سفر به عصر تيموريان با گشت و گذاردرکوچه باغ هاي روستای جوزقان تایباد

سفر به عصر تيموريان با گشت و گذار در کوچه باغ هاي «جوزقان»تایباد http://www.khorasannews.com خراسان رضوي - مورخ سه‌شنبه 1393/06/11 شماره انتشار 18774

تايباد، قاليباف ـ روستاي جوزقان يکي از روستاهاي تاريخي «باخرز قديم» خراسان است که در دهستان کوهسنگي از توابع بخش ميان ولايت شهرستان تايباد واقع شده است. اين روستا در جنوب غربي تايباد به فاصله 34 کيلومتري مرکز شهرستان و 5 کيلومتري شهر مشهدريزه مرکز بخش ميان ولايت و در منطقه اي کوهپايه اي در کنار رودخانه فصلي "کال مرغآب" قراردارد.

طبق گزارش دهياري و خانه بهداشت روستا، جوزقان 2040 نفر و 563 خانوار دارد. ترکيب جمعيتي آن نيز شامل اقوام تاجيک و بهلوري است. زبان اهالي آن فارسي است و معمولا با لهجه هاي دري و بهلوري صحبت مي کنند.

میل سنگ ها و سنگ نوشته های تاریخی موجود در قبرستان روستا

وجه تسميه جوزقان پيوند عميقي با "باغ" دارد. جوزقان يعني باغ هاي جوز (گردو). درختان کهنسال گردو و همچنين وجود مناطقي با عنوان "باغستان"، "باغزار" و "باغ ساسان" در اين روستا سندي بر اين واقعيت است؛ از لحاظ تاريخي روستاي جوزقان قدمت ديرينه اي دارد. آثار به جامانده در اين روستا از زندگي در اين مکان از دوره قبل از اسلام حکايت دارد. جوزقان يکي از کانون هاي مدنيت زرتشتي بوده و "درخت سرو"سبز گِروجه و درخت سرو خشکيده "باغ خان" آن بيانگر تقدس اين درختان در جامعه زرتشتي و سندي بر قدمت اين ديار است.

روستاي جوزقان در همه عرصه هاي نظام جمهوري اسلامي ايران حضورفعال وچشمگيري داشته است. افتخارات و کارنامه مردم جوزقان در راه دفاع از ميهن اسلامي و مبارزه با دشمن بعثي و قاچاقچيان مواد مخدر و اشرار، تقديم 8 شهيد گلگون کفن، 4 آزاده سرافراز و 30 جانباز و ۱۰۰ رزمنده و ايثارگر درخشان است.

آثاري از عصر تيموري

عبدلروف نصيري دکتراي تاريخ و از اهالي روستاي جوزقان مي گويد:

مردم روستاي جوزقان خواستار تبديل شدن روستاي شان به يک منطقه ويژه گردشگري هستند و اين مهم در سايه حمايت سازمان ميراث فرهنگي و همت مردم امکان پذير است. روستاي جوزقان آثار تاريخي و گردشگري ارزشمندي دارد که در صورت توجه سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري، مي توان اين روستا را تا سطح يک منطقه ويژه گردشگري ارتقا داد.

درخت سرو باستانی در روستای جوزقان

باغ هاي سبز با کوچه باغ هاي زيباي آن، نماي زيباي روستا با وجود صخره هاي زيبا که به "کمر ارّه ارّه" مشهور است، "مزار خواجه" که لوح هاي سنگي کتيبه دار اين آرامگاه هنر حکاکي ايران عصر تيموري را به نمايش گذاشته است. (به شماره ثبت آثار ملي13143به تاريخ22.05. 1384)،"محوطه تاريخي جوزقان مشهور به قلعه بالا" (به شماره ثبت آثار ملي ۳۵۲۴به تاريخ ۲۵ اسفند ۱۳۷۹)، "تپه سنگ کن"، "گردنه شرنده" و لوح سنگي کتيبه دار مزار ملک معين الدين عمر، شاه مضراب خوارزمي، "قلعه کهنه شَرشَري" (با شماره ثبت آثار ملي13143) و "موي سعادت" (در اختيار خاندان حسيني القادري و مورد احترام زائران و مجاوران) و "پيرخطيبان" از جمله مکان هاي تاريخي و فرهنگي و جاذبه هاي گردشگري اين روستاست.

وي گفت: از صنايع دستي روستا مي توان از قالي بافي، فَرت بافي و گلدوزي نام برد که رونق بالايي دارد. حمايت از اين صنايع خانگي از طريق پرداخت تسهيلات بانکي پايين، ضمن حفظ اين صنايع که از ميراث تمدني ايران زمين است باعث رونق هر چه بيشتر روستا خواهد شد. نصيري مي افزايد: منبع درآمد بيشتر مردم کشاورزي و دامپروري است.

يکي از چالش هاي مهم مردم روستاي جوزقان در ساليان اخير کمبود آب به علت خشکسالي هاي متوالي در عرصه کشاورزي و دامپروري و مهاجرت جوانان به شهرهاي اطراف است. مهاجرت جوانان از روستا به شهرهاي اطراف براي يافتن کار تهديدي براي کاهش جمعيت و از رونق افتادن زندگي روستايي در اين منطقه است.

مردم روستاي جوزقان از مسئولان مي خواهند تا به اين مهم توجه ويژه کنند و با حفر چاه عميق و پرداخت تسهيلات ويژه براي ايجاد مرغداري و پرورش دام هاي سبک و سنگين باعث تقويت بخش کشاورزي و دامپروري در اين روستا شوند. همچنين با ايجاد کارگاه هاي زودبازده و پرداخت تسهيلات بانکي به افراد واجد شرايط و ايجاد اشتغال، مانع مهاجرت جوانان از روستا به علت معضل بيکاري شوند.

طبق صحبت يکي از اهالي تحصيلکرده، روستاي جوزقان قبل از انقلاب تنها يک مدرسه ابتدايي به نام اميرکبير داشت که مهر1339 تأسيس شده است. پس از انقلاب اسلامي ما شاهد شکوفايي و رونق بيش از پيش روستاي جوزقان در عرصه هاي گوناگون بوده و هستيم. طبق گزارش شوراي اسلامي و دهياري، روستاي جوزقان اکنون از آب آشاميدني، برق، تلفن، گاز، جاده آسفالته، ۲ مدرسه ابتدايي دخترانه و پسرانه و يک مدرسه راهنمايي پسرانه، خانه بهداشت، حمام، دفتر ICT روستايي، در عرصه ورزش جوانان سالن ورزشي چند منظوره، ميدان ورزشي فوتبال و واليبال و شبکه هاي ديجيتال صدا و سيما برخوردار است. همچنين در عرصه کشاورزي لاي روبي قنوات و ترميم و کانال کشي بتوني مجاري آب قنوات روستا، ساخت ۲ سد خاکي براي آبخيزداري از ديگر خدمات دولت پس از انقلاب به روستاي جوزقان است. کشاورزان و شوراي اسلامي روستا اميدوارند که با تخصيص اعتبارات ويژه هر چه سريع تر کانال مسير قنات قلعه جوزقان که به علت تمام شدن بودجه نيمه تمام رها شده است به انجام برسد و از هدر رفتن آب قنات که تنها منبع درآمد بيشتر مردم روستاست جلوگيري و باعث رونق کشاورزي و به تبع آن روستا شود.

دهياري روستاي جوزقان سال 1382 تأسيس شد و از آن تاريخ تاکنون موفق شده است تا مرحله اول طرح هادي روستا را که از سال 1386 شروع کرده است به پايان برساند. همچنين با همکاري بسيج سپاه شهرستان تايباد سالن چندمنظوره صالحين را براي ورزش جوانان و پذيرايي مجالس اهالي روستا و برگزاري مراسم ويژه ملي و مذهبي به انجام رسانده است. علاوه براين دهياري روستا با حمايت شوراي اسلامي و خيرين روستا موفق به ساخت غسالخانه و مصلي و ايجاد يادمان شهداي روستا و ايجاد فضاي سبز شده است.

عبدالرحيم مرادي دهيار روستاي جوزقان ضمن تقدير از خدمات جمهوري اسلامي به روستاي جوزقان، ابراز اميدواري کردند که کتابخانه روستا که ساخت آن از سال 1390 به همت سازمان فرهنگ و ارشاد اسلامي شروع شده هر چه سريع تر تکميل و مجهز شود تا محصلان و فرهيختگان روستا از آن استفاده کنند.

فرسودگي شبکه آب آشاميدني

حسين جامي عضو شوراي اسلامي روستاي جوزقان يکي از مشکلات مهم روستاي جوزقان را فرسودگي شبکه آب آشاميدني روستا مي داند و مي گويد: شوراي اسلامي در 1386 شبکه آب روستا را با تمام تجهيزات آن به آبفاي روستايي تحويل داد ولي با وجود تعهد شبکه آبفاي روستايي شهرستان تايباد براي تعويض لوله هاي قديمي و ساخت مخزن بتوني ذخيره آب در سال 1386 ، هنوز به اين مهم عمل نکرده است. همچنين فرسودگي آسفالت جاده روستا و عرض کم آن را يکي ديگر از مشکلات روستا مي دانند که تاکنون باعث بروز حوادثي شده است. علاوه بر اين اهالي روستاي جوزقان و به ويژه جوانان يکي از مشکلات روستا را گراني و کمبود زمين براي ساخت مسکن و واحدهاي توليدي دامي مي دانند و در اين راستا خواهان همکاري شوراي اسلامي و دهياري روستا، بنياد مسکن، منابع طبيعي، جهاد کشاورزي و مالکان روستا براي برون رفت از اين بحران هستند.

به يقين مي توان گفت که پس از بيکاري يکي از مهم ترين مشکلات روستاي جوزقان مسکن است. بنابر سخن شوراي اسلامي روستا و معتمدان يکي از دلايل مهاجرت جوانان روستا به شهر علاوه بر بيکاري، مسئله گراني زمين است. گراني زمين نتيجه اجراي طرح هادي روستايي است و اگر نهادهاي مربوطه با افزايش محدوده طرح هادي و نيازسنجي محلي موافقت کنند اين مهم برطرف خواهد شد؛ به ويژه اگر مکاني مجزا براي استقرار واحدهاي دامپروري در نظر گرفته شود چون يکي از منابع مهم درآمدي مردم روستا و به تبع آن خودکفايي کشور عزيزمان در عرصه توليدات دامي و لبني است. ساکنان روستاي جوزقان براي خروج اين روستا از بن بست خواستار احداث جاده آسفالته از جوزقان به روستاهاي حسيني و پشته هستند. اميد است که در سايه نظام جمهوري اسلامي و دولت تدبير و اميد اين خواسته اهالي روستاي جوزقان برآورده شود.

اضافات/عشایر بهلوری

این طايفه بزرگترين طايفه عشايري منطقه شرق کشور مي باشد. بهلولي ها طايفه خود را از فردي به نام بهلول يا بهلور دانسته كه درنواحي خواف، باخرز، تايباد، زيركوه و سربیشه، نهبندان و سرخس پراكنده شده اند.

اين طايفه پس از حمله اعراب به سمت شمال استان فارس مهاجرت نمودند. درعصر صفويه به دليل مسائل امنيتي و دسترسي به مراتع جنوب خراسان از سربیشه تا تايباد بطور پراكنده مستقرشدند. برخي ازبزرگان طايفه بهلولي معتقدند درابتدا سه برادر به نام هاي افضل ، ساران و بهلول از استان فارس به اين منطقه كوچ داده شد. هم اكنون۲٠٪ بهلولي ها دراستان فارس ساكنند.

افضل به منطقه سرخس ، بهلول درمنطقه قهستان و ساران در جنوب خراسان سكنا گزيدند. افضل در جواني بر اثر درگيري كشته شد و از ساران طايفه ساراني بوجود آمد كه گرايش به طوايف بلوچ نمود. بهلول كه مردي غيور و جنگ جو بود از خواف تا سربیشه را تحت سلطه خويش درآورد.

بهلول چهار فرزند داشت به نام هاي احمد ، کمال ، سلیمان ، وناد كه بعداً تيره هايي به همين نام درمنطقه بوجود آمدند. طايفه بهلولي درزمان زنديه و قاجاريه ازقدرت وسيطره زيادي برخورداربود. اما پس ازتخته قاپو قدرت اين طايفه روبه زوال نهاد.

تا قبل ازپيروزي انقلاب اسلامي مركز طايفه بهلولي روستاي چاه زرد و حاجي حقداد اسعد زاده رئيس بزرگ طايفه بود وكليه تيره هاي بهلولي هنوز از فرزندان ايشان با عنوان بيك تبعيت مي كنند.

بهلولي ها مردمي مسلمان ومتعهد و شيعه بوده كه با زبان فارسي تكلم مي كنند وعشايري غيور و از مرزداران شجاع خطه شرق ايرانند. تمامي عشاير سال هاست كه دركنار هم با صلح و صفا زندگي مي كنند و اغلب خويشاوند بوده وبه بركت حضور آنها دركنار نيروهاي مرزباني شرق کشور از آرامش و امنیت برخورداراست.

منبع : http://bohlooli.blogfa.com/post/29

سفر به عصر تيموريان با گشت و گذاردرکوچه باغ هاي روستای جوزقان تایباد

مطالب مشابه :

فواید وکارکرد مراکز نیکوکاری محله

راه اندازی آزمایشی فرستنده دیجیتال در شهرستان درمیان

مراغه در تقسیمات کشوری

به زودی اعلام ارتقای بخش زبرخان به شهرستان

تغییرات در تقسیمات کشوری و اعمال نفوذ های سیاسی در وزارت کشور( نگاهی به جدایی چهار روستا از شهرستان

سابقه تقسیمات کشوری در خراسان بزرگ

سفر به عصر تيموريان با گشت و گذاردرکوچه باغ هاي روستای جوزقان تایباد

طرح اصلاح جدول حوزه‌های انتخابیه مجلس شورای اسلامی و تعداد نمایندگان آنها

نحوه محاسبه گازبهای مصرفی در ۳۶۳ شهر ایران مطابق با پنج اقلیم آب و هوایی.