آزمون های روانشناسی

_آزمونهای هوشی و رشد _آزمونهای فرافکن _آزمون شخصیت _مشاوره زناشویی

1-آزمنهای هوشی و رشد:

ماز پرتئوس
وکسلر
ریون
آدمک گودیناف
رشد اجتماعی میل استون
رشد اجتماعی وایلند
بلوغ عاطفی
رضایت شغلی
رضایت سنج تحصیلی_ شغلی
حافظه

2-آزمونهای فرافکن:

TAT
CAT
ررشاخ
نقاشی خانواده

3- آزمونهای شخصصیت

چند وجهی مینه سوتا
چند محوری میلون
وودورث
افسردگی کودکان
افسردگی بک
اضطراب کتل
آزمون بندر گشتالت

4-آزمونهای مورد استفاده در مشاوره در آستانه ازدواج

MMPI
16 عامل کتل
میلون
ارزشهای شخصی
بلوغ عاطفی
رویدادهای دوره نامزدی،مقیاس صمیمیت،احساسات مثبت

5- آزمونهای مربوط به مشاوره زناشویی

سازگاری زناشویی
پرسشنامه باورها
مقیاس عشق اشترنبرگ

آزمون های روانی

اصطلاح آزمونهای روانی برای اولین بار در سال 1890 ازسوی مک کین کتل روانشناس آمریکایی در مقاله ای که با هدف سنجش تفاوتهای فردی اشخاص نوشته شده بود پیشنهاد گردید.همزمان با کتل وگالتن ,تلاش های دیگری نیز درسایرکشورهابرای ساختن آزمونهای روانی صورت می گرفت .به این ترتیب آزمون سازی وکاربرد آن که در آغاز محدود به سنجش کارکردهای حسی وتوانش های حرکتی شده بود کم کم می رفت حوزه های عالی تر فعالیتهای ذهنی ازجمله حافظه,دقت,فرافکنی وغیره را دربر گیرد.

(بهرامی , دکتر هادی –آزمونهای روانی ص4)

محبوبیت نسبی آزمونهای روانی از سال 1935 به بعد ,در موقعیت های مختلف مانند موسسات علمی ,بیمارستانهای روانی ,مراکز مشاوره , مراکز رسیدگی به امورسربازان جنگی ,موسسات معلولان رشدی ,مراکز درمانی خصوصی ,وموسسات وابسته به انجمن روان شناسی آمریکا وسازمانهای تخصصی ,زمینه یابی شده است.زمینه های مربوط به کاربرد آزمونها نشان داده اند که 10 آزمونی که بیشترین کاربرد رادارند عبارتند از مقیاس هوشی وکسلر , پرسشنامه شخصیتی چند وجهی مینه سوتا , آزمونهای طرح دیداری –حرکتی بندر ,رورشاخ ,آزمونهای تکمیل جمله ها ,آزمونهای اندر یافت موضوع ,نقاشی ها فرافکنی (نقاشی آدم , آزمون خانه -درخت -آدم ),پرسشنامه های چند محوری بالینی میلون , پرسشنامه روانی کالیفرنیا ,وپرسشنامه افسردگی بک .

( دکتر حسن پاشا –شریفی راهنمای سنجش روانی ص 31 )

آزمون وسیله ای است عینی واستاندارد شده که برای اندازه گیری نمونه ای ازرفتار یا ویژگی های آدمی به کار می رود .آزمونهای روانی در موقعیتهای آزمایشی , راهنمایی , تحصیلی , شغلی وموقعیتهای بالینی ودرکلینیکها توسط معلمان , مشاوران وروان شناسان بالینی وسایر متخصصان در جهت پیش بینی , گزینش طبقه بندی وارزشیابی به کار گرفته میشود .تا ضمن کسب اطلاعات دقیق ومعتبر درباره تواناییها واستعدادها , علایق , خصایص شخصیتی ومشکلات مربوط به خودیاری ,امکان ارائه کمکهای روانشناختی را فراهم آورد.

(دکتر فرح لطفی کاشانی – شهرام وزیری,روانشناسی بالینی کودک ص113)

تعریف آزمون روانی:

آزمون روانی عبارت است از :یک آزمایش معین که انجام فعالیتی را ایجاب میکند, برای همه آزمودنیها یکسان است , شیوه مشخصی برای برآورد موفقیت یا شکست یادرجه بندی عددی موفقیت دارد.فعالیت آزمودنی ممکن است شامل معلومات اکتسابی(آزمونهای معلومات ) کنش های حسی – حرکتی یا روانی (آزمونهای روان شناختی ) باشد.

(دکتر حمزه گنجی ,آزمونهای روانی ص 39)

ویژگی های اصلی یک آزمون:

روایی(validity )آزمون:منظور از روایی یک آزمون بررسی این واقعیت است که آیا آزمون مورد نظرمی تواند در عمل وبه درستی همان چیزی را که مدعی است مورد سنجش قرار دهد ؟اگر چنین است میزام موفقیت آن در این کار چقدر است ؟آیا احتمال ندارد که به همراه خصیصه مورد نظرعوامل مخل واردحوزه سنجش آزمون شده باشند؟در این صورت آن عوامل کدام هستند ودرجه ترکیب آنها به چه میزان است ؟

روایی هر آزمون باید در ارتباط با کاربرد های خاصی تعیین گردد که برای آن پیش بینی شده است.

اعتبار(Reliability)آزمون:منظور از اعتبار , ثبات نمرات پاسخ دهندگان به آزمون در سنجش های مکرر برروی افراد واحد وهمسانی درونی ماده سوالات آزمون است .چنانچه آزمونی را چند بار با فاصله زمانی نه چندان زیاد , مثلا چند روز یاچند هفته ,بر روی یک فرد اجرا کنیم وهر بار بانمرات متفاوت از دفعه قبل روبرو شویم در این صورت خواهیم گفتکه آزمون از اعتبار کافی برخوردار نیست زیرا نمی توان به نتیجه اجرای آن اعتمادکرد.

به هنگام بررسی درجه اعتبار آزمون , روان شناس نمی خواهد مشخص کند که آزمون واقعا چه چیزی را می سنجد ,بلکه می خواهد بداند که آزمون در سنجش همان چیزهایی که انجام میدهد تا چه حددقیق است.به عبارت دیگر او باخطاهای اندازه گیری یا متغیرهای مزاحم آزمون سر وکار دارد ومی خواهد درجه دخالت ومقاومت آنها رادر جریان سنجش تعریف کند.

(بهرامی ،دکتر هادی–آزمونهای روانی ص49)

روایی آزمون برخلاف اعتبار آن, هم تحت تاثیر خطای نظام دار قرار می گیرد وهم از خطاهای غیر نظام دار تاثیر می پذیرد ,بنا براین ,آزمونی ممکن است در عین داشتن اعتبار فاقد روایی باشد. اما آزمون نمیتواند دارای روایی باشد بی آنکه اعتبار داشته باشدوبه عبارت دیگر می توان گفت که اعتبار شرط لازم روایی است.اما اعتبار به تنهایی روایی آزمون را تضمین نمیکند.

(دکتر حسن پاشا –شریفی ,اصول روان سنجی وروان آزمایی 213)

مهارتهای اجرایی:

اجرای آزمون مستلزم صبر , حوصله , کنترل خود ودقت بالینی است.آزمونگر قبل از اجرای آزمون باید , دلایل ولزوم اجرای آزمون را معلوم ودر اجرای آزمون به طور کامل براساس دستورالعمل وراهنمای اجرای آزمون عمل کند.فراگیری وبه کارگیری دقیق دستورهایکلامی از شرایط ومهارتهای اساسی به کارگیری آزمونها به حساب می آید.بهتر است قبل از اجرا آزمون را وارسی کند تا مرتب ودر دسترس باشد وجستجو وتنظیم آنها در زمان اجرا موجب حواسپرتی آزمودنی نشود.

از آنجایی که رابطه سطح آزمودنی وانتظارات آزمونگر می تواند به عنوان یک عامل خطا در نمره اصلی تاثیر بگذارد ,هرگونه انحراف از شرایط انگیزشی مقرر دردستورالعمل باید در تفسیرکارکرد افراد مورد توجه قرار گیرد .

در آزمون کودکان ویا بزرگترها با توجه به اینکه اینگونه اقدامها تلویحا تهدیدی به حریم خصوصی آزمودنی تلقی می شود وممکن است اضطراب آنها رادامن بزند , بهتر است با درنظر گرفتن احتمال کمرویی , حواسپرتی , ومنفی بافی وهمانند آنها , درآغاز با خوشرویی ورفتار دوستانه وآرام بخش به جلب اطمینان وایجاد آرامش در آنها بپردازیم .

(دکتر فرح لطفی کاشانی – شهرام وزیری,روانشناسی بالینی کودک ص114و115)

تقسیم بندی آزمونهای روانی:آزمونها به منظور کشف وسنجش خصایص روانی مانند هوش ,استعداد های مختلف ,رغبت ومعلومات افراد به کار میروند آزمونهای روانی انواع گوناگونی دارند وهر نوع از آنها جنبه های خاص از خصایص ورفتار آدمی را اندازه گیری می کنند .

(دکتر احمد صافی – اصول وفنون راهنمایی ومشاوره در دوره های تحصیلی ص 84)

معمولا برای سهولت مطالعه آزمونهای روانی را به طبقات مختلف تقسیم میکنند وبرای هر آزمون علائم اختصاری در نظر می گیرند.دشواری کاردراین است که بعضی از آزمونهای روانی چند وجهی هستد وبسته به اینکه کدامیک از وجوه آنهاموردنظرباشدآنها رامی توان درطبقات مختلف قرار داد.یکی از ساده ترین روش ها طبقه بندی براساس محتوا,هدف کاربرد,ماهیت,وشیوه اجرا است.

از نظر ماهیت آزمونها به دودسته آزمونهای کلامی وآزمونهای غیر کلامی تقسیم میشوند.آزمونهای کلامی آنهایی هستند که اززبان گفتاری یا نوشتاری برای بیان مقصود استفاده می شود.وآزمونهای غیر کلامی آنهای هستند که پاسخ به آنها غالبا مستلزم انجام فعالیتی از طرف آزمودنی است.

از نظر هدف آزمونها به دو دسته آزمونهای تشخیصی وآزمونهای پیش بینی تقسیم میشوند.در آزمونهای تشخیصیمی خواهیم ویژگی های فعلی روانی آزمودنی را بشناسیم ,ودر آزمونهای پیش بین می خواهیم بدانیم آزمودنی در آینده دارای چه ویژگی هایی خواهد بود .

(بهرامی –هادی ،آزمون های روانی ،ص15 و16 )

ازنظراجرابا دو حالت اجرای فردی واجرای گروهی روبرو هستیم.

آزمون های فردی :در این آزمون ها تنها آزمایش کننده وآزمایش شونده حضور دارند وآزمایش کننده برای هر فرد جداگانه راهنمایی می کندونتایج اجرای آزمون رادرباره هر فرد به طور مجزا یادداشت می کند.

آزمون های گروهی:در آزمون های گروهی پس از آنکه اجرا کننده ،همه افراد آزمایش شونده رابه طرز پاسخ دادن به سوالات آزمون راهنمایی کرد آزمون ها رابین آزمایش شوندگان توزیع می کند وافراددرمدت معینی به سوالات جواب میدهند.

(اردبیلی –یوسف ،اصول وفنون راهنمایی ومشاوره درآموزش وپرورش ص 153و154)

ازنظرمحتوااز این نظر آزمونها به گروهها ودسته های مختلف تقسیم شده اند .به طور مثال مرکز روان شناسی کاربردی فرانسه کل آزمونهای خود را به 9 طبقه زیر تقسیم کرده است:

1-آزمونهای هوش:اعم ازفردی یا گروهی , مداد-کاغذی یاعملی, ویژه کودکان یابزرگسالان, نوجوانان , و.....

2-آزمونهای استعداد:اعم از استعدادهای وابسته به هوش, استعدادهای مربوط به فعالیتهای حرکتی دستها , استعدادهای ویژه وابسته به مشاغل مختلف , آزمونهای رشد ادراک دیداری , آزمونهای تشخیص کوررنگی ,آزمونهای ادراک فضایی ,آزمونهای سنجش استعدادهای هنری , آزمونهای سنجش مهارت انگشتان , آزمونهای تجزیه جملات از نظر دستوری , آزمونهای سنجش توانش های مکانیکی .

3-آزمونهای معلومات واطلاعات تحصیلی وشغلی :از جمله آزمونهای یادگیری وپیشرفت تحصیلی ,آزمونهای سنجش سطح نگارش ,حساب کردن ,املا ,آزمونهای بررسی سطح اطلاعات در هر یک از مشاغل .

4-آزمونهای بالینی: اعم از آزمونهای اختلالات خواندن یا نارساخوانی , آزمونهای اختلال تولید گفتار یادرک گفتاری , آزمونهای اختلال حرکتی , آزمونهای تشخیص ضایعات مغزی , آزمونهای پندار تن , آزمونهای جانبی بودن اعضای بدن ,آزمونهای اختالالات حافظه ,وکلیه آزمونهای عصبی روانپزشکی .

5-پرسشنامه های شخصیت:اعم از,پرسشنامه های سنجش علائق , طرز نگرشها , میزان سازگاری ,افسردگی ,اضطراب ترس های مرضی ,عزت نفس , پندار ازخود , خلق وخوی , پرخاشگری ,وسواس ,شیدایی .

6-آزمونهای عینی شخصیت از جمله آزمونهای سنجش فشارهای روانی ,آزمونهای درونگرایی برونگرایی ,آزمونهای سنجش هوش اجتماعی ,آزمونهای سنجش خلاقیت .

7-آزمونهای فرافکنی شخصیت :اعم از آزمونهای ساخته شده با لکه های جوهر (رورشاخ ) , آزمونهای ابداع داستان بربنیاد تصاویر , آزمونهای جملات یاداستانهای ناتمام ,آزمونهای سنجش ناکامی .

8-چک لیستهای مصاحبه :برای استفاده در جلسات مصاحبه تشخیصی روانپزشکی ,مصاحبه ای استخدامی .

9-ابزار روانسنجی:نیرو سنج ها , دستگاه های بیو فیدبک , ابزار سنجش آستانه های اختلال حواس از قبیل اودیومتر , ویزیومتر .

(بهرامی , دکتر هادی –آزمونهای روانی ص,15,16,17,18)

ازبین آزمونهایی که به بررسی شخصیت اختصاص دارند , بدون شک آزمونهای فرافکن , بالینی ترین آنها هستند.این آزمونها ,کل شخصیت را موردنظر قرار میدهند .در این آزمونها آزمودنی آزادانه پاسخ می دهد وپاسخ ها برحسب نظام هایی به رمز در می آیندیا نمره گذاری می شوند که ممکن است نسبتا پیچیده باشند وبستگی به برداشت ها ومفاهیمی داشته باشند که می توان از شخصیت داشت.

( دادستان پریرخ - منصور محمود,روانشناسی بالینی ص 15)

آزمونهای عینی شخصیت به صورت پرسشنامه یا پرسشهای بسته تهیه میشوند که آزمودنی پاسخ خود را به صورت آری یا نه مشخص می کند. در ساختن پرسشنامه های شخصیتی یا آزمون های عینی شخصیت آزمونهای عینی شخصیت به صورت پرسشنامه یا پرسشهای بسته تهیه میشوند که آزمودنی پاسخ خود را به صورت آری یا نه مشخص می کند. در ساختن پرسشنامه های شخصیتی یا آزمون های عینی شخصیت آزمونهای عینی شخصیت به صورت پرسشنامه یا پرسشهای بسته تهیه میشوند که آزمودنی پاسخ خود را به صورت آری یا نه مشخص می کند. در ساختن پرسشنامه های شخصیتی یا آزمون های عینی شخصیت ؛فرض می شودکه اولا شخصیت آدمی متشکل از مجموعه صفات یا خصایصی است که شدت واندازه این خصایص در افراد مختلذف متفاوت است .ثانیا صفات وخصایص شخصیتی در فرد ازثبات وپایایی نسبی برخوردار است .

(دکتر حسن پاشا- شریفی ,اصول روانسنجی وروان آزمایی ص 344,374)

مصارف بالینی آزمونهای فرافکن:

آزمونهای فرافکن براساس این فرضیه که هنگامی که اشخاص می کوشند تا محرک های مبهم را درک کنند,تفسیر آنان از این محرک ها بازتابی از احساسات ,نیازها, تجارب,رفتارهای شرطی شده پیشین ,وفرآیند تفکر آنهاست .

(دکتر حسن پاشا- شریفی ,اصول روانسنجی وروان آزمایی ص 344,374)

معمولا از آزمونهای فرافکن برای سنجش افرادی که اختلالات هیجانی دارند استفاده می شود .این آزمونها برای تشخیص و تشخیص افتراقی , ارزیابی ماهیت ومقدار اختلال یا تدوین طرح های درمانی نیز خیلی مورد استفاده قرار می گیرند .مثلا آزمون رورشاخ می تواندنشان بدهد که آیا آشفتگی فرد ناشی از اضطرابش است یا ناشی از عدم واقعیت آزمایی یا وجود اختلالی عضوی , همچنین به کمک آزمون اندر یافت موضوع می توان نگرش واحساس فردرا در موردروابط مهم اجتماعیش مشخص کردوعلل ترس فرد را از صحبت کردن در کلاس یا حضور جمع بررسی کرد.برخی از روانشناسان در درمان ار آزمونهای فرافکن استفاده می کنند جمع آوری داستانهای آزمون اندریافت موضوع در جریان یک رشته مصاحبه های درمانی راه خوبی برای تشویق کودکان به صحبت با درمانگر وکشف غیر مستقیم مسائل مهم است .در درمان کودکان از آزمون ترسیم فعالیت های خانواده نیز می توان استفاده کرد وکودکان را وادار به صحبت در مورد روابط خانوادگی شان کرد .برخی از خانواده درمانگرها از کل اعضای خانواده می خواهند یک تصویر بزرگ از فعالیتهای خودشان بکشندوسپس طراحی مزبور رابه بحث می گذارند.

(مهرداد فیروزبخت –اصول روانشناسی بالینی ومشاوره ص 141 و142 )

مصارف بالینی آزمونهای عینی شخصیت :

آزمونهای عینی شخصیت علاوه بر تشخیص وتشخیص افتراقی , مصارف دیگری نیز دارد.برای مثال با استفاده از آزمون شخصیت سنج چند وجهی مینه سوتا در پیش بینی مناسب بودن عمل جراحی برای افراد مبتلا به درد مزمن جلوی هزینه های بیهوده پزشکی وتحمل درد وعذاب اعمال جراحی بیجا گرفته می شود . مشخص کردن اینکه کدام نوع درمان برای مراجع مناسب تراست نیز یکی از فواید آزمونهای عینی است .از این آزمونها نیز مانند آزمونهای فرافکن در درمان استفاده می شود.

( مهرداد فیروزبخت –اصول روانشناسی بالینی ومشاوره ص 163)

آزمونهای هوش:

هوش کیفیتی است انتزاعی که از طریق مشاهده , تفکر , استدلال وسایر کیفیاتی که نشانه خاص هوش است , شناسایی می شود.آزمونهای هوشی را میتوان به دو دسته آزمونهای انفرادی وآزمونهای گروهی مورد مطالعه قرار داد. آزمونهای انفرادی هوش:

مقیاس تجدید نظر شده هوشی وکسلر:

این مقیاس از 12 خرده آزمون تشکیل شده است که در دو بعد کلامی وعملی به سنجش هوشبهر کودکان می پردازد.وقابل اجرا بر روی افراد 6تا 16ساله است.مقیاس کلامی این آزمون , توانایی کارکردن با نمادهای انتزاعی , میزان بهره مندی از آموخته ها ,حافظه کلامی , روانی وسیالی کلامی رامورد سنجش قرار می دهد.ومقیاس های عملی , درجه ومقدار ارتباط غیر کلامی فرد با محیط , یکپارچه کردن محرک ادراکی با پاسخ های حرکتی مناسب , استعداد کار کردن در موقعیتهای محسوس یا عینی ,وسرعت عملکرد را اندازه گیری می کند.آسیب پذری این آزمون فراخنای ارقام , محاسبه ,ورمزگردانی است که به علت تاثیر پذیری شدید از اضطراب به مثلث اضطراب معروفند.در مقابل مقیاسهای گنجینه لغات واطلاعات عمومی به ترتیب پایاترین مقیاسهای این آزمون به شمار میروند.به گونه ای که گنجینه لغات مهمترین شاخص هوش عمومی ,شاخص توان هوشی وبه همراه تکمیل تصاویر شاخص کارکرد پیش مرضی به حساب می آید.برای کودکان پیش دبستانی این آزمون دارای 10 خرده آزمون است .

( کاشانی-فرح، وزیری –شهرام ،روانشناسی بالینی کودک،ص117)

آزمون هوشی استنفورد – بینه :

این آزمون یکی از معروفترین مقیاسهای هوش است .چهارمین فرم تجدید نظر شدهاین آزمون در سال 1986توسط ثورندایک وهمکارانش تدوین شده است .در این مقیا به جای اینکه سوالها برحسب سن طبقه بندی شوند ,برحسب محتوا واز آسان به دشوارمرتب شده اند وهرگروه از سوالهای درک وفهم ,سری اعداد ,حافظه عددی , درک کمی ,وهمانند آنها در یک آزمون جداگانه به ترتیب از آسان به مشکل تنظیم شده اند .د این مقیاس به جای هوش بهر اصطلاح نمره معیار سنی به کاربرده شده است.برای اجرای آزمون در ابتدا خرده آزمون گنجینه لغات که 46 سوال دارد اجرا می شود تا سطح پایه ای برای شروع در هریک از 14خرده آزمون دیگر به دست آید.در طی این اجرا سوالات رابه قدری ادامه می دهیم که آزمودنی از4سوال مربوط به دو سطح متوالی در سه مورد شکست بخورد .این نقطه , نشانگر حداکثرسطح عملکرد آزمودنی خواهد بود.بعد با استفاده از این سطح وفرم جدید استنفورد – بینه ,سطح شروع آزمون را در هریک از 14خرده آزمون دیگر تعیین می کنیم.

(کویم مورفی-کالز دیوید شاخر 1991-ترجمه حسن پاشا شریفر،آزمون های روانی ،اصول وکاربرد ص110)

آزمون کلمات فراخوان یونگ:

آزمون کلمات فراخوان یونگ را می توان نتیجه سه جریان فعال روان شناسی آغاز قرن بیستم دانست .روان شناسی تداعی گر ,روانکاوی وعلامت شناسی روانپزشکی .یونگ با برداشتی که از این نظریات داشت ,به مرور معتقد شد نزد افراد بهنجار نیز دو گرایش متضاد درونگرایی وبرونگرایی به فراوانی یافت می شود ,به گونه ای که برخی از افراد برونگرا (مشابه مانیک) وبرخی دیگر دارای رفتار درونگرا (مانندحالات اسکیزوفرنی)هستند.برونگراها بازداری کمتری دارند وتداعی کلمات نزد آنها به فراوانی وبه سادگی انجام می شود .در صورتی که درونگراها انفصال کلامی بیشتری دارندوقفل ماندگی وجملات دوپهلو در آنها بیشتر دیده می شود .این برداشت ها بالاخره منجر به ابداع آزمونی شد که ما امروز می توانیم آن را اولین آزمون فرافکنی شخصیت بدانیم .

آزمون از 4فهرست مختلف به وجود آمده ,هر فهرست از 100 کلمه تشکیل شده است که به مناسبت در دفعات مختلف روی آزمودنی اجرا می شود.

اجرای آزمون : در حالی که آزمودنی در وضعیت راحتی قرار گرفته است ,آزمونگر کلمات آزمون را یک به یک وبه طور شمرده برای او می خواند وهربارپاسخ شفاهی اوراعیناًیادداشتمی کند.از آزمودنی دعوت میشود به محض شنیدن هر کلمه اولین کلمه ای راکه دراومتداعی میشود ,به زبان بیاورد.کلمه ای را گه آزمونگر بیان می کند ,اصطلاحاً کلمه القا کننده وکلمه ای راکه آزمودنی بیان می کند کلمه القا شده می نامند .بعد از اجرای تمام کلمات هر فهرست تمام شد ,اجرا کننده یک بار دیگر کلمات هر فهرست را به همان شیوه قبلی اجرا می کند تا ببیند آیا آزمودنی قادر به یاد آوری کلمات پاسخ های خود هست یا نه؟بهتر است تمام جریان اجرا با ضیط صوت ضبط شود تا تن صدا ومدتی که بین کلمه القا کننده والقا شده فاصله می افتد ,مورد بررسی قرار گیرد.دومین اجرای هر فهرست اصطلاحاً وارسی نامیده می شود.

تفسیر نتایج به دست آمده از اجرای آزمون به کمک تجزیه وتحلیل نوع ارتباطات بین کلمات فراخوان وکلمات فرا خوانده شده صورت می پذیرد.ارتباطات از سه جهت بررسی می شود:1- ارتباطات معنایی یامنطقی 2- ارتباطات دستوری 3- ارتباطات صوتی

تحقیقات یونگ نشان می دهدکه افراد برونگرا بیشتر به معنای ظاهری وعینی کلمات فراخوان واکنش نشان می دهند. آنها تیپی انضمامی دارند.وذهنیات آنها بیشتر متوجه بیرون است .افراد تیپ درونگرا ,برعکس نسبت به معنای انتزاعی کلمه حساس هستند وپاسخ آنها بیشتر متاثر از پژواک درونی است که کلمات در آنها ایجاد میکنند.جالب اینکه هم افراد تیپ درونگرا ,وهم افراد تیپ برونگرا ,ممکن است دارای احساسات عاطفی وانفعالی عمیقی باشند,با این تفاوت که در تیپ درونگرا بازداری بیشتری دیده می شود وهمین امر مانع ازبروز احساسات در سطح رفتار می شود. از طرفی دیگر , تیپ افراد برونگرا نیز همه افرادی اجتماعی وسازگار نیستند.برونگراهای فکور افراد را ملزم به رعایت مقررات وقوانین خود ساخته می کنندودر ایجاد همدلی بین خود ودیگران عجز نشان میدهند.

از راه تجزیه وتحلیل پاسخ ها به آزمون یونگ تعارض ها وعقده های روانی آزمودنی هانیز مورد بررسی قرار می گیرد.یونگ نشان وجود عقده را در آزمون خود به شرح ذیل خلاصه می کند:1-طولانی شدن زمان واکنش 2- فراموش کردن کلمه تداعی شده در نیمه راه وتلاش برای به یاد آوردن وبیان کردن آن (کلمه در سرزبان می ماند وبه یاد نمی آید.)3- پاسخ بیشتر از یک کلمه 4- تکرار یا بازگو کردن کلمه فراخوان 5- ترجمه کردن کلمه فراخوان به زبانی دیگر ,یا ذکر کلمه ای مترادف با آن 6- آهسته گفتن کلمات فراخوانده شده 7-بیان کلمه ای غیر متعارف 8- مراجعه به خاطرات شخصی به جای ذکر یک کلمه 9-در جاماندگی وتکرار پاسخ های کلیشه ای قبلی 10-فقدان تداعی

(بهرامی ؛هادی –آزمون های روانی –ص 25تا 33)

آزمون رورشاخ:

آزمون رورشاخ از 10 شکل مبهم لکه جوهر ,که دوقسمت درهریک از آنها از خط وسط با هم قرینه هستند .,تشکیل یافته است .وبعضی قسمت های هر شکل رنگی وبعضی دیگر , سیاه ,سفید , خاکستری هستند. هریک از تصاویر را که برروی یک کارت مجزا قرار دارد به آزمودنی نشان میدهند تا هرچه راکهدر تصویر میبیند برای آزمایشگر تعریف کند.پاسخ های ازمودنی از چند جهت نمره گذاری میشوند.1)از لحاظ ماهیت وکیفیت آنچه آزمودنی می بیند. 2)از لحاظ اینکه آنچه دیده می شود منحصر به فرد است یا دیگران هم آن را میبینند .3)از لحاظ آنکه تنها به بخشی از تصویر پاسخ داده میشود یا به همه آن .

این نمرات ,همراه با آنچه آزمودنی در لکه های جوهر می بیند ,با هم ترکیب می شوند ویک تصویر کلی از سر زندگی حیات درونی پاسخ دهنده ,تعارضات او ,میزان کنترلی که برامیال سرکش جنسی خود واز این قبیل دارد به دست می دهد.

(سیف ,علی اکبر –تغییررفتار ورفتاردرمانی نظریه ها وروشها ص150-151)

آزمون پیشرفته ی ادراکی- بینایی فراستیگ:

آزمون فراستیگ درصدد است پنج مهارت ادراکی - عملیاتی را اندازه گیری کند :

1- هماهنگی حرکتی چشم – آزمون هماهنگی چشم ودست مثل کشیدن خطوط ممتد مستقیم .

2- متن، آزمونی که تغییرات در ادراک متن ؛در مقابل زمینه های پیچیده افزایشی را شامل می شود.

3- ثبات شکل ،آزمونی که شامل شناسایی اشکال هندسی بخصوصی است که در اندازه ها،سایه ها وبافت های متفاوت ونقطه هایی در فضا وتفاوتشان از اشکال هندسی مشابهی ارائه شده است.

4- وضعیت در فضا،آزمونی که شامل تمیز اشکال وارونه وچرخشی ارائه شده در چند ردیف است.

5- روابط فضایی ،آزمونی که شامل تجزیه وتحلیل اشکال ساده وطرح ها است .

اگر چه تجربه نشان داده است که غالبا آسیب مغزی جداً برتوانایی ادراکی تاثیر می کند ولی این آزمون با استنباط فعلی برای ارزیابی اختلالات ارگانیکی مورد استفاده قرار نمیگیرد.

آزمون ادراک دیداری پیشرفته می تواند به عنوان یک لوحه برای بچه های مهد کودکی ،قآمادگی وپایه اول استفاده شود یا به عنوان وسیله ارزشیابی بالینی برای بچه های سطوح بالاتری که از مشکلات یادگیری رنج میبرند استفاده می شود . این آزمون برای اجرای فردی وگروهی توسط افراد حرفه ای که آموزش مناسبی برای کاربرد آن دیده اند مناسب است .

(فراستیگ-ماریان ،ترجمه مصطفی تبریزی ،ص14،15،17)

آزمون بندر گشتالت:

آزمون دیداری _حرکتی بندر_ گشتالت شامل نه تصویر است که یکی پس ازدیگری به شخص مورد مطالعه ارائه می شود تا او تصویر آنها رابرروی صفحه سفید کاغذ ترسیم کند .بندر بااستفاده از تئوری روانشناسی گشتالت معتقد بود که ادراک وبازسازس تصاویر گشتالت بوسیله اصول بیولوژیکی عمل حسی_حرکتی امکان پذیر می شود وبرحسب اینکه فرد از چه الگو وسطح رشدی برخوردار باشد ووضعیت پاتولوژیکی عملکردی ویا وضعیت ارگانیک اوچگونه باشد این تصاویر رارسم خواهد کرد. خانم بندر کوشیده است جریان رشد ادراک دیداری _حرکتی در کودکان 3تا11ساله رابه تفصیل توضیح دهدوترسیم های نمونه واری راکه آنان از تصاویر گشتالت بازسازی می کنند ارائه نماید. این ترسیم هانشان می دهد که همه این کودکان وقتی به سن یازده سالگی می رسند این تصاویر راعیناً وبدون اشتباه بازسازی می کنند. بندر؛برای ارزیابی سطح رشد ادراکی کودکان نیز از این آزمون استفاده کرده است .

واقعیت این است که پس از بیست سال که از انتشار اولیه آزمون بندر بود که کاربرد آن در مورد کودکان توجه دانشمندان را به خود جلب کرد وکم کم تحقیقات بسیار بیشتری دراین زمینه به انجام رسید .متخصصان کوشش به عمل آوردند تا با کمک این آزمون آمادگی کودکان برای ورود به مدرسه سنجیده شود ،مشکلات خواندن ونوشتن کودکان را پیش بینی کنند ، مشکلات عاطفی کودکان راارزیابی کنند؛ احتیاج فرد به روان درمانی را معین کنند، آسیبهای مغزی را تشخیص دهند وتا به مطالعه عقب ماندگی ذهنی بپردازند .علاوه براینها ،آزمون بندر برای تشخیص تفاوتهای میان بیماران روانی جوان وجوانان بزهکار ؛برای تشخیص هوش کودکان دبستانی ؛ بصورت یک آزمون گروهی برای دانش آموزانی ؛ که به دبستان وارد می شوند ؛ وبه عنوان یک آزمون فرافکن به کاررفته است . اجرای آزمون بندر بسیار ساده وسریع وارزان است وبصورت فردی وگروهی میتوان آنرا اجرا کرد ومحدودیت زمانی برای این آزمون وجود ندارد.به هریک از موارد نمره گذاری در کارتهای آزمون بندر ؛نمره صفر یا نمره یک داده می شود که صفر به معنای غیاب انحراف درترسیم ویک به معنای حضور انحراف در ترسیم می باشد.فقط به انحرافات کاملاً مشخص باید نمره داد .مواردی را که تردید داریم باید نمره صفر بدهیم یعنی نمره ای به آن تعلق نخواهد گرفت .

( لطف آبادی –حسین ؛آزمونهای روانی _شناختی کودکان برای مشاوره ،ص 13 تا20)

آزمون شخصیت مینه سوتا :

این آزمون در سال 1937 به وسیله استارک هتاوی ،روان شناس ،وچارنلی مک کینلی روانپزشک ساخته شد. این آزمون نمراتی در مورد 10 مقیاس بالینی استاندارد به دست می دهد ،که هریک از آنها به طور تجربی ساخته شده اند.عبارات هر مقیاس به خاطر توانایی آنها برای تفکیک بیماران روانپزشکی یا داخلی از گروه شاهد نرمال انتخاب شده اند.

(کاپلان-سادوک،ترجمه نصرت الله پورافکاری ،ص259)

این آزمون جامع ترین وسیله اندازه گیری شخصیت ازطیرق مجموعه معادل 550پرسش است که ابعاد مختلف زندگی را از قبیل سلامت کلی حساسیت ؛عاغدات ؛طرز فکر راحع به امور جنسی ؛افکار مذهبی ؛افکار اجتماعی ؛ رابطه خانوادگی ؛ عواطف ؛ وسواس ؛ ترس وادراک غیر عادی ؛ توهم وامثال آن رادربردارد.

روایی آزمون مینه سوتا به وسیله مقایسه گروه های سالم با افراد ناسالم که تعداد آنها 800 نفر بود به دست آمده است .

آزمون مینه سوتا وسیله بسیار خوبی به منظور تشخیص اختلالات روانی است ،ولی دراین که قادر است بیماریهای خفیف را تمیز دهد ،جای شک است .خصوصیات شخصیت که این آزمون قادر به تشخیص آن است عبارتست ار مرض خیالی افسردگی ،هیستری سایکوپاتی ،خصوصیات مونث ومذکر ،شیزوفرنی ،وهیپو مانیا .

آزمون مینه سوتا مناسب جوانان وبزرگسالان است والبته افرادی که این آزمون را می گذرانند باید قادر به خواندن باشند.مدت زمان لازم برای این اجرای آزمون در مورد هرفردی متفاوت است ولی به طور متوسط یک ساعت به طول می انجامد .نمره گذاری این آزمون نسبتاًساده است .در سالهای اخیر فرم های کوتاه این آزمون که از لحاظ اجرا وقت کمتری می گیردنیز ساخته شده است .

( شاملو – سعید ،بهداشت روانی ،ص377)

پرسشنامه چند محوری بالینی میلون :

پرسشنامه چند محوری بالینی میلون (MCMI)یک پرسشنامه خود سنجی استانداردشده است که دامنه گسترده ای از اطلاعات مربوط به شخصیت ،سازگاری هیجانی ونگرش مراجعان به آزمون را می سنجد.این پرسشنامه برای بزرگسالان 18سال وبالاترکه دست کم توانایی خواندن آنان تا سطح کلاس هشتم است طراحی شده است .MCMIاز جمله آزمونهای منحصر به فردی است که درآن براختلالهای شخصیت ونشانه هایی که اغلب بااین اختلال همراه هستند ،تاکید می شود.نسخه اصلی این آزمون در سال 1977 تدوین شد واز آن زمان تاکنون دو بار تجدید نظر شده است .نسخه فعلی یعنی MCMI-IIIشامل 175 ماده است که تحت 28 مقیاس جداگانه وبراساس طبقه بندیهای زیر نمره گذاری می شود:شاخص های تغییر پذیری ،الگوهای شخصیت بالینی ،آسیب شناسی شدید شخصیت ،نشانگان بالینی ،ونشانگان شدید .تکمیل MCMIفقط 20تا30دقیقه زمان می برد.

(مارنات-ترجمه حسن پاشا شریفی-راهنمای سنجش روانی ص 591-592)

استفاده وسوء استفاده از آزمون گیری :

آزمون گیری یک تجارت بزرگ است .شرکت های روان شناسی ،تربیتی وپرسنلی هر ساله هزاران آزمون را به فروش می رسانند.

معیارهای اخلاقی انجمن روان شناسی امریکا (1992) از روان شناسان می خواهد که فقط از روش ها وفنونی استفاده کنند که صلاحیت استفاده از آن را دارند. این معیارهای اخلاقی ،ازدیاد هیئت های اعطای گواهی نامه وجواز کار در ایلتها واعطای گواهینامهصلاحیت توسط هیئت روان شناسان حرفه ای همگی احتمال تامین منافع مردم را افزایش می دهند.

در ضمن ناشران موظفند آزمون ها رابه افرادی که صلاحیت اجرا نمره گذاری وتفسیر آنها را دارند بفروشند. پس در حقیقت فروش آزمون ها آزاد نیست وبه صلاحیت داشتن مصرف کننده بستگی دارد.در راهنمای تمام آزمونهاباید داده های هنجاری ودستورالعمل های اجرا ونمره گذاری درج شوند .

به طور کلی اطلاعات داده شده باید آنقدر باشند که مصرف کننده بتواند پایایی واعتبارشان رابسنجد.

از آزمون دهنده باید فقط آزمونهای مرتبط با اهداف مورد نظر گرفته شود.در هنگام آزمون گیری بایدتاحدامکان افرادرادرجریان اهداف آزمون ،نحوه استفاده از نتایج آن وافراد وموسساتی کهبه نتایج دسترسی خواهند داشت بگذاریم. وباید رضایت فرد راجلب کنیم .

باید یادمان باشد که تفاوت میانگین نمرات گروه های مختلف ،به خودی خود نشانگر سو گیری آزمون یا تبعیضنیست .بلکه سوگیری آزمون یا تبعیض یک مقوله اعتباری است .یعنی وقتی محرز شود که اعتبار آزمون (مثلاً در پیش بینی بعضی خصوصیات یا یک عملکرد ملاک )با تغییرگروهها به طور معنا داری تغییر می کند ،می توان گفت آزمون مورد نظر در رابطه با آن هدف سو گیری دارد. به عبارت دیگر ،هر چه آزمونی در پیش بینی یک گروه دقیقتر از گروه دیگر باشد ،سوگیری بیشتری دارد.

بالاخره موفقیت ابزارهای سنجش بالینی به این بستگی داردکه اطلاعات حاصل ازآزمون برای طراحی ،اجرا وارزیابی درمان مفید باشد یا خیر.

(فیرس،ای.جری –ترجمه مهردادفیروزبخت،روان شناسی بالینی ص 332،333)

منابع:

1-بهرامی , دکتر هادی – آزمونهای روانی_ انتشارات دانشگاه علامه1383

2- دکتر حسن پاشا – شریفی راهنمای سنجش روانی تهران،1387،چاپ سوم

3- دکتر فرح لطفی کاشانی – شهرام وزیری,روانشناسی بالینی کودک انتشارات ارسباران، 1383

4- دکتر حمزه گنجی ,آزمونهای روانی

5- دکتر حسن پاشا –شریفی ,اصول روان سنجی وروان آزمایی

6- دکتر احمد صافی – اصول وفنون راهنمایی ومشاوره در دوره های تحصیلی، انتشارات رشد،1384

7- اردبیلی –یوسف ،اصول وفنون راهنمایی ومشاوره درآموزش وپرورش انتشارات بعثت،1376

8- دادستان پریرخ - منصور محمود,روانشناسی بالینی انتشارات بعثت،1376

9- مهرداد فیروزبخت –اصول روانشناسی بالینی ومشاوره انتشارات موسسه فرهنگی رسا،1379

10- کویم مورفی-کالز دیوید شاخر 1991-ترجمه حسن پاشا شریفر،آزمون های روانی ،اصول وکاربرد

11- سیف ,علی اکبر –تغییررفتار ورفتاردرمانی نظریه ها وروشها، نشر دانا،1373

12- فراستیگ-ماریان ،ترجمه مصطفی تبریزی

13- لطف آبادی –حسین ؛آزمونهای روانی _شناختی کودکان برای مشاوره

14- کاپلان-سادوک،ترجمه نصرت الله پورافکاری تبریز، انتشارات ذوقی،1369

15- شاملو – سعید ،بهداشت روانی انتشارات رشد،1381

16- فیرس،ای.جری –ترجمه مهردادفیروزبخت،روان شناسی بالینی، انتشارات رشد،1382

http://myroom1.blogfa.com/

آزمون های روانشناسی

مطالب مشابه :

پرسشنامه ها INVENTORY یا آزمون ها (روانسنجی)

آزمون های آنلاین روانشناسی

(EPQ)پرسشنامه شخصیتی آیزنک

آزمون های روانشناسی

دانلود انواع پرسشنامه های تحقیقاتی و پژوهشی

اضطراب امتحان

آزمونهای روانی:

پرسشنامه هوش هیجانی بار – آن

محاسبه آلفای کرونباخ در هنگام نمونه گيري