طرح درس 9

به نام خداوند حکیم

مفهوم نظریه استقرایی (برگرفته ازکتاب درآمدی برالگوهای نوین تدریس)

تنظیم کننده :علی جامعی فریمانی گروه 28 زیر نظر استاد گرامی آقای رهباردار

تیرماه 1390

الگوی استقرایی

هیلدا تابا یکی از صاحب نظران معروف تعلیم وتربیت عقیده داردکه روش تدریس درافزایش مهارت تفکر فراگیران نقش بسزایی دارد لذا معلمان باید در انتخاب روشهای تدریس موضوع مهارت وتفکرخلاق را مورد توجه قراردهند وی فرایند تفکر استقرایی را به 3مرحله ی کلی تقسیم می کند

1-تکوین مفهوم : یکی ازوظایف برنامه ریزان و معلمان آموزش مفاهیم درس به فراگیران است برای دریافت یا تکوین مفهوم دورویکرد اساسی وجود دارد

• الف - مربی به انتقال وارسال یک سویه ی مفاهیم می پردازد در این روش ذهن فراگیران مانند مخزنی است که معلم آنرا پر می کند و مفاهیم درس در وسعت زیاد تکثیر می شود در حالی که دررویکردهای جدید یاددهی - یادگیری یک اقدام دو سویه است و ما به دنبا ل تولید دانش هستیم نه تکثیر آن

•ب- در جریان آموزش مفاهیم زمینه سازی می شود تا مفهوم با مشارکت فعالانه ی دانش آموزان و معلم تولید شود دراین حالت دانش آموزان نقش راهبردی دارند و آموزشی که از این طریق اتفاق می افتد برای دانش آموزان ارزشمند است زیرا خود سازنده و تولید کننده ی آن هستند در نتیجه با کمال میل آن علم را شناخته وازآن درموقعیت های زندگی استفاده می کنند در مرحله ی تکوین مفهوم و الگوی استقرایی رویکرد پیگیری وتقویت می شود نیل به این مرحله ازطریق روشهای زیر انجام می شود .

■فهرست کردن مطالب : بعد ازاینکه موضوع ومسئله ی تدریس برای فراگیران مشخص شد ازآنان خواسته می شود درخصوص موضوع هرنمونه ای را که سراغ دارند فهرست کنند برای رسیدن به اهداف مورد نظر بهتراست ابتدا دانش آموزان به صورت فردی فکر کنند سپس با همکاری اعضای گروه فهرست را گسترش داده و فهرست واحدی به معلم ارائه دهند وظیفه ی معلم نیز راهنمایی نظارت بر کار گروهها وتقویت رابطه ی افراد با گروه وسنجش عمل کرد سرگروه است .پیشنهاد می شود درمرحله ی اول مراحلی ازقبیل موارد زیر مورد توجه قرار گیرد : تشکیل گروه کاری از دانش آموزان -انجام دادن فعالیت انفرادی -اختصاص دادن زمان به تفکر گروهی و.....

■گروه بندی بر اساس ویژگیهای مشترک : دراین مرحله دانش آموزان باید ابتدا به صورت انفرادی سپس با نظر بقیه اعضای گروه فهرست به دست آمده را به چند بخش براساس تشابه آنها تقسیم کنند . تشخیص این تشابهات به عهده ی دانش آموزان است اگرموضوع برای دانش آموزان تفهیم نشده باشد معلم بایدبا استفاده از سخنرانی درباره ی کلیات مسئله زمینه های فکری افراد را تقویت کند . درصورت عدم تشخیص دسته بندی ها توسط دانش آموزان معلم می تواند به طور غیر مستقیم آنهارا یاری کند این مرحله به دانش آموزان کمک می کند تشابهات و تفاوتهارا به خوبی درک کنند

■عنوان دهی و طبقه بندی :درمرحله عنوان دهی انتظارمی رود که با توجه به خصوصیات وویژگیهای مشترک اعضای هرگروه نام وعنوان مناسبی انتخاب کنند و به توافق برسند .دراین مرحله، گروه بندی به طبقه بندی منجر می شود و هر جزءدرطبقه ویژه ی خود جای می گیرد.

2-ورود به مفهوم: یادگیری موثرومطلوب زمانی اتفاق می افتد که فراگیرندگان بتوانند در خصوص مسئله وموضوع مورد نظراظهارعقیده کنند و به تفسیر و تحلیل آن بپردازند.البته باید توجه داشت که دانش توانایی تحلیل و تفسیر مطالب،به شناخت دقیق و عمیق مسائل بستگی دارد و مراحل متفاوت الگوی استفرایی ، این تسلط ومهارت را درحد بالایی تعیین می کند .مرحله تفسیر مطالب از طریق موارد زیر تحقق می یابد.

■تشخیص ویژگیهای مفهوم:طبیعی است که عناوین موجود درطبقه ها ،خواص وویژگیهایی دارندکه بین تمام آنهامشترک وشاخص است .برپایه این خصوصیات موضوعات تفسیر می شود وتشابهات و تفاوتهای آنها مشخص می گردد.دراین مرحله فراگیرندگان خواهند توانست به طور مجزامفهوم هر جزء رادرک کنندوبه توصیف دقیق آن بپردازند.

■کشف روابط واستنتاج:دراین مرحله ،معلم ودانش آموزروابط علت ومعلولی بین اجزاوطبقات را بررسی ونتیجه گیری می کنند .چرایی بعضی اجزاوقرارگرفتن آنهانیزمورد بررسی قرارگرفته وجایگاه عناوین تحلیل می شود ودربعضی ویژگیه ارتباط طبقات مشخص می گردد.

■استنباط:بااجرای مراحل قبل استنباط دانش آموزان از موضوع افزایش می یابد و دلایل مورد نظر بادرک کامل درذهن آنان ثبت می شود .دراین مرحله عمق معنادرک می شود معلم سوالاتی طرح می کند و از دانش آموزان می پرسد .این سوالات نشان دهنده عمق یادگیری ودرک دانش آموزان ازمسئله است .دراین قسمت دلایل ودفاعیات دانش آموزان باید گسترده تر از مراحل قبلی باشد. با پایان گرفتن این مرحله ،می توان گفت که مفهوم مورد نظر آموخته شده است و دانش آموزان به مرحله تسلط برموضوع رسیده اند .دربیشترموضوعات آموزش ازطریق استقرایی در این مرحله متوقف می شود زیراانتظار و اهداف درس فراتر ازاین نیست .

3-کاربرد اصول:اصولی که درمراحل تکوین مفهوم و تفسیر مطالب کشف وتولید شده است در مرحله بعد درابعاد جدید تری به کار گرفته می شود وبراساس مفهوم اصول موقعیت های جدید بررسی وتبیین می گردد و مهمترین امتیازو اهمیت علم آموزی هم همین است .زیرادر آن به جنبه های کاربردی توجه می شود اطلاعات از ذهن بیرون می آید و در عرصه های زندگی ،به عمل متصل می گردد .این درحالی است که مهمترین مشکل نظام های آموزشی عدم کسب توانایی کاربرد علم و اصول آموخته شده است واین اموخته ها عملا درزندگی بی اثر وبی ثمرمی ماند.درکاربرداصول،به تحقیق وروش های آن توجه زیادی مبذول می گردد و در یکی از روشهای آن (فرضیه سازی ) براساس مبانی علمی به تفحص در موضوع پرداخته می شود .برای مرحله کاربرد اصول ،سه فعالیت پیش بینی شده است.

■-توضیح پدیده های جدید و فرضیه سازی:معلم ،اطلاعات جدید وناآشنا را مطرح می کند و ازفراگیرندگان می خواهد براساس اصول ومفاهیم تدریس شده نتایج آن را بیان کنند یا به فرضیه سازی بپردازند .فرضیه سازی پاسخی مبتنی بر حدس و گمان و اعلام نظریات است .فرضیه اعضای گروه متفاوت است وممکن است چند فرضیه وجود داشته باشد .این چند گانگی بسیار مفید است زیرابه بحث و گفتگوی علمی منجر می شود و زمینه را برای دفاع و پشتیبانی در مرحله بعد آماده می سازد.پس ازفرضیه سازی جریان تدریس باید به سوی تایید یا ردفرضیه ها پیش برود .البته باید گفت که این مرحله با تاییدیا رد فرضیه پایان نمی یابد و فقط دلایل موجودبیان می گردد و استدلال افراد شنیده می شود.بحث و بررسی نهایی دانش آموزان و معلم به تصدیق پیشگویی و اثبات فرضیه ها منجر می شود .استفاده معلمان از اصول علمی و آموزشی مراحل راهبردی و مهم است .هرچه توانایی دانش آموزان در روشهای تحقیق بیشتر تقویت شود در مرحله فرضیه سازی و تصدیق موفق تر خواهند بود .پس ازپایان مراحل الگوی استقرایی کلیه دانش آموزان به طور عمیق یاد خواهند گرفت و یادگیری آنان به یک فرایند تولید اطلاعات ،توسعه نگرش و مهارتهای روانی - حرکتی تبدیل خواهد شد .این رویکرد همان یادگیری مورد توافق علمای تعلیم وتربیت است.

طرح درس 9

مطالب مشابه :

ارزیابی

طرح درس

بازخورد

مقايسه عزت نفس و پيشرفت تحصيلي دانش آموزان براساس استفاده معلم از ارزيابي اسنادي.

طرح درس 9

طرح درس

تاثیر استفاده از سنجش پرونده ای در پیشرفت تحصیلی دانش آموزان دوره ابتدایی

ارزشیابی توصیفی