مصلي تهران ؛ معماري سياست ها

چند روز پيش هنگامي كه از سايت مصلي تهران بازديد كردم در قسمت تاريخچه پروژه ( كه به راستي دست مريزاد بر مديران سايت مذكور كه اطلاعت كاملي را درباره روند شكلگيري پروژه تحرير كرده اند ) با قسمت هاي جالبي روبرو شدم كه تكرار بخشي از مطالب سايت با كمي تحليل و خلاصه نويسي اينجانب خالي از لطف و فايده نيست:<?xml:namespace prefix = o />

شناخت پروژه : مصلای تهران به عنوان مجتمعی از بناها و فضاهای لازم برای حضور جمعيت‌های ميليونی و برگزاری مراسم عبادی، سياسی، اجتماعی و انجام فعاليتهای متنوع فرهنگی، آموزشی و هنری نظير برگزاری نمايشگاههای بزرگ فرهنگی، کلاسهای آموزشی و ... مي باشد كه می‌بايستی دارای ويژگيهاي مکان يابی زيرباشد :

- مصلی بايستی در مركز جغرافیایی شهر باشد.
- راههای ارتباطی منتهی به مصلی و اطراف آن ، امکان دسترسی آسان و سریع را برای جمعیت بزرگ تهران فراهم سازد.
- دارای وسعت کافی برای اجرای طرح کامل معماری باشد.
- دارای موقعیت مناسب شهری به لحاظ تأسیساتی و خدماتی باشد.
- حداقل اشكالات را در مسائل حقوقی و نظاير آن به دنبال داشته ‌باشد و امکان تملک اراضی مربوط به آن وجود داشته باشد.
- قابليت‌های لازم برای رعایت ایمنی مردم را داشته باشد.

سرانجام پس از تحقيق در سال 1361 مبني بر تعيين چنين دور نمايی از مجموعه،‌ مناطق مختلفی در شهر تهران پيشنهاد گرديد:

1 - پادگان وليعصر (ميدان سپاه)
2 - پادگان حر (خيابان كارگر جنوبی- ميدان حر)
3 - زمين‌های شمال ميدان آزادی
4 - بوستان لاله (بلوار كشاورز)
5 - اراضی عباس‌آباد

سرانجام اراضی عباس آباد ( طبق معمول بهترين سايت تهران براي پروژه هاي ملي اراضي عباس آباد شناخته مي شود ! و تا چند وقت ديگر معلوم نيست از اين اراضي فضايي باقي خواهد ماند و همچنين با افزايش پروژه هاي ترافيك زا اين منطقه نيز همانند نقاط كور ترافيكي ديگر تهران تبديل خواهد شد يا نه ؟ ) انتخاب شد كه در نقشه زير مشاهده می‌شود ؛ كه اين اراضی ‌شامل سه ‌قطعه‌ زمين مجزا می‌باشد كه به ترتيب عبارتند از :

قطعه شماره يك: از شمال محدود به بزرگراه رسالت، از شرق محدود به ‌خيابان شهيد قنبرزاده، از جنوب محدود به ‌خيابان شهيد مظلوم آيت‌الله دكتر بهشتی و از غرب محدود به خيابان‌ پاكستان و بزرگراه شهيد مدرس

قطعه شماره دو: ازشمال محدود به بزرگراه شهيد همت، از شرق محدود به بزرگراه شهيد حقانی، از جنوب محدود به بزرگراه رسالت و از غرب محدود به بزرگراه مدرس

قطعه شماره سه: محدوده جنوب‌ خيابان شهيد قنبرزاده و محل فعلی پادگان عباس‌آباد، محدود بين خيابان‌های شهيد مظلوم آيت‌الله دکتر بهشتی، شهيد مفتح، شهید مطهری و پارسا.

اما جالب اينكه اين 3 قطعه داراي گسستگي بسياري است و تا كنون با توجه به پيشرفت طرح اين ارتباط معلوم نيست به وسيله چه راهكاري بين اين سه قطعه برقرار خواهد شد كه حتي پس از ساخت دو پل بر روی بزرگراه مدرس، ارتباط توقفگاه فعلی بيهقی به عنوان محل توقف خودرو با ورودی غربی مصلی نتوانسته است ورودي مناسبي را براي مصلي ايجاد كند و عجيب تر اينكه ساير زمين‌ها جهت خدمات‌رسانی به اين مجموعه (مثل توقفگاه خودرو) درنظر‌گرفته‌شده‌است كه برخلاف نظريه توسعه عمودي به جاي توسعه افقي! گسترش حمل و نقل عمومي – افزايش فضاي سبز و ... مي باشد كه الگوي ثابت بسياري از كلان شهر هاي جهان شده است هرچند كه مسئولان پروژه به شبكه‌های در دست احداث و نيز شبكه راه ‌آهن زيرزمينی(مترو) اميدوارند كه در آشكار پيشرفت قابل ذكري مشاهده نمي شود (1361 تا 1387) و بيشترين پيشرفت هم‌اينك در طرح اصلی مصلی، مجموعه بناهای مربوط به مسجد جامع و صحن‌های آن، كتابخانه، موزه، مركز اجتماعات، بازارهای سنتی و فرهنگی و ... در قطعه شماره يك است و سرنوشتميدان بزرگ شهر و محل يادمان امام خمينی(ره)( كه انشاالله در مسابقه اي بين المللي جدا از طراحي هاي انجام شده برگزار شود ) معلوم نيست !

اما جدا از مطالب بالا كه حقير بر اساس مشاهدات عيني و علمي ذكر كردم مطالب معجب ديگري مطرح مي شود كه با هم مي خوانيم :

به موازات فعالیت‌های اولیه انجام شده در سال 1361 برای تملك اراضی، به منظور تهیه طرح معماری مصلی، از چند نفر از مهندسین مجرب برای تشكیل كمیسیون طرح و برنامه مصلی، دعوت به عمل آمد. پس از بررسی‌های متعدد جهت جمع‌بندی نظرات كلی صاحبنظران و اساتید ذیربط، همایشی در دفتر رییس جمهور محترم وقت تشكیل گردید. با استفاده از نتایج گردهمایی مذكور و نظرخواهی از مردم ! متخصصین، مسئولین و روحانیون ! یک برنامه مقدماتی در کتابچه‌ای به نام برنامه مصلای بزرگ تهران تدوین و به تأیید مقام محترم ریاست جمهوری وقت و امام جمعه تهران رسید.

اما نتيجه اين تحقيق كه با هدف بررسی نظرات و آراء مردمی در مورد طرح مصلی كه نشات گرفته شده از نظريه برنامه‌ریزی و تعیین خطوط كلی و اساسی در هر طرحی باید با عینیات و واقعیات جامعه منطبق باشد ( احسند ولي ايكاش كمي توجه به آينده ) گروه پیگیری طرح مصلی بر آن شد که با مراجعه مستقیم به آراء مردمی، به نظرات آنها دست یابد. بدین منظور نظرات و آراء مردم به كمك پرسشنامه‌ها و مصاحبه‌های حضوری جمع‌آوری شد. سپس بر اساس موضوعات،‌ این آراء تقسیم‌بندی و در نهایت به صورت زیر دسته‌بندی گردید.

1 - چگونگی سبك معماری مصلی
2 - تزئینات و عناصر هنری در مصلی
3 - چگونگی پوشش سقف مصلی
4 - بناهای پیشنهادی همجوار مصلی
5 - سایر پیشنهادات

كه نتيجه نظر سنجي از مردم درباره معماري مصلي !!! بدين شرح بود كه قسمت هاي چالش برانگيز آن را از نگاه نگارنده مطالعه مي كنيد :

1 - احداث مدرسه علوم دینی در جوار مصلی

2 - احداث ورودی‌های متعدد و نیز ورودی‌های اضطراری و فرعی

3 - نصب تلویزیون مدار بسته جهت مشاهده خطیب به هنگام ایراد خطبه !

4 - سنگ فرش مجموعه به موازات قبله ! ( بايد ها نبايد ها )

5 - احداث مركزی جهت فنون نظامی و عقاید اسلامی ! ( روحانيون عزيز تامل كنند )

6 - با عظمت بودن مجموعه

8 - استقرار جایگاه خواهران در بالكن تا نزدیكی محل امام جمعه ( نكته جالبي اشاره شده كه بايد درباره آن بحث شود )

9 - مركز تلفن‌های راه دور و شهری

10 - اولویت دادن به مسائل جنگ و جنگ زدگان !!! ( معلوم نيست اين نظر به عنوان يك ايده خلاق و منفرد بوده يا نظر جمعي و قابل طرح )

11- استفاده از مجسمه‌های سمبولیك ( البته نه از انسان)

15 - انعطاف‌پذیری لازم جهت مراسم كوچك و بزرگ

18 - سادگی و بی‌پیرایگی
19 - طراحی سقف از نوع خیمه‌ای !

20 - منظور نمودن سمبل‌هایی (نمونه‌هایی) از عدد ائمه اطهار علیهم السلام 22 - تعبیه ساعتی بزرگ در مجموعه23 - الگوبرداری از مساجد سنتی ایرانی- یادآوری حماسه‌های انقلاب و رزمندگان و شهدا در طراحیحفظ اصالت اسلامی و ایرانی 29 - نمودی از برجستگی‌های معماری و هنر اسلامی 30 - در ساختمان آن پیش‌بینی‌های لازم امنیتی و ایمنی شده باشد.36 - كتیبه‌های خوانا و قابل فهمی در آنجا ساخته شود.37 - بلندترین مأذنه و گنبد دنیا در آنجا ساخته شود ( نتيجه : ايده هاي نو براي طراح )

32 - در معماری آن، معماری بیگانگان، نمایان نباشد. ( هرچند از نگاه مذهبي قابل ارزش است اما از نگاه معماري كه هويت را ديناميك و تعاملي مي داند مورد اشكال هست )

35 - كیفیت ساختمان و معماری، فدای تسریع و تعجیل نشود. ( فكر مي كنم با توجه به پيشرفت پروژه به اين نكته بسيار توجه شده است همانند برج ميلاد ! )

اما آراء و نظرات اساتید حوزه علمیه و ائمه جمعه شهرستان‌ها به نوع خود جالب و معماري پسند است كه نشانه توجه علما به كالبد مساجد نيز هست :

1 - مسجد به شكل مربع یا مستطیل باشد.
2 - در پلان، سادگی به چشم بخورد.
3 - از ایجاد هشتی در مكان‌های عبادت اجتناب شود.
4 - شبستان در دو طبقه ساخته شود.
5 - مصلی و مسجد امكان استفاده از پوشش موقت را دارا باشد. ( معماري مسجد النبي رو به ياد بياوريد )
6 - محور قبله بایستی بر مجموعه حاكم باشد.
7 - از شیب زمین به نحو مطلوبی استفاده شود.
8 - در طرح‌ها و پلان‌ها دقت شود كه شكل صلیب را القا نكنند.
9 - حداكثر دید امام به جمعیت و برعكس را تأمین نماید.
10 - تشكیلات مربوط به نماز جمعه در سمت جنوبی مجموعه مستقر گردد.
11 - بین عملكردها و اَشكال ساختمانی تجانس باشد.
12 - سردرب ورودی‌ها رفیع و باشكوه باشد.
13 - داری مقیاس منطقی باشد. ( متاسفانه درتناسبات رواق ها و مناره ها و ايوان ها اين مقياس هاي منطقي مشاهده ... )
14 - اگر دو محوری است، محور قبله حاكم باشد.
15 - در مجموعه، وحدت دیده شود.
16 - سبك معماریحجیم و سنگینی انتخاب نشود.
17 - محلی جهت فرود‌ هلی‌كوپتر در نظر گرفته شود.
18 - پناهگاه زیرزمینی جهت برادران و خواهران بصورت مستقل در نظر گرفته شود.
19 - صحن‌ها و شبستان‌ها امكان فیلمبرداری را در بهترین شكل، دارا باشند. ( ريز بيني تا حد امكان )
20 - داری فضای كافی مشجر و سبز باشد.
21 - اصول معماری سنتی در طرح ملحوظ شود.
22 - مسجد جامع و مصلی از هم منفك طراحی نشوند.
23 - در كنار مجموعه، بازار و مراكز تجاری طراحی شود.
24 - پوشش موقت، ساده و قابل اجرا باشد.
25 - نحوه اتصالِ نمازگزاران صحیح باشد.
26 - محل‌های خدماتی متمركز نباشند. بلكه در چندین نقطه در نظر گرفته شوند.
27 - مجموعه دارای حریمی مشخص باشد.
28 - از تهویه طبیعی و در صورت امكان بادگیرهای مناسب استفاده شود.
29 - دارای چندین صحن مختلف باشد تا در اجتماعات كوچكتر نیز مورد استفاده قرار گیرد.
30 - ورودی‌های اضطراری درنظر گرفته شود.
31 - مكانی جهت مراسم غیر از نماز كه معذورین ورود به مسجد بتوانند در آن شركت كنند، طراحی شود.

ولي آراء و پیشنهادات صاحبنظران معماری و اساتید دانشگاه‌ها در بعضي موارد با عملكرد كنوني بنا بحث برانگيز بود :

2 - ارتباطات سریع و آسان
3 - استفاده از سقف‌های سبك و متغیر در فضاهی باز
5 - رعایت سادگی در پلان و تزئینات و نماها
7 - استفاده بهینه از فضای سبز و باغسازی ایرانی
8 - كتابخانه به همراه سالنهایی جهت همایش و سخنرانی و قرائت قرآن
9 - ایستگاه جهت خبرنگاران، عكاسان و فیلم برداران
10 - نهایت ظرافت و هنر در عناصر ورودی
11 - درنظر گرفتن درمانگاه و امداد‌رسانی و اورژانس در مجموعه
12 - در طرح مجموعه سعی در برآوری نیازهای اصلی و واقعی بشود، نه نیازهای فرعی.
14 - نیازی به استفاده از سمبل‌های اضافی نیست!!
15 - در عملكردها، نیازهای مختلف سنی و اقشار مردم در نظر گرفته شود. ( سيركولاسيون پله اي را براي قشر مسن تصور كنيد ! )
18 - تا مسافت‌های معقول هیچ بنای بلندی كه مجموعه را تحت تأثیر قرار دهد ساخته نشود.
22 - كاربرد تزئینات متناسب با زمان و مكان طرح باشد.
23 - طرح مجموعه با شرایط اقلیمی سازگار باشد.
26 - ارتباطات و ورودی‌ها قابلیت آن را داشته باشند كه به طور عادی، ‌مردم بتوانند حداكثر ظرف مدت 5 تا 10 دقیقه از مجموعه خارج شوند.
27 - ساختمان می‌تواند تركیبی از بتن و فلز و شیوه ساخت جدیدی به لحاظ پوشش باشد.
28 - مدرسه علوم دینی و بازارچه و موزه شهداء‌ و موزه تاریخ اسلام از فضاهای جنبی آن باشد.
30 - حتی‌الامكان توپوگرافی منطقه حفظ شده و از دخل و تصرف در آن خودداری شود.
31 - بایستی طرحهای خاصی در مسیرهای ارتباطی اطراف مجموعه، پیش‌بینی نمود.
32 - ایستگاه‌های مترو همجوار با مجموعه و هماهنگ با زمان‌های حداكثر جمعیت در مراسم، طراحی شود.
34 - استفاده از تكنولوژی جدید در ساخت آن مورد نظر باشد.
36 - طراحی گسترش احتمالی مجموعه درنظر گرفته ‌شود.

همانطور كه قبلاً توضیح ‌داده ‌شد، پس از نظرسنجی‌های ذكر شده از مردم، كارشناسان و ائمه جماعات یك برنامه مقدماتی، تهیه و تنظیم ‌گردید. این برنامه شامل توضیحاتی در مورد بنای اصلی، ابنیه فرهنگی، تأسیسات اداری، فضاهای آزاد و سبز، فضای رشد و توسعه آتی ‌بود. در این برنامه اصول جهان‌بینی اسلامی، اصالت، شایستگی، سادگی، جذابیت و زیبائی، بی‌بدیلی و مردمی بودن، مورد توجه ‌قرار گرفته ‌است. این برنامه كه حاوی اصول اولیه طرح مصلی بود، محور اصلی برگزاری طراحی مصلای بزرگ تهران گردید . پس نتيجه ميگيريم برنامه فيزيكي و سرفصلهاي مورد توجه در طراحي در اين كتابچه آمده است و معمار مي بايستي در فرايند طراحي به آنها توجه داشته باشد كه بدين منظور در 29 دی‌ 1364، در فراخوانی از طریق تریبون نمازجمعه، از كلیه طراحان باتجربه و واجد شرایط، جهت تهیه طرح مصلی، دعوت بعمل آمد. در این مسابقه 36 شخصیت حقیقی و حقوقی، از داخل و خارج كشور شركت كردند. شركت كنندگان خارجی از كشورهای ژاپن، سوریه، پاكستان و هلند در مسابقه به رقابت پرداختند.

این مسابقات زیر نظر هیأت داوران، متشکل از آقایان استاد محمدكریم پیرنیا، مهندس مهدی چمران، مهندس آیت‌الله زاده شیرازی، ‌مهندس غفاری و مهندس حجت برگزار شد. در این مسابقه هیچکدام از طرح‌ها نتوانست نظر هیأت داوران را تأمین نماید ( كه جاي تعجب هم ندارد كه قريب به يقين اساتيد مطرح معماري اسلامي در هنگام امتيارز دهي مسجد شاه عباسي و ... را پيش زمينه فكري دارند و افسوس طراحي هاي امروز را مي خورند و شايد هم به دنبال طرحي بودند براي برتري بر معماري اسلامي صفويه و مطرح كردن معماري اسلامي جمهوري اسلامي ايران ! ) بعضي از طرح‌های ارائه شده به هیأت داوران به شكل زير بود :

اما در پايان سرنوشت طرح ملي مصلي تهران به شكل زير رقم خورد كه پس از مطالعه آن مي توانيد در نظر سنجي وبلاگ شركت كنيد و همچنين به يك جمع بندي كلي در اين باره در قسمت نظرات از نگاه شما داشته باشيم :

در مرحله بعد با ارائه این نتایج به تعدادی از اساتید معماری كشور، از ایشان درخواست جمع‌بندی و نیز ارائه اسكیس پایه (نقشه كلی كه در آن جزئیات، كمتر مورد نظر است) جهت طرح مصلی گردید در این میان، دو نفر به نامهای‌ آقایان دكتر لطیف ابوالقاسمی و دكتر پرویز مؤید عهد، این دعوت را اجابت نموده و هریك طرح پایه‌ای ارائه دادند.

پس از بررسی این دو طرح در سال 65، طرح آقای دكتر پرویز مؤیدعهد مورد تأیید ضمنی قرار گرفت و به استحضار حضرت آیت‌الله خامنه‌ا‌ی (مدظله العالی) رسید. در این مرحله، كمیسیون جهت تكمیل طرح در مرحله یك با چندین شركت مشاور مانند ایریتك و خانه‌سازی وارد مذاكره شد كه اغلب آنها تقاضای هزینه سنگینی نموده و در عین حال انجام آن را فوق طاقت بالفعل خود در آن زمان، قلمداد كردند.در سال 1369 ( و اما چند سال بعد ... ) با تعیین گروه جدیدی از مهندسین توسط مدیرعامل وقت (آقای مهندس آخوندی) مجدداً به بازنگری طرحهای مختلف ارائه شده قبلی پرداخته شد و در نهایت جزوه‌ا‌ی پیرامون طرح‌های ارائه شده در مسابقه، تهیه گردید و به استحضار مقام معظم رهبری رسانده شد.

در نهایت طرح آقای دکتر پرویز مؤید عهد به عنوان طرح ساخت مصلای امام خمینی تهران انتخاب و مورد تأیید مجدد قرار گرفت و ترسیم پلان ها و برش های جدیدی از طرح و نیز ساخت ماکت مجموعه در دستور کار معمار طرح قرار گرفت.

با مطالعه تاريخچه پروژه مصلي تهران و مطالبات طرح و ارزيابي وضعيت كنوني پروژه ، آيا معماري مصلي تهران نمايش ويژيگي هاي يك طرح اسلامي – ايراني است ؟

رزومه معمار :

زندگینامه استاد ارجمند حناب آقای دکتر پرویز مویدعهد

«معمار پروژه بزرگ مصلی امام خمینی تهران»

استاد ارجمند جناب آقای دكتر پرویز مؤید عهد، استاد معماری دانشگاه تهران و طراح پروژه عظیم مصلای امام خمینی تهران در اول اسفند سال 1308 در تهران، دیده به جهان گشود.

تحصیلات ابتدایی و متوسطه را در تهران گذراند و برای ادامه تحصیل به فرانسه عزیمت نمود و در دانشگاه بوزار در رشته معماری و سپس در دانشگاه سوربن پاریس در رشته شهرسازی مشغول تحصیل گردید. در سال 1956 میلادی موفق به اخذ درجه دكترایS.A.D.G با رتبه اول و نیز موفق به دریافت جایزه و مدال لورآی (بهترین دیپلم معماری در سطح دانشگاههای فنی فرانسه) گردید و به پاس خدمات فرهنگی و ارائه بهترین پایان نامه توسط ایشان در سال 1957 از سوی دانشگاه سوربن، دكترای افتخاری معماری (A.A.PHD) به ایشان اعطا گردید. همچنین در سال 1342 شمسی به پاس ارائه طرحهای فرهنگی و معماری از سوی دانشكده سلطنتی انگلستان (A.CH.ASS.SCOL) نشان درجه اول معماری را دریافت نمود.

از سال 1337 تا سال1343 شمسی بعنوان دانشیار به تدریس علوم معماری در دانشگاه پرداخت. در سال 1343 شمسی با اخذ درجه استادی در دانشگاه تهران، مشغول تعلیم دانشجویان میهن عزیزمان شد. از همان سال تدریس دروس اصول عمومی ساختمان ، (كنستروكسیون سیویل)، تئوری معماری و ارزشهای استاتیكی، تئوری شهر سازیرا تدریس نمود و در این زمینه‌ها مقالات متعدد و جزوات فراوانی ارائه نمود. همزمان نیز درس تاریخ معماریرا در دانشكده فنی دانشگاه تهران تدریس می‌نمود. در سال 1348 به سمت رئیس دانشكده هنرهای تزئینی (وزارت فرهنگ و هنر) منصوب شد و تا سال 1352 عهده‌دار این سمت در دانشگاه بود.

بعضی از طرحهای ارائه شده توسط ایشان به شرح ذیل می باشد:

1 - طرح پاویون سفارت ایران در مونترال کانادا
2 - طرح محوطه نمایشگاه بین‌المللی تهران
3 - طرح نمایشگاه بین‌المللی‌ كشاورزی با همكاری مرکز نمایشگاههای بین‌المللی انگلستان (Exp.ASS.LONRES)
4 - طرح مركز تحقیقات شیمی دارویی و دارویی ایران
5 - طرح مدرسه سن‌لوئی با همكاری پروفسور لوكنت (استاد معماری دانشگاه بوزار پاریس)
6 - طرح مركز علمی مخابرات دانشگاه تهران با همكاری مركز تحقیقات علمی فرانسه (S.N.C.R)

7 - طرح ساخت مصلای امام خمینی
8 - طرح خاتم‌كاری تالار بزرگ ساختمان مجلس شورای ملی (میدان بهارستان تهران)
9 - طرح مرمت و بازسازی و تزئینات كاخ گلستان
10 - طرح ساختمان اداری وزارت آموزش و پرورش
11 - طرح یك مجتمع عظیم مسكونی در فرانسه
12 - طرح اکستانسیون و خوابگاه دانشجویان مدرسه البرز
13 - طرح نمای جنوبی ساختمان سازمان حج و زیارت
14 - طرح معماری فرودگاه آبادان
15 - همکاری در تهیه طرح کاتدرال (کلیسای جامع) ... با گیوم ژیله (استاد بزرگ معماری)
16 - همکاری در تهیه طرح و اجرای طرح شهرسازی حومه رم در سال1980
17 - همکاری در اداره آتیله امور تزئیناتی و طراحی کتابهای کودکان
18 - بسیاری از طرحهای اجرا نشده از قبیل طرح بزرگ دژ نبشته و آمفی تئاتر روباز برای 2000 نفر و فرهنگستان علوم در خیابان قوام‌السلطنه
19 - ساختمانهای متعدد مسکونی و غیر مسکونی
20 - ساختمان درمانگاه بیماریهای قلب و عروق در سیرجان
21 - دیگر ساختمانهای متعدد دولتی و غیر دولتی

در سال 1380 به پاس زحمات و تلاش خالصانه‌ این استاد،‌ نشان چهره‌های ماندگار از طرف رئیس جمهوری اسلامی ایران به ایشان اهداء گردید.

منبع این مطلب : cloob.com

مصلي تهران ؛ معماري سياست ها

مطالب مشابه :

طرح نهایی.

تنها ساختمان چرخان جهان

یک ویلای مدرن با طراحی مینیمال

ساختمان 1

مصلي تهران ؛ معماري سياست ها

بازدید از موزه های تهران

بنایی برای دیدن جهان!!!

Spacestation Inrharting