یادداشتی درباره تئاتر پلی بک

تئاتری با تاکید بر تجارب فردی و داستان های شخصی
یادداشتی درباره تئاتر پلی بک

ترجمه: فریده شیرژیان
در هفته های گذشته، مقاله ای در سایت ایران تئاتر منتشر شد با نام "فردی و دوستان. هنر عروسکی و نمایش در بیمارستان" که تلاشی بود در راستای معرفی یکی از شکل های درام کاربردی (درام در خدمت سلامت، بهداشت و درمان)، گسترش اجرای درام در فضاهای غیرتماشاخانه ای، انتقال تجربه عملی یکی از فعالان این نوع درام در کشور ایرلند و توجه به چگونگی ساخت عروسک های نمایشی در بیمارستان.

اکنون در یادداشتی کوتاه به معرفی یکی دیگر از شکل های درام کاربردی می پردازیم که طرح و معرفی آن به تئاتر ایران در مقایسه با سایر شکل های متنوع درام کاربردی مبحثی نو است.
"تئاتر پلی بک" تئاتر بداهه ای است که به تجارب فردی و داستان های شخصی(Personal) اهمیت می دهد و در سال 1975 م جاناتان فاکس(( Jonathan Fox آن را ابداع کرد. وی در سال 1993م مدرسه تئاتر پلی بک را برای توسعه و آموزش این رشته در امریکا تاسیس کرد. این نوع تئاتر در مکان های متنوع آموزشی، کلینیک ها و اجتماعات استفاده می شود.
چگونگی اجرای آن: بازیگران به داستان فردی از تماشاگران (که به او داستانگو می گویند) گوش می دهند و بعد، آنچه آن ها به عنوان هسته اصلی داستان و مهم ترین نکات شنیده اند به شیوه نمایشی ارائه یا پلی بک می کنند. اجرای بازیگران می تواند رئالیستی یا سمبولیک باشد. راهنمایی ( Conductor) وجود دارد که از طریق پرسیدن سوالاتی از داستانگو، کمک می کند داستان را برای بازیگران انسجام دهد. بازیگران ممکن است از میم، حرکت، صدا، عروسک و ... برای اجرایشان استفاده کنند. عموما یک نوازنده همراه با سازش با گروه بازیگران همکاری می کند.
به عبارتی دیگر، "تئاتر پلی بک" تلاشی است برای تشویق افراد از طبقات و مشاغل مختلف اجتماعی تا داستان های زندگی شان شنیده شود. کسی در میان جمعیت تماشاگران، داستانی از زندگی اش را تعریف می کند و از میان بازیگران، افرادی را برای بازی کردن نقش های مختلف انتخاب می کند و بعد حضار، این اجرا را تماشا می کنند. این داستان زندگی، به زبان و فرم هنری عرضه می شود. خلق دوباره داستان ها اغلب ناتورالیستی نیستند. بازیگران از تشبیه، استعاره، روایت، آواز و همسرایی استفاده می کنند. برای جز جاناتان فاکس، از جو سالاس (Jo Salas)، به عنوان فرد دیگری که در پیدایی این روش موثر بوده، نام برده اند.
اگرچه این روش گام های اولیه رشد خود را ابتدا در امریکا و بعد در اروپا برداشت، اما اکنون در پنج قاره جهان شرکت های بسیاری به این فعالیت مشغول اند.
تئاتر پلی بک با ایجاد پل ارتباطی میان دو گروه انسانی(تماشاگران و بازیگران) تلاش می کند، محیط امنی را برای تبادل تجربیات گوناگون روی مباحث متنوع فراهم کند تا هر صدایی شنیده شود و مثل گذشته، فرهنگ شفاهی را در میان مردم تقویت کند. این یکی از شکل های درام کاربردی و تئاتر مردمی است که بر اساس مشارکت و تعامل، با هدف تغییر اجتماعی (با مضامینی چون: حقوق زن و مرد، کشمکش های قومی و نژادی و مذهبی، مهاجرت و مهاجران و آوارگان،...) و آموزش (به کودکان و نوجوانان براساس برنامه درسی و نیز برای دستیابی به راه های جدید برای رسیدن به محیطی امن و پر از احترام در مدارس و پرهیز از زورگویی به عنوان ابزاری قدرتمند در اداره ها و شرکت ها و کارگاه ها با موضوعاتی چون مدیریت و آموزش، مهارت های ارتباطی برای رفع هرگونه کشمکش و مشکل احساسی و کاری) انجام می شود.
گفته شده که این شکل تئاتری، از تئاتر بداهه، داستان گویی و نقالی و سایکودراما توسعه یافته است که البته در این خصوص نظر متفاوتی وجود دارد.
تفاوت تئاتر پلی بک با سایکودراما:
تئاتر پلی بک شکلی از سایکودرام نیست و سایکودرام شکلی از پلی بک نیست. تئاتر پلی بک شکلی از تئاتر بداهه است که شامل گروه بازیگران آموزش دیده ای است که داستان هایی از مخاطبان را بازگو و ارائه می کنند. راوی داستان، تماشا می کند. هدف ساختن اجتماع از طریق داستان های به اشتراک گذاشته شده است. سایکودرام روش کارکردن با موضوعات شخصی است که داستانگو یا پروتاگونیست ستاره داستان خودش است و استفاده کردن از اعضاء گروه برای ارائه نقش های مختلف تحت راهنمایی کارگردانی آموزش دیده، که معمولا درمانگر ماهری است، صورت می گیرد. گروهی از بازیگران در سایکودرام وجود ندارند. سایکودرام بسیاری از مواقع به عنوان شکلی از روان درمانی یا مشاوره گروهی استفاده می شود. رابطه سایکودرام و تئاتر پلی بک این است که چندین توسعه دهنده اصلی تئاتر پلی بک همچنین سایکودراماتیست بودند مثل جاناتان فاکس. هر دو شکل، از عناصر نمایشی برای داستان گفتن و به مشارکت گذاشتن داستان ها استفاده می کنند؛ هر چند این دو روش بسیار متفاوت اند و به اهداف متفاوتی خدمت می کنند.
Play-back*: در لغت نامه انگلیسی، به معنای پخش برنامه یا گزارشی تصویری یا شنیداری (مثل فیلم یا موسیقی) است که قبلا ضبط شده است.
منبع
http://www.psychodramala.com/WhatisPsychodrama.en.html
http://en.wikipedia.org/wiki/Playback_Theatre
http://www.hvpi.net/playtheater.htm
معرفی چند لینک
http://www.playbacktheatre.org/
http://www.playbacknet.org/drupal/
http://www.torontoplayback.com/
http://www.playbacktheatre.co.uk/start.htm
http://www.playbackcentre.org/

یادداشتی درباره تئاتر پلی بک

مطالب مشابه :

دانلود دموی پلی بک

فروش آهنگ های پلی بک

آهنگ پلی بک یادته از محسن یگانه آلبوم حباب ( کارائوکه) Dj Ramin Tehrani

آهنگ پلی بک گروه 7 به نام آسمونی (کارائوکه) Dj Ramin Tehrani

یادداشتی درباره تئاتر پلی بک

آهنگ پلی بک تولد از مهدی اسدی (کارائوکه) Dj Ramin tehrani