آشنایی با تاریخچه خودرو در ایران و جهان

مقدمه

اولین وسیله نقلیه (خودرو) در کشور انگلستان ساخته شد که به کمک نیروی بخار کار می‌‌کرد. این وسیله دارای یک موتور بزرگ بخار بود که برای تولید توان به مقادیر زیادی آب و ذغال سنگ نیاز داشت و جهت استفاده از آن به چند خدمه نیاز بود.

پیشرفت و توسعه خودروها به شکل امروزی در واقع از زمانی آغاز شد که دیملر و بنز موفق شدند از یک موتور احتراقی برای حرکت وسیله نقلیه استفاده کنند. در این موتورها از سوزاندن یک ماده قابل اشتعال مثل الکل و یا مشتقات نفت برای تولید توان استفاده می‌شود.

سیر تحولی و رشد

تاریخچه تکامل خودروها بسیار پرشیب و فراز و مفصل است، لیکن در ادامه ، تنها چندی از مقاطع بسیار مهم و تحولات اساسی ایجاد شده در این زمینه را بصورت مختصر می‌آوریم.

*سال 1876 میلادی: ساخت موتور چهارزمانه توسط اتو و لانگن

سال 1883 میلادی: ساخت موتور کاربوراتوردار با دور زیاد توسط دیملر
سال 1884میلادی: ساخت اولین موتور سیکلت با قدرت 2/1 اسب بخار توسط دیلمر
سال 1886 میلادی:ساخت اتومبیل سه چرخه با دستگاه اشتعال برقی توسط بنز و دیلمر
سال 1893 میلادی: ساخت کاربراتور انژکتوری توسط مایباخ
سال 1897 میلادی: ساخت موتور دیزل توسط ردولف دیزل
سال 1900 میلادی: طراحی ساختمان کلی اتومبیل به نحوی که امروزه هم رایج است
سال 1924 میلادی : ساخت یک اتومبیل با استفاده از موتور دیزل توسط کارخانه بنز
سال 1957 میلادی : ساخت موتور وانکل

خودرو:

ریشه لغوی

خودرو یک کلمه فارسی است و به وسایلی اتلاق می‌گردد که بدون ارتباط با وسیله دیگر و به کمک نیروی ماشینی خود ، قادر به حرکت باشد. این کلمه ترجمه کلمه اتومبیل است که در زبان ما معادل سازی شده است. (اتومبیل = خود سیار)

دید کلی

اصولا برای تمام وسایلی که دارای منبع قدرت باشند و به خودی خود بتوانند حرکت کنند، می‌توان کلمه خودرو را بکار برد. لیکن کاربرد این کلمه در زبان ما دارای محدوده مشخصی است که معمولا به وسایل متحرکی گفته می‌شود که همگی دارای حرکت بوده و با زمین در تماس هستند. بنابراین به وسایلی مثل قطار ، کشتی و هواپیما خودرو گفته نمی‌شود. نمونه های بارز خودرو عبارتند از:

ماشین‌های سواری ، کامیون‌ها و موتور سیکلت‌ها.

صنعت اتومبیل سازی در ابتدا به صورت اتفاقی به وسیله چند مخترع صورت گرفت ولی به طور پیوسته روی آن کار کردند تا آن که به صورت کنونی درآمده اتومبیل وسیله ای است که در طول دهه های طولانی به وسیله افراد مبتکر و مخترم زیادی تکمیل گردیده و کار شخص خاصی نمی باشد.

اتومبیل ابتدا از نیروی بخار استفاده می نمود و شباهت زیادی به درشکه داشت، ولی به مرور گذشت زمان، توسط طراحان و مهندسان به شکل امروزی در آمد و به حداکثر ایمنی و رفاه رسید، که تقریبا جزء اصلی زندگی انسان ها گردیده است.

این صنعت با اختراع موتور احتراقی در سال 1860 میلادی به وسیله یک بلژیکی به نام اتین لونوار اختراع گردید و سپس به صورت خیلی سریع تغییرات عمده ای نمود. با پی بردن به نیروی موتور احتراقی روند تکامل این صنعت تداوم یافت و در بین سال های 1860 تا 1970 میلادی در اروپا اختراعات مختلفی به وسیله چند تن از مهندسین انجام گرفت.

ابتدا ساخت یک موتور کوچک و نصب آن به روی یک گاری کوچک بود که توسط زیگفرد مارکوس در سال 1874 میلادی در شهر وین انجام گرفت. موتور این وسیله نقلیه بخاری یا موتورهای برونسوز می گویند. به تدریج موتورهای برونسوز تبدیل به موتورهای درونسوز گردید که مخلوط هوا و گاز در داخل سیلندر به وسیله جرقه محترق می گردد. نمونه تکمیل شده موتور احتراق داخلی که موتور های امروزی شبیه به آن است توسط یک مهندس آلمانی به نام نیکلاس اتو با موفقیت ساخته شد و به همین جهت است که رشته تعمیرات اتومبیل های بنزینی را اتومکانیک گویند. در این سیستم عمل تراکم سوخت از احتراق در داخل سیلندر صورت می گرفت و راندمان بسیار بالایی داشت. دو نفر دیگری که نامشان در صنعت اتومبیل سازی بسیار معروف است عبارت بودند از گات لیب دایمر و کارل بنز که در یک زمان به صورت جدا گانه کار می کردند ولی جهت فعالیتشان یکی بود.

دایملر که در سال 1834 در آلمان متولد شد ابتدا برای اتو کار می کرد ولی در سال 1882 فعالیت خود را با دایر کودن کارگاهی در شهر اشتوتکارت آلمان به طور جداگانه ادامه داد و در این شهر با شخصی به نام ویلهم مای باخ که او نیز از شاگردان اتو بود شریک شد و در مدت یک سال اولین موتور خود را وارد بازار نمودند. موتور آنها نوعی موتور سبک با سرعت بالا در حدود RPM 900 بود که نسبت به موتورهای احتراق داخلی آن زمان که حداکثر دورشان RPM 200 بود قابل مقایسه نبود این موتور کم کم کاملتر شد و به موتور دو سیلندر V شکل تبدیل شد، مجهز به کاربراتور بود که این کاربراتور را آقای مای باخ طراحی نموده بود. اولین سیستم جرقه زنی الکتریکی را بنز طراحی نمود و از سوپاپ قارچی شکل و سیستم خنک کننده توسط آب استفاده نمود.

اولین موتوری که در اتومبیل در جلوی وسیله نقلیه قرار داشت در سال 1891 میلادی ساخته شد.

انواع وسایل نقلیه موتوری

*اتومبیل ها : شامل اتومبیل‌ های سواری و وانت

- اتومبیل های حمل و نقل و اتوبوسهای کوچک با وزن کمتر از 5/3 تن
- وسایل نقلیه باری (کامیونها)
- اتوبوسهای بزرگ با بیش از 5/3 تن وزن
تراکتورها : شامل تراکتورهای یدک کش با سرعت کمتر از 20 کیلومتر در ساعت
بارکش های شهری با سرعت بیش از 20 کیلومتر بر ساعت
یدک کش های چرخ زنجیری
موتور سیکلت ها : که بر اساس حجم موتور آنها تقسیم بندی می‌شوند مثل: موتورسیکلت های با حجم 50 و 100 و 125 و 250 و 750 و 1000 سی سی

ساختمان اتومبیل ها

هر اتومبیل را می توان به سه بخش کلی تقسیم کرد که عبارتند از:

شاسی:
به تمام گروه ساختمانی و تمام سیستم‌هایی گفته می‌شود که برای حرکت اتومبیل لازم است. <
اتاق:
اتاق محل قرارگیری بار یا مسافر است که پس از ساخت بر روی شاسی نصب می گردد.
سیستم برقی:
این سیستم در تمام اتومبیل ها وجود دارد. وظایف مختلفی را مثل کمک کردن به حرکت اتومبیل و یا فراهم آوردن آسایش سرنشین را انجام می دهد.

طرز کار خودرو

خودروهای امروزی جهت تولید قدرت از سوخت های فسیلی استفاده می‌کنند. این خودروها همگی دارای موتور‌های درونسوز می‌باشند که با سو زاندن بنزین ، گازوئیل و یا گاز طبیعی انرژی ذخیره شده در این سوختها را به شکل انرژی جنبشی قابل استفاده در می‌آورند. (این کار در موتور خودرو انجام می‌شود ).

توان تولید شده در موتور خودرو به واسطه سیستم انتقال نیرو از موتور خودرو به چرخهای آن منتقل می‌شود . در واقع چرخهای خودرو عامل ارتباط خودرو با زمین و به وجود آورنده حرکت خودرو می‌باشد . آنگاه حرکت تولید شده به وسیله انسان ، یا برای جابجایی و یا برای کشیدن وسیله دیگری مورد استفاده قرار می گیرد.

کاربرد خودرو

کاربرد خودرو‌ها در زندگی امروزه بشر بسیار متنوع و بسیار گسترده است بطوری که اگر خودرو ها را از زندگی روزمره حذف کنیم شاید تمدن بشری دیگر به شکل کنونی وجود نداشته باشد. عمده فعالیت خودرو‌ها در زمینه های زیر است:
حمل و نقل:
واژه حمل و نقل خود گویای فعالیت انجام شده توسط خودرو ها می‌باشد. چرا که قسمت اعظم مواد و اشیاء موجود در پیرامون ما برای قابل استفاده و قابل دسترس شدن به حمل و انتقال از مکان اولیه خود نیازمند هستند. البته جابجا شدن انسان‌ها نیز خود بخش وسیعی از حمل و نقل را شامل می‌شود.

تولید توان کشی:
کاربرد دیگر خودروها در تولید توان کشی است که در بخش‌هایی مثل کشاورزی و یا صنعت و یا خدمات مورد استفاده قرار می‌گیرد. این کاربرد می‌تواند در قالب یک تراکتور کشاورزی یا یک لیفت تراک و یدک کش و یا یک ماشین راهسازی جلوه گر شود.

تاريخچه مختصر درمورد خودرو در ایران

اولين ماشين وارد شده به ايران فورد بود که بوسيله مظفرالدين شاه قاجار از کشور بلژيک خريداري شده بود. اين ماشين که در موقع حرکت دود زيادي از خود ميکرد توسط مردم به ماشين دودي يا ارابه دودي تغيير نام داده شد. با شروع شهرسازي بصورت مدرن در سال 1300، واردات ماشين به ايران افزايش يافت. بيشترين اتومبيلها در آن سالها از کشورهاي آمريکا و انگلستان به ايران وارد مي شد. اولين کارخانه اتومبيل سازي در ايران شرکت سهامي ايران ناسيونال بود که به توليد ماشينهاي پيکان، با مجوز از شرکت تالبوت انگلستان، اولين توليدات خود را در سال 1346 روانه بازار کرد. بعداً شرکت ايران ناسيونال به توليد وانت، ميني بوس و اتوبوس دست زد.

در همين سال دو مدل از ماشينهاي آمريکايي بنام " آريا " و " شاهين " توسط کارخانه پارس خودرو روانه بازار شد؛ و يکسال بعد در سال 1347 يک مدل از ماشين فرانسوي سيتروئن بنام " ژيان " توسط شرکت سايپا به بازار عرضه شد.

در سال 1351، شرکت پارس خودرو نام خود را به شرکت " جنرال موتورز ايران " تغيير داد و شروع به ساخت دو مدل از ماشينهاي شرولت ( اپل ) 2500cc، 2800cc و همينطور سه مدل ديگر با مجوز از کارخانه آمريکايي جنرال موتورز بنام: بيوک، کاديلاک، شولت نوا. توليدات اين ماشينها تا سال 1360 ادامه داشت. توليد ماشينهاي ژيان که متعلق به کارخانه سايپا بود در سال 1359 متوقف شد. ولي توليد ماشينهاي رنو 5 که در سال 1354 آغاز شده بود ادامه يافت.

شرکت ايران خودرو( ايران ناسيونال )

شرکت ايران خودرو ( سهامي عام ) در سال 1341 با هدف تأسيس و اداره ي کارخانجات به منظور توليد و تهيه ي انواع خودرو ، قطعات مربوط به آنها ، فروش و صدور محصولات و ... توسط آقايان حاج علي اکبر خيامي ، محمود خيامي ،احمد خيامي ، خانم مرضيه خيامي و خانم زهرا سيد ي رشتي در خيابان اکباتان تهران تأسيس شد . و اينک با گذشت بيش از 35 سال از زمان تأسيس آن همچنان در زمينه ي طراحي و توليد خودروهاي سواري ، اتوبوس و ميني بوس به عنوان بزرگترين توليد کننده ي خودرو در کشور ، در راستاي تأمين نياز هاي جامعه ، ورود به بازارهاي جهاني ، تعميق ساخت داخل کردن قطعات و در نهايت تحقق اهداف عاليه ي نظام جمهوري اسلامي ايران به فعاليت خود ادامه مي دهد
شرکت ايران خودرو بزرگترين شرکت خودرو سازي کشور مي باشد که به طور متوسط 65 تا 70 درصد توليد خودرو داخل کشور را به طور دائم به خود اختصاص داده است . سرمايه ي شرکت ايران خودرو در پايان سال مالي 1380 ،1,603,125,000,000 ريال (تقسيم شده به 1603125000 سهم 1000 ريالي ) بوده است . شرکت ايران خودرو با توليد 111111 دستگاه خودرو سواري و وانت در سال 1376 رکورد توليد سي ساله ي خود را شکست و علاوه بر آن موفق شد به ميزان قابل توجهي کميت و کيفيت محصولات خود را افزايش دهد همچنين در راستاي نظام استاندارد ايزو 9000 ، موفق به دريافت گواهينامه ي ايزو 9001 از مؤسسه ي RWTUV آلمان شد . محصولات شرکت ايران خودرو

ماشينهاي سواري:

پارس، پيکان 1600، پيکان وانت، پژو 206، پژو 405، پژو آر-دي، پژو استيشن، سمند

ميني بوس:

آمبولانس، ميني بوس کروز، ميني بوس 508، ميني بوس ون ام-بي-140

کاميون:

814، 1924، 2635، اکتروس، 2624، 608-808، 609-809، ال-پي 612

اتوبوس:

اتوبوس فرودگاهي، اتوبوس بين شهري، سي 457، اوو 355، اوو 457 III، نئوپلن دوطبقه، سوپر هايدک

شرکتهاي گروه صنعتي ايران خودرو

ساپکو:ساپکو: www.sapco.com

ايكو تريدينگ : www.ikco-industries.de

مهندسي خدمات صنعتي (ايسيکو): www.iseikco.com

مؤسسه فرهنگي ورزشي پيكان ايران خودرو:www.irankhodrosport.com

تعاوني خاص كاركنان ايران خودرو:www.tkhk-ikco.ir

تعاوني اعتبار گروه صنعتي ايران خودرو : www.ikcu.com

توسعه تجارت و خدمات خودرو : www.tdco.ir

صنعت اتومبيل سازي

از بعد از انقلاب ايران صنايع اتومبيل سازي پيشرفت مهمي نکرده اند و همان اتومبيلهاي گذشته و بعضي از اتومبيلهاي جديد اروپايي مانند پژو و کيا را مونتاژ کرده اند؛ تا چند سال پيش که کارخانجات اتومبيل سازي شروع به طراحي اتومبيلهاي جديد کرده اند.

در اصل خودرو ترجمه کلمه vehicle میباشد و به طور کلی هر نوع وسیله چرخدار یا بدون چرخ که باعث سهولت در جابجایی انسان یا بار شود خودرو نامیده میشود مانند ( دوچرخه ، درشکه ، موتورسیکلت ، اتومبیل ، هواپیما و هلیکوپتر و...) البته امروزه منظور از خودرو بیشتر وسایل نقلیه ای هستند که نیروی خود را از انسان یا حیوان تامین نمیکند ( که در نتیجه دوچرخه و درشکه و گاری و... حذف میشوند) گرچه بطورعام منظور از خودرو در زبان فارسی معادل انگلیسی کلمه Automobile میباشد که یعنی وسیله چرخدار متحرک زمینی با یک مولد قدرت مکانیکی ( مثل قطار ، اتومبیلهای سواری ، کامیون ها و...) بهر حال در اینجا منظور ما از خودرو تعریف اخیر میباشد اگرچه درصورت امکان درمورد هواپیما و هلی کوپتر نیز صحبت خواهد شد. در اینجا قرار نیست که از تاریخچه اتومبیل بطور دقیق و کامل صحبت بشود فقط گاهی بطور ساده و مختصر . البته شخص دیگری در یک وبلاگ دیگر قرار بود (تاریخ اتومبیل) این کار را انجام بدهد اما ظاهرا که به دلایلی بعد از یک مدت کوتاه وبلاگش را تعطیل کرده است ، بنابرین جا برای کسانی که مایلند این کار را انجام بدهند کاملا باز است .

دسته بندی خودرو ها

روشهای مختلفی برای دسته بندی خودرو ها مورد استفاده قرار میگیرد که معروفترین این روشها عبارتند از عبارتند از : دسته بندی از نوع موتور ( درون سوز – برون سوز) دسته بندی از نظر نوع سوخت ( بنزین – گازوییل - ..) دسته بندی از نظر سیستم کاری موتور ( چهار زمانه – دوزمانه ) دسته بندی از نظر تعداد مسافر یا حجم بار ( سواری - سبک ..... سنگین) دسته بندی از نظر محل مورد استفاده ( شهری – بیابانی – چند منظوره و..) دسته بندی از نظر شکل موتور ( ایستاده یا خطی – خوابیده – وی شکل یا خورجینی – ستاره ای ...) و.... همانطور که ملاحظه میگردد روشهای بسیار زیادی برای دسته بندی خودرو ها وجود دارد بنابراین در ابتدا سعی میشود مشترکات بین خودرو ها مورد بررسی قرار گیرد

دسته بندی خودرو

هر خودرو دارای تعداد زیادی قطعه ( بین 10 تا 20 هزار قطعه) میباشد .برای سهولت آشنایی با اجزاء خودروها معمولا قطعاتی که برای رسیدن به یک هدف مشترک ( مثلا تولید نیروی لازم برای حرکت)لازم است در کنار هم کار کنند را در یک دسته قرار میدهند

معمولاً خودرو ها را اینگونه دسته بندی می کنند

موتور( مولد قدرت) ، انتقال قدرت ، تعلیق ، شاسی و بدنه ، فرمان و چرخها ، تجهیزات برقی .

دسته مولد قدرت فقط موتور خودرو را شامل میگردد

دسته انتقال قدرت شامل : کلاچ ، جعبه دنده ( گیر بکس – gear box ) است

دسته تعلیق : فنربندی های خودرو جرء این دسته میباشند

شاسی و بدنه : معمولا مجموعه سیستم ها ی خودر روی شاسی نصب میشوند و بدنه مکانیست

برای جابجایی مسافر یا حمل بار

فرمان و چرخها :شامل جعبه فرمان و اهرمهای فرمان بندی و چرخها

تجهیزات برقی: شامل مجموعه باتری ، سیستم راه اندازی ، سیستم شارژ ، جرقه

بخش صنعت یکی از مهم ترین بخش های اقتصادی هر کشور محسوب شده و نقش زیادی در رشد و توسعه کشورها ایفا می کند. از نظر تاریخی، مفهوم صنعتی شدن و صنعت بر مفهوم توسعه مقدم است؛ یعنی بنا بر تجربه تاریخی، ابتدا انقلاب صنعتی اتفاق افتاده و سپس مفهوم توسعه شکل گرفته است. صنعت خودرو یکی از مهمترین صنایعی است که نقش قابل ملاحظه ای در رشد اقتصادی داشته و به اعتقاد برخی این صنعت، مهمترین نیروی محرکه توسعه اقتصادی در قرن بیستم بوده است و سالیان پیش "پیتر دراکر" به آن لقب صنعت صنعت ها را اطلاق نموده است . به هر حال، در آن دوره این "صنعت صنعت ها" یا به تعبیری "لوکوموتیو صنایع"، آیینه تمام نمای توسعه اقتصادی و صنعتی برخی از کشورهای صنعتی بوده است و در هر کشوری به عنوان یکی از شاخص های مهم پیشرفت صنعتی به حساب می آمد.
    ایران نیز برای بهره گیری از این موتور محرکه زمینه را از طریق اجرای پاره ای از طرح های عمرانی و ایجاد جاده و خیابان در شهرها فراهم ساخت. سرعت ورود اتومبیل در ایران از سال 1300 به بعد شروع شد. در آن سال ها کشور به دلیل عدم توانمندی در ساخت اتومبیل، مجبور به خارج کردن ارز و واردات اتومبیل شد. در این رابطه صاحبان صنایع اتومبیل درصدد بودند تا آنجا که ممکن است اجزای متشکل اتومبیل را در داخل تهیه کنند و در اثر تشویق و ترغیب صاحبان صنایع و اعطای وام ها، بتدریج با راهنمایی وزارت اقتصاد، کارخانه هایی جهت تولید ماشین سواری، اتوبوس و کامیون دایر گردید و بهره برداری از آنها آغاز شد. اولین کارخانه ای که توانست مونتاژ و سپس ساخت سواری در ایران را برعهده گیرد، کارخانه جیپ ایران بود که در سال 1336 تاسیس شد و با دریافت 60 میلیون ریال وام از وزارت اقتصاد شروع به تولید کرد. این کارخانه، با امکانات موجود هر ساله تعداد محدودی خودرو تولید می کرد که تا حدودی جای واردات خودروهای مشابه را گرفته بود. بعد از آن در سال 1338 شرکت مرتب (لندرو) و شرکت صنعتی سایکا (فیات) در سال 1339 تاسیس شد که هر سال، تعدادی سواری تولید و تهیه می نمود. همزمان با تاسیس شرکت صنعتی سایکا، شرکت سهامی خاور (مرسدس بنز) اولین کارخانه کامیون سازی را در ایران تاسیس کرد. در سال 1341 شرکت سهامی صنعتی کارخانجات ایران ناسیونال برای تهیه اتوبوس، وانت، استیشن، مینی بوس و آمبولانس نیز به این گروه پیوست و در سال 1345 تولید پیکان را آغاز کرد. همزمان با آن کارخانه لیلاندموتور نیز در زمینه ساخت کامیون های سنگین دست به فعالیت هایی زد. یکسال بعد شرکت زامیاد که غیر از ساخت و مونتاژ کامیون فعالیت عمده دیگرش تهیه تراکتور بود، تاسیس گردید. در سال های پس از آن نیز به تدریج شرکت سهامی کارخانجات صنعتی پارس لوکس که در تهیه اتوبوس و مینی بوس شهرت داشت در این زمینه فعالیت نمودند.
    همزمان با تولید پیکان مونتاژ سیتروئین نیز شروع شد و در سال 1347 بهره برداری از آن آغاز گردید. در سال 1352 کارخانجات جنرال موتور ایران مورد بهره برداری قرار گرفت و به تولید شورلت ایران پرداخت. بطور کلی در سال 1354 تعداد سیزده واحد تولیدی در صنعت اتومبیل سازی فعالیت داشتند که 38 درصد از کل واحدهای مذکور اتومبیل سواری تولید می کردند.
    پس از پیروزی انقلاب اسلامی به علت مشکلات ناشی از جنگ، تولید خودرو دچار افت شدیدی گردید. در این سال ها سیاست معینی برای تولید خودرو طراحی نشد و وارداتی هم در این زمینه صورت نگرفت. علاوه بر آن، بستری برای تولید خودروی داخلی نیز فراهم نگردید. در این سال ها صنعت خودرو سازی دچار یک بی برنامگی و رکود شد و تحرکات موجود در سال های اولیه دهه 60 هم به تولید خودروهای وانت، اتوبوس، کامیون و مینی بوس مربوط بود. بعد از اتمام جنگ شرکت های خودروسازی ایران با حمایت دولت شروع به فعالیت کردند. این امر منجر به گسترش تولید داخلی و ایجاد شرکت های قطعه سازی در کشور شد.
    آنچه در بالا بیان گردید در واقع مقدمه ای بر آغاز فعالیت صنعت خودرو تا به امروز بوده است اما از آنجایی که سیاست های صنعتی تاثیر عمده ای را بر دیگر متغیرهای کلان اقتصادی از جمله رشد اقتصادی، اشتغال، تورم، سرمایه گذاری‏، نرخ سود بانکی و .... دارد ازاین رو ضرورت دارد آثار صنعت خودرو در اقتصاد بصورت همه جانبه و از تمام زوایا مورد بررسی قرار گیرد و نباید فقط بر روی بخش خاصی بدون در نظر گرفتن منافع جامعه متمرکز و به دفاع و یا نقد این صنعت پرداخت. بدیهی است که شناخت ساده اندیشی ها در درک توسعه صنعتی بر مسائل و مشکلات و راه حل های آن پرتو می افکند. یکی از ساده اندیشی ها این است که معمولاً صاحب صنعتی شدن را با صنعتی شدن یکی می شمارند. عده ای تصور می کنند که اگر در کشوری کارخانه هایی از جمله کارخانه های اتومبیل سازی احداث شود که با استفاده از ابزار و تجهیزات و نیروی انسانی، مواد اولیه و نیز مواد واسطه ای را تبدیل به کالاهای مصرفی یا سرمایه ای بکنند این کشور صنعتی شده است. اما باید توجه داشت که صنعت مذکور باید بر اساس مزیت های کشور شکل گرفته باشد تا بتواند ارتباط را با بخش های اقتصادی حفظ نماید. در این صورت است که با گسترش و توسعه صنعت مذکور ارتباطات پسین و پیشین محکم تر شده و بخش های دیگر نیز رشد می یابد. زمانی که صنعت مذکور نتواند رابطه های فوق را حفظ کند ناهمگونی در صنایع پیشین و پسین رخ می دهد که آثار آن چیزی جز اتلاف منابع و تخصیص غیر بهینه امکانات نخواهد بود.

اندکی در مورد اجزاء خودرو

موتور: اولین اشخاصی که موتور چهار زمانه را ساختند اتو و لانگن در سال 1876 بودند. رودلف دیزل شخصی بود که موتور دیزل را در سال 1897 ساخت. موتور به دستگاهی گفته می شود که با دریافت یک نوع انرژی (مثلاً شیمیایی یا الکتریکی) آن را تبدیل به انرژی مکانیکی کند.

موتورهای احتراق داخلی (درون سوز): موتورهایی هستند که ماده سوختنی در بالای پیستون و در داخل سیلندر به حرارت تبدیل می شود و تولید انرژی می کند.

موتورهای احتراق خارجی (برون سوز): ماده سوختی در خارج از موتور می سوزد و توسط دستگاههایی به داخل سیلندر هدایت شده و باعث انجام کار مکانیکی در موتور می شوند مانند ماشینهای بخار و توربینهای گاز.

موتورهای احتراق داخل

1- موتورهای احتراق داخلی اشتعالی: به موتورهایی اطلاق می شود که با سوختهای سنگین مثل گازوئیل، نفت، نفت سیاه کار می کنند و کار آنها آرام است زیرا ماده سوختی در دمای احتراق فرصتی لازم دارد که تمام سوخت مشتعل شود.

2- موتورهای انفجاری: موتورهایی را گویند که از سوختهای سبک مثل بنزین، بنزل، الکل استفاده می کنند و کار آنها توام با ضربه است.

قطعات اصلی یک اتومبیل

- موتور - شاسی

- اتاق - دستگاههای انتقال نیرو

- دستگاههای کنترل و هدایت

دستگاههای انتقال نیرو: کلاچ، جعبه دنده (گیربکس)، میل گاردان، دیفرانسیل و چرخها.

دستگاههای کنترل وهدایت: میله های فرمان، فرمان، سگدستها و ترمز

طبقه بندی موتورها: معمولاً به ترتیب قرار گرفتن اجزاء ذیل موتورها طبقه بندی می شوند.

1- ترتیب قرار گرفتن سوپاپها 2- تعداد سیلندرها 3- سیکل کار 4- طریقه خنک کردن 5- ترتیب قرار گرفتن سیلندرها

1- از روی ترتیب قرار گرفتن سوپاپها:در موتور آی هد سوپاپهای دود و گاز در سر سیلندر قرار دارند و آویخته اند. در این موتورها محفظه ای احتراق را به حداقل می رساند و حتی در سطح پیستون گودیهایی ایجاد می کند که سوپاپ بتواند در آن گودی باز و بسته شود و با پیستون تماس پیدا نکند.

- موتورهای تی هد: در این موتورها سوپاپهای دود در یک طرف سیلندر و سوپاپهای گاز در طرف دیگر سیلندر به طوری که در حداقل فضا سوپاپهای دود بتوانند باز و بسته شوند. و سوپاپها گاز نیز برای باز و بسته شدن از فضای موجود محفظه احتراق استفاده می نمایند. فضای بالای پیستون و فضای باز سوپاپها حجمی را می سازند که قدرت این موتور را بر اثر کم شدن تراکم (به علت ازدیاد حجم) کم می کند.

- موتورهای اف هد: سوپاپهای گاز در سر سیلندر و سوپاپهای دود در بدنه های سیلندر هستند و در این موتور نیز حداقل فضایی برای باز و بسته شدن سوپاپ دود لازم است که این حجم محدود حداقل برای محفظه احتراق در نظر گرفته شده است و قدرت موتور نیز محدود می گردد.

- موتورهای ال هد: سوپاپهای دود و گاز در این موتور در یک طرف بدنه سیلندر قرار می گیرند و در این موتور نیز سوپاپها برای باز و بسته شدن به حداقل فضایی احتیاج دارند که این حداقل فضا نیز با حداقل فضای حجم اتاق احتراق باعث می گردد که قدرت موتور محدود گردد.

2- تقسیم بندی موتورها بر اساس تعداد سیلندرها:

تک سیلندر (موتور سیکلتها) شش سیلندر (آریا و جیپ)

دو سیلندر (ژیان) هشت سیلندر (بیوک)

سه سیلندر (دوئین و دکاوه) ده سیلندر (تراکتور)

چهار سیلندر (اپل و جیپ و پیکان)

3- تقسیم بندی موتورها از لحاظ سیکل کاری: چهار زمانه، دو زمانه یا بنزینی، دیزلی، نیم دیزلی

4- تقسیم بندی موتورها از روی خنک کننده ها: آب و روغن (پیکان)، هوا و روغن (فولکس و ژیان)

5- تقسیم بندی موتورها از روی ترتیب قرار گرفتن سیلندرهای موتور:

- خطی (ردیفی) مثل پیکان - ماشینهای بزرگ دوازده سیلندری

- روبرو مثل ژیان - ستاره ای مانند هواپیما

- خورجینی یا V شکل

موتورهای چهار زمانه: چهار مرحله کار موتور را (مکش- تراکم- انفجار- تخلیه) در دو دور میل لنگ انجام می دهند همچنین موتورهای چهار زمانه سوپاپ دارد در حالی که موتورها دو زمانه ندارند.

موتورهای دو زمانه: با توجه به اینکه سوپاپ ندارند خود پیستون کار سوپاپها را انجام میدهد. کانال ورود سوخت آنها در محفظه کارتل (یا محفظه روغن موتور که توسط پیچ با واشر به ته محفظه میل لنگ بسته می شود و در انتهای آن پیچی جهت تخلیه روغن کارتل قرار دارد) است. زمانی که پیستون به طرف بالا می رود دریچه کانال خروج دود و کانال ورود گاز به بالای پیستون را می بندد و کانال زیر باز شده و در اثر خلائی که در قسمت زیر پیستون (محفظه کارتل) ایجاد می شود گازهای تازه از راه کانال زیر وارد محفظه می شوند و گازهایی که بالای پیستون بوده متراکم شده و بر اثر جرقه شمع مشتعل می شوند این احتراق باعث می شود گازها بسوزند و منبسط شوند و در نتیجه فشار در محفظه، احتراق زیاد شده و پیستون را به طرف پائین می راند. پیستون هنگام پائین آمدن کانال زیر را می بندد و گازهایی که در محفظه کارتل جمع شده اند متراکم می شوند تا جائیکه دریچه خروج دود و ورود گاز به بالای پیستون باز می شود و گازهای سوخته تخلیه و گازهای تازه از کانال ارتباطی کارتل به بالای پیستون می آیند و محفظه بالای پیستون را پر می کنند.

تفاوت موتورهای چهار زمانه با دو زمانه: در موتورهای دو زمانه چهار عمل در یک دور میل لنگ انجام می شود و در اثر انفجارهای پشت سر هم موتور زود گرم می شود و زودتر خراب می شود. لقی های مجازی که برای پیستون و سیلندر و و قطعات متحرک دیگر در نظر گرفته می شود بیشتر از موتورهای چهار زمانه است. سوپاپ ندارند و با روغن در بنزین عمل روغنکاری انجام می گیرد و نسبت مصرف روغن و بنزین موتورهای دو زمانه بیشتر از موتورهای چهار زمانه است.

آلايندگي و مصرف سوخت خودروها بدليل محدوديتهاي زيست محيطي، ظرف 10 سال آينده بايستي به ميزان قابل توجهي بهبود يابد. فن آوريهاي جديد در زمينه موتورهاي بنزيني، نظیر كوچك سازي موتورها به لحاظ اندازه (Downsizing) با استفاده از تقويت بالای آنها (High Boosted)، موتورهاي با تزريق مستقيم (GDI) و سيستم سوپاپهاي كاملاً متغير (Fully Variable Valve Train) هم اکنون در حال توسعه می باشند. در مورد موتورهاي ديزل نيز بخشهايی که انتظار می رورد توسعه يابند، شامل انژكتورهاي پيزو الكتريك، فيلترهاي ذرات معلق و سيستم كاتاليستهاي DeNOx می باشند.

در اين يادداشت ابتدا به بررسی الزامات استانداردهای آلايندگی پرداخته و پس از آن تمهيداتی که جهت دستيابی به اين استانداردها در موتورهای بنزينی و ديزل بکار گرفته شده است را معرفی می نماييم. در بخش اول موتورهای بنزينی را مورد بحث و بررسی قرار خواهيم داد. الزامات استانداردهای آلايندگی در آينده:قوانين اروپايي روي آلاينده هاي خطرناك اگزوز كه در سال 2000 نسبتاً سختگيرانه به اجرا در آمد بار ديگر در سال 2005 سختگيرانه تر خواهد شد. محدوديتهاي استاندارد آلايندگي EURO IV براي آلاينده هاي HC و NOX و ذرات معلق حدود 50% سطح كنوني اين گازهاي مضر مي‌باشد (استاندارد آلایندگی اروپا در سال 2004 مطابق با استاندارد EURO III است). مرحله بعد در استانداردهاي اروپايي كهEURO V ناميده ميشود احتمالاً با تمركز روي ذرات معلق، به بهينه سازي بيشتري نياز دارد.

از سوی دیگر در استاندارد آمريكايي TIER 2 كاهش مرحله به مرحله NMOG (گازهاي اورگانيك غير متان) و کاهش متوسط NOX ناشی از ناوگان اتوبوسرانی از سال 2004 تا 2007 مد نظر است . از سال 2003 به بعد در كاليفرنيا ميبايستي حداقل 10% فروش هر سازنده اتومبيل، خودروهایي با آلايندگي صفر يا معادل آن باشد. نگراني در مورد اثر گازهای گلخانه ای، خودروسازان اروپايي را وادار كرده است كه تا سال 2008 خودروهايی توليد نمايند كه متوسط CO2 منتشره از آنها زير 140 gr/Km باشد. يعني كاهش مصرف سوخت بايستي به ميزان بيش از 25% در مقايسه با سطح تعيين شده در سال 1995 باشد. همچنین كاهش بيشتر به سطح 120 gr/Km تا سال 2012 نيز در سال 2003 تحت بحث و بررسي قرار گرفت.

از طرفی همزمان با طرح مباحث آلایندگی، مشتريان نيازمند ايمني و آسايش بيشتري نسبت به سابق خواهند بود كه این مساله تنها با افزایش وزن خودرو ميسر خواهد شد و واضح است که اين موضوع با مصرف كمتر انرژي منافات دارد. همچنين ضمن حفظ حداقل عملكرد خودرو، در عین حال نباید هزينه مالكيت خودرو افزايش يابد. فن آوري آينده در موتورهاي بنزيني:هدف اصلي در توسعه موتورهاي اشتعال جرقه اي، بهبود مصرف سوخت و در نتـيجه كاهش انتشار گاز CO2 ميباشد. از ديدگاه ترموديناميكي، دستيابي به راندمان بيشتر، با عملكرد موتور در بارهاي زياد و كاهش در افت تبادل گاز و حرارت در بارهاي جزيي ممكن ميباشد. راه حلهاي فني براي اين منظور عبارتند از :كوچك سازي سايز موتورها و استفاده از سوپر شارژ، فن آوري سوپاپهاي كاملاً متغير و پاشش مستقيم.كوچك سازي(DOWNSIZING )يك استراتژي براي بهبود قابل توجه در مصرف سوخت، كاهش حجم جابجايي موتور با حفظ شكل منحني گشتاور ميباشد.با افزايش فشار تغذيه تا 2.5 بار و كاهش نسبت تراكم در بارهاي زياد مي توان به اين هدف دست يافت. در شكل شماره يك، منحني هاي گشتاور و مصرف سوخت دو موتور يكي موتور 3 ليتري با تنفس طبيعي و ديگري موتور 1.5 ليتري با سوپر شارژ بالا، با يكديگر مقايسه شده است. همانگونه كه شكل نشان مي دهد، مصرف سوخت ويژه در بارهاي جزيي در حدود 2.5% بهبود يافته است. فن آوري جديد مورد نياز براي اين منظور در سمت راست شكل نشان داده شده است.

سوپر شارژهاي مكانيكي با راندمان بالا دستيابي به گشتاورهاي لحظه اي و بالا را فراهم مي نمايد. استفاده از سوپرشارژ منجر به پديده ناك یا ضربه در بارهاي زياد مي گردد. براي احتراز از اين موضوع يك سيستم نسبت تراكم متغير ابداع شده است (پايين سمت راست شكل) تا با كاهش نسبت تراكم، دستيابي به فرايند احتراق بدون ناك را در بارهاي زياد ممكن سازد؛ در حاليكه قادر است در بارهاي جزيي، تراكم بهينه را حفظ نمايد.

سيستم سوپاپ بندي كاملاً متغير:

با سيستم سوپاپ بندي كاملاً متغير مي توان روشهاي مديريت سيلندر و سوپاپها را معرفي نمود. همانطور كه در شكل دو نشان داده شده است، در حال حاضر سوپاپهایي ساخته شده اند كه قادرند با استفاده از نيروي الكترومغناطيسي و يك بازو مابين فنرهاي مكانيكي، هرگونه پروفيل باز و بسته شدني را براي سوپاپها ايجاد نمايند. با كنترل جريان الكتريكي، بازو ميتواند در موقعيت انتهايي خود نگه داشته شود بنابراين سوپاپ مطابق با نياز ميتواند باز يا بسته نگه داشته شود. از آنجائيكه زمانبندي سوپاپها ميتواند بصورت آزادانه تنظيم شود، جرم هواي ورودي و گازهاي باقيمانده را ميتوان با سوپاپها تعيين نمود.

بدين وسيله ميتوان از افت دريچه گاز اجتناب كرد و ميزان تشكيل NOX را در بارهاي جزئي كاهش داد. از انجاييكه در اين روش زمان بندي هر سوپاپ براي هر سيلندر را مي توان بصورت جداگانه تنظيم نمود، بنابراين فعال يا غير فعال كردن هر سيلندر با اين روش ميسر ميگردد(Cylinder Cut Off) . مكانهايي كه در آنها سيلندرها غير فعال ميگردد يا سوپاپهاي آنها باز ميگردد در منحني عملكردي موتور در شكل دو نشان داده شده است. اندازه گیری مصرف سوخت نمونه هاي ساخته شده بر اساس این تکنیک، كاهش مصرف سوخت تا 15% و در صورت بكارگيري فرايند غير فعال سازي سيلندرها تا 20% را نشان مي دهد.

پاشش مستقيم:

ابداع سيستمهاي جديد تزريق با فشار بالا و پيشرفت در سيستم كاتاليستهاي DeNOx منجر به اولين توليد انبوه موتورهاي پاشش مستقيم بنزيني با شارژطبقه اي (stratified charge direct injection gasoline engine) شده كه کاهش مصرف سوخت بين 10% تا 15% را به ارمغان آورده است. همانطور كه شكل سه نشان ميدهد،براي دستيابي به بهترين مصرف سوخت، اين موتورها در بارهای جزئي و مخلوط هوا و سوخت بسيار رقيق با نسبتي تا 3 كار ميكنند.

در بارهاي زياد يا بار كامل به منظور تامين ماكزيمم قدرت خروجي، مخلوط هوا و سوخت بصورت همگن وارد محفظه احتراق می گردد. جهت پايداري فرايند احتراق و اجتناب از تشكيل SOOT (دوده) در بار های جزئي، حالت مخلوط هوا و سوخت با حركت كنترل شده هواي ورودي تامين می گردد. با طراحي نشان داده شده در سمت راست بالاي شكل سه، مخلوط با حركت پيچشي رو به جلو (Forward Air Tumble) در فاصله هوايی شمع پايدار ميگردد. شايان ذکر است که پايداری فرآيند احتراق در موتورهای GDI، بدليل نسبت هوا به سوخت بالا(رقيق سوز بودن)، از چالشهای اساسی اين نوع موتورها می باشد. در اين حالت از يك انژكتور نوع چرخشي(Swirl-Type) استفاده مي شود. نسل بعدي سيستمهاي پاشش مستقيم که در شكل پائين سمت راست نمايش داده شده است، عملکردی شبيه به فرآيند احتراق درموتورهاي ديزل خواهند داشت؛ یعنی پاشش توام با فرايند احتراق.از آنجائيكه كاتاليستهاي سه راهه تنها در شرايط استوكيومتريك عمل مي كنند، يك سيستم کاتاليستی DeNOx بايستي به مجموعه افزوده گردد تا كاهش آلاينده ها را در فرآيند شارژ طبقه ای، مطمئن سازد. به همين دليل سوخت مورد استفاده نيز بايد عاري از گوگرد باشد.

صنعت خودرو سازي ايران از نگاه مجله Fortune

مجله Fortune گزارش مفصلي در خصوص رشد صنعت خودرو ايران منتشر كرده است كه خالي از لطف نيست آن را بخوانيم و به ايران و ايراني افتخار كنيم.
در اوايل سال جاري با جدي تر شدن بحث و مناظره ها بين تهران و واشنگتن و افزايش تهديد هاي امريكا عليه ايران، دو شركت خودرو سازي بزرگ آن يعني ايران خودرو و سايپا كاري انجام دادند كه حتي در ذهن شركت هاي بزرگي چون تويوتا، فورد و يا حتي "بي.ام.و" نيز خطور نكرده بود، آنها تصميم گرفتند خود را براي شرايط بسيار بد و يا حتي زمان جنگ آماده و مهيا سازند.
دو شركت خودروسازي دولتي و مرتبط با ارتش ايران براي خود سه سناريو در نظر گرفتند.
براساس اين گزارش، هادي ملكان مدير توسعه بازرگاني سايپا، مي گويد: ما سه شرايط سبز، زرد و قرمز داريم و براي هر كدام از آنها نيز برنامه هاي خاصي در نظر گرفته ايم. اين تصميمات با 100 نفر از برجسته ترين مديران در ميان گذاشته شده است تا آنها نيز بدانند در هر زمان چه بايد بكنند.
شرايط سبز زماني است كه روابط ايران و امريكا به حالت عادي در بيايد و ايران به بازار كالاها و خدمات مالي بزرگترين اقتصاد دنيا دسترسي پيدا كند و ديگر كسي به فكر تحريم ايران و شركت هاي آن نباشد، ملكان اين شرايط را بسيار عالي توصيف مي كند و آن را بهترين راه براي ورود به بازار خودروي آمريكا مي داند.
شرايط زرد به شرايطي گفته مي شود كه وضع به همين صورت باقي بماند و روابط دو جانبه اي بين ايران و آمريكا در بين نباشد و آمريكا نيز براي شركت هاي ايراني محدوديت هايي ايجاد كند.
اما شرايط قرمز براي موارد بحراني از جمله جنگ مي باشد كه ممكن است در آن زمان آمريكا به ايران حمله ي نظامي انجام دهد.
ملكان در اين خصوص مي افزايد: در اين زمان توليد خودروهاي سنگين ما افزايش پيدا مي كند كه بيشتر خودروهاي نظامي و ارتشي خواهد بود، ما به كار خود ادامه مي دهيم هر چند ممكن است برخي از خطوط توليد به دليل كاهش مشتري بسته شود.
شرايط براي شركت ايران خودرو نيز تقريبا به همين صورت است. ايران خودرو بزرگترين و قديمي ترين شركت خودروسازي ايران است و بيشتر با نام پيكان آن را مي شناسند و باقي مانده ي شركت هيلمن مي باشد كه در سال 1960 در ايران برپا شد.
بنابراين گزارش، عليرضا ميرزايي معاون 37 ساله صادرات ايران خودرو كه در جنگ ايران و عراق نيز حضور داشته است، در اين مورد بيان مي كند: ما فرزندان جنگيم و هميشه در بدترين شرايط نيز راه هايي داريم و براي بدترين شرايط خود را آماده كرده ايم.
هر چند ميرزايي و ملكان در خصوص بدترين شرايط صحبت كردند، اما هر دو با اميد به آينده مي نگريستند، به طوري كه ملكان اظهار مي كند: هر چند ممكن است وقوع جنگ براي مدتي كوتاه شرايط را نامساعد كند اما بار ديگر شرايط به حالت عادي باز خواهد گشت.
ميرزايي نيز تصريح مي كند: ما مي توانيم با شركت هاي اروپايي كار كنيم حتي با آمريكايي ها. تجارت تجارت است و آنها نيز دوست ندارند بازار پر سود ايران را از دست بدهند. گذشته ها گذشته است و من معتقدم ظرف پنج تا شش سال آينده،‌ ما مي توانيم حتي خودروهاي شورولت را در ايران توليد كنيم.
براساس اين گزارش، كشور ايران با جمعيت 70 ميليوني خود به شدت تشنه خودرو است و پس از نفت، صنعت خودرو با استخدام 150 هزار نفر چهار درصد از توليد ناخالص ملي اين كشور را تامين مي كند و هر سال نيز يك ميليون خودروي جديد وارد بازار مي شود. ايران هم اكنون بزرگترين توليد كننده خودرو در خاورميانه و آسياي مركزي است.
جاناتان پاسكيت از متخصصان صنعت خودرو موسسه J.D. Power Automotive Forecasting، مي گويد: در ايران با ارقام پايين سر و كار نداريم، جمعيت بسيار بالا است و افراد زير 40 سال، با جيب هاي پر پول، در انتظار خريد خودرو مانند دوستان و آشنايان خود هستند.
سال ها پيش بازار خودروي ايران فقط در دست آمريكايي ها بود، شركت هاي فورد و جنرال موتورز خودروهاي شورولت نوآ، بيوك و كا

آشنایی با تاریخچه خودرو در ایران و جهان

مطالب مشابه :

مونت کارلوهای لوکس

نسل اول و دوم شورلت مونت کارلو

اولین ماشین(اتومبیل)که واردایران شد چی بود وتوسط چه کسی ازخارج خریداری شد

تاریخچه خودروسازی در ایران(1)

آشنایی با تاریخچه خودرو در ایران و جهان