جایگاه کودک در فرهنگِ بختیاری
دوران کودکی، يکی از مهم‌ترين مراحل زندگی انسان است که ابعاد مختلف شخصیتیِ هر فردی در آن شکل مي‌گيرد؛ ابعادی که در ساير برهه‌های زندگی، به منصه ظهور و شکوفايي مي‌رسد.
در فرهنگ سنتی قوم بختیاری توجه زيادی به اين دوران و آموزش و پرورش فکری - تربیتی و عاطفی کودکان، با ادبيات ظریف و دقيقی و متناسب با ذوق، قريحه، علايق و روحيات کودکان شده است.
بنابراین، توجه به این ادبیات، ما را با اصالت‌های فرهنگی و ارزشی بختیاری‌ها در راه تربیت و فرهنگ‌پذیری کودکان‌‌شان و انتقال سنت‌های نیکوی ایلی به آنان، بیشتر آشنا می‌کند.
با توجه به گسترده بودن حوزه‌‌ی فرهنگِ مردمِ بختیاری، به گونه‌ای با کودک و علایق و خصوصيات او پيوند و ارتباط دارد که از جمله‌ی این موارد می‌توان به باورهای عاميانه‌ی بختياري اشاره کرد که برخي از اين باورها بسیار کهن هستند و به كودكان – حتی پیش از تولد- زندگی و اعمال و حرکات آنان ارتباط دارند.
از جمله‌ی آنها، انجام امور مختلف برای رفع چشم‌زخم کودک توسط مادران، استفاده از وسايل تزييني و مهره‌هاي مختلف در گهواره كودكان و يا قرار دادن اشکال نمادین کهن ایلی بر روي لباس آنان و یا انجام فال‌گيري‌هاي مربوط به کودکان - که اين امر برگرفته از نيت صادقانه مردم بختياری و اعتقاد آنها به صداقت کودکان است – و سایر موارد بی‌شمار را نام برد.
علاوه بر باورهای عامیانه، جشن‌ها و مراسم گوناگونی نیز در فرهنگ مردم بختياري وجود دارد که تنها به کودکان اختصاص دارد، از جمله این که اولين مراسم ويژه کودک با جشن تولد او آغاز مي‌شود.
در زمان گذشته بسته به این که فرزند متولد شده دختر و یا پسر باشد، با کمی تفاوت در دیدگاه‌های رایج قدیمی نسبت به پسران، این جشن برگزار می‌شد که هم‌اکنون این دیدگاه سنتی بسیار کمرنگ شده است و دختران نیز از جایگاه ارزشمندی و همپایه با پسران برخوردارند.
پس از آن جشن نام‌گذاري كودكان بختياري است که خود یک فرهنگِ ارزشمند و تداوم‌بخش يكي از سنت‌هاي كهن ايراني در نام‌گذاری است.
در واقع، نام نهادن بر كودكان در فرهنگ مردم بختياري ريشه در گذشته‌هاي بسیار دور اين قوم دارد؛ چرا که آنان براي نام‌گذاري فرزندانِ خود، با توجه به مواردی چون زمان و مکان تولد، خصوصيات ظاهري كودك و سایر موارد، اسم برای فرزندان‌شان انتخاب می‌کردند.
نکته‌ی جالب توجه در این‌باره این است که در این نام‌گذاری‌ها، مادران بختياری براي دختران خود زيباترين نام‌‌ها را انتخاب مي‌كردند و برای اين منظور آنها با الهام گرفتن از طبيعت زيبا و محيط زندگي خويش، علاوه بر نام گل‌ها و پرندگان، از نام‌‌هاي تركيبي - با ماه و ستاره و يا طلا و جواهرات- اسامي زيبايي برای دختران مي‌ساختند و به کار مي‌بردند که البته هم اكنون اين اسامي قدیمی كمتر رايج است و نام‌‌هاي مذهبي و امروزی، كم‌كم جايگزين آنها شده است که اين امر خود مي‌تواند نشانه‌ی تحول نام‌گذاری کودکان بختياری نسبت به گذشته باشد.
علاوه بر جشن نام‌گذاری کودکان، مراسم دیگری نیز در گذشته در جامعه‌ی بختیاری رواج داشت که به مراسم «ناف‌بُري» معروف است كه برگرفته از يك سنت كهن ايلي است که انجام آن به این صورت بود که پس از تولد دختر در یک خانواده، خانواده‌اي ديگر که دارای پسر کوچک بود او را براي پسر‌شان ناف‌بري مي‌كرند، به این نیت كه در آينده با هم ازدواج نمايند.
در واقع اين عقد و پيمان کهن، بيشتر برگرفته از شناخت عميق و اعتماد خانواده‌هاي بختياري به يكديگر در گذشته بوده است كه از اين طريق سعي در ايجاد اين پيوند مستحكم و حسنه داشتند.
از دیگر جشن‌های مربوط به کودکان می‌توان به جشن «روييدن اول دندان كودك» و تهیه‌ی غذای مخصوص محلی برای او طبق باورهای عامیانه اشاره کرد.
علاوه بر موارد یاد شده، از جمله مراسم دیگر، جشن «ختنه‌سوران» است که در گذشته با شادی و شور و ساز و آواز همراه بوده است و برای پسران کوچک، مانند يک عروسی کوچک بود؛ زیرا در این جشن و شادمانی، خويشان و نزديكان کودک، بهترین هديه‌هاي خود را برای او می‌آوردند.
در فرهنگ مردم بختیاری به زبان‌آموزی کودک نیز توجه ویژه‌ای شده است و به این منظور والدين و بزرگترها برای ارتباط بیشتر گفتاری با کودکان خود، ضمن یاد دادن گویش بختیاری به آنان، جملات زیبا و آهنگین – به صورت تکرار حروف مکرر و نزدیک به هم- به گویش محلی در قالب جملات «گفتار درمانی» ساخته‌اند؛ جملاتی که علاوه بر سرگرمی و نشاط‌آور بودن برای کودکان، برای تقويت گفتار و بالا بردن اعتماد به نفس آنها نیز بسيار مؤثر بوده است و درون‌مايه اين جملات برگرفته از محيط و موارد آشنايي بوده است که کودکان بختیاری در زندگی روزمره با آن رو‌به‌رو بوده‌اند.
در ادبیات عامیانه‌ی بختیاری‌ها لطیفه‌های کودکانه، متل‌ها، قصه‌ها و افسانه‌های قومی، چیستان‌ها یا «چِنِه‌چِنِه»ها، ضرب‌المثل‌های مربوط به کودکان، اشعار و ترانه‌های کودکانه نيز وجود دارد.
شکل و ساختار چيستان‌های بختیاری به صورت کوتاه و ساده نظم و نثر است و هدف از شکل‌گيری و ساخت آنها، آزمودن هوش و توانايي ذهني و حس کنجکاوي کودکان است که البته جواب چيستان‌ها معمولاً کوتاه و بيشتر يک کلمه‌اي است و با محيط طبيعي بختياري و اشيای رايج و روزمره‌اي که مردم با آن سرکار دارند، ارتباط نزديک دارد.
با بررسی محتوا و مضامين ضرب‌المثل‌ها می‌توان از نقش و جايگاه کودک در آن بهتر آگاه شويم؛ چرا که در فرهنگ بختیاری توجه و اهميت به تربيت، اخلاق و آموزش و پرورش کودکان، همواره مورد توجه بوده و هست و در ضرب‌المثل‌هاي حکيمانه این قوم این امر به خوبی تجلی یافته است.
با بررسی این ضرب‌المثل‌ها موارد بی‌شماری را می‌توان یافت که مورد خطاب‌شان با کودکان است و هدف از طرح آنها اثرگذاری مثبت بر تربیت و اخلاق کودکان و یادآوری شیوه‌های پسندیده زندگی به آنان در قالب جملات کوتاه و پرمعناست.
این مطلب برگرفته از نوشته های آقای علی حسین پور
مطالب مشابه :
متن تبریک تولد(60متن کوتاه بسیار زیبا)
برلیان دل - متن تبریک تولد(60متن کوتاه بسیار زیبا) - - برلیان دل
( جایگاه خانواده در تربیت دینی فرزند ..............)
(جایگاه خانواده در تربیت دینی فرزند 1-نقش خانواده در تربیت دینی فرزند قبل از تولد : 2-
تزئیین جایگاه عروس و داماد / دیزاین تالار
گالری عروس شاهدخت - تزئیین جایگاه عروس و داماد / دیزاین تالار تولد 5 سالگی شاهدخت .
تولد 78 سالگی نورمن فاستر ؛ جایگاه تثبیت شده ی فاستر در معماری قرن 21
همه چی در مورد معماری - تولد 78 سالگی نورمن فاستر ؛ جایگاه تثبیت شده ی فاستر در معماری قرن 21
جایگاه کودک در فرهنگِ بختیاری
جایگاه کودک در فرهنگِ حتی پیش از تولد- زندگی و اعمال و حرکات آنان ارتباط دارند.
ولادت امام رضا (عليه السلام)
جایگاه امام رضا(ع) چنانكه عده‌اي پنج شنبه و عده‌اي جمعه را روز تولد ايشان مي‌دانند.
اسمس های تبریک تولد
غریبه آشنا - اسمس های تبریک تولد خالی قلبم جایگاه یک گل باشد گل یاسمنم تولدت مبارک.
جایگاه موسیقی در بین ترکمن ها
جایگاه موسیقی در بین ترکمن در هنگام تولد بانگ اذان اولين موسيقي است كه به گوش تركمن مي رسد .
برچسب :
جایگاه تولد