متدولوژی

 روش شناسی (متدولوژی) ساماندهی سیستمهای اطلاعاتی

به كمك رویكردهای فرایندی ، سلسله مراتبی، و اندركنشی

روش شناسی مناسب برای مطالعه سیستمهای اطلاعاتی

 می توان فراهم كرد.

آشنایی با این رویكرد انجام مراحل مختلف ساماندهی را تسهیل

 می نماید. لازم به ذكر است كه با توجه به موضوع مورد بحث

و نیازهای طرح ساماندهی اطلاعاتی در روش فوق اعمال و به

اصطلاح روش فوق بومی شده است.

_1_3 تاریخچه

از اواخر دهه 1960 به دلیل نارسایی های

روش های سنتی تحلیل و طراحی سیستم ها،

روش های ساخت یافته تحلیل و طراحی سیستم ها

(SSADM: structured System Analysis and Design Method)

رواج یافت. شركت مك دانلد داگلاس

(كه به خاطر تولید جنگنده های فانتوم شهرت دارد )

از حامیان رواج این رویكرد درآمریكا بود.

هم اكنون استانداردهای گوناگون از SSADMدر جهان وجود دارد.

در همه این استانداردها، مبانی رویكرد مذكور همانند است.

ازاین رو می توان به ، آموزش مبانی و شیوه های مشترك

تحلیل سیستم های ساختارمند پرداخت.نكته قابل توجه

این است كه در این میان،هم تحلیل ها ساختارمندند

و هم سیستم ها . باپیدایی سیستم های یاریگر رایانه ای

 (CASE: Computer Aided Software/Software/System Engineering)

 بخشی از كارهای تحلیل ساختارمند نیز خودكار شده است .

در دوره آموزشی حاضر، عمدتاً به شیوه ها مستندسازی SSA

و نحوه استفاده از آن در طرح ساماندهی نظام آمارهای ثبتی

دستگاه های اجرایی پرداخته می شود.

- 2-3تحلیل و طراحی ساخت یافته SSADM روش داده گر است.

بدین معنا كه یك فرضیه اساسی وجود دارد و آن این كه سیستم ها

دارای ساختار داده های عام و زیربنایی هستند كه با گذشت  زمان ،

بسیار كم تغییر می یابد، اگر چه ممكن است پردازش ها تغییر پیدا كند.

این ساختار داده های زیربنایی از همان مراحل اولیه توسط SSADMمدل

 سازی می شوند. طرحی از ساختار داده ها با نیازمندی های پردازشی و

 گزارشی بررسی می گردد و در نهایت معماری سیستم را به وجود می

 آورد. SSADM براساس موارد زیراستوار است:

۱ روش شناسی (متدولوژی) ساخت یافته

2  ابزار و تكنیك های ساخت یافته

1_2_3 روش شناسی (متدولوژی) ساخت یافته

متدلوژی های ساخت یافته به معنای عام آن ، با نگرشی متفاوت

از متدلوژی های سنتی و با تكیه  بر وجوه منطقی سیستم ، به

تجزیه و تحلیل ، طراحی و اجرای سیستم های اطلاعاتی می پردازد.

یكی از خصوصیات جدایی ناپذیر روشهای ساخت یافته تحلیل و طراحی

سیستم ، استفاده از مفهوم سیستم های مدولار (Modular Concepts)

است. در چهارچوب این مفهوم ، یك سیستم از بالا به پایین به زیرسیستم

 های كوچكتر و نسبتاً مستقلی تفكیك می شود. به این ترتیب ، بررسی

هر یك از زیرسیستم ها با مدولهای به دست آمده ساده تر و عملی تر

است. كاربرد این مفهوم نه تنها در تجزیه و تحلیل سیستم ، بلكه در

طراحی و همچنین در ساخت و تهیه برنامه های كامپیوتری نیز مؤثر است.

_2_2_3 ابزار و تكنیك های ساخت یافته یكی از نقاط قوت متدولوژی های

 ساخت یافته ، استفاده از ابزار و تكنیك های ساخت یافته است. از ابزار و

 تكنیك های مشهور ساخت یافته ، موارد زیر را می توان نام برد.

_ نمودار جریان عملیات (OFD: Operations flow Diagram)

 _ نمودار ارتباط تراكنش ها (TRD: Transaction Relationship Diagram)

_ نمودار فرایندی (PM: Process Model)      

 _ نمودار سلسله مراتبی كاركردها (FHD: Function Hierarchy Diagram)

 _ نمودار جریان داده ها (DFD: Data Flow Diagram)

 _ فرهنگ داده ها (DD: Data Dictionary)

_ نمودار ارتباط موجودیت ها (ERD: Entity Relationship Diagram)

_ نمودار چرخه زیست موجودیت ( STD: State trasition Diagram)

 ابزار و تكنیك های فوق در مراحل مختلف متدولوژی ، هر یك ،

سیستم را ازبعد خاصی مورد مطالعه قرار می دهد ، و از آن

مدل می سازد.

۴ چرخه حیات توسعه سیستم چرخه حیات توسعه سیستم

یا در موضوع مورد بحث ، مراحل ساماندهی ،  مبتنی بر

روش های ساخت یافته به شكل زیر می باشد.

۱ـ شناخت وضعیت موجود

2ـ تحلیل وضعیت موجود

۳ـ طراحی وضعیت مطلوب

4ـ پیاده سازی و اجرا

۵ـ پشتیبانی

6ـ نظارت و كنترل پیاده سازی و اجرا

در مورد هر یك از مراحل فوق الذكر به اختصار توضیح داده می شود:

1-4شناخت وضعیت موجود داشتن تصویری روشن از جزئیات هر سیستم

 یا موضوع، شرط لازم برای اصلاح آن می باشد.  این تصویر زمانی بوجود

 می آید كه مؤلفه ها و ارتباطات مختلف تشكیل دهنده یك سیستم به

درستی شناخته شود. بنابراین نیاز به جمع آوری اطلاعات در مورد

وضعیت موجود موضوع یا سیستم مورد مطالعه و نیازهای آن می باشد.

هر گونه ، اصلاح ، بهبود و طراحی یك سیستم  بدون توجه به وضعیت

موجود و نیازها، خطر غیرواقعی بودن سیستم و به عبارتی حذف عملیات 

 و اطلاعات و نیازهای جاری را افزایش می دهد.

 در مرحله شناخت وضعیت موجود ، اطلاعات وضعیت موجود سیستم

 موردمطالعه  جمع آوری می شود.

اهم این اطلاعات عبارتند از:

۱_1_4_ اطلاعات سازمانی

* اهداف و مأموریتهای سازمان مربوطه

** ساختار سازمان مربوطه

 ***هدف و شرح وظیفه واحدهای سازمانی

 ****وضعیت نیروی انسانی سازمان مربوطه

 2_1_4_ اطلاعات محیط كاری

 *نحوه چیدمان فیزیكی محدوده های كاری

** منابع و امكانات

3_1_4_ اطلاعات فرایندها و داده ها

*فرایندهای كلان و ارتباط آن ها

**رویه انجام هر فرایند

***داده های مورد استفاده و ابزارهای گردش اطلاعات

 ****دستورالعمل های مورد استفاده

*****حجم فعالیت ها و نحوه زمان بندی آن ها

****** مشكلات و نیازها

*******معیارهای ارزیابی

 ******** رویه های كنترلی منابعی كه برای جمع آوری اطلاعات

مذكور ممكن است در دسترس باشد عبارتند از:

¨ مستندات موجود

¨¨ كاربران و مدیران

¨¨¨ منابع خارجی (سازمان ها و سیستم های مشابه)

برای جمع آوری اطلاعات مذكور می توان از روش های زیر استفاده نمود:

¨ مطالعه اسناد و مدارك موجود سیستم

 ¨¨مصاحبه با كاربران و مدیران و سایر افراد به تشخیص تحلیل گر سیستم

  ¨¨¨توزیع پرسشنامه 

¨¨¨¨مشاهده مستقیم فرایندهای سیستم

¨¨¨¨¨ نمونه برداری

باید توجه داشت كه موارد جمع آوری اطلاعات و میزان جزئیات

 آن برحسب موضوع مورد مطالعه متغیر می باشد.

2ـ4 تحلیل وضعیت موجود تحلیل گر

 در این مرحله از توسعه سیستم ضمن تحلیل سیستم ، به تك تك

 اطلاعات بدست آمده از مرحله شناخت به دیده شك می نگرد و

در مورد وجود آن اماو اگر وارد می كند؟ مثلاً چرا یك فرایند باید انجام

گیرد؟ یا چرا یك عمل خاص باید در یك فرایند انجام گیرد؟ یا حتی چرا نباید

انجام گیرد؟ چرا داده خاصی لازم است؟ و امثالهم. پاسخ به این پرسشها

باید همیشه با اهداف سازمان و سیستم مورد مطالعه و نیز ضوابط و

دستورالعمل مطابقت داده شود، پاسخ های مذكور ممكن است نشان

دهد برخی از كارها غیرضروری است یا در جهت اهداف سازمان نیست. در

این مرحله كلیه « بایدها» و «نبایدها» تعیین می شود. نارساییها و انحراف

 در سیستم موجود شناسایی و برای رفع آن چاره اندیشی می شود.

علاوه بر تعیین نارسایی ها و انحرافات سیستم ، زیرسیستم ها و مرز

آن ها در این مرحله تعیین می شود. برای تعیین مرز زیر سیستم ها

دو ملاحظه زیر در نظر گرفته شود:

الف _ ملاحظه سازمانی :

مرز سیستم (زیرسیستم) می تواند براساس واحدهای سازمانی

اجرا كننده فرایندهای آن ، تعیین شود.

ب _ ملاحظه فرایندی : با توجه به سنخیت فرایندها و اطلاعات

مورد استفاده آن ها میتوان مرز سیستم ها (زیرسیستم ها) را تعیین

نمود. در ساماندهی نظام آمارهای ثبتی توجه به نكاتی ضروری

است كه تحلیل گر در ارزیابی های خود باید بدان بپردازد.

اهم این موارد عبارتند از:

 I.  وجود تعریف مشخص برای قلم

II. ثبت در پایین ترین نقطه تولید

 III.ثبت به هنگام وقوع

IV.  وجود فرایند منطقی

V.دربرگیرنده افزایش ها و كاهش های مقادیر قلم

VI.وجود متولی و پاسخگو

VII.مستند بودن نقص در هر یك از موارد ، به عنوان یك انحراف

محسوب می شود  و نیاز به بازنگری در وضع موجود و طراحی

وضعیت را نمایان می سازد.

3ـ4 طراحی وضعیت مطلوب با توجه به دستاوردهای مراحل شناخت

وضعیت موجود و تحلیل وضعیت موجود ، طراحی فرایندها،

فرم ها و گزارش های لازم انجام می شود. همچنین در صورت

نیاز اصلاحات مورد نیاز در ضوابط و نیز سازمان كار صورت

می پذیرد. طراحی وضعیت مطلوب را می توان برحسب نیاز برای

سیستم های دستی و یا مكانیزه انجام داد. در طراحی سیستم های

مكانیزه نیاز به طراحی اطلاعاتی و تهیه جدول (table) ها می باشد.

طراحی وضعیت مطلوب در ساماندهی نظام آمارهای ثبتی باید به

 گونه ای باشد كه اهم موارد هفت گانه ذكر شده در مرحله تحلیل

را برآورده نماید.

4ـ4 پیاده سازی و اجرا در این مرحله، دستاوردهای مرحله طراحی

وضعیت مطلوب مانند فرایندها ، فرم ها و گزارش های جدید در سازمان

 مورد نظر به اجرا درمی آید. اجرای صحیح موارد طراحی شده دارای

اهمیت به سزایی در طرح ساماندهی می باشد. چرا كه موجبات

تهیه اقلام با كیفیت مطلوب و انتقال به موقع آن به مركز آمار ایران

و سایر مراجع ذیربط را فراهم می آورد.

در این مرحله ، آموزش موارد طراحی شده به مجریان ، ضروری می باشد.

لازم به ذكر است كه در صورت طراحی سیستم های مكانیزه (نرم افزاری)،

پیاده سازی سیستم به معنای ساخت نرم افزار و اجرای آن در

سازمان می باشد.

 ۵ـ4 پشتیبانی پس از پیاده سازی و اجرای موارد طراحی شده یا

نصب و راه اندازی سیستم در سازمان مورد مطالعه ، ممكن است

مشكلاتی حین اجرا بوجود آید و یا نیازهای جدید عنوان گردد.

 این مشكلات و یا نیازها باید توسط طراح و مشاور برطرف گردد.

6ـ4نظارت و كنترل ارزیابی مداوم سیستم

و نظارت بر مراحل مختلف آن و برطرف نمودن انحرافات احتمالی از سایر

مراحل توسعه سیستم است. در امر ساماندهی ، دو گونه نظارت درون

سازمانی و برون سازمانی متصور است. در حال حاضر، نظارت درون

سازمانی بر عهده كمیته آمارهای بخشی و نظارت برون سازمانی بر عهده

مركز آمار ایران می باشد.

5 ابزارها و تكنیك های مدل سازی ابزارها و تكنیك های متعددی برای

مدل سازی فرآورده ها در مراحل مختلف توسعه سیستم وجود دارد. این

ابزارها كمك می كنند تا ساختار موضوع به وضوح نمایش داده شود و از

پیچیدگی آن كاسته شود. از ابزارهای معمول می توان به برگه های

شناسنامه ، نمودارهای گرافیكی و نیز ماتریس ها اشاره كرد. نمونه موارد

ذكر شده در پیوست مجلد حاضر آمده است.

 1ـ5 شناسنامه در طرح ساماندهی ، مشخصات اصلی مؤلفه مورد

بررسی (قلم ثبتی) با شكلی (فرمتی) مشخص در برگه ای با عنوان

شناسنامه ثبت می شود.

شناسنامه ، عنوان قلم و شرح اجمالی از فرایند تولید قلم و عوامل دخیل

در آن را نشان می دهد.

 2ـ5  نمودارهای گرافیكی همانطور كه بیشتر اشاره شد ، ابزارهای متعددی

برای مدل سازی فرآورده ها در مراحل مختلف توسعه سیستم وجود دارد.

از ابزارهای مهم می توان به انواع نمودارهای جریان عملیات و اطلاعات

اشاره نمود. این نمودارها، گردش عملیات ، اطلاعات و همچنین تعاملات

 را به صورت گرافیكی نمایش می دهند. در این گونه نمایش از كمترین

توصیف گفتاری و نوشتاری استفاده می شود، در نقطه مقابل تلاش

می شود از بیشترین ارتباطات نمادی و منطقی بهره گرفته شود. از مزیت

های نمایش گرافیك می توان به موارد زیر اشاره نمود:

v      سهولت در درك رویه ها و انجام فعالیت ها به دلیل

استفاده از گرافیك به جای متن

v      سهولت در استخراج ابهامات و كاستی های ثبت و در نتیجه

رفع نقص سریع

 v      سهولت در انتقال اطلاعات به سایر افراد

 v      امكان ایجاد نظام كدبندی برای فعالیت های مختلف

از خرد تا كلان در طرح

ساماندهی نظام آمارهای ثبتی از ابزار نمودار جریان عملیات (PFD )

و نمودار ارتباط تراكنش ها   (TRD) برای مدل سازی فرایندها و تعاملات

آن استفاده می شود. لازم به ذكر است كه این ابزار مقید به مرحله نبوده

و درهر سه مرحله شناخت ، تحلیل و طراحی قابل استفاده می باشد.  

        

مطالب مشابه :

مبانی و اصول اطلاع رسانی

این نوع اشاعه شامل جست‌وجو و ارسال اطلاعات مورد فن‌آوری اطلاعات و و سوال و جواب در

---

دانلود نمونه سوالات فناوری اطلاعات دانشگاه پیام نور با پاسخنامه

اصول و مبانی دانلود نمونه سوالات درس مباحث نو در فناوری اطلاعات فن آوری اطلاعات

---

متدولوژی

اخبار فن آوری اطلاعات; به جمع آوری اطلاعات در مورد . كه موارد جمع آوری اطلاعات و

---

صورت جلسه حرفه وفن در آبان ماه

حرفه و فن سابق(کار و فن آوری شودوسپس با ارائه جواب وکنترل در عصر اطلاعات و فناوری

---

جمع آوری و پردازش اطلاعات

1- اهمیت فن آوری اطلاعات و تا فن آوری مورد نظر در در برگیرنده مبانی

---

آگهی استخدام سازمان آموزش فنی وحرفه ای کشور

شماره های شهر تبریز عوض شده و شماره فناوری اطلاعات در سوال و جواب ارشد

---

دانلود نمونه سوال رشته کامپیوتر

اصول و مبانی دانلود نمونه سوالات درس مباحث نو در فناوری اطلاعات فن آوری اطلاعات

---

سیستم های اطلاعاتی حسابداری

انتخاب یا قضاوت شما در مورد اطلاعات در رسیدن به جواب سوأل ، و فن آوری اطلاعات در

---

برچسب :
سوال و جواب در مورد مبانی فن آوری اطلاعات