فرآورده های خونی

فرآورده های سلولی:

گلبول های قرمز به صورت فراورده های زیر در اختیار بیماران قرار می گیرد.

1- خون کامل با حجم تقریبی 500 سی سی و هماتوکریت 40% (whole blood)

2- گلبول قرمز فشرده با حجم تقریبی 250 سی سی و هماتوکریت 75% (packed RBCs)

3- گلبول قرمز تهیه شده با روش فرسیس با حجم 350-300سی سی وهماتوکریت تقریبی 55% (Apheresis RBCs)

4- گلبول قرمز با کاهش گلبول های سفید،با حجم 225 سی سی و کمتر از₁₀⁶ ×5عدد گلبول سفید (LR-RBCs)

5-گلبول قرمز شسته شده با حجم تقریبی 180سی سی و هماتوکریت 75%و کمتر از₁₀⁸× 5عدد گلبول سفید و بدون پلاسما(Washed RBCs)

6-گلبول قرمز در محلول افزودنی با حجم 330سی سی و هماتوکریت 60درصد

7-گلبول قرمز منجمد – د گلیسرولیزه با حجم 180سی سی و هماتوکریت 75% و کمتر از ₁₀⁸×5گلبول سفید و بدون پلاسما(Frozen-deglycerolized RBCs)

8-گلبول قرمز اشعه دیده(Irradiated RBCs)

خون کامل(Whole blood)

هر کیسه خون کامل دارای500-450 سی سی خون با هماتوکریت حدود 40% است. عمر نگه داری خون کامل در نگه دارنده های ACDوCPDوCP2Dبه مدت 21روز و در نگه دارنده CPD-A1و محلول های افزودنی به ترتیب 35 و 42 روز می باشد. خون کامل به مفهوم آن است که از آن هیچ گونه فراورده ای تهیه نشده است.توجه داشته باشید که پلاکت ها و گلبول های سفید در 24 ساعت از نگهداری خون در یخچال 6-1 درجه فاقد کارایی می شوند.برخی از فاکتورهای انعقادی مانند فاکتورهای ناپایدار 5و8 بسرعت در دمای یخچال افت می کنند و روی همین اصل است که پلاکت و فاکتورهای انعقادی را بایستی حداکثر تا 8 ساعت از جمع آوری خون تهیه کرد.

خون کامل در موارد نادری از قبیل خون ریزی های شدید با خطر شوک کم حجمی کاربرد دارد.

گلبول قرمز فشرده

بیماران زیر نیاز به تزریق گلبول قرمز دارند:

1- هموگلوبین کمتر از 13 یا هماتوکریت کمتراز 40% با نارسایی شدید قلبی – ریوی و کمتر از 10 در نارسایی خفیف تا متوسط.

2- هموگلوبین کمتر از 8 در بیمار با سندرم حاد عروق کرونر.

3- هموگلوبین کمتر از 7 یا کم خونی علایم دار.

4-هموگلوبین کمتر از 9قبل از جراحی با احتمال از دست دادن بیشتر از 500سی سی خون حین جراحی.

5- در مبتلایان به اورمی هموگلوبین کمتراز 10 یا دارای خون ریزی به علت کاهش پلاکت.

6- از دست دادن بیش از 25% حجم خون.

سرعت تزریق در بیماران کم خون که خون ریزی و کاهش حجم خون ندارند حدود 2تا 4 سی سی به ازای هر کیلوگرم در ساعت است و حداکثر زمان مجاز نگه داری کیسه در حرارت اتاق و در حال تزریق به بیمار 4 ساعت در نظر گرفته شده است.

چنانچه ورودی کیسه خون باز شود آن کیسه به مدت 6ساعت در حرارت اتاق و تا 24 ساعت در حرارت 6-1 درجه سانتی گراد قابل استفاده است.

گلبول قرمز شسته شده

شستشوی گلبول های قرمز و فراورده پلاکتی در موارد زیر سفارش می شود:

1-کاهش شیوع واکنش های آلرژی در بیماری که سابقه آلرژی به فراورده های خون دارد.

2- جلوگیری از واکنش حاد آنافیلاکسی در بیمار با کمبود IgA

3-شستشوی گلبول های قرمز اشعه دیده برای کاهش پتاسیم به علت افزایش نشت بعد از اشعه.

4-شستشوی گلبول های قرمز و پلاکت های مادر برای نوزادش در موارد اورژانس.

5-شستشوی خون موجب کاهش واکنش تب زای غیر همولیتیک می شود.

خون و فراورده پلاکتی بایستی با 4 تا 6لیتر سرم فیزیولوژی یا حداقل 5 برابر برای بیمار با کمبود IgAشستشو داده شود. شیوع کمبود IgAحدود یک به 1200 می باشد.

گلبول قرمز شسته شده در سیستم باز به مدت 24 ساعت در 6-1 درجه سانتی گراد قابل استفاده است.

پلاکت های شسته شده بمدت 4ساعت در حرارت اتاق قابل استفاده است.

خون شسته شده دارای هماتوکریت 75% و کمتر از ⁸₁₀×5عدد گلبول سفید است.

شستن خون روی آنتی ژن های گروه خونی اثری ندارد و از اینرو با شستشو آزمایش کراس مچ ناسازگار، سازگار نمی شود.

فراورده های سلولی اشعه دیده

گلبول قرمز اشعه دیده (Irradiated RBC)

فراورده پلاکتی و گرانولو سیتی اشعه دیده

نکته

1- اشعه موجب اندکی نشت پتاسیم از گلبول قرمز می گردد،و برای کاهش خطر آن می توان از خون شسته شده اشعه دیده در نوزادان یا مبتلایان به نارسایی کلیه استفاده کرد.

2- خون اشعه دیده با توجه به ماده نگه داری به مدت 28 روز دریخچال قابل نگه داری است(تاریخ انقضای هر کدام که زودتر آمد).

3-اشعه روی پلاکت و طول عمر نگه داری آن اثری ندارد.

برای بیماران زیر بایستی فراورده ها اشعه دیده سلولی تزریق گردد:

1-بیماران با کاهش ارثی ایمنی سلولار

2-بیمار پیوند شده با سلول های مادر خون ساز

3-لنفوم هوجکین

4-تزریق داخل رحمی خون به جنین

5-تزریق خون یا فراورده های سلولی به نوزاد نارس

6-شیمی درمانی سنگین به ویژه با آنالوگ های پورین (فلودارابین)

7-دریافت کنندگان خون یا فراورده های سلولی از نزدیکان با قرابت ژنتیکی حتی بدون کاهش ایمنی

گفتنی است که تشابه یک طرفه HLAبین بیمار و اهدا کننده موجب می شود که لنفوسیت های اهدا کننده در بدن بیمار غریبه محسوب نگردیده و شروع به تکثیر و تهاجم به بافت ها کند.

فراورده های کم لکوسیت

گلبول های قرمز کاهش یافته از گلبول های سفید

فراورده های پلاکتی کاهش یافته از گلبول های سفید

عوارض وجود گلبول سفید در محصولات خونی

1- دست کاری در سیستم ایمنی بیمار

2-افزایش شیوع عفونت ویروسی سیتومگال

3- ترشح سیتوکاین

4- شانس عفونت زخم های جراحی

5- افزایش شیوع عود سرطان

6- افزایش شانس ابتلا به ویروس 1،2 HTLV

7-افزایش پدیده های رفراکتوری یا بی پاسخی به تزریق پلاکت به علت ایمونوزاسیون علیه آنتی ژن های HLAگلبول های سفید

تزریق پلاکت

پلاکت به صورت فراورده های زیردر اختیار بیماران قرار می گیرد:

1- کنسانتره پلاکت تهیه شده از خون کامل حاوی حداقل 5/5×¹⁰ ₁₀عدد پلاکت در حجم 50 سی سی.
2- کنسانتره پلاکتی تهیه شده با روش فرسیس با یا بیشتر از 3× عدد پلاکت در حجم تقریبی 300 سی سی .

3- کنسانتره پلاکت با روش فرسیس با کاهش گلبول های سفید با کمتر از 5 × عدد گلبول سفید
4- کنسانتره پلاکت با کاهش گلبول های سفید با کمتر از 8/3× عدد گلبول سفید که از خون کامل تهیه شده است.

5- فراورده پلاکتی اشعه دیده.

6- فراورده پلاکتی شسته شده.

تزریق پلاکت

1- به عنوان پیش گیری از خون ریزی در بیمار با وضعیت پایدار با پلاکت کمتر از 10000 در میلیمتر مکعب. وضعیت پایدار به مفهوم آن است که بیمار تب، عفونت، پرکاری طحال، کاهش همزمان فاکتورهای انعقادی و یا ضایعه آناتومیک که بیمار را مستعد خون ریزی کند نداشته باشد.

2- به بیماران مبتلا به تب با پلاکت کمتر از 20000 در میلیمتر مکعب.

3- جراحی یا کاربرد روش تهاجمی مانند کلونوسکوپی در بیمار با پلاکت کمتر از 50000 در میلیمتر مکعب .
4- بیمار با خون ریزی حاد و پلاکت کمتر از 50000 در میلیمتر مکعب.

5- بیمار با خون ریزی شدید و در خطر خون ریزی در فضای سیستم عصبی، ریه و چشم با پلاکت کمتر از 100000 در میلیمتر مکعب.

6- بیمار با خون ریزی به علت اختلال عملکردی پلاکت.

7- بیمار با ترانسفیوژن ماسیو با پلاکت کمتر از 50000 و بیمار تروماتیک با ترانسفیوژن ماسیو و پلاکت کمتر از 100000 در میلیمتر مکعب.

8- نوزاد رسیده با پلاکت کمتر از 20000 در میلیمتر مکعب با وضعیت پایدار.

9- نوزاد نارس با وضعیت پایدار با پلاکت کمتر از 50000 در میلیمتر مکعب.

10- نوزاد نارس و رسیده با وضعیت ناپایدار با پلاکت کمتر از 100000 در میلیمتر مکعب.

تزریق پلاکت در بیماری ترومبوسیتوپنی ایمونولوژیک (ITP ) تقریبا ممنوع است. عمر پلاکت های تزریقی بسیار کوتاه و حتی چند دقیقه است و تنها زمانی که خون ریزی شدید وجود دارد تزریق می گردد.
تزریق پلاکت در مبتلایان به انعقاد داخل عروقی منتشره بایستی با احتیاط فراوان انجام شود. تزریق پلاکت به بیماران مبتلا به ترومبوتیک ترومبوسیتوپنی پورپورا (TTP )و ترومبوسیتوپنی ناشی از هپارین (HIT )قدغن و ممکن است مرگ آور باشد.

تزریق یک واحد پلاکت کنسانتره تهیه شده از خون کامل به فرد بالغ سبب افزایش 7000-5000 پلاکت می شود و لیکن تزریق یک واحد پلاکت کنسانتره به روش فرسیس سبب افزایش 40000-20000 می شود. بنابراین هر واحد پلاکت کنسانتره به روش فرسیس شش برابر پلاکت تهیه شده از خون کامل است.

آستانه تزریق پلاکت در غیاب اختلالات انعقادی ، تب، عفونت و خون ریزی حاد کمتر از 10000در هر میلیمتر مکعب است .

برای ثبات انعقادی کافی است که پلاکت بیمار به سطح mm 50000افزایش یابد ولی چنانچه خون ریزی ماسیو و یا احتمال خونریزی در چشم و یا سیستم اعصاب وجود داشته باشد سطح افزایش پلاکت را حداقل تا mm 100000 برسانید.

سیستم ABO وارهاش در تزریق فراورده پلاکت

در تزریق فراورده پلاکتی رعایت همگروهی ABO و ارهاش سفارش می شود.تزریق فراورده ناسازگار پلاکت با در برداشتن حدود50 سی سی پلاسما در هر کیسه می تواند د ر بیماران به ویژه نوزادان و اطفال همراه با همولیز باشد.

هر واحد پلاکت کنسانتره حاوی نیم سی سی گلبول قرمز می باشد.

سیستم گروه خون ABO به طور ضعیف و آنتی ژن های ارهاش روی پلاکت بیان نمی شوند. هر کیسه پلاکت کنسانتره با0/5 سی سی گلبول قرمز در هنگام تهیه آلوده می گردد و از اینرو حجم گلبول های قرمز در 30 کیسه پلاکت 15 سی سی می باشد. در موارد اورژانس می توان پلاکت با گروه ارهاش مثبت را به بیمار ارهاش منفی تزریق کرد و در صورت لزوم با تزریق آمپول روگام از ایمونوزاسیون ارهاش جلوگیری کرد. تزریق هر آمپول برای جلوگیری از تحریک ارهاش 30 کیسه پلاکت به کار می رود.

پدیده رفراکتوری

میزان CCI بیشتر از 7500 در یک ساعت بعد از تزریق یا بیشتر از 4500 در 24 ساعت از تزریق بیانگر پاسخ مناسب است.

چنانچه بیمار به تزریق پلاکت پاسخ قابل انتظار ندهد گفته می شود که بیمار حالت مقاوم یا رفراکتوری دارد. پدیده رفراکتوری ممکن است ایمونولوژیک و به علت آنتی بادی علیه آنتی ژن های بافتی باشد که در اینحالت مقدار CCI در یک ساعت بعد از تزریق بسیار کمتر از مقدار مورد انتظار است.

در پدیده های رفراکتوری غیر ایمون مقدار CCI در یک ساعت تقریباً کافی بوده ولی در 24 ساعت کمتر از حد انتظار است.

فراورده های پلاسمایی

پلاسما با سانتریفوژ خون کامل، با پلاسما فرز و در پروسه تهیه پلاکت به دست می آید.

برای تهیه پلاسمای تازه منجمد شده یا FFP(Fresh Frozen Plasma)بایستی حداکثر تا 8 ساعت از جمع آوری خون در نگهدارنده های CPDیا CP2Dیا CPD-A1و حداکثر تا 6 ساعت در نگهدارنده ACDپلاسما از خون جدا و منجمد گردد.

پلاسمایی که ظرف مدت 24-8 ساعت از نگهداری خون در یخچال c4تهیه و منجمد گردد به آن FP24گویند. فراورده های FFPوFP24حدوداً شبیه به هم هستند با این تفاوت که سطح فاکتور هشت در FFPبیشتر می باشد. گفتنی است که سطح فاکتور هشت 50-20درصد در 24 ساعت از نگهداری خون کاهش می یابد.

FFPوFP24در 18 درجه زیر صفر نگهداری و تا یک سال قابل استفاده است. این فراورده ها در 65درجه زیر صفر تا 7 سال قابل کارآیی می با شند.

فراورده FFPوFP24بعد از آب شدن به مدت 24 ساعت در حرارت 6درجه سانتی گراد به عنوان پلاسمای تازه قابل استفاده است. چنانچه در این مدت مصرف نشوند دارای برچسب پلاسمای آب شده (Thawed Plasma) گردیده و تا 5 روز دارای مقدار کافی از فاکتورهای انعقادی در حد لازم انعقاد خون می باشند.

پلاسمای تازه منجمد شده (FFP)وPF24بعد از آب شدن را پلاسمای آب شده گویند. فراورده آب شده به مدت 24 ساعت در 6-1 درجه تازه محسوب می شود و تا 5 روز دارای سطح قابل قبول از فاکتورهای انعقادی بجز 5و8 می باشد.

کاربردهای پلاسمای تازه

1- اختلال انعقادی تایید شده با آزمایش های PTو PTT

2-اختلال انعقادی در بیماری های کبد

3- کمبود ارثی فاکتورهای انعقادی

4-کاهش اثر وارفارین

5- درمان اختلال انعقادی در پدیده شست(wash out)ناشی از تزریق خون ماسیو

6-انعقاد داخل عروقی منتشر

7-کاربردFFPبه عنوان جایگزین حجم در پلاسما فرز

8- درمان کمبود بازدارنده c1استراز(C1 esterase inhibitor)

عوارض تزریق پلاسما

1-واکنش آنافیلاکسی در بیمار با کمبود IgAو کمبود هاپتوگلوبین

2- آسیب حاد ریوی در ارتباط با تزریق خون

3-واکنش های آلرژیک به پروتئین های پلاسما

4- سرایت بیماری های عفونی

زمانی که PTیاPTTبیمار به بیش از 1/5برابر مقدار طبیعی برسد احتیاج به تزریق FFPدارد. در جراحی های چشم و اعصاب میزان 1/3 برابر نسبت به حالت طبیعی ملاکی برای تزریق FFPمی باشد.

نکته های مهم در تزریق پلاسما

2-در تزریق پلاسما رعایت همگروهی ABO لازم ولی از همگروهی ارهاش در تزریق پلاسما و کرایو می توان چشم پوشی کرد.

3- تزریق 10تا 15 سی سی FFPبه ازای هر کیلوگرم حدود 20تا 25% فعالیت انعقادی را افزایش می دهد.

4- در ترانسفیوژن ماسیو 2واحد FFPبه ازای تزریق هر 3واحد گلبول قرمز لازم است.

کرایو پریسپیتات

به آن دسته از پروتئین های غیر محلول در سرما که از ذوب شدن پلاسمای تازه منجمد در 6-1 درجه سانتی گراد رسوب می کنند رسوب سرد یا کرایو پریسپیتات گویند. کرایو آب شده تا 6 ساعت قابل استفاده است، کرایو آب شده را نمی توان دوباره منجمد ساخت.

محتویات یک کیسه کرایو به شرح زیر است:

120-80 واحد فاکتور8

250-150 میلی گرم فیبرینوژن

60-30 میلی گرم فیبرونکتین

70-40درصد فاکتور فون ویلبراند از پلاسمای اولیه

30درصد فاکتور 13 از پلاسمای اولیه

موارد مصرف کرایو عبارتند از:

1- خط اول درمان در کمبود ارثی و اکتسابی فیبرینوژن

2- خط دوم درمان در بیماران هموفیلی Aو فون ویلبراند در مواردی که فراورده کنسانتره در دسترس نباشد.

3- درمان کمبود فاکتور 13

4- کمک به بهبودی کارایی پلاکت ها و بند آوردن خون ریزی در بیماران اورمیک و کبدی

5- تهیه چسب فیبرین

تزریق کرایو

1- تزریق هر واحد کرایو به ازای هر 10 کیلوگرم موجب افزایش 50 میلی گرم فیبرینوژن می شود.

2-برای فاکتور 13 تزریق یک واحد به ازای هر 10تا 20 کیلوگرم در هر 2تا3 هفته کفایت می کند.

3- در تزریق کرایو بهتراست سازگاری ABOرعایت شود.

فرآورده های خونی

مطالب مشابه :

‏آمپول‬ ‏روگام‬ چیست؟

یه روز سخت

هزینه نگهداری بچه این روزها چقدر است؟

در مورد آگلوتینه شدن خون جنین؟علایم؟ راه پیشگیری ؟ %

تفنگ ژنی

شیر خشک در ایران

رمان تاوان گناه خواهرم 13

فرآورده های خونی