تاریخ ادبیّات، دانش های ادبی و خودآزمایی درس هفتم تا یازدهم ادبیات دوم

تاریخ ادبیّات، دانش های ادبی و خودآزمایی درس هفتم

1) سیمین دانشور کیست؟ سیمین دانشور، همسر جلال آل احمد در سال 1300 در شیراز به دنیا آمد.

2) نخستین مجموعه داستان سیمین دانشور چه نام دارد؟ در چه تاریخی منتشر شده است؟  آتش خاموش در سال 1337 منتشر شد.

3) مشهورترین اثر سیمین دانشور چه نام دارد؟ سووشون

4) موضوع داستان « سووشون » چیست؟ داستان زندگی مشترک زری و یوسف( دو قهرمان اصلی کتاب ) است. نویسنده هم چنین به شرح و توصیف زندگی اجتماعی مردم فارس در خلال جنگ جهانی دوم و تسلّط انگلیسیان می پردازد. دغدغه ها و مسائل عاطفی یک همسر وفادار در این داستان به خوبی بیان شده است.

5) کدام کتاب سیمین دانشور به چند زبان زنده ی ترجمه شده است؟ سووشون

1) عبارت « شلخته درو کنید تا چیزی خوشه چین ها بیاید » یعنی چه؟ نامنظم درو کنید تا از خوشه ها بماند و خوشه چین ها آن ها را برای خود جمع کنند.

2) نویسنده از مراسم سوگ سیاوش برای پروراندن داستان چگونه بهره گرفته است؟ نويسنده با مهارت خاصي مرگ مظلومانه ی سياوش به فرمان افراسياب را بهانه قرار داده تا از اين طريق شهادت مظلومانه آزادي خواهان را به دست عناصر ستمگر بيان كند مرگ او علاوه بر جنبه ي ملّي ، جنبه ي مذهبي پيدا كرده است و يادآور شهادت مظلومانه ی امام حسين(ع) وتمام شهداي كربلاست.

3) نویسنده غم زری را در سوگ یوسف به چه چیز تشبیه کرده است؟ مثل ماري كه روي قلبش چنبره زده و خوابيده بود، سربلند كرده و به نيش زدن پرداخته است.

5) در کدام عبارت از درس مفهوم این بیت حافظ آمده است؟ شلخته دروكنيد تا چيزي گيرخوشه چين ما بيايد.

ثوابت باشد ای دارای خرمن                اگر رحمی کنی بر خوشه چینی

تاریخ ادبیّات، دانش های ادبی و خودآزمایی درس هشتم

1) چه نوشته یا سروده ای در حوزه ی « ادب پایداری » جای می گیرد؟ هر نوشته یا سروده ای که مبارزه ی ملّت ها را در برابر عوامل استبداد داخلی یا تجاوز بیگانگان نشان دهد.

2) اصلی ترین مسائل در حوزه ی ادب پایداری چیست؟ دعوت به مبارزه، ترسیم چهره ی بیدادگر، ستایش آزادی و آزادگی، نمودن افق های روشن پیروزی، انعکاس مظلومیّت مردم، بزرگ داشت شهدای راه آزادی و ...

3) ویژگی های ادبیّات پایداری را بنویسید. ادبیّات پایداری چهره ی انسانی عامّی دارد و به هنگام ترسیم اشکال مختلف تضادهای زندگی انسان، در هیچ قالب ملّی یا چارچوب اجتماعی خاص نمی گنجد. شعر و داستان مقاومت، مرزهای قومی را می شکافد و مخاطب آن ژرفای وجدان عامّ بشری است.

4) از چهره های برجسته ی ادبیّات مقاومت فلسطین به چه کسانی می توان اشاره کرد؟ «غسّان کنفانی»، «محمود درویش» «جبرا ابراهیم جبرا» و «اثل مانین»

5) « پابلو نرودا » کیست؟ « پابلو نرودا »، ( 1973- 1904 میلادی) از چهره های مهمّ ادب پایداری امریکای لاتین است. نرودا وجدان بیدار و فریاد خشم آلود مردم شیلی و شعر انقلابی و سنّت شکن او راستین، حماسی و بشری است.

6) « هریتبیچر استو » کیست؟ « هریت بیچر استو » از مشهورترین نویسندگان ادب پایداری سیاهان است.

7) داستان « کلبه ی عمو تُم » چگونه اثری است؟  « کلبه ی عمو تُم » از نمونه های درخشان ادبیّات پایداری و از هیجان انگیزترین وقایع در تاریخ جهانی داستان نویسی است. از این داستان تاکنون نمایش نامه ها و فیلم نامه های متعدّدی ساخته اند.

8) نویسنده ی داستان « کلبه ی عمو تُم » کیست؟ درباره ی او چه می دانید؟ نویسنده ی این داستان خانم «هریت بیچر استو » ( 1896- 1811 میلادی » است . او در یکی از روستاهای ایالت کنتاکی آمریکا به دنیا آمد. او که از خانواده ای مذهبی و تهی دست بود، با نوشتن این داستان جنب و جوش بی سابقه ای در میان مبارزان راه آزادی سیاه پوستان به راه انداخت و در مدّتی کوتاه شهرت جهانی یافت.

9) داستان « کلبه ی عمو تُم » چه موضوعی دارد؟ داستان کلبه ی عمو تُم بیان کننده ی دنیای محنت آلودِ بردگان سیاه است.قهرمان اصلی این داستان، عمو تُم، برده ای سیاه، نجیب، با ایمان، متواضع و درستکار و در عین حال با اراده و گریزان از خیانت و درویی است. او پس از تحمّل یک زندگی سخت و جانکاه بر اثر شکنجه ها و عذاب های جسمی و روحیِ « لگری » ـ ارباب خشن و بدنهادش ـ زندگی را بدرود  می گوید. کشتزارهای پهناور ایالت های جنوبی آمریکا در حقیقت گورستان این سیاهان بخت برگشته بوده است. برده داران آن ها را می خریدند و گروه گروه با کشتی به آمریکا حمل می کردند و در مزارع پنبه و جز آن به بیگاری می گرفتند. 

10) داستان « کلبه ی عمو تُم » در چه سالی منتشر شد؟ انتشار آن چه نتایجی را در پی داشت؟ در سال 1852  منتشر شد. نُه سال بعد، یعنی در سال 1861 جنگ داخلی آمریکا آغاز شد که سرانجام آن، صدور فرمان الغای بردگی بود.

11) شعر « تو را می خوانم » از کیست؟ موضوع آن چیست؟ شعری است از« پابلو نرودا » که در آن پایداری مردم شیلی به تصویر کشیده شده است.

12) کتاب « انگیزه ی نیکسون کشی و جشن انقلاب شیلی » سروده ی کیست؟  پابلو نرودا  ( 1973- 1904 میلادی)

13) کتاب « انگیزه ی نیکسون کشی و جشن انقلاب شیلی » را چه کسانی به فارسی ترجمه کرده اند؟ فرامرز سلیمانی و احمد کریمی حکّا ک

خودآزمایی

1) چند مورد از برخوردهای انسانی عمو تُم را با هم نوعانش بنویسید. داوطلبانه بار همه را حمل می کرد، بدون این که هرگز از کسی کمک بخواهد. همیشه همه جا آخر می آمد، کم تر سهم می گرفت و تازه آن را با دیگران تقسیم می کرد و در شب های یخ بندان روپوش مندرس خود را به زن بیماری می داد که از شدّت تب متشنّج بود. در مزرعه سبد کارگران ضعیف و رنجور را پر می کرد و برای این کار خود را به خطر می انداخت؛ خطرهای وحشتناک! خطر این که وزن سبد خودش به حدّ نصاب نرسیده باشد.

2) لگری چه چیزی را لازمه ی سپردن مسئولیّت مباشری به عمو تُم می دانست؟ چرا؟ لگری عقیده داشت که نخستین و دومین و سومین شرط لازم برای سپردن مسئولیّت ها به یک غلام خشونت و سنگ دلی نسبت به اوست.

3) عمو تُم ضعف ارباب را چگونه به رخش کشید؟ ارباب می دانم که شما می توانید کارهای وحشتناکی انجام دهید. (تُم برخاست و دست هایش را به هم متّصل کرد. آن گاه ادامه داد:) امّا هنگامی که جسم را کشتید دیگر کاری از دستتان برنمی آید و پس از آن ابدّت در کاراست.

4)اعتقاد به سرای باقی را در کدام بخش از سخنان عمو تُم می توان دریافت؟ آقای لگری، شما مرا خریده اید و من برای شما برده ی خوب و با وفایی خواهم بود. من همه ی نیروی بازوان و همه ی وقت و توانایی ام را در اختیار شما می گذارم، امّا روانم! روانم را نمی توانم به وجود فناپذیری بسپارم...آن را برای خداوند محافظت می کنم.دستورات خداوندی را بر همه چیز، بر مرگ و برزندگی مقّدم می شمارم.

آقای لگری، می توانید یقین داشته باشید که من ذرّه ای از مرگ باک ندارم. بلکه در انتظارش هستم... هربار که بخواهید می توانید مرا شلّاق بزنید، از گرسنگی بکشید... آتشم بزنید... همه ی این ها وسیله خواهد شد برای این که هر چه زودتر مرا به دیاری که باید به آن جا بروم، روانه کنید.

6) در شعر « تو را می خوانم » مقصود شاعر از جمله ی « ما این را از گذشته به ارث می بریم » چیست؟ ما این پیروزی را از پایداری و مقاومت گذشتگانمان به دست آورده ایم.

تاریخ ادبیّات، دانش های ادبی و خودآزمایی درس نهم

1) سراینده ی شعر « در بیابان های تبعید » کیست؟ جبرا ابراهیم جبرا (متولّد 1926 میلادی)

2) درباره ی « جبرا ابراهیم جبرا » چه می دانید؟ یکی از چهره های برجسته ی ادبیّات مقاومت فلسطین است. در سال1926 میلادی در ناصره دیده به جهان گشود. تحصیلات مقدّماتی را در فلسطین و دوره های عالی را در دانشگاه کمبریج انگلستان و هاروارد امریکا در رشته ی ادبیّات انگلیسی گذراند. علاوه بر سرودن شعرِ « در بیابان های تبعید »، چند داستان کوتاه نیز از او به عربی و انگلیسی چاپ شده است.

3) شعر « از یک انسان » سروده ی کیست؟ محمود درویش (متولّد 1941 میلادی )

4) درباره ی « محمود درویش » چه می دانید؟ یکی از چهره های برجسته ی ادبیّات مقاومت فلسطین است. در سال 1941 میلادی در یکی از دهکده های فلسطین اشغالی به دنیا آمد. در شش سالگی به دلیل هجوم اشغالگران اسرائیلی آواره شد و چندین بار به زندان افتاد. سروده های زیبای او محصول سال های اسارت او در زندان های رژیم صهیونیستی است. او را شاعر مقاومت فلسطین نامیده اند.

5) چرا « محمود درویش » را شاعر مقاومت فلسطین نامیده اند؟ زیرا جز برای فلسطین شعر نگفته است.

خودآزمایی

1) در شعر بیابان های تبعید، شاعرچه دشواری هایی برای تبعید شدگان فلسطینی بر می شمرد؟ سرگرداني دركوه، بيابان و سنگلاخ ، خراب شدن خانه ها و ويراني آبادي ها، رها شدن اجساد مرده ها، در بيابان وطمعه ی كركس شدن آن ها ، بمباران وتهاجم هوايي وزميني و نابودي مزارع ، تيرباران كردن زنان توسط غاصبان اسرائيلي و ...

2) دو توصیف زیبا را در درس بیابید که بیانگر پایداری مردم در مقابل ظلم باشد.                                                الف : اي خونين چشم وخونين دست / به راستي كه شب رفتني است /نه اتاق توقيف ماندني است / ونه حلقه هاي زنجير .

ب: نرون مرد ، ولي رم نمرده است / با چشم هايش مي جنگد/ و دانه هاي خشكيده خوشه اي / دره ها را از خوشه ها لبريز خواهد كرد .

3) در عبارت « فرشتگان سرودهای صلح و شادی را برای چوپانان خواندند » منظور از کلمات مشخّص شده، چیست؟                                      وحی الهی                          پیامبران

4) زیتون، نماد چیست و نشانه ی کدام کشور است؟ زیتون نماد صلح و نشانه ی کشور فلسطین است.

5) مقصود از « نرون مُرد، امّا رم نمرده است » و « با چشم هایش می جنگد » چیست؟ ظلم وستم نابود شدني استو سرزمين های اشغال شده آزاد خواهندشد. ـ مردم فلسطين با آگاهي و با سلاح صبر و انتظار مقاومت می کنند.

تاریخ ادبیّات، دانش های ادبی و خودآزمایی درس دهم

1) « ویکتور هوگو » کیست؟ ویکتور هوگو (1885- 1802 میلادی)، مشهورترین شاعر رمانتیک قرن نوزدهم فرانسه و از بزرگ ترین ادیبان و نویسندگان جهان است. وی مردی آزادمنش و آزادی خواه و طرفدار جدّی اصلاحات اجتماعی به نفع طبقات محروم و رنج دیده بود. از ده سالگی به شعر گفتن پرداخت ودر 25 سالگی شاعری سرشناس بود. او با وجود سنّ کم به عضویت فرهنگستان فرانسه درآمد و مدّتی نماینده ی مجلس قانون گذاری این کشور بود، هوگو به دلیل مخالفت با ناپلئون سوم بیست سال از زندگی خود را در تبعید به سر برد.

2) مشهورترین شاعر رمانتیک قرن نوزدهم فرانسه چه نام دارد؟ ویکتور هوگو (1885- 1802 میلادی)

3) مهم ترین آثار « ویکتور هوگو » را نام ببرید. « بینوایان » ، « گوژپشت نتردام » ، « کارگران دریا » ، « مردی که می خندد »

4) موضوع کتاب « بینوایان » چیست؟ کتاب بینوایان هوگو ماجرای مردم تیره روزی است که با دشواری های زندگی رو به رو بوده اند.

5) بزرگ ترین قهرمان کتاب « بینوایان » کیست؟ سرگذشت او را به طور خلاصه بنویسید. بزرگ ترین قهرمان این کتاب « ژان والژان » نام دارد که مدّت نوزده سال در زندان به سر برده است و پس از تحمّل سختی ها و آوارگی ها، راه شرفتمندانه ای برای زندگی پیدا کرده و کمر به خدمت اجتماع بسته است.

6) موضوع داستان « دخترک بینوا » چیست؟ این داستانواقعه ی کوچکی از زندگی دردآلود دخترک تیره روزی به نام کوزت است. مادر کوزت که کارگر یک کارخانه ی بزرگ است، برای این که فرزندش زندگی راحتی داشته باشد، در مقابل پرداخت بیشتر درآمد خود، کوزت را به خانواده ی تناردیه که صاحب مسافرخانه ی کوچکی هستند، می سپارد امّا آن ها وی را هم چون خدمتکاری به کار می گیرند. آن هم به کارهایی دشوار.

خودآزمایی

1) کوزت برای غلبه بر ترس و دلهره ی خود چه تدبیری اندیشید؟ تا می توانست دسته ی سطل را تکان می داد. این حرکت صدایی تولید می کرد که برای او جانشین یک رفیق راه می شد. برای بیرون آمدن از این حالت غریب که چیزی از آن نمی فهمید امّا از آن     می ترسید، با صدای بلند به شمردن پرداخت.

2) دو نمونه از توصیفات زیبای درس را پیدا کنید. بالاي سرش آسمان ازابرها ي سياهي شبيه به دودهاي متراكم پوشيده بود . به نظرمي رسيد كه نقاب حزن انگيز برسر اين كودك فرود آمده است . علف هاي بلند زير نسيم مثل مار ماهي پيچ وتاب مي خوردند . درخت هاي خاردار مانند بازو هاي طويلي كه مسلّح به چنگال و مهيّاي گرفتن شكار باشند، به هم مي پيچیدند.

3) ترس و وحشت حاکم بر کوزت سبب می شود که او پدیده های طبیعی را به گونه ای هراس آور ببیند. چند نمونه از این مورد را در داستان بیابید و بنویسید. فضای سیاه خلوتی رو در رویش گسترده بود. با نومیدی این ظلمت را که هیچ کس در آن نبود و در پندار وی جانوران گوناگون و اَشباح در آن وجود داشت، نگریست. خوب نگاه کرد؛ صدای پای جانوران را که روی علف ها راه   می رفتند شنید و اشباحی را که در عالم پندار خویش  میان درخت ها در حرکت می یافت، آشکارا دید. 

4) نویسنده طینت بد زن تناردیه را چگونه توصیف می کند؟ زنی نفرت انگیز با دهانی هم چون کفتار و چشمانی برافروخته از غضب.

تاریخ ادبیّات، دانش های ادبی و خودآزمایی درس یازدهم

1) « آندره ژید » کیست؟ آندره ژید ( 1951- 1869 میلادی ) نویسنده ی بزرگ فرانسوی است. او شصت سال از عمر هشتاد و دو ساله ی خود را صرف نویسندگی کرد. وی در آثار خویش مشکلات زندگی آدمی را با عشقی سرشار به واقعیّت به تصویر کشید و به همین جهت نیز جایزه ی نوبل را از آن خود کرد.

2) کتاب « مائده های زمینی » اثر کیست؟ این کتاب حاصل کدام دوره از زندگی نویسنده است؟ کتاب « مائده های زمینی » اثر معروف آندره ژید ( 1951- 1869 میلادی ) و زاده ی شور و اضطراب جوانی این نویسنده است.

3) « آندره ژید » چگونه جایزه ی نوبل را از آن خود کرد؟  وی در آثار خویش مشکلات زندگی آدمی را با عشقی سرشار به واقعیّت به تصویر کشید و به همین جهت نیز جایزه ی نوبل را از آن خود کرد.

خودآزمایی

1) آیه ی « لا تدرکه الابصار و هو یدرک الابصار » با کدام قسمت درس مائده های زمینی ارتباط دارد؟ هر مخلوقی نشانی از خداست و هیچ مخلوقی او را هویدا نمی سازد.

2) در کدام قسمت درس مائده های زمینی نویسنده عجز انسان را از شناخت خدا بیان می کند؟ دریغا که نمی دانیم هم چنان که در انتظار او به سر می بریم، به کدام درگاه نیاز آوریم.

3) جمله ی « ای کاش عظمت در نگاه تو باشد ... » از آندره ژید را با این شعر سهراب سپهری « چشم ها را باید شست، جور دیگر باید دید. » مقایسه کنید و نتیجه را بنویسید. هر دو انسان را به توجّه عمیق به مسائل فرا می خوانند یعنی این که باید هر چیز را از دید عارفانه نگاه کرد.