگاه امام حسین (ع) ماه طلوع میکند). و ۵۵ دقیقه بامداد عاشورا با فاز ۸۱ درصد روشنایی، غروب میکند و آسمان کربلا کاملا تیره و تار میگردد. – طلوع سیاره زهره در روز عاشورا (۱۰ محرم سال۶۱) ۳ ساعت قبل از طلوع خورشید و دو ساعت بعد از غروب ماه در ساعت ۳ بامداد اتفاق افتاده است. – خورشید ساعت ۶ و ۷ دقیقه صبح عاشورا از آزیموت ۹۹ درجه (حدود شرق) در کربلا طلوع میکند. و در ساعت ۱۷ و ۳۰ دقیقه غروب آن در آزیموت ۵/۲۶۰ درجه (در پشت خیمهگاه سوخته امام حسین علیه السلام) اتفاق میافتد. – ماه در ساعت ۱۲ ظهر روز اول محرم سال ۶۱ وارد صورت فلکی عقرب میشود. و ساعت ۱۸ روز سوم محرم با ورود ماه به صورت فلکی قوس، از صورت فلکی عقرب خارج میشود. ماه از روز ۶ تا ۸ محرم در صورت فلکی جدی قرار دارد و سپس تا روز ۱۲ اُم محرم در صورت فلکی دلو قرار گرفته است. – پدیده نجومی بسیار مهمی که اتفاق میافتد در روز ۶ محرم میباشد. در ساعت حدود ۱۸ ماه از فاصله کمتر از ۱ درجه جنوب سیارات نپتون و مشتری (که کنار یکدیگر قرار دارند) عبور میکند. – در ابتدای رمضان سال ۶۰ قمری خورشید میگیرد و در نیمه رمضان نیز ماه به طور کامل خسوف میکند. – در ابتدای ربیع الاول سال ۶۱ قمری خورشید می گیرد و در نیمة ربیع الاول نیز ماه بطور کامل خسوف میکند. – بر اساس این محاسبات، امام حسین در روز چهار شنبه به دنیا آمدهاند و در روز چهار شنبه به شهادت رسیدهاند. جدول شماره ۳ : مطابقت تاریخ قمری واقایع عاشورا با تقویم شمسی واقعه تاریخی تاریخ قمری روز ژولین میلادی روز تاریخ شمسی شماره ماه مرگ معاویه ۱۵ رجب ۶۰ ۷/۱۹۶۹۵۳۸ ۲۱/۴/۶۸۰ شنبه ۴ اردیبهشت ۵۹ ۱۵۳۷۰ – حرکت امام حسین به مکه ۲۸ رجب ۶۰ ۷/۱۹۶۹۵۵۱ ۴/۵/۶۸۰ جمعه ۱۷ اردیبهشت۵۹ ۱۵۳۷۰ – ورود امام حسین به مکه ۳ شعبان ۶۰ ۷/۱۹۶۹۵۵۵ ۸/۵/۶۸۰ سه شنبه ۲۱ اردیبهشت۵۹ ۱۵۳۶۹ – اعزام مسلم بن عقیل به کوفه ۱۵ رمضان ۶۰ ۷/۱۹۶۹۵۹۶ ۱۸/۶/۶۸۰ دوشنبه ۳۱ خرداد ۵۹ ۱۵۳۶۸ – ورود مسلم بن عقیل به کوفه ۵ شوال ۶۰ ۷/۱۹۶۹۶۱۶ ۸/۷/۶۸۰ یکشنبه ۲۰ تیر ۵۹ ۱۵۳۶۷ – حرکت امام حسین به کوفه ۸ ذیحجه ۶۰ ۷/۱۹۶۹۶۷۸ ۸/۹/۶۸۰ شنبه ۲۰ شهریور۵۹ ۱۵۳۶۵ – شهادت مسلم بن عقیل ۹ ذیحجه ۶۰ ۷/۱۹۶۹۶۷۹ ۹/۹/۶۸۰ یکشنبه ۲۱ شهریور ۵۹ ۱۵۳۶۵ – به دار زدن میثم تمار در کوفه ۲۲ ذیحجه ۶۰ ۷/۱۹۶۹۶۹۲ ۲۲/۹/۶۸۰ شنبه ۳ مهر ۵۹ ۱۵۳۶۵ – شروع سال ۶۱ قمری اول محرم سال ۶۱ ۷/۱۹۶۹۷۰۱ ۱/۱۰/۶۸۰ دوشنبه ۱۲ مهر ۵۹ ۱۵۳۶۴ – ورود امام حسین به کربلا ۲ محرم۶۱ ۷/۱۹۶۹۷۰۲ ۲/۱۰/۶۸۰ سه شنبه ۱۳ مهر ۵۹ – ورود سپاه اِبن سعد به کربلا ۳ محرم ۶۱ ۷/۱۹۶۹۷۰۳ ۳/۱۰/۶۸۰ چهارشنبه ۱۴ مهر ۵۹ – روز تاسوعا ۹ محرم ۶۱ ۷/۱۹۶۹۷۰۹ ۹/۱۰/۶۸۰ سه شنبه ۲۰ مهر ۵۹ – عاشورا (شهادت امام حسین) ۱۰ محرم ۶۱ ۷/۱۹۶۹۷۱۰ ۱۰/۱۰/۶۸۰ چهارشنبه ۲۱ مهر ۵۹ – ورود کاروان اسیران به کوفه ۱۲ محرم ۶۱ ۷/۱۹۶۹۷۱۲ ۱۲/۱۰/۶۸۰ جمعه ۲۳ مهر ۵۹ – حرکت کاروان اسیران به شام ۱۹ محرم۶۱ ۷/۱۹۶۹۷۱۹ ۱۹/۱۰/۶۸۰ جمعه ۳۰ مهر ۵۹ – ورود کاروان اسیران به شام ۱ صفر سال ۶۱ ۷/۱۹۶۹۷۳۰ ۳۰/۱۰/۶۸۰ سه شنبه ۱۱ آبان ۵۹ ۱۵۳۶۳ – اربعین و روز ورود جابر به کربلا ۲۰ صفر سال ۶۱ ۷/۱۹۶۹۷۴۹ ۱۸/۱۱/۶۸۰ یکشنبه ۳۰ آبان ۵۹ – وفات حضرت زینب در شام ۱۵ رجب ۶۲ ۷/۱۹۷۰۲۴۷ ۳۱/۳/۶۸۲ دوشنبه ۱۴ فروردین۶۱ ۱۵۳۴۶ – قیام مختار ثقفی ۱۴ ربیع الاخر ۶۶ ۷/۱۹۷۱۵۷۴ ۱۷/۱۱/۶۸۵ جمعه ۲۹ آبان ۶۴ ۱۵۳۰۱ ۶- روش بررسی تاریخی و روایتی با استفاده از نقل و قولها و روایتها و همچنین نتایج محاسبات دیگران نیز میتوان به نتایج نسبی دست پیدا کرد. با توضیحی که در مقدمه آمده است، نتایج این روش بر تاریخهای محاسباتی منطبق نیستند و اختلاف دارند که امری است طبیعی. ما بعضی از این نکات را با ذکر منبع در زیر آوردهایم: ۱- در کتاب ستارگان و کیهان نوردی (انتشارات دانشگاه تهران ۱۳۵۲) صفحه ۱۵۸، اول محرم سالِ اول هجری قمری برابر با ۱۸ ژوئن سال ۶۲۲ میلادی بیان شده است که حدود یک ماه عقبتر از محاسبات ما در این مقاله است (البته محاسباتی نشان میدهد که این تاریخ چندان صحیح نمیباشد). بر طبق این تاریخ اول محرم سال ۶۱ برابر با اول سپتامبر ۶۸۰ خواهد بود و عاشورا در روز دوشنبه ۲۲ شهریور سال ۵۹ شمسی محاسبه میشود. ۲- در کتاب مشهد الحسین (چاپ شده در حلب سوریه) به نقل از دکتر آستانه اصل، عاشورا مصادف با ۲۶ سپتامبر ۶۸۱ برابر با ۷ مهر ماه سال ۶۰ شمسی در روز پنج شنبه یا جمعه اتفاق افتاده است. که محاسبات نشان میدهد این تاریخ بر ۱۰ محرم سال ۶۲ هجری منطبقتر است (البته برابر با روز شنبه ۹ مهر ۶۰ نه جمعه ۷ مهرماه!) یعنی یک سال جلوتر از زمان واقعی در نظر گرفته شده است! ۳- در کنکره بررسی عبرتهای عاشورا، مصادیق و ویژگیهای خواص و عوام (دانشگاه تبریز ۲۰ مهرماه ۱۳۷۷)، از سوی سرهنگ فرهنگی بیان شد که عاشورای سال ۶۱ هجری قمری برابر با ۲۲ مهرماه سال ۵۹ هجری شمسی بوده است. ۴- در کتاب حماسه حسینی (جلد اول صفحه ۱۸۵) آمده است: عاشورای آن وقت ظاهرا اواخر خرداد بوده است. که با دلایل علمی این مقاله، این تاریخ رد میشود. ۵- در کتاب لهوف علی قتلی الطفوف (صفحه ۸۱) آمده است: حسین در روز سه شنبه سوم ذیحجه و به قولی روز چهارشنبه هشتم ذیحجه سال ۶۰ هجری از مکه خارج شد. اگر ذیحجه ۳۰ روزی باشد در نتیجه عاشورا پنجشنبه و یا دوشنبه خواهد بود (وگرنه اگر ذیحجه ۲۹ روزه باشد، عاشورا چهارشنبه و یا یکشنبه است). ۶- در کتاب لهوف علی قتلی الطفوف (صفحه ۸۵) امام حسین (ع) در روایتی به جنییان میگویند: شما در روز شنبه که عاشوراست نزد من بیائید. ۷- در کتاب نفس المهموم (اثر شیخ عباس قمی) ترجمه علامه شعرانی (در پاورقی با توضیح مترجم) به نقل از حجت الاسلام سلطان زاده، عاشورا را اواسط مردادماه بیان کرده است. ۸- در کتاب منتهی الآمال (اثر شیخ عباس قمی) صفحه ۱۵۵، روز تاسوعا برابر با پنجشنبه ۹ اُم محرم آمده است. ۹- در کتاب منتهی الامال (اثر شیخ عباس قمی) صفحه ۱۴۷، ورود امام حسین به مکه برابر با پنجشنبه ۳ اُم شعبان سال شصت هجری قمری آمده است.در نتیجه عاشورا برابر با روز جمعه (و یا پنجشنبه در صورت ۲۹ روزه بودن رمضان یا شوال سال ۶۰) خواهد بود. ۱۰- از نظر روز هفته بررسیهای فوق نشان میدهند که تمام اخبار تاریخی نسبت به محاسبات نجومی سه روز جلوتر از محاسبات میباشند. که این احتمال میرود تصحیح گریکوری در روز هفته نیز تأثیر دارد. ۷- نتیجهگیری روشهای مختلف به کار رفته در این مقاله نشان میدهد که محرم سال ۶۱ هجری قمری در تاریخ اول اکتبر سال ۶۸۰ میلادی شروع میشود. و با دلایل کافی، انطباق این تاریخ با ۱۲ مهر سال ۵۹ هجری شمسی مطابقت دارد. لذا عاشورا و تاسوعا برابر با ۲۰ و ۲۱ مهرماه خواهد بود. با مطالب بیان شده در قسمت مقدمه، این نتیجه نمیتواند اختلاف بیش از ۵ روز را داشته باشد. در نتیجه با یک برآورد خوب میتوان دریافت که عاشورا و تاسوعا در ابتدای فصل پائیز و در مهرماه اتفاق افتاده است. منابع و مأخذ: – فرمولهای ستارهشناسی برای محاسبهها: ترجمه محمود لایقی فیروزآبادی، انتشارات آستان رضوی ۱۳۶۸ . – تقویم قدس: انتشارات بنیاد پژوهشهای اسلامی آستان قدس رضوی . – ماهنامه نجوم شمارههای ۸۴ تا ۹۰ انتشارات شرکت زروان . – لهوف علی قتلی الطفوف ترجمه دکتر عقیقی بخشایشی انتشارات دفتر نشر نوید اسلام قم ۱۳۸۱٫ – مشهد الحسین: دکتر آستانه اصل انتشارات حلب سوریه ۲۰۰۲ . – حماسه حسینی (جلد اول): شهید مرتضی مطهری انتشارات صدرا ۱۳۸۱ . – ستارگان و کیهان نوردی انتشارات دانشگاه تهران ۱۳۵۲٫ – معانی الاخبار شیخ صدوق: ترجمه عبدالعلی محمدی شاهرودی انتشارات دارالکتب اسلامیه ۱۳۷۷٫ – نرم افزارهای نجومی Hp3planet ، HnSky و MoonCalculator6 و … – لوحهای فشرده منتهیالامال، حلیة المتقین و مفاتیح الجنان از بخش رایانهای فرهنگستان قرآن کریم.

برگرفته شده از سایت مجتمع فرهنگی احیای غدیر ساری

مطابقت تاریخ قمری وقایع عاشورا با تقویم شمسی و میلادی

مطالب مشابه :

لحظه تحویل سال در سالهای گذشته

آگاهی از ساعت و تقویم رسمی ایران

نام سال های شمسی بر اساس نام حیوانات

زندگیم

آغاز سال تحصیلی 93 در دانشگاه‌های سراسری

مطابقت تاریخ قمری وقایع عاشورا با تقویم شمسی و میلادی

دوره 2820 ساله کبیسه گیری ( روشی اشتباه )

تطابق سالهای قمری باهجری/انطباق "عاشورا"ی شمسی وقمری

مجموعه سوالات برگزیده آزمونهای ارشد سالهای گذشته درس برنامه ریزی ناحیه ای