سوره لقمان
سوره لقمان سوره ۳۱ از قرآن است و ۳۴ آیه دارد. این سوره در جرء ۲۱ قرآن کریم واقع است. نام «لقمان» در سوره سی و یکم دوبار ذکر شده است و به همین مناسبت سوره سی و یکم قرآن به نام لقمان موسوم است. بیشتر مفسرین به نبوّت لقمان معتقد نیستند. لقمان در نظر ارباب قصص مردی از نژاد سیاه معرفی میشود که از اهالی سودان (مصر) بوده و به بردگی روزگار می گذرانده و خواجه خود را شیفته حِکَم و اندرزهای خویش کرده است.
در مورد فضیلت قرائت این سوره از محمد باقر نقل شدهاست: «هر کس سوره لقمان را در هر شب تلاوت کند خداوند عالم در آن شب فرشتگانی بر وی گمارد که تا بامداد او را از شرّ ابلیس و سپاهش نگهدارند، و چون در روز تلاوت کند فرشتگان مزبور تا شامگاه آن روز وی را از شرّ شیاطین حفظ نمایند.»
بِسْمِ اللّهِ الرَّحْمنِ الرَّحيمِ
الم (1)
الم
تِلْکَ آياتُ الْکِتابِ الْحَکيمِ (2)
اين آيات کتاب حکيم است (کتابي پرمحتوا و استوار)!
هُدًي وَ رَحْمَةً لِلْمُحْسِنينَ (3)
مايه هدايت و رحمت براي نيکوکاران است.
الَّذينَ يُقيمُونَ الصَّلاةَ وَ يُؤْتُونَ الزَّکاةَ وَ هُمْ بِاْلآخِرَةِ هُمْ يُوقِنُونَ (4)
همانان که نماز را برپا ميدارند، و زکات را ميپردازند و آنها به آخرت يقين دارند.
أُولئِکَ عَلي هُدًي مِنْ رَبِّهِمْ وَ أُولئِکَ هُمُ الْمُفْلِحُونَ (5)
آنان بر طريق هدايت از پروردگارشانند، و آنانند رستگاران!
وَ مِنَ النّاسِ مَنْ يَشْتَري لَهْوَ الْحَديثِ لِيُضِلَّ عَنْ سَبيلِ اللّهِ بِغَيْرِ عِلْمٍ وَ يَتَّخِذَها هُزُوًا أُولئِکَ لَهُمْ عَذابٌ مُهينٌ (6)
و بعضي از مردم سخنان بيهوده را ميخرند تا مردم را از روي ناداني، از راه خدا گمراه سازند و آيات الهي را به استهزا گيرند؛ براي آنان عذابي خوارکننده است!
وَ إِذا تُتْلي عَلَيْهِ آياتُنا وَلّي مُسْتَکْبِرًا کَأَنْ لَمْ يَسْمَعْها کَأَنَّ في أُذُنَيْهِ وَقْرًا فَبَشِّرْهُ بِعَذابٍ أَليمٍ (7)
و هنگامي که آيات ما بر او خوانده ميشود، مستکبرانه روي برميگرداند، گويي آن را نشنيده است؛ گويي اصلاً گوشهايش سنگين است! او را به عذابي دردناک بشارت ده!
إِنَّ الَّذينَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصّالِحاتِ لَهُمْ جَنّاتُ النَّعيمِ (8)
(ولي) کساني که ايمان آورده و اعمال صالح انجام دادهاند، باغهاي پرنعمت بهشت از آن آنهاست؛
خالِدينَ فيها وَعْدَ اللّهِ حَقًّا وَ هُوَ الْعَزيزُ الْحَکيمُ (9)
جاودانه در آن خواهند ماند؛ اين وعده حتمي الهي است؛ و اوست عزيز و حکيم (شکستناپذير و دانا).
خَلَقَ السَّماواتِ بِغَيْرِ عَمَدٍ تَرَوْنَها وَ أَلْقي فِي اْلأَرْضِ رَواسِيَ أَنْ تَميدَ بِکُمْ وَ بَثَّ فيها مِنْ کُلِّ دابَّةٍ وَ أَنْزَلْنا مِنَ السَّماءِ ماءً فَأَنْبَتْنا فيها مِنْ کُلِّ زَوْجٍ کَريمٍ (10)
(او) آسمانها را بدون ستوني که آن را ببينيد آفريد، و در زمين کوههايي افکند تا شما را نلرزاند (و جايگاه شما آرام باشد) و از هر گونه جنبندهاي روي آن منتشر ساخت؛ و از آسمان آبي نازل کرديم و بوسيله آن در روي زمين انواع گوناگوني از جفتهاي گياهان پر ارزش رويانديم.
هذا خَلْقُ اللّهِ فَأَرُوني ما ذا خَلَقَ الَّذينَ مِنْ دُونِهِ بَلِ الظّالِمُونَ في ضَلالٍ مُبينٍ (11)
اين آفرينش خداست؛ امّا به من نشان دهيد معبوداني غير او چه چيز را آفريدهاند؟! ولي ظالمان در گمراهي آشکارند.
وَ لَقَدْ آتَيْنا لُقْمانَ الْحِکْمَةَ أَنِ اشْکُرْ لِلّهِ وَ مَنْ يَشْکُرْ فَإِنَّما يَشْکُرُ لِنَفْسِهِ وَ مَنْ کَفَرَ فَإِنَّ اللّهَ غَنِيٌّ حَميدٌ (12)
ما به لقمان حکمت داديم؛ (و به او گفتيم:) شکر خدا را بجاي آور هر کس شکرگزاري کند، تنها به سود خويش شکر کرده؛ و آن کس که کفران کند، (زياني به خدا نميرساند)؛ چرا که خداوند بينياز و ستوده است.
وَ إِذْ قالَ لُقْمانُ لاِبْنِهِ وَ هُوَ يَعِظُهُ يا بُنَيَّ لا تُشْرِکْ بِاللّهِ إِنَّ الشِّرْکَ لَظُلْمٌ عَظيمٌ (13)
(به خاطر بياور) هنگامي را که لقمان به فرزندش -در حالي که او را موعظه ميکرد- گفت: «پسرم! چيزي را همتاي خدا قرار مده که شرک، ظلم بزرگي است.»
وَ وَصَّيْنَا اْلإِنْسانَ بِوالِدَيْهِ حَمَلَتْهُ أُمُّهُ وَهْنًا عَلي وَهْنٍ وَ فِصالُهُ في عامَيْنِ أَنِ اشْکُرْ لي وَ لِوالِدَيْکَ إِلَيَّ الْمَصيرُ (14)
و ما به انسان درباره پدر و مادرش سفارش کرديم؛ مادرش او را با ناتواني روي ناتواني حمل کرد (به هنگام بارداري هر روز رنج و ناراحتي تازهاي را متحمّل ميشد)، و دوران شيرخوارگي او در دو سال پايان مييابد؛ (آري به او توصيه کردم) که براي من و براي پدر و مادرت شکر بجا آور که بازگشت (همه شما)به سوي من است!
وَ إِنْ جاهَداکَ عَلي أَنْ تُشْرِکَ بي ما لَيْسَ لَکَ بِهِ عِلْمٌ فَلا تُطِعْهُما وَ صاحِبْهُما فِي الدُّنْيا مَعْرُوفًا وَ اتَّبِعْ سَبيلَ مَنْ أَنابَ إِلَيَّ ثُمَّ إِلَيَّ مَرْجِعُکُمْ فَأُنَبِّئُکُمْ بِما کُنْتُمْ تَعْمَلُونَ (15)
و هرگاه آن دو، تلاش کنند که تو چيزي را همتاي من قرار دهي، که از آن آگاهي نداري (بلکه ميداني باطل است)، از ايشان اطاعت مکن، ولي با آن دو، در دنيا به طرز شايستهاي رفتار کن؛ و از راه کساني پيروي کن که توبهکنان به سوي من آمدهاند؛ سپس بازگشت همه شما به سوي من است و من شما را از آنچه عمل ميکرديد آگاه ميکنم.
يا بُنَيَّ إِنَّها إِنْ تَکُ مِثْقالَ حَبَّةٍ مِنْ خَرْدَلٍ فَتَکُنْ في صَخْرَةٍ أَوْ فِي السَّماواتِ أَوْ فِي اْلأَرْضِ يَأْتِ بِهَا اللّهُ إِنَّ اللّهَ لَطيفٌ خَبيرٌ (16)
پسرم! اگر به اندازه سنگيني دانه خردلي (کار نيک يا بد) باشد، و در دل سنگي يا در (گوشهاي از) آسمانها و زمين قرار گيرد، خداوند آن را (در قيامت براي حساب) ميآورد؛ خداوند دقيق و آگاه است!
يا بُنَيَّ أَقِمِ الصَّلاةَ وَ أْمُرْ بِالْمَعْرُوفِ وَ انْهَ عَنِ الْمُنْکَرِ وَ اصْبِرْ عَلي ما أَصابَکَ إِنَّ ذلِکَ مِنْ عَزْمِ اْلأُمُورِ (17)
پسرم! نماز را برپا دار، و امر به معروف و نهي از منکر کن، و در برابر مصايبي که به تو ميرسد شکيبا باش که اين از کارهاي مهمّ است!
وَ لا تُصَعِّرْ خَدَّکَ لِلنّاسِ وَ لا تَمْشِ فِي اْلأَرْضِ مَرَحًا إِنَّ اللّهَ لا يُحِبُّ کُلَّ مُخْتالٍ فَخُورٍ (18)
(پسرم!) با بياعتنايي از مردم روي مگردان، و مغرورانه بر زمين راه مرو که خداوند هيچ متکبّر مغروري را دوست ندارد.
وَ اقْصِدْ في مَشْيِکَ وَ اغْضُضْ مِنْ صَوْتِکَ إِنَّ أَنْکَرَ اْلأَصْواتِ لَصَوْتُ الْحَميرِ (19)
(پسرم!) در راهرفتن، اعتدال را رعايت کن؛ از صداي خود بکاه (و هرگز فرياد مزن) که زشتترين صداها صداي خران است.
أَ لَمْ تَرَوْا أَنَّ اللّهَ سَخَّرَ لَکُمْ ما فِي السَّماواتِ وَ ما فِي اْلأَرْضِ وَ أَسْبَغَ عَلَيْکُمْ نِعَمَهُ ظاهِرَةً وَ باطِنَةً وَ مِنَ النّاسِ مَنْ يُجادِلُ فِي اللّهِ بِغَيْرِ عِلْمٍ وَ لا هُدًي وَ لا کِتابٍ مُنيرٍ (20)
آيا نديديد خداوند آنچه را در آسمانها و زمين است مسخّر شما کرده، و نعمتهاي آشکار و پنهان خود را به طور فراوان بر شما ارزاني داشته است؟! ولي بعضي از مردم بدون هيچ دانش و هدايت و کتاب روشنگري درباره خدا مجادله ميکنند!
وَ إِذا قيلَ لَهُمُ اتَّبِعُوا ما أَنْزَلَ اللّهُ قالُوا بَلْ نَتَّبِعُ ما وَجَدْنا عَلَيْهِ آباءَنا أَ وَ لَوْ کانَ الشَّيْطانُ يَدْعُوهُمْ إِلي عَذابِ السَّعيرِ (21)
و هنگامي که به آنان گفته شود: «از آنچه خدا نازل کرده پيروي کنيد!»، ميگويند: «نه، بلکه ما از چيزي پيروي ميکنيم که پدران خود را بر آن يافتيم!»آيا حتّي اگر شيطان آنان را دعوت به عذاب آتش فروزان کند (باز هم تبعيّت ميکنند)؟!
وَ مَنْ يُسْلِمْ وَجْهَهُ إِلَي اللّهِ وَ هُوَ مُحْسِنٌ فَقَدِ اسْتَمْسَکَ بِالْعُرْوَةِ الْوُثْقي وَ إِلَي اللّهِ عاقِبَةُ اْلأُمُورِ (22)
کسي که روي خود را تسليم خدا کند در حالي که نيکوکار باشد، به دستگيره محکمي چنگ زده (و به تکيهگاه مطمئني تکيه کرده است)؛ و عاقبت همه کارها به سوي خداست.
وَ مَنْ کَفَرَ فَلا يَحْزُنْکَ کُفْرُهُ إِلَيْنا مَرْجِعُهُمْ فَنُنَبِّئُهُمْ بِما عَمِلُوا إِنَّ اللّهَ عَليمٌ بِذاتِ الصُّدُورِ (23)
و کسي که کافر شود، کفر او تو را غمگين نسازد؛ بازگشت همه آنان به سوي ماست و ما آنها را از اعمالي که انجام دادهاند (و نتايج شوم آن) آگاه خواهيم ساخت؛ خداوند به آنچه درون سينههاست آگاه است.
نُمَتِّعُهُمْ قَليلاً ثُمَّ نَضْطَرُّهُمْ إِلي عَذابٍ غَليظٍ (24)
ما اندکي آنها را از متاع دنيا بهرهمند ميکنيم، سپس آنها را به تحمّل عذاب شديدي وادار ميسازيم!
وَ لَئِنْ سَأَلْتَهُمْ مَنْ خَلَقَ السَّماواتِ وَ اْلأَرْضَ لَيَقُولُنَّ اللّهُ قُلِ الْحَمْدُ لِلّهِ بَلْ أَکْثَرُهُمْ لا يَعْلَمُونَ (25)
و هرگاه از آنان سؤال کني: «چه کسي آسمانها و زمين را آفريده است؟» مسلّماً ميگويند: «اللّه»، بگو: «الحمد للّه (که خود شما معترفيد)!» ولي بيشتر آنان نميدانند!
لِلّهِ ما فِي السَّماواتِ وَ اْلأَرْضِ إِنَّ اللّهَ هُوَ الْغَنِيُّ الْحَميدُ (26)
آنچه در آسمانها و زمين است از آن خداست، چرا که خداوند بينياز و شايسته ستايش است!
وَ لَوْ أَنَّ ما فِي اْلأَرْضِ مِنْ شَجَرَةٍ أَقْلامٌ وَ الْبَحْرُ يَمُدُّهُ مِنْ بَعْدِهِ سَبْعَةُ أَبْحُرٍ ما نَفِدَتْ کَلِماتُ اللّهِ إِنَّ اللّهَ عَزيزٌ حَکيمٌ (27)
و اگر همه درختان روي زمين قلم شود، و دريا براي آن مرکّب گردد، و هفت درياچه به آن افزوده شود، اينها همه تمام ميشود ولي کلمات خدا پايان نميگيرد؛ خداوند عزيز و حکيم است.
ما خَلْقُکُمْ وَ لا بَعْثُکُمْ إِلاّ کَنَفْسٍ واحِدَةٍ إِنَّ اللّهَ سَميعٌ بَصيرٌ (28)
آفرينش و برانگيختن (و زندگي دوباره) همه شما (در قيامت) همانند يک فرد بيش نيست؛ خداوند شنوا و بيناست!
أَ لَمْ تَرَ أَنَّ اللّهَ يُولِجُ اللَّيْلَ فِي النَّهارِ وَ يُولِجُ النَّهارَ فِي اللَّيْلِ وَ سَخَّرَ الشَّمْسَ وَ الْقَمَرَ کُلٌّ يَجْري إِلي أَجَلٍ مُسَمًّي وَ أَنَّ اللّهَ بِما تَعْمَلُونَ خَبيرٌ (29)
آيا نديدي که خداوند شب را در روز، و روز را در شب داخل ميکند، و خورشيد و ماه را مسخّر ساخته و هر کدام تا سرآمد يعني به حرکت خود ادامه ميدهند؟! خداوند به آنچه انجام ميدهيد آگاه است.
ذلِکَ بِأَنَّ اللّهَ هُوَ الْحَقُّ وَ أَنَّ ما يَدْعُونَ مِنْ دُونِهِ الْباطِلُ وَ أَنَّ اللّهَ هُوَ الْعَلِيُّ الْکَبيرُ (30)
اينها همه دليل بر آن است که خداوند حقّ است، و آنچه غير از او ميخوانند باطل است، و خداوند بلند مقام و بزرگ مرتبه است!
أَ لَمْ تَرَ أَنَّ الْفُلْکَ تَجْري فِي الْبَحْرِ بِنِعْمَتِ اللّهِ لِيُرِيَکُمْ مِنْ آياتِهِ إِنَّ في ذلِکَ َلآياتٍ لِکُلِّ صَبّارٍ شَکُورٍ (31)
آيا نديدي کشتيها بر (صفحه) درياها به فرمان خدا، و به (برکت) نعمت او حرکت ميکنند تا بخشي از آياتش را به شما نشان دهد؟! در اينها نشانههايي است براي کساني که شکيبا و شکرگزارند!
وَ إِذا غَشِيَهُمْ مَوْجٌ کَالظُّلَلِ دَعَوُا اللّهَ مُخْلِصينَ لَهُ الدِّينَ فَلَمّا نَجّاهُمْ إِلَي الْبَرِّ فَمِنْهُمْ مُقْتَصِدٌ وَ ما يَجْحَدُ بِآياتِنا إِلاّ کُلُّ خَتّارٍ کَفُورٍ (32)
و هنگامي که (در سفر دريا) موجي همچون ابرها آنان را بپوشاند (و بالا رود و بالاي سرشان قرار گيرد)، خدا را با اخلاص ميخوانند؛ امّا وقتي آنها را به خشکي رساند و نجات داد، بعضي راه اعتدال را پيش ميگيرند (و به ايمان خود وفادار ميمانند، در حالي که بعضي ديگر فراموش کرده راه کفر پيش ميگيرند)؛ ولي آيات ما را هيچ کس جز پيمانشکنان ناسپاس انکار نميکنند!
يا أَيُّهَا النّاسُ اتَّقُوا رَبَّکُمْ وَ اخْشَوْا يَوْمًا لا يَجْزي والِدٌ عَنْ وَلَدِهِ وَ لا مَوْلُودٌ هُوَ جازٍ عَنْ والِدِهِ شَيْئًا إِنَّ وَعْدَ اللّهِ حَقٌّ فَلا تَغُرَّنَّکُمُ الْحَياةُ الدُّنْيا وَ لا يَغُرَّنَّکُمْ بِاللّهِ الْغَرُورُ (33)
اي مردم! تقواي الهي پيشه کنيد و بترسيد از روزي که نه پدر کيفر اعمال فرزندش را تحمّل ميکند، و نه فرزند چيزي از کيفر (اعمال) پدرش را؛ به يقين وعده الهي حقّ است؛ پس مبادا زندگاني دنيا شما را بفريبد، و مبادا (شيطان) فريبکار شما را (به کرم) خدا مغرور سازد!
إِنَّ اللّهَ عِنْدَهُ عِلْمُ السّاعَةِ وَ يُنَزِّلُ الْغَيْثَ وَ يَعْلَمُ ما فِي اْلأَرْحامِ وَ ما تَدْري نَفْسٌ ما ذا تَکْسِبُ غَدًا وَ ما تَدْري نَفْسٌ بِأَيِّ أَرْضٍ تَمُوتُ إِنَّ اللّهَ عَليمٌ خَبيرٌ (34)
آگاهي از زمان قيام قيامت مخصوص خداست، و اوست که باران را نازل ميکند، و آنچه را که در رحمها(ي مادران) است ميداند، و هيچ کس نميداند فردا چه به دست ميآورد، و هيچ کس نميداند در چه سرزميني ميميرد؟ خداوند عالم و آگاه است!
تفسیر سوره لقمان » |
اگر انسان، به راهنما نیاز دارد، كتاب
آسمانى، امام و راهنما است.(1) اگر انسان، به معلّم و مربّى نیاز دارد، كتاب آسمانى معلّم و مربّى است.(2) اگر در تاریكىها به نور نیاز است، قرآن نور است.(3) اگر جامعه به قانون و عدالت نیاز دارد، قرآن كتاب عدل و قانون است.(4) اگر انسان به امید نیاز دارد، قرآن سراسر بشارت و امید است.(5) اگر انسان به استدلال، منطق و برهان نیاز دارد، قرآن دلیل و برهان است.(6) اگر انسان به منجى نیاز دارد، قرآن پرچم نجات است.(7) اگر انسان نیاز به تذكّر و تعقّل دارد، قرآن وسیلهى تعقّل و تفكّر است.(8) اگر انسان به دنبال راهى بدون انحراف است، راه قرآن انحراف ندارد.(9) اگر انسان به موعظه نیاز دارد، قرآن موعظه است.(10) اگر انسانِ دردمند، به دارو و درمان نیاز دارد، قرآن بهترین دارو و درمان است.(11) اگر انسان به آرامش نیاز دارد، قرآن، ذكر الهى(12) و تنها آرامبخش دلهاست.(13) و اگر انسان...، قرآن جامع تمام بركات، كمالات، دانشها و سرچشمهى همه نیكىهاست. بى شك، بهرهمند شدن از آن همه آثار به شرطى است كه انسان بخواهد از نور، عدالت، موعظه، دارو، معلّم و... استفاده كند. امّا اگر بر چشم و روح خود پردهى غفلت بیندازد و خود را به خواب بزند، از آن همه بركات بهرهاى نخواهد برد. آنچه قرآن از ما مىخواهد، تلاوت، تدبّر، عمل و تبلیغ است. ما نباید حتّى براى لحظهاى بى تحرّك و راكد بمانیم، قرآن مىفرماید: اى مؤمنان! ایمان آورید، یعنى ایمان خود را توسعه و تعمّق بخشید.(14) قرآن كه به صابران بشارتِ بهشت مىدهد،(15) از صابران مىخواهد دائرهى صبر خود را توسعه دهند(16) و از مرحلهى صابر بودن به مرحلهى صبّار بودن پا نهند. اگر روزى را براى یادگیرى، روخوانى و حفظ قرآن در نظر گرفتیم، باید روز دیگر را براى ترجمه، روز پس از آن را براى تدبّر و روز دیگر را براى عمل و تبلیغ قرار دهیم. چند سال است كه با اراده و الطاف الهى، ستاد تفسیر قرآن كریم تشكیل و بحمداللّه گامهایى در صحنههاى مختلف برداشته است كه از آن جمله مىتوان به موارد زیر اشاره نمود: 1- شركت دادن هزاران طلبه جوان در مطالعات و مسابقات تفسیرى با استفاده از اوقات تعطیلىِ حوزههاى علمیّه. 2- برگزارى مسابقات چند صد هزار نفرى تفسیر، با انتخاب سورههاى یوسف، حجرات، قصص، اسراء و اینك سوره لقمان، براى عموم مردم. 3- پیگیرى توسعهى بحثهاى تفسیرى در صدا و سیما. 4- دعوت از علما و فضلاى سراسر كشور براى برگزارى جلسات تفسیر در منطقهى خود. 5 - عرضهى جزوات تفسیرى با قیمت ارزان. 6- آزاد گذاشتن چاپ جزوات تفسیرى ستاد، براى هر نهادى كه هدف مادّى نداشته باشد. در پایان از تمام عزیزان و دوستانى كه ما را یارى وكمك مىكنند تشكّر مىنمائیم، از جمله: حجج اسلام كلباسى و سلیمانى، در مدیریّت، برنامهریزى و اجراى مسابقات. حجج اسلام دهشیرى و جعفرى، در تحقیق و تتبّع تفاسیر. حجج اسلام موسوى، دهقان، متوسل و متوسلى، در طرح سؤال، تصحیح و بازنگرى كتاب. البتّه در بعضى استانها و شهرستانها نیز دوستانى پرچم احیاى تفسیر را به دست گرفتهاند كه بدین وسیله از زحمات آنها تشكّر مىگردد. والسلام علیكم محسن قرائتى 1) و من قبله كتاب موسى اماماً و رحمة». احقاف، 12. پیامبر اكرم صلى الله علیه وآله فرمودند: «و اِنّ القرآن امام من اللّه». بحار، ج 65، ص 393. 2) ذلك الكتاب لاریب فیه هدىً للمتّقین». بقره، 2. 3) و انزلنا الیكم نوراً مبیناً». نساء، 174. 4) و انّ القرآن... حكم عدل». بحار، ج22، ص 315. 5) ان هذا القرآن یهدى للّتى هىاقوم و یبشّر المؤمنین». اسراء، 9. 6) قد جائكم برهان من ربّكم». نساء، 174. 7) و علم نجاة». صحیفه سجادیّه، دعاى 42. 8) انّا انزلناه الیك قرآناً عربیّاً لعلّكم تعقلون». یوسف، 2. 9) لا یأتیه الباطل». فصّلت، 42. 10) قد جائكم موعظة من ربّكم». یونس، 57. 11) فانّ القرآن الشفاء النافع و الدواء المبارك». بحار، ج92، ص31. 12) انّا نحن نزّلنا الذكر...». حجر، 9. 13) الا بذكر اللّه تطمئن القلوب». رعد، 28. 14) یا ایّها الّذین آمَنوا آمِنوا...». نساء، 136. 15) بشّر الصابرین». بقره، 155. 16) انّ فى ذلك لآیات لكلّ صبّار شكور». ابراهیم، 5. |
مطالب مشابه :
تعمیر تبلت
روشن نشدن لپتاپ دل مدل مشکل لپ تاپ دل کمک برای نصب ویندوز سون روی لپ تاپ asus !!! 2640. آموزش
سوال وجواب
لب تاپ مدل n5110 است صدا من 2سال لپ تاپ دل 1015 توانند سوالات مشکلات و نظرات خود را در
سوال های متداول ویندوز
ویستا اورجینال روی لپ تاپ دل نکات، ترفندها و اموزش های مخصوص ویندوز 1015. Windows Vista Theme 1016.
کادمیوم ونقش آن درفناوری هسته ای
سراپا اگر سبز و سرزنده ام***ولی دل به چگونه لپ تاپ دزدیده آموزش ترفند اینترنت
سوره لقمان
☀ کهکشان عشق ☀ در این وبلاگ هر بیننده با هر سلیقه ای ء مطالب جالب و آموزنده را مشاهده می کند.
برچسب :
مشکلات لپ تاپ دل مدل 1015 آموزش