موقعیت شهرستانهای فارس

ويژگيهاي تاريخي:

شهرستان پاسارگاد از لحاظ قدمت تاريخي داراي پيشينه اي بسيار کهن است. آثاري از عصر نو سنگي در آن پيدا شده که به عصر هخامنشي بر ميگردد.مهمترين آثار دوران هخامنشي مجموعه پاسارگاد است که در 21 کيلومتري شمال شهر سعادت شهر قرار دارد.با توجه به تحقيقات انجام شده از کتب معتبر، اين بخش در طول تاريخ نامهاي جديدي را از قبيل: کمه (خانه شاه)، کهمر: (کوه مهر)، کمين: (کمينگاه سلاطين) کليددک يا کليلک: (کليد گشودن فتح دروازه فارس)، سعادت آباد و سعادت شهر در حال حاضر شهرستان پاسارگاد را به خود اختصاص داده است.

بقاع متبرکه:

- امام زاده حسين(ع): در شهر سعادت شهر و در گلزار شهداي شهر واقع شده و از نوادگان امام سجاد (ع) ميباشد.
- امام زاده عقيل: بنا به قولي برادر شاه چراغ و فرزند موسي بن جعفر (ع) بوده که در مسير جاده شيراز-اصفهان در نزديکي روستاي ابوالمهدي در کنار رود بلاغي واقع شده است.
- امام زاده شاه مردانک اين بقعه متبUرکUه نيUUز در مسيUر جUاده شيUراز-اصفهان در دامنه کوههاي جنوبي سعادت شهر واقع شده و زيارت گاه بسياري از اهالي روستاهاي بخش است.
- امام زاده سلطان سيد حميد: مدفن اين امام زاده بزرگوار در دهستان سرپنيران در روستاي نعيم آباد است.

آثار باستاني منطقه:

سعادت شهر از گذشته حلقه اتصال در پايتخت هخامنش پاسارگاد و تخت جمشيد بوده است. بررسي هاي اخير نشان مي دهد که آثار فراواني از دوره هاي مختلف فرهنگي در آن يافت شده است و از آنجا که راه ارتباطي بين پاسارگاد و تخت جمشيد در گذشته تنگه بلاغي وتنگه سعادت شهر بوده، آن را کليد کوچک فتح دروازه فارس ناميده اند.در اين منطقه تپه هاي باستاني فراواني موجود است که هنوز مورد حفاري واقع نشده است ولي به لحاظ مسائل باستان شناسي مورد شناسايي قرار گرفته و شماره گذاري گرديده اند.سفالهاي شکسته و سنگهاي تراشيده شده حکايت از قدرت طولاني و رونق اقتصادي آنها در عصر حياتشان دارد، نظر تپه هاي قصرالدشت، رحمت آباد، وکيل آباد، فيروزآباد، عليرسيده و ... از ساختمانها و ساير ابنيه تاريخي منطقه مي توان به کاروان سراي عباسي واقع در روستاي قوام آباد، دماغه دختر بر واقع در تنگه بلاغي (متعلق به دوران هخامنش) قصر دختر، پل سنگي سيوند، کتيبه پهلوي تنگ خشک و کاروانسراي قوام آباد را نام برد.

10-شهرستان زرین دشت:

پیشینه تاریخی، فرهنگی شهرستان

با اکتشافاتی که در برخی از مناطق شهرستان زرین دشت صورت گرفت آثاری بدست آمد که حکایت از بازگشت قدمت این منطقه به دوران سامانیان دارد , اکنون این آثار بدست آمده در موزه پارس (زندیه) شیراز نگهداری می شود . زبان اکثر مردم شهرستان فارسی است و تنها در چند روستای این شهرستان مردم به زبان ترکی تکلم می نمایند . در شهر دبیران نیز بیش از نیمی از مردم عرب زبان می باشند . مردم شهرستان زرین دشت از قدیم الایام به سنت حسنه مهمان نوازی اشتهار داشته و خونگرمی مردم جنوب در رفتار و آداب و رسوم مردم این شهرستان تبلور یافته است : از آثار تاریخی این شهرستان می توان به : 1- تل سفیدک , 2- میل نقاره خانه ,3- برکه سفید 4- قلعه مزایجان اشاره نمود . این شهرستان از نظر فرهنگی در قبل از انقلاب وضعیت بسیار مطلوبی داشته و یکی از وقایع مهم فرهنگی که مردم شهرستان همیشه از آن بعنوان یک افتخار یاد می کنند، شرکت در انجمن انصار به همراهی حضرت آیت ا... مرحوم سید عبدالحسین لاری در انقلاب مشروطیت می باشد.از محورهای توسعه فرهنگی شهرستان می توان به تاسیس و راه اندازی مراکز آموزش عالی نظیر دانشگاه آزاد اسلامی، پیام نور، دانشکده فنی و ... اشاره نمود.

وضعیت جمعیتی جغرافیایی شهرستان

شهرستان زرین دشت در جنوب شرقی استان فارس واقع گردیده و از جهات اربعه با شهرستانهای لار , جهرم , فسا و داراب هم مرز می باشد و با مرکز استان بالغ بر 300 کیلومتر فاصله دارد . از نظر اقلیمی نیز در منطقه گرم و خشک و کم بارش قرار داشته بطوریکه میانگین بارش در این شهرستان حدود 200 میلی متر در سال می باشد .

11- شهرستان سپیدان:

پیشینه تاریخی (زبان، فرهنگ و آداب، رسوم، قومیتها، آثار تاریخی)

شهرستان اردکان مرکز شهرستان سپیدان از شهرهای قدیم و کهن استان می باشد و آخرین منزل و توقفگاه اسکندر مقدونی در حمله به تخت جمشید بوده است. در تاریخ عالم آرای عباسی آمده است که اردکان در زمان شاه تهماسب صفوی وجود داشته است و شهری آباد بوده است. در کتاب ریاض الصیاحه حاج زین العابدین شیروانی اظهار شده که ارکان شهری کوچک و هوایش بسیار سرد و دارای آب نیکویی است. آثاری از تمدن 350 سال پیش از میلاد در جنوب غربی سپیدان دیده شده است. آثار تاریخی موجود در شهرستان بقعه سید نورالدین علوی در شهر اردکان (وفات 456 هU.ق) ، تل ملیان در روستای ملیان بخش بیضا? مربوط به تمدن ایلامی، تل بیضا? ، تل زری، تل اسفیان.

زبان :

از نظر زبان در سطح شهرستان مردم به زبان ها و لهجه های مختلفی تکلم می کنند. که عمده ترین آنها عبارتند از لهجه مخصوص اردکانی که مخصوص مردم اردکان و روستاهای بهرغان، ابنو، دالین و خلار بوده و با آن تکلم شده و تقریباً در کشور منحصر به فرد می باشد زبان لری که در روستاهای بخش مرکزی، بیضا?،همایجان، مردم با آن صحبت می کنند.زبان فارسی که در روستاهای بخش بیضا?، رایج است. علاوه بر این زبان ترکی نیز در بین تعداد کمی از مردم که عمدتاً عشایر بوده و در بعضی از روستاهای شهرستان ساکن شده اند وجود دارد.

آداب و رسوم:

مردم شهرستان بیشتر دارای آداب و رسوم سنتی خاص فرهنگ ایران اسلامی می باشد. پایبندی به مسائل مذهبی ، اعتقاد به روزهای مذهبی مانند عاشورا ، تاسوعا، ایام شهادت و ولادت ائمه و پیامبر نیز در حد بالایی بوده و اعتقاد خاصی به اين ایام دارد. برپایی مراسم عزاداری دهه اول محرم، شبهای قدر، سالروز رحلت پیامبر اسلام از دیگر آداب و رسوم شهرستان بوده و جایگاه والایی در بین مردم دارد.در سطح شهرستان سپیدان سه قوم عمده اردکانی، لر، بیضاوی وجود دارد و از اقوام ترک و کرد تعداد محدودی نیز وجود دارد.در مجموع شهرستان دارای فرهنگ مذهبی بالا بوده و اعتقادات مردم نیز پیرامون مسائل مذهبی خیلی خوب و درجه بالائی بوده و میزان پایبندی خوب است. شرکت گسترده در مراسم مذهبی ، در مراسم روضه خوانی ، مراسم ختم ، عدم انجام بعضی مراسم شادی و سرور در روزهای وفات و شهادت امامان و پیامبر و ماههای محرم ، صفر نیز از دیگر خصوصیات فرهنگی ومذهبی مردم شهرستان می باشد..

موقعیت جغرافیائی و اقلیمی شهرستان

شهرستان سپیدان به مرکزیت شهر اردکان با وسعت 14/2859 کیلومتر مربع در شمال غربی استان فارس قرار دارد و 1/2 مساحت استان را به خود اختصاص داده است. این شهرستان از شمال به شهرستان اقلید، از غرب استان کهکیلویه و بویر احمد از جنوب به شیراز و ممسنی و از شرق به شهرستان مرودشت محدود می باشد. بر اساس آخرین تقسیمات کشوری شهرستان دارای سه بخش مرکزی، همایجان، بیضا? و دو نقطه شهری به نام اردکان و بیضا? ، 8 دهستان و 210 روستا و مکان می باشد. از نظر آب و هوایی دارای آب و هوای سرد کوهستانی با تابستانهای معتدل و خنک و در زمستانهای سرد و یخبندان می باشد.از نقاط پر بارش استان فارس بوده که میزان بارش در بعضی سالها به 1400 میلیمتر می رسد و بیشتر بارش آن بصورت برف می باشد و میزان متوسط بارندگی سالیانه آن 700 میلیمتر است . در منطقه بیضا? و همایجان بیشتر زمینها جلگه ای و حاصلخیز و در بخش مرکزی اراضی کوهستانی و ناهموار است.

12- شهرستان فراشبند:

پيشينه تاريخي (زبان، فرهنگ و آداب و رسوم، قوميتها،‌ آثار تاريخي:

فراشبند داراي قدمت 1600 ساله است که البته آثار تاريخي بجاي مانده در آن گوياي اين واقعيت است کمبود منابع و مدارک تاريخي باعث شده که از نظر تاريخي عليرغم قدمت فراوان کمتر مورد توجه قرار گيرد مردم فراشبند همواره بر اين عقيده بوده‌اند که شهر مزبور در زمان حکومت بهرام گور بوجود آمده و مربوط به دوران ساسانيان است و آثار تاريخي گواه اين واقعيت است. .

زبان:

زبان بومي مردم فراشبند آميخته‌اي از زبانهاي فارسي کهن و لري (بختياري- لکي) ممسني و کهگيلويه‌اي است که به مرور زمان برخي از اصطلاحات و لغات ترکي قشقايي نيز در آن وارد شده است علاوه بر اين زبان ترکي نيز در ميان عشاير منطقه وجود دارد که پس از زبان فارسي در مرتبه دوم قرار دارد.

فرهنگ و آداب و رسوم

از آنجايي که مردم فراشبند و روستاهاي تابعه همگي مسلمان و داراي مذهب شيعه اثني عشري مي‌باشند نفوذ اسلام در منطقه به صدر اسلام بر مي‌گردد به همين جهت براي اعياد فطر و قربان- غدير- ميلاد ائمه اهميت ويژه‌اي قائل بوده و در مراسم ويژه‌اي که بر پا مي‌شود شرکت مي‌کنند. همچنين به عيد باستاني نوروز نيز توجهي خاصي داشته و مراسم ازدواج نيز طبق رسوم خاص محلي انجام مي‌شود مردم در مراسم سوگواري ائمه بويژه ماه محرم شرکت کرده و در ماه مبارک رمضان مراسم ختم قرآن در تکايا و مساجد بر پا مي‌کنند برخي زبانهاي محلي نيز در ميان مردم منطقه رايج و ضرب‌المثلهاي خاص محلي نيز وجود دارد.

قوميتها

جمعيت فراشبند ترکيبي از طوايف مختلف لر، ترک و تاجيک است قريب به 25000 نفر از عشاير کوچ‌رو ايل قشقايي هر ساله بمدت 7 الي 8 ماه در مراتع فراشبند سکونت دارند ايل قشقاي شامل طوايفي است که عبارتند از طايفه عمله، طايفه شش بلوکي، طايفه فارسي مدان و طايفه آردکپان قتلو. علاوه بر عشاير مذکور طوايف مختلفي از قوم لر نظير نوبنجاني، قلعه سفيدي (نوشادي)، لر بختاري، سادات فهلياني، سارويي، دشتي وجود دارند که قسمت اعظم مردم منطقه را تشکيل مي‌دهد مابقي جمعيت شهرستان را تاجيک‌ها تشکيل مي‌دهند.

آثار تاريخي

آثار باستاني متعددي (با توجه به قدمت تاريخي) در منطقه وجود دارد که مهمترين آنها عبارتند از 1-چار طاق تل جنگي مربوط به دوره ساساني 2- حمام فراشبند 3-چهار طاق نقاره خانه 4-چهار طاق رهني 5-چهار طاق گنبد 6-آسياب‌بادي 7-قلات زرگران مربوط به دوران افشاريان

موقعيت جغرافيايي و اقليمي

شهرستان فراشبند واقع در استان فارس در 172 کيلومتري غرب شيراز قرار دارد مرزهاي جغرافيايي آن به ترتيب از شمال به کوهمره سرخي و بخش جره شهرستان کازرون (به کسر جيم ورا) از مشرق به شهرستان فيروزآباد خنج و استان بوشهر محدود مي‌شود. شهرستان فراشبند بر روي طول جغرافيايي 52 درجه و 5 دقيقه و عرض جغرافيايي 28 درجه و 52 دقيقه قرار گرفته و ارتفاع آن از سطح دريا 750 متر و مساحت تقربي آن برابر 59455 هکتار است. آب و هواي شهرستان بياباني و گرم و خشک و با توجه به قرار گرفتن در اقليم گرم و خشک مناطق جنوبي ايران متوسط سالانه دما در آن بيش از 25 درجه سانتي‌گراد، ميزان بارندگي در حدود 250 الي 300 ميلي‌متر در سال و رطوبت نسبي دما به دليل کمي بارندگي و شدت تبخير قابل ملاحظه است. سفره‌هاي آب زيرزميني، بسيار ضعيف و شهرستان با کاهش شديد آبهاي کشاورزي و شرب مواجه است.

13- شهرستان فیروزآباد:

شهرستان فیروزآباد به مرکزیت شهر فیروزآباد با وسعت 3542 کیلومتر مربع 8/2 درصد کل مساحت استان فارس را به خود اختصاص داده است، این شهرستان از شمال به شهرستانهای شیراز و کازرون از غرب به فراشبند و از جنوب به شهرستان قیروکارزین و از شرق به جهرم محدود می شود که بر اساس آخرین تقسیمات کشوری دارای دو نقطه شهری (فیروزآباد- میمند) و دو بخش مرکزی و میمند و پنج دهستان ( احمد آباد، جایدشت، خواجه ای، دادنجان، پرزیتون) و دارای 271 آبادی دارای سکنه و خالی از سکنه می باشد.فیروزآباد به گواهی تاریخ یکی از شهرهای مهم و باستانی اقلیم پارس بوده که در دوران امپراتوری هخامنشی تا غلبه اسکندر مقدونی از مناطق آباد و مهم بوده و بعد از تسلط اسکندر و جانشینان او به صورت مرکز مقاومت علیه حکمرانان یونانی درآمده و سالهای متمادی پناهگاه آزادمردان و میهن پرستان و عناصر استقلال طلبانی بوده که نمی خواستند از بیگانه اطاعت کنند. مردم این شهرستان همچون گذشته زمانی که شعار اسلام خواهی و استقلال طلبی مردم دیگر نقاط ایران زمین را شنیدند با حمایت خود از انقلاب اسلامی و نفرت از رژیم ستمشاهی اولین شهری بود که پایگاه ساواک در آن به تصرف درآوردند.در سالهای جنگ تحمیلی با حضور همه جانبه خود در جبهه های نبرد بیش از 500 شهید و 1500 جانباز تقدیم انقلاب اسلامی کردند. عشایر غیر ساکن حدود هشت ماه از سال را در این شهرستان در مناطق قشلاقی و ییلاقی سپری می کنند که دارای فرهنگ خاص خویش می باشند. وجود خاک مرغوب و شنهای حاصلخیز علیرغم کمبود آب شرب و زراعی محیطی مساعد ساخته که بیش از 35% از مردم به کارهای کشاورزی اشتغال دارند و این شهرستان یکی از قطبهای مهم کشاورزی به شمار می رود و در کنار کشاورزی و دامداری که شغل اصلی عشایر می باشد و از منابع ارتزاق آنها می باشد نیز رواج دارد و تقریباً 20% جمعیت را به خود مشغول کرده است.

14- شهرستان فسا:

پیشینه تاریخی (زبان، فرهنگ و آداب و رسوم، قومیت ها، آثار و ابنیه و اماکن تاریخی)

شهرستان فسا در جنوب ایران و از شهرستانهای شرقی فارس می باشد. در سنگ نوشته های کشف شده در تخت جمشید نام فسا همراه با چند نام از مناطق دیگر فارس در دوران هخامنشیان آمده است. در این کتیبه ها از فسا به پشی یاد شده و در عهد ساسانیان به پرشیا و بعد به پسا تبدیل شده که در دوره اسلامی همانطوری که پارس به فارس تبدیل شده پسا هم به فسا تبدیل گردید.

زبان:

زبان مردم شهرستان فارسی می باشد که به تدریج لهجه محلی آن صاف شده و به صورت فارسی سلیس صحبت می کنند البته در روستاها برخی از کلمات و اصطلاحات به صورت پارسی یا پهلوی قدیم تلفظ می شود و تعدادی از اهالی که در دهستان قره باغ از بخش ششده و قره باغ ساکنند علاوه بر فارسی به ترکی نیز تلفظ می کنند.تعدادی از عشایر عرب نیز در جنوب شهر فسا در دهستان جنگل از بخش مرکزی چند روستا در بخش های نوبندگان و شیبکوه سکونت دارند که علاوه بر فارسی به عربی محلی صحبت می کنند. فرهنگ مردم شهرستان متأثر از فرهنگی اسلامی و ملی می باشد و به آداب و رسوم و سنن مذهبی پایبند می باشد و به لحاظ بینش فرهنگی از شهرستانهای همجوار بر جسته تر هستند چنانچه درصد تحصیل کرده ها در مقاطع عالی و حضور آنان در مجامع علمی و فرهنگی محلی، استانی و کشور مؤید این نظر می باشد.

وضعیت جمعیتی جغرافیایی و سیاسی فرهنگی شهرستان:

جمعیت شهرستان فسا به لحاظ تراکم جمعیتی با داشتن 220.000 نفر جمعیت که در 4 شهر و 4 بخش استقرار یافته اند جز?ِ پرجمعیت ترین شهرستانهای استان فارس می باشد که بافت و ترکیب جمعیتی تشکیل دهنده آن نیز در بسیاری از فاکتورهای اقتصادی، فرهنگی، امنیتی و ... تاثیرگذار بوده است زیرا به طور عمده 5 نوع بافت جمعیتی در شهرستان وجود دارد که عبارت است از:
1- بومی شهری 2- روستایی 3- عشایر ترک 4- عشایر عرب 5- مهاجران که اینها خود بر دو قسمتند.
الف: مهاجران درون شهرستان: شامل عشایر ترک و عرب و روستاییان
ب- مهاجرانی که خارج از شهرستان وارد شده اند: شامل (دانشجویان، کارکنان ادارات، مشاغل آزاد، اتباع بیگانه)

جغرافیایی:

شهرستان فسا به لحاظ موقعیت جغرافیایی و استراتژیکی اهمیتی ویژه و حساس دارد چون علاوه بر اینکه شهرستان فسا مرکزیت استان فارس را داراست و در مسیر جاده های ترانزیتی استانهای شرقی ( کرمان و سیستان و بلوچستان و جنوب و جنوب شرقی هرمزگان) قرار دارد که همین موضوع پدیده های مثبت و منفی را برای شهرستان به بار آورده که از جمله نقاط منفی وفور مواد مخدر و کالای قاچاق و تردد قاچاقچیان و مجرمین به این شهرستان است.به لحاظ درونی این شهرستان با توجه به کوهستانی بودن منطقه و تعداد کوهها و راههای فرعی و همجواری آنها به روستاها و شهرستانهای همجوار موجب پدید آمدن محلی مناسب برای اختفا?ِ مجرمین تحت تعقیب از جمله سارقان مسلح و قاتلان بومی و غیر بومی شده است.
الف: ویژگیها و روحیه های خاص مردم در مسائل سیاسی، اجتماعی و مشارکت مردم در صحنه های انقلاب اسلامی:قابل ذکر است ویژگیهای اخلاقی و روحی مردم هر منطقه و قومی ذاتی نبوده بلکه عارضی و دارای علل و اسباب پیچیده ای است که در طی قرون با عملکرد وابستگی به هر قومی ایجاد می گردد و چنانچه ملتی از هوش و استعداد خود به نحو مطلوب بهره برداری نموده و این فطرت خدادادی را به نحو شایان پرورش دهد مردمی دانا و هوشیار و خداجو و سرزمینی سرسبز و پربار را شاهدند و اگر محیط نا مناسب گردد مضراب آن و اثرات نا مطلوب آن سالها دامن گیر اجتماع خواهد بود.اهالی شهرستان فسا مردمی با استعداد و باهوش بوده که در تمام ادوار با داشتن افرادی دانشمند در دستگاههای اداری و فرهنگی و اقتصادی و نظامی از فسا نقشی مهم در زمانه خود ایفا? می نموده اند و وجود همین فطرت خدادادیست که گفته اند فسایی هر راهی انتخاب نموده خواه مثبت، خواه منفی و هر موقعیتی پیدا نمود در آن موفق و سرآمد زمانه می گردد.همانطور که فسایی به دیار خود عشق می ورزد به وطن خود ایران عزیز نیز علاقه مند است و این مهم را در علاقه مندیشان به شغل نظامی چه در زمانهای قبل از انقلاب اسلامی و چه در بعد از انقلاب و حال نشان داده اند که جوانان انقلابی شهادت طلب فسا خالصانه و شجاعانه در جهت حفظ و حراست میهن اسلامی از گزند دشمنان، از هیچ تلاشی فروگذار نمی نمایند.

15- شهرستان قیروکارزین:

پیشینه تاریخی:

شهرستان قیروکارزین سابقه نسبتاً کهن دارد و مورخین و سیاحانی همچون ابن حوقل بغدادی، اصطخری، ابن بلخی، مستوفی و ... بدین شهرستان اشاراتی داشته اند و در فارسنامه ناصری این شهرستان مهد و خاستگاه دانشمندان و فرهیختگانی همچون شیخ ابوطاهر مجد الدین محمدبن یعقوب کارزینی معروف به فیروزآبادی صاحب قاموس شریف و ... قلمداد گردیده است.این شهرستان در 185 کیلومتری شهر شیراز مرکز استان فارس واقع گردیده است و با شهرستانهای فیروزآباد، جهرم، خنج و فراشبند هم مرز می باشد. این شهرستان با وسعتی قریب به 3400 کیلومتر مربع آب و هوایی گرم و نسبتاً ملایم دارد. ارتفاع آن از سطح دریا 750 متر و میانگین بارندگی 250 میلیمتر در سال می باشد.شهرستان قیروکارزین دارای دو بخش مرکزی و افرز، پنج دهستان و سه شهر بنامهای قیر، فتح آباد و افرز می باشد و بالغ بر هفتاد روستا و 55 آبادی دارد.این شهرستان علاوه بر مفاخر و دانشمندانی از ادوار گذشته و انبوه فارغ التحصیلان مقطع دبیرستان، در پایان هر سال تنها در بخش آموزش و پرورش بالغ بر 500 تحصیل کرده در مقطع کاردانی 700 نفر در مقطع کارشناسی و 20 نفر در مقطع کارشناسی ارشد و چندین نفر در مقطع دکترا می باشد. علاوه بر این انبوه شاعران نویسندگان و هنرمندان این شهرستان غیرقابل شمارش است. دفتر واحد دانشگاه آزاد اسلامی مرکز قیروکارزین نیز چند ماهی است مشغول فعالیت و پیگیریهای مربوطه می باشد و در آینده ای نزدیک این واحد دانشگاه آزاد به جذب دانشجویان رشته های مختلف اقدام خواهد نمود.قیروکارزین دارای بیش از 25 هزار هکتار اراضی مرغوب زراعی و 14 هزار هکتار باغات مرکبات و نخلیات است که میزان محصولات تولیدی در صفحات پیوست درج گردیده است لازم است یادآوری گردد که حدود 90% از باغات مورد نظر به روش مکانیزه آبیاری می شود. در این شهرستان حدود 4000 حلقه چاه محفور آبرفتی و آهکی وجود دارد که بوسیله موتورهای دیزل و الکتروپمپ از آنها استحصال آب می گردد. این شهرستان دارای تعدادی بیشمار عدوات کشاورزی از قبیل تراکتور و دنباله بندهای آن، کمباین، موتورهای دیزلی، پمپ های آب، سمپاش و .... می باشد.از نظر سازگاری آب و هوا و خاک این شهرستان جزو مناطق منحصر به فرد کشاورزی و باغداری در سطح جهان می باشد و در تولید مرکبات با قریب 400 هزار تن تولید سالانه مقام اول را در استان داراست.این شهرستان دارای 600 هزار راس دام سبک، 6000 راس دام سنگین، 400 کلنی زنبور عسل و مقدار متنابعی تولیدات دامی می باشد. این شهرستان از نظر منابع طبیعی و پدیده های زیست محیطی یکی از شهرستانهای غنی استان می باشد.شهرستان قیروکارزین از نظر صنایع دستی همچون قالی بافی، گلیم بافی، جاجیم بافی و ... دارای ظرفیتهای بسیار بالایی است ولیکن از نظر صنایع جدید بهره چندانی جز کارگاههای محلی، ایستگاه، سیلندر پرکنی گاز و ... ندارد ولیکن سهم صنایع دستی در تولید ناخالص شهرستان چشمگیر است مع الوصف مبحث کارخانجات ذرت خشک کنی، بسته بندی و صنایع تبدیلی در آستانه تحولی جدید است ضمن اینکه شهرستان از نظر رشد و توسعه دامپروری بصورت مکانیزه نیز در آستانه پیشرفتی قابل ذکر می باشد.

16-شهرستان کازرون:

پيشينه تاريخي (زبان، فرهنگ، و آداب و رسوم، قوميتها، آثارتاريخي)

کازرون يکي از شهرهاي قديمي ايران به شمار مي رود که قدمت آن بر اساس نوشته هاي محققين به دوران ساسانيان بر مي گردد چنانچه حمداله مستوفي صاحب کتاب قرهه القلوب گويد:بهرام گوران را (کازرون) شهري گردانيد و پسرش قباد آن عمارت افزود و شهري معظم شد. علامه دهخدا در لغت نامه خويش چنين مي نويسد: کازرون شهري است در فارس در سمت غربي شيراز گويند بناي آن را اول طهمورث نهاد و پس از آن خراب شد زبان مردم کازرون، زبان فارسي همراه با لهجه محلي بوده و ترکي که خاص عشاير قشقايي و عربي محلي که خاص دو روستا در بخش جره و بالاده است.مذهب مردم شهرستان شعيه اثني عشري مي باشد، مردمي شجاع و سخت کوش و ميهمان نواز و بافرهنگ و پايبند به اصول و ارزشهاي اسلامي هستند.مردم شهرستان عمدتاً نوع دوست و اجتماعي هستند و با توجه به اينکه شهرستان از قوميتهاي مختلف شکل گرفته است آداب و معاشرت مخصوص به خود دارند در مراسم يکديگر شرکت مي نمايند و در مجموع در معاشرتها دستورات اسلامي از جمله صله رحم رعايت مي کنند.

آثار تاريخي:
1. شهر باستاني بيشاپور
2. نقوش برجسته حجاري شده در دامنه کوه مجاور رودخانه تنگ چوگان مربوط به دوره ساسانيان
3. مقبره شيخ امين الدين عارف در کازرون
4. مقبره شيخ ابو اسحاق عارف در کازرون
5. مقبره علامه جلال الدين محمد دواني از فلاسفه بزرگ ايران واقع در روستاي دوان کازرون
6. آثار تاريخي چهار طاق که اضلاع آن 14 متر مي باشد واقع در حد شرقي بالاده مشرف به رودخانه جره مي باشد و در تاريخ ديماه 1317 بنام آتشکده جره در فهرست آثار باستاني ايران به ثبت رسيده است.
7. کاروانسراي روستاي کمارج از توابع بخش خشت و کمارج
8. کاروانسراي شهر کنارتخته از توابع بخش خشت و کمارج کازرون
9. کاروانسراي در مسير جاده قديم کتل پيرزن در بخش کوهمره
10. نقش برجسته حجاري شده در دامنه کوه مجاري درياچه پريشان
11. نقش برجسته تنگ قنديل مربوط به دوره ساسانيان
12. غار و مجسمه بزرگ شاپور واقع در تنگ چوگان

موقعيت جغرافيايي و اقليمي

شهرستان کازرون واقع در غرب استان فارس به مساحت 4060 کيلومتر و در امتداد 51 درجه و 53 دقيقه از نصف النهار شرقي نسبت به رودخانه به رصدخانه گرينويچ و 29 درجه و 35 دقيقه عرض شمالي نسبت به خط استوا قرار گرفته و از مشرق و شمال شرق به شيراز، جنوب شرقي به شهرستان فيروزآباد، غرب و شمال غربي به نورآباد ممسني و جنوب و جنوب غربي به شهرستان برازجان منتهي مي شود شهرستان کازرون منطقه اي است کوهستاني، وجود ارتفاعات متعدد که تقريباً همگي از سلسله جبال زاگرس از شمال غربي به سمت جنوب شرق امتداد يافته اند تأثير بسزايي در پراکندگي و شکل گيري جمعيتي دارد، تقريباً 60% از سطح شهرستان بوسيله ارتفاعات مختلف محصور شده است، استقرار اين منطقه در حدفاصل شهرستان شيراز و استان بوشهر موجب گرديده تا از گذشته دور محل عبور مسافر و تبادل کالاي ميان دو استان فارس و بوشهر باشد، از اين جهت از موقعيت حساس برخوردار است.ميزان بارندگي: بر اساس آمار ايستگاه هواشناسي استان بارندگي در منطقه بيشتر مربوط به ماههاي آذر، دي و بهمن مي باشد، ميزان متوسط بارندگي سالانه برابر با 450 ميليمتر مي باشد.آب و هوا: آب و هواي اين شهر در زمستان معتدل و تابستان گرم است طبق آمار حداکثر متوسط دماي ماکزيمم برابر 7/43 سانتيگراد در تيرماه و حداقل متوسط برابر 5 و 3 درجه سانتيگراد در دي ماه مي باشد.

17-شهرستان لار:

شهرستان لار 20933 کیلومتر مربع وسعت دارد و از این نظر با اختصاص 9/16 درصد از کل مساحت استان، بیشترین مساحت استان را در بر گرفته است. این شهرستان از شمال به داراب و جهرم، از غرب به فیروزآباد، از جنوب به لامرد و استان هرمزگان و از شرق به استان هرمزگان محدود است. جمعیت لار 250666 نفر و شهرهای آن به جز لار به عنوان مرکز، گراش، اوز، خُنج، بنارویه، بیرم و جویم است. این شهرستان دارای شش بخش و 721 آبادی است. در مورد نام لار در متون تاریخی آمده است که این شهر ابتدا «لاد» نامیده می شد و لاد نام یکی از پسران پادشاه قدیم پارس بود که این شهر را در ناحیه ی گرمسیری جنوب پارس ساخت. این شهر در دوره صفویه به دلیل واقع بودن در مسیر راه تجارتی به بندرعباس از اهمیت ویژه ای برخوردار بود. برخی مراکز دیدنی: پیر سرخ، امامزاده میرحمزه، امامزاده میرعلی بن حسین، مسجد جامع لار، بنای مشهور به قبر مادر نادرشاه، قلعه اژدها پیکر، قلعه گراش، قلعه پرویزه، آب انبار دهان شیر، پل عباسی، بازار قیصریه، باغ نشاط و حمام آن و ...

18-شهرستان لامرد:

این شهرستان با 6008 کیلومتر مربع وسعت، حدود 8/4 درصد از کل مساحت استان را به خود اختصاص داده است. این شهرستان از شمال به لامرد، از غرب به بوشهر و فیروزآباد، از جنوب به بوشهر و هرمزگان و از شرق به استان هرمزگان محدود می شود. جمعیت این شهرستان 119021 نفر و شهرهای آن علاوه بر لامرد به عنوان مرکز، مهر، اشکنان، اهل و علا? مرودشت است. این شهرستان دارای پنج بخش و 302 آبادی است. برخی مراکز دیدنی: حمام اشکنان، حمام وراوی، قبرستان تاریخی فال بازمانده ی کاخ هخامنشی، استودان های خوزی، مسجد اشکنان

19-شهرستان مرودشت:

پیشینه تاریخی:

مرودشت را می توان گفت سابقه ای به عمر تاریخ دارد زیرا در وجه تسمیه این شهر که در نزدیکی خرابه های شهر استخر بنا شده عنوان گردیده که مرو نام یکی از محلات شهر استخر بوده است.و شهر مرودشت فعلی از سال 1314 همزمان با احداث کارخانه قند شکل گیری آن آغاز گردیده و در سال 70 به بزرگترین شهر بعد از مرکز استان مبدل شده است.زبان مردم این شهرستان فارس است.از آثار تاریخی مهم این شهرستان به تخت جمشید، نقش رستم، ویرانه های شهر استخر، تخت طاووس، پل خان و ... می توان اشاره کرد.

موقعیت جغرافیایی و اقلیمی:

شهرستان مرودشت از شهرستانهای شمالی استان فارس و به فاصله 45 کیلومتری از مرکز استان قرار دارد.مساحت آن 3687 کیلومتر مربع و از شرق محدود است به شهرستان ارسنجان از شمال به شهرستان پاسارگاد و از شمال غرب به شهرستان خرم بید و اقلید و از جنوب غربی به شهرستان سپیدان و از جنوب به شهرستان شیراز محدود است، ارتفاع آن از سطح دریا 1620 متر می باشد.

20-شهرستان مهر:

پیشینه تاریخی (زبان، فرهنگ و آداب و رسوم، قومیتها، آثار تاریخی)

از آنجایی که فارس در دوره هخامنشیان از اهمیت ویژه ای برخوردار و پادگان ها و کاخ های هخامنشیان در نقاط مختلف استان پراکنده بودند این منطقه نیز به دلیل موقعیت استراتژیک خصوصاً نزدیکی به خلیج فارس و بندر سیراف از اهمیت و جایگاه ویژه ای برخوردار یوده است. امروزه بازمانده های یکی از کاخهای هخامنشیان در روستای شلدان شهرستان مهر موجود می باشد این اثر از لحاظ معماری و نقش و نگارهایی که در دل آن کنده شده است شباهت بسیار نزدیکی به معماری تخت جمشید دارد. ستونها و سرستونهای این کاخ از نظر حجم و شکل عیناً سرستونهای تخت جمشید می باشد و گل لوتوس که از مشخصه های معماری تخت جمشید است در این اثر نیز وجود دارد وجو این اثر مهم تاریخی و آثار دیگری که معروف به خانه گبری می باشد و استودانهای دهستان خوزی و دیگر آثار مربوط به ایران باستان در این شهرستان حکایت از آبادانی و رونق زیاد آن در 2500 سال پیش دارد.این منطقه نیز چون سایر نقاط کشور در طول تاریخ فراز و نشیبهایی داشته است. در مقاطعی از تاریخ بطرف آبادانی و رونق پیش رفته و گاهی نیز از رونق افتاده است. وجود معماری دوره اسلامی چون مسجد جامع فال و دیگر مساجد و امامزاده ها و سنگ قبرهای برجای مانده از دوره اسلام و نوشته های جهانگردانی چون شاردن در دوره صفویه در ارتباط با رونق و آبادانی این منطقه و مهاجرت سادات محارم در دوره صفویه از مکه و مدینه به مرکز شهرستان مهر نشان از رونق و پویایی این شهرستان در طول تاریخ می باشد. مردم شهرستان مهر در طول تاریخ همواره مدافع اسلام آزادی و استقلال مملکت بوده اند چنانچه در زمان مشروطه با ساماندهی و اعزام قشون به یاری سید عبدالحسین لاری شتافته اند. فال اسیر شیرازی نیز نقش ارزنده ای در نهضت تنباکو داشته است و در جریان ملی شدن صنعت نفت و مبارزه با استعمار انگلیس در جنوب بنا به گفته کاوه بیات مردم منطقه مهر و گله دار نقش به سزایی داشته اند.

آثار تاریخی:

قبرستان تاریخی فال:

در این قبرستان سنگ نوشته های بسیار قدیمی و زیبا به شکل صندوق و تابوت مربوط به قرون هشتم تا یازدهم هجری و گنجینه ای از خطوط کوفی، تزئینی، ثلث با کتابخانه استادانه موجود است.

از دیگر آثار تاریخی می توان به خانE گبری در شمال مهر، چاه دربی واقع در شهر، روستای قلعه سید، امامزاده محمد در تنگ خوزی، قبرستان قدیمی خوزی که سنگ قبرهایی مربوط به 700 سال قبل در آن وجود دارد، قلعه شلدان، قبرستان قدیمی زیغان، قناتهای واقع در تنگ مهر، فاریاب، خوزی، صادره، جایشورشول و زیغان نام برد که مربوط به دوره ساسانیان می باشد. برجهای نگهبانی واقع در شهر مهر وروستاهای صادره و فاریاب، قبرستان شاه محمد واقع در سرگاه، قلعه میر اسماعیل فال و غارهای کله کله و استودانهای خوزی و سنگ چله گاه و حمام شهر وراوی و قلعه تاریخی و آسیاب های قدیمی و تخت پرس اشاره کرد.

شغل:

شغل مردم شهرستان در گذشته کشاورزی همچون کشت جو، گندم، عدسی، ذرت، سیب زمینی، لوبیا، خیار، هندوانه، گوجه، بادمجان و انواع سبزیجات بوده است.تعدادی از مردم نیز به دامپروری می پرداختند و به دلیل همجواری با کشورهای حاشیه خلیج فارس عده ای نیز به کار تجارت از طریق دریا مشغول بودند.

موقعیت جغرافیایی و اقلیمی:

شهرستان مهر با مساحت 2354 کیلومتر مربع بین مدارهای 52 درجه و 45 دقیقه عرض شمالی و 27 درجه و 42 دقیقه عرض جنوبی از نصف النهار گرینویچ قرار گرفته است و در منتهی الیه جنوبی استان فارس در فاصله 500 کیلومتر از مرکز استان واقع گردیده است. از غرب به شهرستان جم و ریز در استان بوشهر، از شمال و شرق به شهرستان لامرد و از جنوب به منطقه ویژه اقتصادی پارس جنوبی منتهی می شود. از لحاظ تقسیمات کشوری این شهرستان دارای چهار بخش و هشت دهستان، 3 شهر و 123 روستا می باشد. از لحاظ زمین شناسی و توپوگرافی این شهرستان بر روی یک دشت ساختمانی واقع شده که مشال و جنوب آن را 2 رشته کوه موازی احاطه کرده است، ارتفاع این کوههای نسبتاً بریده و فرسايش یافته، زیاد نیست و از مارن های آهکی، گچی و نمکی و ماسه ای با شیب 50 تا 70 درصد تشکیل شده است و آب و هوای منطقه بیابانی و گرم و خشک است که قسمتهای وسیعی از خاک ایران از جمله جنوب فارس را شامل می شود. متوسط درجه حرارت بدست آمده با در نظر گرفتن موقعیت ارتفاعی و مختصات جغرافیایی حداکثر 50 درجه و حداقل تا صفر درجه سانتی گراد متغیر بوده است. متوسط رطوبت 42 درصد است که از اواخر خرداد به مدت 45 تا 60 روز تا سطح 90 درصد در نوسان می باشد. میزان بارندگی طبق آمار 10 ساله 298 میلی متر برآورد شده که از سالی به سال دیگر متغير است و شدت اين تغییر نیز، زیاد می باشد. سرعت وزش باد در منطقه بین 5 تا 7 کیلومتر در ساعت به مدت 75 روز از سمت جنوب به سمت شمال شرقی است که از جملE آن می توان به بادهای موسمی اشاره کرد.

آبهای سطحی و زیرزمینی:

عمدE آبهای شهرستان مهر مربوط به دو رودخانه شور مهران و دارالمیزان می باشد، این دو رودخانه دائمی نبوده و در قسمت اعظم سال خشک هستند و در مدت کوتاهی از سال به صورت سیلابی جريان دارند. این دو رودخانه با عبور از تشکیلات گچی و نمکی کیفیت آنها به شدت تنزل می یابد و شور می شوند و برای کشاورزی مناسب نمی باشند. آبهای زیر زمینی بویژه چاهها و قناتها سهم عمده ای در تأمین آب برای بخشهای مختلف کشاورزی بر عهده دارند. رودخانه شور مهران از کوههای بالای گله دار در غرب شهرک امام سرچشمه گرفته و با جهت غربی شرقی پس از عبور از شهرستان مهر وارد شهرستان لامرد شده و پس از عبور از شهرستان بستک در استان هرمزگان در نزدیکی بندر خمیر به خلیج فارس می ریزد. رودخانه دارالمیزان نیز پس از ورود به شهرستان فیروزآباد در دهستان دژگاه به رودخانه مند وارد و از این طریق در حدفاصل بندر گنگان و بوشهر به خلیج فارس می ریزد.

21-شهرستان نی ریز:

پیشينه تاريخي : ( زبان، فرهنگ و آداب و رسوم، قوميتها، آثار تاريخي)

زبان فارسي زبان اصلي مردم اين شهرستان است اما در روستاها و مناطق مختلف شهرستان با گويشهاي محلي مخصوص به خود تکلم مي شود؛ علاوه بر آن زبان عربي در بين طوايف عرب منطقه ريزاب روستاي تل مهتابي و چاه سرخ و محمودآباد و قسمتي از تنگ حنا( شهرک مهدوي) متداول است. زبان ترکي نيز در حاجي آباد و بسترم و تم شولي و تنگ حنا و قسمتهايي از بخش مرکزي و آباده طشک رايج است. شهر ني ريز يکي از قديمي ترين و کهن ترين شهرهاي فارس مي باشد به طوري که سابقه آن به زمان هخامنشيان و ماقبل از آن مي رسد وجود صنعت چاقوسازي که برگرفته از صنعت نيزه سازي و اسلحه سازي(طبق گفته محققان وجه تسميه ني ريز برگرفته از لغت نيزه به اضافه ريز (نيزه+ ريز) مي باشد، و وجود محله اي به نام سهادخانه يا تيزگرخانه که کارگاه اسلحه سازي و نيزه سازي در زمان هخامنشيان و ساسانيان مي باشد مؤيد اين مطلب است؛ اين شهرستان جز? اولين شهرهاي استان مي باشد که پذيراي دين مبين اسلام گرديد و وجود مسجد جامع کبير ني ريز که در سالهاي نخستين بعد از اسلام بنا گرديده حاکي از دين مداري و گرايش گسترده و عميق مردم به دين و مسائل مربوط به آن است مهمترين آثار تاريخي آن عبارتند از: 1) مسجد جامع کبير ، 2 ) قلعه Spr 3) قلعه سوخک 4) عمارت آقارضاخاني در قطرويه (ارگ قطرويه) 5) سنگ نوشته هاي کوه قاسم آباد تنگ حنا 6) برکه هاي احمد شاه 7) منزل هوشنگ خان فاتح 8)منزل محمد جاويد 9)قلات خواجه احمد انصاري 10)آرامگاه ميرزا احمد ني ريزي خطاط و قرآن نويس معروف.

مهمترين طوايف و قوميتهاي شهرستان عبارتند از:
1-طايف غني(عرب)
2-طايقه چهارراهي
3-طايقه قرايي
4-طايقه لشني
5-طايقه آربز
6-طايقه شاهسون
7-شکروئيها
8-لاي گردوئيها
9-طايقه مزيدي مرادي

موقعیت جغرافیایی و اقلیمی:

الف) جغرافيايي: اين شهرستان با وسعت 10539 کيلومتر مربع از نظر موقعيت رياضي در نيمه جنوبي کشور بين عرض جغرافيايي ( 45 و 28) 28 درجه و 45 دقيقه تا 29 درجه 55 دقيقه (45 و 29 ) نسبت به خط استوا و از نظر طول جغرافيايي بين نصف النهارهاي (23 و 53) تا ( 8 و 55 ) شرقي نسبت به نصف النهار گرينويچ واقع گرديده است.از نظر موقعيت نسبي همجواري با استانهاي يزد، کرمان، هرمزگان و پنچ شهرستان استان (بوانات، ارسنجان، شيراز، استهبان، داراب) از مزيتها و توانمنديهاي منحصر به فرد اين شهرستان محسوب مي گردد.
ب) اقليمي: بر اساس طبقه بندي اقاليم( فائو) اين شهرستان در ناحيه آب و هوايي مشهور به ايراني توراني قرار دارد به طور کلي و به عبارتي ساده تر در ناحيه خشک و نيمه خشک و نيمه استپ واقع شده ميانگين بارندگي براي يک دوره 35 ساله (از سال 1345 الي 1380 ) حدود 200 ميليمتر بوده است.

اين استان از شمال با استان اصفهان و يزد، از مغرب با استان?هاي کهگيلويه و بويراحمد و بوشهر، از جنوب با استان هرمزگان و از شرق با استان کرمان همسايه است.

مساحت اين استان در حدود 133 هزار کيلومتر مربع است.

در استان‌ فارس‌ سه‌ ناحیه‌ مشخص‌ آب‌ و هوایی‌ وجود دارد. اول‌، ناحیه‌ کوهستانی‌ شمال‌ و شمال‌غرب‌ که‌ زمستان‌های‌ سرد معتدل‌ و پوشش‌ گیاهی‌ مناسبی‌ دارد. دوم‌ ناحیه‌ مرکزی‌ که‌ در زمستان‌ها آب‌ و هوای‌نسبتاً معتدل‌ توأم‌ با بارندگی‌ و در تابستان‌ها هوایی‌ گرم‌ و خشک‌ دارد. سوم‌ ناحیه‌ جنوب‌ و جنوب‌ شرقی‌ که‌ به‌علت‌ کاهش‌ ارتفاع‌ و عرض‌ جغرافیایی‌ و نحوه‌ استقرار کوهها میزان‌ بارندگی‌ آن‌ در فصل‌ زمستان‌ نسبت‌ به‌ دو فصل‌ بهار و پائیز کمتر است‌ و هوای‌ آن‌ نیز در زمستان‌ها معتدل‌ و در تابستان‌ها بسیار گرم‌ است‌. متوسط‌ حرارت ‌شهر شیراز 8/16 درجه‌ و حداکثر و حداقل‌ مطلق‌ دمای‌ آن‌ به‌ ترتیب 29/2 و 4/7 درجه‌ سانتی‌ گراد است‌