بجنورد در آينه شعر بهار

<?xml:namespace prefix = o ns = "urn:schemas-microsoft-com:office:office" />

((استاد محمد تقي بهار)) در سال 1265 در شهر مشهد به دنيا آمد .مباني ادبيات را نزد پدرش, ميرزا كاظم, متخلص به(( صبوري)) آموخت .پس از آن تحصيلات ادبي خود را نزد(( اديب نيشابوري)) و ديگر استادان پي گرفت. در انقلاب مشروطيت به صف انقلابيون پيوست و با مقاله ها و سروده هاي خود نقش بر‌جسته‌اي ايفا كرد . بهار در همه قالب هاي شعر طبع خود را آزموده ولي در قصيده سرايي كامياب تر بوده است, به طوري كه او را احيا گر قصيده در دوره معاصر مي‌دانند . با توجه به اين نكته كه وي اهل خراسان بوده است ,ما با تورق ديوانش مواردي را كه به شهر بجنورد اشاره داشته بررسي مي كنيم .

در سال 1294 ش. در حالي كه بهار در تهران به معالجه دست شكسته خود سرگرم بود, دولت وقتي‌كه به رياست ((محمد ولي خان سپهدار)) تشكيل شده بود, به اصرار مامورين سياسي بيگانه كه از قلم بهار در هراس بودند, شاعر بيمار را تحت الحفظ به خراسان تبعيد كرد. بهار شش ماه در(( بجنورد)) به حكم دولت بازداشت بود . وي قصيده‌ي ((كيك نامه)) كك نامه را كه از نوع ادبي حسبيه (=در زندان سروده)است در زندان اين شهر سرود . بيت زير از آن شعر است:

گاهي مرا به خطه بجنوردبي دليل

بنشانده به لابه من تسخر آورند

بنا به گفته‌ي نويسنده كتاب‌چهار شاعر آزادي(ص271) او در همين شهر قصيده((‌لوح‌عبرت)) رامي سرايد كه يكي ديگر از آثار ممتاز او ست . در اين چكامه‌ي شيوا اشاره‌هاي فراواني به تاريخ كشور ايران مي بينيم كه بهار آن را چون يك فريضه پيوسته به ياد هموطنان مي آورد. مطلع اين قصيده هم گويا الهام گرفته از يكي از كلمات قصار حضرت امير است. دوران تبعيد ملك الشعراي بهار با سقوط دولت سپهدار اعظم پايان يافت. وي به تهران احضار شد . در اين موقع اين رباعي زيبا را سرود :

اي مركزيان گر گل و ريحان خواهيد

ور بلبل خوش‌گوي غزلخوان خواهيد

يا مركز ملك را به بجنورد كشيد

يا آن كه((بهار)) را به تهران خواهيد

تبعيد استاد به((بجنورد)) و آشنايي مردم اين شهر با شخصيت موجب گشت كه در انتخابات دوره‌ي چهارم مجلس شوراي ملي از سوي مردم اين منطقه به نمايندگي انتخاب گردد.

در سالهاي1302 و 1303 ش . و اواخر سلطنت((احمد شاه قاجار)) استاد بهار شعر(( جمهوري نامه)) را به شيوه‌ي طنز آميز در آن هنگامه سرود كه به نام((ميرزاده عشقي))منتشر شد. بهار در ياداشت هاي خود در باره اين شعر مي نويسد:فقط بند اول و دوم و چهارم و بند ضيا الواعظين لوس ريقو از مرحوم ((عشقي))است و ما بقي از صاحب اين ديوان است .

در يكي از بندهاي اين شعر كه از خود اوست ,اين بيت آمده است:

زبجنورد وز كاشان و قم و لار

تقاضا مي رسد خروار خروار

بهار در چكامه‌ي((زندگي شاعر))سر گذشت هاي ديرين خود را به ياد مي آورد و بر فوت ايام جواني تاسف مي خورد ودر بخشي از اين قصيده چنين مي‌سرايد:

سوي بجنوردم فكند آن ير ليغ(فرمان)دگر

كش بجز آزار من فكري به مغز اندر نبود

مرده بودم بي گنه در خطه((بجنورد)) اگر

مهر((سردار معزز)) حصن اين چاكر نبود

مردم ((بجنورد)) از آن پس هم وكيلم ساختند

در جهان آري بجز نوش از پس نشتر نبود

روان شاد بهار در كتاب ((تاريخ احزاب سياسي)) چنين نوشته است:مدتي كه در بجنورد بودم با اين مرد و برادران او محشور شدم و ديدم كه چه مرد دانا و سالم و وطن دوستي است.

در انتخابات دوره‌ي پنجم مجلس شوراي ملي هم بهار نامزد نمايندگي از حوزه‌ي بجنورد بود ولي حاكم شهر بر خلاف ميل مردم محل, برادر خود را انتخاب كرد و بهار بلافاصله از سوي مردم ترشيز (كاشمر) به وكالت مجلس شوراي ملي بر گزيده شد . در قصيده اي به همين مناسبت اين ابيات را كه گفته است:

خان بجنورد ندانست كه مردان بزرگ

مي شناسند به واشنتن (واشنگتن) وپاريز (پاريس)مرا

باري حسن ختام نوشتار را بيتي از استاد مي آوريم كه به زيبايي تمام طبيعت بجنورد را به وصف نشسته است:

هست در چشمم به از اين پيروزه فام

پهنه‌بجنورد و آن پيروزه گون الگاي او.

علي اصغر فيروزنيا

بجنورد در آينه شعر بهار

ور بلبل خوش‌گوي غزلخوان خواهيد

مطالب مشابه :

یحیی علوی فرد

قوشمه سازی غریب وتنها

دعای ترکی (روستای تازه قلعه)

سه خشتی هایی ازیحیی علوی فرد

انجمن ادبی عارف بجنوردی 1

اسفيدان گنجينه زيبايي ها

بجنورد در آينه شعر بهار

شاعران خراسان شمالی