افکار سنجی – تحلیل محتوا
افکار سنجی – تحلیل محتوا
امروزه در عصر اطلاعات که پیشرفت های علمی گسترش پیدا کرده است، بسیاری از کشورها سرمایه گذاری عظیمی در امر تحقیقات انجام داده اند، پژوهش یکی از روش های دانایی است که به انسان کمک میکند تا با شناخت محیط خود، مبنای درستی را برای اندیشیدن و زندگی انتخاب کند.
افکار عمومی هنگامی شکل می گیرد که به اندازه کافی در مورد آن موضوع بحث و صحبت شده و مورد مجادله و کنکاش و گفتگو قرار بگیرد.
مطالعه افکار عمومی و شناخت آنها از قرنها پیش مورد توجه سیاستگذاران (اجتماعی – سیاسی – فرهنگی و اقتصادی) بوده است. آگاهی از افکار عمومی مردم از مهمترین نیازهای هر دولت است، نهادها، سازمانها، موسسات، کارخانجات و حتی نویسندگان، هنرمندان ورزشکاران و ... نیز برای شناخت مخاطبان، دوستداران و مصرف کنندگان تولیداتشان نیازمند مراجعه به افکار عمومی هستند.
مفهوم افکار عمومی در انگلیسی معادل(Public opinion) برای آن به کار میرود از دو جزء تشکیل شده است. لغت (Public) در زبان فارسی به "عموم " ترجمه شده است و برداشت رایج آن همان عموم می باشد. لغت (opinion ) به معنای عقیده و افکار می باشد که مجموع این دو لغت معنای افکار عمومی را در ذهن متجلی می سازد.
در واقع افکار عمومی یک موضوع بسیار پیچیده است و حیطه عملکرد آن فراتر از یک رشته علمی است و رشته های متعددی از جمله روانشناسی، جامعه شناسی، علوم سیاسی، ارتباطات و ... از زوایای مختلفی به این موضوع علاقه نشان می دهند؛ به همین جهت افکار عمومی پیچیدگی خاص خود را دارد زیرا این مفهوم نه به تنهایی به روانشناسی تعلق دارند نه به جامعه شناسی، چرا که افکار و عقاید فردی است که افکار عمومی را می سازد ولی آن هم به نوبه خود از افکار عمومی شکل می گیرد می پذیرد. از سوی دیگر باید میان این مقوله و موضع گیری های مداوم و جریان های فکری، گروهی، ملی و جهانی تفاوت گذاشت.
امروزه نظر سنجی تبدیل به یکی از متداول ترین شیوه های شناخت افکار عمومی شده است و به همین منظور هزاران مرکز سنجی در دنیا مشغول به فعالیت می باشند؛ در کشور ما نیز مراکز تحقیقاتی معتبری به نظرسنجی می پردازند. اهمیت شناخت افکار عمومی به این جهت است که آگاهی افکار و عقاید یک گروه به ما کمک می کند تا رفتار احتمالی آن گروه را پیش بینی کنیم.
افکار سنجی
افکار سنجی اجرای اقدامات و تلاش های سازمان یافته برای نشان دادن عقاید مردم نسبت به یک موضوع در یک محل خاص و در یک مقطع زمانی معین می باشد و نتیجه آن نشان میدهد که افراد به چه دلیلی عقیده خاصی را پذیرفته اند و با چه شدت و قوتی از آن پشتیبانی می کنند.
بنابراین افکار سنجی فعالیتی است که علاوه بر فعالان سیاسی (به منظور جلب آرا مردم و یا شناخت و هدایت افکار عمومی) برای برنامه ریزان (در جهت تنظیم سیاست ها و خط مشی ها) جامعه شناسان (با هدف شناخت گرایشات و رفتار مردم) ارباب جراید و رسانه ها (برای اندازه گیری میزان رضایت) مدیران صنایع (برای ارتقا کیفیت و تولیدات) و اقتصاددانان و تجار (برای فروش و بازاریابی نیز کاربرد داشته است، همچنین با توجه به اینکه بخش عظیمی از نیروی انسانی در نهادها، سازمانها، ادارات، کارخانجات و ... مشغول به فعالیت می باشند، شناخت افکار عمومی حاکم بر آن بخش در جنبه های گوناگونی چون رضایت شغلی، نیازهای فرهنگی، شایعه و شایعه پراکنی و ... برای مدیران این واحدها به عنوان یک ابزار کاربردی می تواند مورد استفاده قرار بگیرد.
یکی از مهمترین اقدامات روابط عمومی توجه به افکار عمومی جامعه است زیرا روابط عمومی حلقه میان سازمان و قشرهای مردم و مخاطبین تلقی میشود که با شناخت نیازها، مسائل، پیچیدگی های موجود در سازمان خود و انتخاب موضوع صحیح با اتصال به یک مرکز نظر سنجی قوی با کسب آگاهی های لازم و ضرورت شکافی مناسب در سازمان خود و پخته تر کردن محورها با متخصصین مراکز سنجی و انجام آن در تمام زمینه های کاری در بخش های اداری، اجرایی، علمی، فرهنگی و اجتماعی به یک ابزار کاربردی دست یافته و نتایج مربوط به هر قسمت را به مسؤل مربوطه جهت بهبود اوضاع با مشورت و نظارت ریاست انجام دهد.
ویژگی ها و کاربردهای افکار سنجی
افکار سنجی به عنوان یکی از روشهای علمی در عصر جدید توانسته جایگاه مناسبی در بین نهادها و سازمانهای مختلف اقتصادی، سیاسی، اجتماعی و فرهنگی در سطح جهان پیدا کند و یکی از ابزارهای مهم و دقیق و علمی این سازمانها در جهت نهادینه سازی اهداف و خواسته های آنها می باشد. در یک رابطه چهار جانبه بین سازمان ها و نهادها، مردم و افکار عمومی مسؤولین و مدیران و نهایتاً کالاها و خدمات عرضه شده می توان از افکار سنجی به عنوان یک پل ارتباطی جهت نزدیک ساختن آنها به یکدیگر نام برد.
به طور اختصار چند ویژگی و فایده کلی را می توان برای افکار سنجی متصور شد:
- در حوزه اقتصاد و تجارت ابزار است جهت بازاریابی و فروش کالا و یافتن و حفظ مشتری و رضایت شغلی، راههای افزایش راندمان کاری.
- در حوزه سیاست وسیله ای است جهت بررسی دیدگاهها و آراء مردم در خصوص گروهها و احزاب سیاسی و همچنین بررسی میزان مشارکت سیاسی و انتخاباتی.
- در حوزه فرهنگ، بررسی نگرشها و ارزشها و هنجارهای عمومی جامعه درخصوص روادیدهای اجتماعی مختلف (مثل ورزش، سینما، فیلم، مطبوعات، دین و ...)
- در حوزه اجتماعی ابزاری است جهت تحقیق در مورد میزان رضایتمندی مردم از عملکرد سازمانهای مختلف، میزان علاقه مندی کارکنان آن سازمان به کار و شغل و بررسی پدیده های اجتماعی چون مشورتها و تجمعات.
همچنین به طور جزیی و مشخص و محدود می توان چند ویژگی برای افکار سنجی ذکر نمود:
1- بالاترین میازن رضایتمندی کارکنان یک سازمان از طریق نیاز سنجی و شناخت خواسته های آنها.
2- پاسخگویی به مردم و افکار عمومی در خصوص فعالیت ها و خدمات مختلف.
3- بررسی عملکرد و فعالیت سالانه سازمان و باز خورد آن در افکار عمومی و مقایسه آن با سنوات گذشته.
4- بررسی نتایج ایجاد تغییرات جدید در سازمان و بازخورد آن در جامعه.
5- نظر سنجی در مورد انتخابات مختلف پیش از موعد.
6- بررسی امنیت اجتماعی و عملکردهای نهادهای مسؤل.
7- بررسی دیدگاه مردم در خصوص سیاست خارجی و ارتباط با کشورهای خاص.
8- بررسی رضایت شغلی در کلیه سازمانها.
9- بررسی نوع کالاهای مصرفی شهروندان و نیازها و خواسته های جدید مصرفی.
بنابراین میتوان گفت که افکار سنجی به عنوان یک روش علمی (کمی) میتواند در همه حوزه های نظام اجتماعی مثمر ثمر واقع شود و به کمک دستگاهها و سازمانهای اجرایی بشتابد. در عین حال این روش به دلیل علمی و تجربی بودن، فیلترهای مختلفی برای خود قائل است و مراحل مختلف و پیچیده ای را با کمک گرفتن از پژوهشگران مختصص جهت بررسی موضوعات پیشنهادی سازمان های مختلف شامل می گردد که این مراحل از طرح اولیه، مشاوره با اساتید فن، بررسی های مقدماتی و نظری تا تهیه الگوی کاری، ابزار گردآوری اطلاعات، طبقه بندی داده ها، تحلیل و تفسیر و نهایتاَ پیشنهادات و راهکارهای علمی را شامل میگردد.
نمونه های کاری انجام شده در سطح کشور (مثل کارهایی که برای نیروی انتظامی، راه آهن، مجلس، روزنامه ها، استانداریها و شهرداریها، شرکتهای اقتصادی و خدماتی، تعاونی ها، بانکها، جهاد کشاورزی، اتوبوسرانی و تاکسیرانی، اداره برق و گاز و مخابرات، صدا و سیما و سایر وزارتخانه هاو سازمانهای کشوری انجام گرفته است) و سطح استان (شرکت آلومینیوم ایران، شرکت گاز، بنیاد شهید و مخابرات – در حال انجام و دانشگاه اراک و...) خودگویای سطح علمی و عملی این روش می باشد.
به طور خلاصه باید عنوان نمود که در انجام یک طرح تحقیقاتی، مراکز افکار سنجی برای خود مراحل و اصولی علمی قائل اند: به طوریکه بعد از انجام توافقات جهت انجام طرح، مرحله به مرحله با عنایت به اصول روشمند و همچنین همکاری افراد متخصص کار خود را انجام می دهند. یکی از مهمترین مراحل طرح، بحث انتخاب روش تحقیق است که معمولاً از دو روش پیمایشی ( و با استفاده از ابزارهایی چون پرسشنامه) و تحلیل محتوا (با استفاده از ابزارهایی چون جداول آماری و نمونه گیری و مقوله بندی) استفاده می کنند.
تحلیل محتوا
برای بررسی محتوای آشکار پیامهای موجود در یک متن می توان از روش تحلیل محتوا استفاده کرد. در این روش محتوا آشکار و پیامدها به طور نظامدار و کمی توصیف می شوند؛ از این رو این روش را میتوان روش تبدیل داده های کیفی به داده های کمی قلمداد کرد.
تحلیل محتوا روشی مناسب برای پاسخ دادن به سوالهایی درباره محتوای یک پیام است. به طور مشخص محقق با تحلیل پیامها می تواند به موارد زیر پاسخ دهد:
1- ویژگیهای شخصیتهای نام برده در متن پیام.
2- پیشینه پیام
3- اثرهای پیام بر مخاطبان
مهمترین کاربرد تحلیل محتوا توصیف ویژگیهای یک پیام است. دومین کاربرد این روش استباط درباره فرستندگان پیام و دلایل یا پیشایندهای پیام است.
تحلیل محتوا برای استباط جنبه های فرهنگی پیام و تغییرات فرهنگی به کار می رود؛ لذا استفاده از تحلیل محتوا به عنوان یک تکنیک تحقیقی در سنجش افکار به منظور پی بردن به تاثیر پیامهای مختلف و یا تغییرات نگرشی و اعتقادی مخاطبان میتواند به کار گرفته شود.
فرآیند انجام یک طرح نظر سنجی در مرکز افکار سنجی
|
مرحله اول |
بازاریابی و ارتباط با نهادها و ادارات مخلتف | |
|
مرحله دوم |
طرح تحقیقاتی |
بررسی وضعیت موجود شناخت اهداف بررسی فرضیه ها مکان و زمان تحقیق |
|
مرحله سوم |
مشاوره با کارشناسان اجتماعی و پژوهشگران | |
|
مرحله چهارم |
مطالعه اولیه |
بررسی کارهای صورت گرفته نظریه های علمی تعریف و تحریر موضوع نقش جایگاه موضوع |
|
مرحله پنجم |
انتخاب روش تحقیق مناسب با طرح تحقیق |
روشهای کمی
روشهای کیفی
|
|
مرحه ششم |
ابزار اندازه گیری |
طراحی و تدوین ابزار ، اجرای آزمایشی (پیش تست) نقش روایی نقش اعتبار
|
|
مرحله هفتم |
جامعه مورد بررسی |
معرفی جامعه روش تحقیق نمونه روش نمونه گیری نمونه |
|
مرحله هشتم |
گردآوری داده ها |
مشاهده پرسشنامه
مصاحبه |
|
مرحله نهم |
تحلیل و تفسیر و نتیجه گیری داده ها |
روشهای آمار توصیفاتی
روشهای آمار استنباطی --- بررسی با استفاده از آزمون ها |
|
مرحله دهم |
ارائه پیشنهادات و راهکارهای عملی | |
|
مرحله یازدهم |
گزارش |
مقاله روزنامه گزارش کامل |
ضرورت تأسیس تاریخچه و ساختار تشکیلاتی مرکز افکار سنجی دانشجویان ایران
مباحث فوق، ویژگیها و کاربرد علمی افکارسنجی می باشد که نشان دهنده فوائد بی شمار این امر در جایگاههای مختلف جامعه بوده و ضرورت آن بر همگان مشخص است. با توجه به این نیاز، ضعف اساسی طرحهای افکار سنجی در کشور ما مشخص می گردد. طرحهای یاد شده عموماً مقطعی بوده و اکثر آنها پروژه هایی هستند که برای یک کارفرما اجرا شده اند و تاکنون هیچ نهاد پژوهشی در کشور ما نکوشیده است که مسؤلیت بخش افکار سنجی را به شکل مستمر و گسترده به عهده گرفته و نتایج تحقیقات را در سطوح مناسب منتشر نماید.
با توجه به ضرورت وجود یک تشکیلات علمی، گسترده و بی طرف برای اجرای این امر مهم و سابقه درخشان جهاددانشگاهی در عرصه های گوناگون از ابتدای تاسیس تا به امروز، بی طرفی این نهاد در عرصه های گوناگون و همچنین ارتباط مستقیم با قشر دانشگاهی (اساتید و دانشجویان) و نهایتاً گستردگی این نهاد در سراسر کشور، معاونت فرهنگی جهاد دانشگاهی تصمیم به تاسیس چنین مرکزی گرفت و مراکز افکار سنجی دانشجویان ایران (ایسپا Iranian student polling Agency) از اردیبهشت سال 1380 در معاونت فرهنگی جهاد دانشگاهی تاسیس گردیده و شروع به کار کرد. لازم به ذکر است امروز این مرکز در 24 استان کشور فعال بوده و موفق به انجام بیش از 600 طرح نظرسنجی در سطوح ملی، استانی، منطقه ای و محله ای دراین مدت کوتاه شده است.
ساختار سازمان داخلی مرکز افکار سنجی دانشجویان ایران دارای چهار معاونت: پژوهشی، اجرایی، مالی اداری و روابط عمومی و اطلاع رسانی می باشد.
لازم به ذکر است سایت این مرکز با آدرس WWW.ISPA.ir و پست الکترونیک Info [email protected] فعال میباشد و می توان از طریق آن اطلاعات جدید و کارآمدی کسب کرده و با این مرکز بیشتر آشنا شد.
از جمله آنها بررسی قانون گرایی و قانون گریزی، بررسی رضایت شغلی کارکنان ایرالکو (شرکت آلومینیوم ایران)، بررسی رضایت مشترکین از شرکت گاز، بررسی رضایت خانواده های محترم شهدا، ارزیابی شهروندان از سایتهای اصلاحی رئیس جمهور، تعیین مناسب ترین ساعات کار اداری (از نظر کارکنان و مراجعین) و ارزیابی نیازهای فرهنگی دانشجویان و ... می باشد.
امید است مسؤولین با توجه به اهمیت این موضوع و کاربرد این صنعت در تمامی عرصه ها، آن را به کار برده و مجهز به یک ابزار قوی جهت اداره سیستم خود شوند.
منابع:
- ماهنامه پژوهشی اطلاع رسانی و آموزشی مرکز افکار سنجی
- خبرنامه ایسپا
- نشریه داخلی کانون پرسش گران مرکز افکار سنجی دانشجویان ایران
مطالب مشابه :
پرسشنامه
روابط عمومی - پرسشنامه - تنها راه هدایت افکار عمومی
نحوه تهیه پرسشنامه
رسانه شناسی-روابط عمومی - نحوه تهیه پرسشنامه - خواستن توانستن است_ما میتوانیم - رسانه شناسی
پرسشنامه تعریف عملیاتی
فرهنگی-آموزشی-باران - پرسشنامه تعریف عملیاتی - روابط عمومی و امور بین الملل. - فرهنگی-آموزشی
تکمیل پرسشنامه
روابط عمومی چی دوستان عزیز این پرسشنامه بخشی از پایان نامه کارشناسی ارشدی است که درباره
نظرسنجي الكترونيك، مزايا و معايب
مدیریت روابط عمومی بودند كه در تمام اين روش‌ها، ابزار پرسشنامه است و تنها شيوه توزيع
افکار سنجی – تحلیل محتوا
روابط عمومی - افکار سنجی مشاهده پرسشنامه . انتخاب پرسشگران متخصص ; برگزاری کارگاه آموزش ;
پرسشنامه سلامت عمومی
ساده گی - پرسشنامه سلامت عمومی معرف مشکل در روابط میان فردی و موقعیت های کاری است.
برچسب :
پرسشنامه روابط عمومی