نگاهی به وضعیت هنر انیمیشن ایران
انیمیشن به یاری زبان بین المللی تصویر، حركت، صدا، فراتر از مرزها و فرهنگ های مختلف، بی اعتنا به رنگ و نژاد، بر هر قبیله ای اثر می گذارد. تفكر ناشی از «انیمیسم» به انیماتور این آزادی را می دهد كه از مصالح مختلف از میان مشتی شن و یا رنگ و اشیاء و كاغذپاره تا تصاویر الكترونیكی و حتی كاراكترهای زنده و ... انتخاب كند و به كمك توانایی های فنی، آن طور كه می خواهد آنها را به حركت درآورد. انیماتور می تواند بازیگران خود را دقیقاً براساس الگوهایی كه در ذهن دارد بیافریند و به بازی بگیرد و این امكانی است كه فیلمساز فیلم های زنده از آن برخوردار نیست. «انیمیشن هنر حركاتی است كه طراحی شده اند و نه طراحی هایی كه حركت می كنند.»۱ انیمیشن یك هنر _ رسانه قدرتمند و تأثیرگذار است كه می تواند به صورت استعاری، مشكلات و مسائل پیرامون بشر و جهان را بیان كند. این هنر از آرزوی دیرین بشر برای جان بخشیدن به واقعیتی خارج از خود ناشی می شود و حتی انسان غارنشین در جست وجوی راهی برای حركت دادن به طراحی های خود بوده است. در انیمیشن می توان با ساده ترین فكر و ابزار، آثاری را آفرید كه بینندگان را به تفكر وامی دارد و با آنها ارتباط عمیق برقرار می كند. پنج هزار سال پیش هنرمندان ایرانی در نقش هایی كه روی سفالینه های شهر سوخته ترسیم می كردند توانستند اولین تصویر متحرك جهان را پدید آورند. این تصاویر كه برگرفته از مناظره شاعرانه بز كوهی و درخت آسوریك۲ به همین نام در متون كهن ایران موجود است و جنبه آموزشی برای كودكان و نوجوانان داشته است، نقش بز كوهی كه نماد زندگی، زمین و شادی است در پنج حركت جهشی كه حركات كلیدی است به سمت درخت آسوریك «نخل» كه نماد جاودانگی، بردباری و آسمان است می رود و از میوه خورشید «خرما» و برگ درخت آسوریك تغذیه می كند.هنرمند ایرانی در پنج هزار سال پیش از سفال به جای بوم نقاشی استفاده كرده و از گردی سفال كه در حركت و چرخش خود حركت بز كوهی را تداعی می كند، به خوبی استفاده كرده است و كهن ترین و اولین انیمیشن موجود در جهان را پدید آورده است. این انیمیشن در قالب یك فیلم ۲۰ ثانیه ای است و توجه باستان شناسان جهان را به خود جلب كرده است. تكنولوژی فكر و ایده برتر هنرمندان گمنام ایرانی در هزاران سال پیش، جای پژوهش بسیار دارد.به بهانه فرارسیدن زمان برپایی چهارمین جشنواره بین المللی پویانمایی تهران در این گزارش، به طور خلاصه سعی بر این شده است كه وضعیت انیمیشن ایران از نظر تولید و فروش و نمایش آثار انیمیشن ایران از ابتدا تا كنون مورد بررسی قرار گیرد و به ناچار نگاهی كوتاه به تاریخچه انیمیشن ایران شده است و طی گفت وگوهایی با چندین تن از دست اندركاران و مسئولان و اساتید و انیماتورهای فعال، از نظرات شان در این زمینه، استفاده شده است. به امید اینكه وضعیت انیمیشن ایران را بهتر بشناسیم و با سلاح شناخت و آگاهی، به راهكارهای جدید و پویا در این هنر نوپا دست یابیم.
اولین فیلم انیمیشن ایران ساخته اسفندیار احمدیه با كادر ۱۶ میلیمتری و فیلمبرداری پطرس پالیان به نام ملانصرالدین به مدت ۱۳ ثانیه در سال ۱۳۳۶ به طور صامت ساخته شد. اسفندیار احمدیه می گوید: «در آن زمان تلویزیون نبود و كارتون هم نمایش داده نمی شد. پس از آنكه به خاطر كشیدن یك نقاشی درباره واقعه سی تیر، به زندان قزل قلعه افتادم، پس از آزادی در خیابان سپه یك دستفروش كنار خیابان بساطی پهن كرده بود و تكه فیلم های نقاشی متحرك و فیلم های زنده می فروخت. وقتی تكه فیلم های نقاشی متحرك را در نور آفتاب دیدم متوجه شدم می توان نقاشی متحرك ساخت. چند تكه فیلم كه به گمانم كارتون میكی ماوس بود خریداری كردم و در اداره فرهنگ و هنر فیلم ملانصرالدین را ابتدا به صورت اسلاید ساختم. آقای مهرداد پهلبد خیلی خوشحال شد و فوراً دستور داد از آمریكا دوربین ۱۶ میلیمتری خریداری شود و اصانلو را به آمریكا جهت تحصیل در این رشته اعزام نمود. من در این زمینه تخصصی نداشتم و فقط با بهره گیری از فكر و علاقه خود و مطالعاتی كه كرده بودم، توانستم اولین فیلم انیمیشن ایران را با فیلمبرداری پطرس پالیان بسازم. یادم می آید چهارپایه دوربین را از كارگران ساختمانی گرفتم و با میخ كاری و طناب، دوربین را روی چهارپایه مهار كردم و در راهرو اداره، نقاشی ها را كه در هر ثانیه ۲۴ نقاشی بود روی زمین گذاشتیم و فیلم گرفتیم و ملانصرالدین ساخته شد.» اسفندیار احمدیه كه دكترای افتخاری هنر از آقای سیدمحمد خاتمی وزیر وقت فرهنگ و ارشاد اسلامی در سال ۱۳۶۴ دریافت نموده است، هنوز مشغول به كار در تولید انیمیشن است و به تازگی تولید پروژه عظیم رستم و اسفندیار را در شركت صبا برای صدا و سیما به پایان رسانده است. نصرت الله كریمی در سال ۱۳۳۸ فیلم عروسكی بیم عمر را با كادر ۳۵ میلیمتری در چكسلواكی ساخت و در ایران با همكاری نفیسه ریاحی و پروین تیموری و اسفندیار احمدیه فیلم ملك جمشید را با تكنیك بریده مقوا «كات اوت» در سال ۱۳۴۵ ساخت كه این فیلم در دومین فستیوال فیلم های كودكان و نوجوانان جایزه مدال نقره را برد. نصرت الله كریمی اولین كسی است كه تقریباً از تمام تكنیك های رایج انیمیشن در فیلم هایش استفاده كرده. وی هنوز مشغول به كار در تولید انیمیشن و عروسك سازی و ساخت صورتك و ماسك است.بیشترین تعداد فیلم های تولید شده در فرهنگ و هنر توسط اسفندیار احمدیه و نصرت الله كریمی ساخته شده است. نخستین جشنواره بین المللی فیلم های كودكان و نوجوانان در سال ۱۳۴۴ برگزار شد و این حركت موجب پیدایش یك حركت جدی در زمینه نقاشی متحرك و سینمای كانون شد. اولین فیلم های انیمیشن تولید شده در سال ۱۳۴۹ به پنجمین جشنواره بین المللی كودكان و نوجوانان راه یافت. در سال ۱۳۴۸ مركز سینمایی كانون اقدام به اعزام نورالدین زرین كلك (نقاش و تصویرگر) به بلژیك نمود تا پس از كسب تخصص لازم بتواند بخش انیمیشن كانون را فعال تر كند. قبل از آن فیلمسازان انیمیشن با شركت دادن فیلم های خود در جشنواره های بین المللی توجه محافل بین المللی و هیأت داوران جشنواره های جهان را به خود جلب كرد. اولین فیلم های انیمیشن در كانون فیلم های «آقای هیولا» و «سوءتفاهم» از فرشید مثقالی و فیلم های «گرفتار» و «وزنه بردار» از آراپیك باغداساریان در سال ۱۳۴۹ و فیلم آنكه خیال بافت و آنكه عمل كرد اثر مرتضی ممیز در سال ۱۳۵۰ بودند. كانون پرورش فكری كودكان و نوجوانان كه بخش فعال در زمینه تصویرگری كتاب كودك داشت با كمك دست اندركاران همین بخش و دیگر علاقه مندان، تجربه در زمینه فیلم های نقاشی متحرك را شروع كردند. آموزش رشته انیمیشن در مركز تجربیات نقاشی متحرك كانون و تاسیس رشته انیمیشن با مدرك فوق لیسانس در دانشگاه فارابی و تدارك آرشیو فیلم در سال ۱۳۴۹ و جذب هنرمندان و روشنفكرانی كه در زمینه ادبیات كودك و نوجوان كار می كردند موجب خلق آثاری با كیفیت برتر و محتوای بهتر شد.فیلمسازان مطرح این رشته تحت تاثیر مكاتب هنری انیمیشن به ویژه مكاتب انیمیشن اروپای شرقی از جمله مكتب زاگرب، لهستان، چكسلواكی و كانادا آثار خوبی ساختند كه در جشنواره های بین المللی درخشیدند و این خط فكری جدا از خط «فیلمفارسی» و خط تلویزیون كه سیاستش خرید فیلم های نازل و سرگرم كننده و با كیفیت پائین و از نظر محتوا گمراه كننده مثل سوپرمن و ...، موجبات رشد و جهش انیمیشن ایران در سطح بین المللی گردید.
جشنواره بین المللی پویانمایی تهران
اولین جشنواره بین المللی پویانمایی تهران در سال ۱۳۷۷ توسط كانون برگزار شد و محسن چینی فروشان مدیرعامل كانون با سیاست بین المللی كردن اعتبار كانون، توانست منابع لازم مالی و اجرایی برای برپایی جشنواره را به دست آورد و برگزاری این جشنواره پس از سال ها، اولین حركت مهم سینمای كانون پس از انقلاب محسوب شد. در كنار ایشان از سال ۱۳۷۵ محمدرضا كریمی صارمی به عنوان مسئول امور سینمایی كانون فعالیت خود را شروع كرد. وی كه دبیر جشنواره های پویانمایی تهران است با مدیریت دلسوزانه خود باعث رونق دوباره این هنر در ایران شد.كریمی صارمی می گوید: «امیدوار هستیم بتوانیم به جای هر دوسال، هر سال یك بار جشنواره پویانمایی تهران را برگزار كنیم چون هدفمان بین المللی كردن این جشنواره است و با این حجم گسترده آثار رسیده در چهارمین جشنواره، بعید نیست در آینده نزدیك به چنین هدفی دست یابیم و با توجه به استعدادهای فردی خوب و درخشان در زمینه تولید فیلم های هنری انیمیشن كمبودی حس نمی كنیم. فقط به دلیل نبود روحیه كار جمعی در ایران، مشكلاتی در تولید سریال ها و فیلم های سینمایی انیمیشن برای مخاطب عام «تجاری» وجود دارد، كه امیدواریم زودتر این ضعف برطرف شود چرا كه پس از ژاپن دیگر كشورهای آسیایی مثل كره و چین و هند و مالزی رشد چشمگیری در تولید انیمیشن داشته اند و ما خیلی عقب افتاده ایم». وی در ادامه می گوید:«در كانون برای نمایش آثار انیمیشن از سینماها و كتابخانه هایی كه در تهران و شهرستان ها داریم به طور مستمر استفاده می كنیم و از طرفی تلاش های خوبی برای فروش كپی و حق نمایش آثار كانون در سایر كشورهای جهان توسط یك شركت توزیع كننده بین المللی فرانسوی شده است كه بالطبع درآمدزایی خوبی به همراه دارد و در جشنواره چهارم در كنار نمایش آثار انیمیشن، بازار بین المللی فیلم انیمیشن خواهیم داشت.
علاوه بر این تا كنون حق نمایش برخی تولیدات انیمیشن كانون به صدا و سیما فروخته شده است. در ضمن كانون به طور مستمر فیلم های انیمیشن هنری را به سایر جشنواره های بین المللی جهت شركت در مسابقات ارسال می دارد كه تاكنون هنرمندان انیماتور ایرانی جوایز بسیاری كسب كرده اند و امیدواریم شاهد موفقیت های بیشتر هنرمندان ایرانی باشیم و باید بگویم كانون حمایت از فیلمسازان انیماتوری می كند كه مخاطب آثارشان كودك و نوجوان است ولی با این حال بنا به سنت گذشته یكی از مهمترین سیاست های كانون، حمایت از استعدادهای جوان و هنرمند است كه كانون نقش تهیه كننده را بازی می كند و مخارج و دستمزد هنرمندان را تقبل می كند و آنها می توانند از استودیوها و آتلیه های ویژه تهیه فیلم های انیمیشن در كانون استفاده كنند و در آینده نزدیك طرحی در دست داریم كه انیمیشن در مدارس راهنمایی كشور تدریس شود و شاهد انیمیشن های خوبی كه كودكان و نوجوانان در مدارس تولید می كنند خواهیم بود.» برگزاری آبرومندانه و منظم جشنواره و هجوم علاقه مندان برای تماشای مجموعه ای از بهترین فیلم های انیمیشن ایران و جهان، باعث رشد انیمیشن در ایران می شود. از دهه ۴۰ تا به امروز، كانون به عنوان اصلی ترین نهاد تولید فیلم انیمیشن شناخته شده است. جشنواره بین المللی پویانمایی تهران از آن جهت اهمیت فراوانی دارد كه محل نمایش آثار هنری انیماتورهای مستقل و محل رقابت شركت های خصوصی انیمیشن تازه تاسیس با یكدیگر و با سایر هنرمندان از جمله دیگر كشورهای جهان و محل خرید و فروش بین المللی آثار انیمیشن است كه تاثیر مستقیم روی تولید آثار هنرمندان انیماتور ایرانی از نظر كمی و كیفی دارد و از طرفی دیگر فروش آثار تولید شده كه در آرشیوها و انبارهای دولتی و شركت های نیمه دولتی و غیردولتی و منازل هنرمندان تلنبار شده است را تسهیل می كند. اعلام ایجاد بازار فیلم های انیمیشن در سومین جشنواره بین المللی فیلم های پویانمایی تهران سال ،۱۳۸۱ هنرمندان انیماتور را دلگرم تر كرد.
نسل دوم و سوم و مدیریت انیمیشن
پس از انقلاب، انتقادات و حملات شدید و تندی كه خواستار انحلال كانون به عنوان نمادی از دوران طاغوت شد، كانون را تا مرز انحلال پیش برد. ولی با نظر مساعد شهید رجایی و شهید باهنر و شورای انقلاب، حیات مجدد كانون در فضای فرهنگی كشور تداوم یافت اما فضای فكری و روشنفكرانه كانون به طور كلی تغییر یافت و انیماتورهای نسل اول به كارهای دیگری مشغول شدند. این بحران انیماتورهای كانون را به ركود ده ساله سوق داد. بنابراین نسل دوم انیمیشن ایران در این دوران كه بستر مناسبی برای تولید فیلم انیمیشن وجود نداشت، از نظر كمی و كیفی نتوانستند ادامه دهنده راه انیماتورهای نسل اول باشند گرچه در این میان تلاش هایی برای حضور انیمیشن ایران در عرصه بین المللی و داخلی شد. از شاخص ترین چهره های پس از انقلاب می توان از وجیه الله فردمقدم، مهین جواهریان، بهروز یغمائیان، عبدالله علیمراد، احمد عربانی و ... نام برد. فیلم «كوه جواهر» اثر عبدالله علیمراد برنده جایزه بهترین فیلم كوتاه جشنواره كاروسل كانادا سال ۱۹۹۵ و جایزه فیل نقره ای جشنواره حیدرآباد هندوستان و تقدیرنامه یونیسف جشنواره برلین در سال ۱۹۹۵ شد و احمد عربانی (كاریكاتوریست و انیماتور) فیلم مستقل خودش به نام «تبر» را ساخت كه بارها از تلویزیون پخش شد. مهین جواهریان (انیماتور، گرافیست) می گوید: «یكی از دلایل مهم ركود تولید انیمیشن، دوران جنگ عراق با ایران است ولی از زمانی كه جنگ پایان یافت و كامپیوتر به خانه ها راه یافت و جشنواره پویانمایی تهران برگزار شد این هنر در ایران متحول شد. تولید انیمیشن بسیار سخت است و سرمایه گذاری و صبر فراوان می خواهد ولی متأسفانه هنوز در ایران مدیریت فیلمسازی انیمیشن برای مخاطب عام را یاد نگرفته ایم. در فیلم زنده تصمیم گرفته می شود، سپس كلید زده می شود ولی در انیمیشن چند سال قبل باید تدارك دیده باشی و پس انداز عوامل متخصص می خواهد و سرمایه و صبر زیادی طلب می كند كه متأسفانه باید بگویم تهیه كننده خصوصی در انیمیشن برای مخاطب عام «تجاری» نداریم. بنابراین انیمیشن حمایت واقعی واقعی واقعی دولت را می خواهد. نسل سوم انیماتورهای ایرانی از اولین جشنواره پویانمایی تهران تا چهارمین جشنواره، آثار خود را به نمایش گذاشتند كه اسامی تعدادی از مهمترین هنرمندان این نسل عبارت است از: علیرضا گلپایگانی، فرخنده ترابی و ....
از میان تعداد زیاد انیماتورهای نسل سوم خانم فرخنده ترابی به همراه مرتضی احدی با فیلم «شنگول و منگول» جایزه نشان لیاقت شیكاگو ،۲۰۰۰ جایزه بزرگ ویسامبورگ فرانسه ،۲۰۰۱ جایزه فیلم های برتر زاگرب ،۲۰۰۲ جایزه فیل نقره ای حیدرآباد هندوستان ،۲۰۰۱ نشان طلایی قاهره ۲۰۰۱ و جایزه بز طلایی بهترین فیلم آله كینو لهستان ۲۰۰۱ و تعداد دیگری جایزه های بین المللی را ربود. و فیلم «حفره» اثر وحید نصیریان جایزه نقره جشنواره ابنس، اتریش ۱۳۸۳ و جایزه بهترین انیمیشن اُدنزه، دانمارك در همان سال را ربود و فیلم «ضد نور» اثر وحید نصیریان جایزه نقره یونیكا در لوكزامبورگ و چند جایزه بین المللی دیگر را كسب كرد. واضح است كه ثبت و بررسی جوایز بین المللی از آن جهت اهمیت دارد كه نشانگر كیفیت برتر آثار تولید شده است. فرشید شفیعی (انیماتوریست و تصویرگر) می گوید: «من معمولاً خودم تهیه كننده آثارم هستم و در انیمیشن خودم را مدیون جشنواره پویانمایی تهران و كامپیوتر شخصی ام می دانم. تنها جایی كه می توانم آثارم را به نمایش درآورم همین جشنواره های پویانمایی تهران است و برای فروش آثارم ناچار هستم به تنها جایی كه آثارم را می خرد، یعنی كانون پرورش فكری كودكان و نوجوانان، مراجعه كنم و ترجیح می دهم با كانون همكاری كنم چرا كه كانون ارتباطات جشنواره ای خوبی دارد و فیلم های انیمیشن خریداری شده و تولیدشده اش را سریعاً به جشنواره های مهم بین المللی ارسال می دارد و این موضوع برایم از نظر ارزشیابی كیفیت كارهایم خیلی مهم است.» علاوه بر تاثیر مستقیم جشنواره های پویانمایی، سهم دانشگاه هایی كه انیمیشن تدریس می كنند و تعداد زیادی از علاقه مندان به این رشته را آموزش داده اند، از قبیل دانشگاه هنر، دانشكده سینما تئاتر، دانشكده تربیت مدرس، دانشكده صدا و سیما و آموزشگاه های دولتی و غیردولتی دیگر در افزایش تعداد هنرمندان این رشته كم نیست ولی از نظر آماری در میان آثار هنرمندان انیماتور نسل سوم، كمتر شاهد موفقیت های بین المللی هستیم.
كمیت زیاد انیماتورها و تولیدات فراوان انیمیشن به ویژه در تولید انیمیشن های تجاری در سطح كیفی پایین، یكی از ویژگی های نسل سوم انیمیشن ایران است كه كمتر به كیفیت آثارشان می اندیشند.وحید نصیریان (انیماتور و نقاش) می گوید: «كافی است به تاریخ انیمیشن ایران نگاهی بیندازیم. حمایت مالی و معنوی دولت و مؤسسات خصوصی و مدیریت تولید انیمیشن عوامل مهم رشد انیمیشن نسل اول است. حمایت دولتی اگر با شناخت كافی و توسط افراد دست اندركار و متخصص بنا شد، آثار زیانباری دارد كه هم اكنون شاهد هستیم.كشور ژاپن ابتدا پیكره انیمیشن هنری و مستقل خود را قدرتمند ساخت و فیلم های كوتاه هنری با كیفیت عالی ساخت، سپس اقدام به تیراژسازی و سری سازی فیلم های كارتون پرداخت. در كشورهای اروپای شرقی، آمریكا، كانادا و .. نیز همین طور بوده است. ولی در ایران می بینیم برعكس است و در این جا كیفیت و هویت و شناسنامه آثار تولید شده مهم نیست هدف فقط پول درآوردن است آن هم با سیاست ها و سلیقه های افرادی كه از انیمیشن هیچ نمی دانند. بچه ایرانی به راحتی كارتون «شرك» و «در جست وجوی نیمو» و ... را از سوپرماركت سر كوچه تهیه می كند و می بیند و تفاوت كیفیت را می فهمد، بچه های ایرانی آگاه هستند و مجبور نیستند سلیقه های بد را انتخاب كنند. بچه ها ترجیح می دهند كارتون «فوتبالیست ها»ی ژاپن را ببینند حالا چرا ما نمی توانیم فوتبالیست های خودمان را بسازیم؟ مدیران دولتی نمی توانند سلیقه مردم را پایین بیاورند و یا سلیقه خودشان را به مردم تحمیل كنند حتی با دادن رانت های كلان. در تلویزیون اگر فیلم انیمیشن تجاری خوب تولید و پخش شود بیننده هم پیدا می كند و دیگر مردم دست به دامان CD و فیلم های ویدئو و ماهواره و DVD و ... نمی شوند. فیلمسازان مستقل و هنری دچار بحران هستند و برای گذران زندگی ناچارند تیزر تبلیغاتی بسازند و یا اینكه دست كم آثار هنری خود را به جشنواره های خارجی بفرستند، درست همان اتفاقی كه در سینما و كاریكاتور افتاد. اتفاقاً بد هم نیست چون آثار هنری و با كیفیت بالا، در خارج كشور حمایت می شود و انیمیشن های خوب را شبكه های تلویزیونی بین المللی می خرند. به عنوان مثال وقتی نتوانستم هیچ كدام از آثارم را در ایران بفروشم حق پخش فیلم «حفره» خودم را به شبكه ۴ انگلیس فروختم. وقتی كه كارم را به كانون پرورش فكری كودكان و نوجوانان می برم و نمی خرند و می گویند مخاطب این كار، كودك و نوجوان نیست و یا اینكه ارقام پایین می دهند، آدم را دلسرد می كنند. به هرحال اگر حمایتی هست باید ابتدا از فیلمسازان انیمیشن هنری و مستقل دریغ نكنند وگرنه این كه حمایت نیست بلكه تخریب و نابودی كامل هنرمندان این رشته است. مگر چند نفر در ایران هستند كه ثابت كرده اند كیفیت آثارشان در سطح خوبی است؟ پس چرا حمایت نمی شوند؟ در آخر باید بگویم اگر كامپیوتر و اینترنت نبود استقلال انیمیشن به طور كلی زیر سؤال می رفت. من و امثال من هم كار خودمان را می كنیم و هر سال با هر بدبختی كه شده در آتلیه و منزلم فیلم خودم را می سازم و تا زمانی كه احتیاج به بیان دارم كار می كنم چون انیمیشن هنر است و در این اوضاع نابسامان، هنر انیمیشن در ایران نه تنها پیشرفتی نداشته است بلكه به نظر من عقب تر هم رفته است. وقتی می توانیم انیمیشن و كارتون های خوب بسازیم چرا بد كار می كنیم؟ انیمیشن كه فقط تام و جری نیست، انیمیشن های هنری هم وجود دارد كه پایه و اساس ساخت انیمیشن های تجاری خوب مثل تام و جری است پس چرا این همه پول برای تخریب انیمیشن در ایران خرج می شود؟!»
پی نوشت ها:
۱- نورمن مك لارن، از فیلمسازان مشهور جهان انیمیشن، مكتب كانادا ۲- درخت آسوریك همان طور كه در متن كتاب خوانده می شود درخت نخل است ولی به اشتباه درخت سرو معرفی می شود.۳- برگرفته از كتاب «تاریخچه انیمیشن در ایران» نوشته مهین جواهریان.
مطالب مشابه :
طرح درس روزانه ( مبانی هنر های تجسمی)
کتاب: مبانی هنرهای تجسمی پایه: انتخاب روش های تدریس متناسب با
طرح جلد کتاب
هنرهای تجسمی مبانی هنرهای تجسمی تصاویر هنرهای تجسمی،لینکستان هنری طراحی نقاشی گرافیک
شیوه آموزش و ارزشیابی درس مبانی هنرهای تجسمی رشته : تصویرسازی رایانه ای
مبانی هنرهای تجسمی سال دوم رشته انجام تمرینات و نحوه تدریس این درس آشنا شده اند
دانلود کتاب راهنمای (معلم) مبانی هنرهای تجسمی
مبانی هنرهای تجسمی. تدریس کلمه هایی مثل « زیاد . دانلودنرم افزار محتواساز نگارا .
مبانی هنر های تجسمی
تدریس هنر مبانی هنر های تجسمی به قواعد درک زبان بصری و ایجاد اثر در هنرهای تجسمی تعبیر
نگاهی به وضعیت هنر انیمیشن ایران
هنرهای تجسمی مبانی هنرهای تجسمی تصاویر راهنمایی كشور تدریس شود و شاهد انیمیشن
آیا عکاسی هنر است؟
هنرهای تجسمی مبانی هنرهای تجسمی تصاویر هنرهای به Salt Lake City به تدریس در كلاس های
طرح درس سالانه ( رشته طراحی دوخت )
درس:مبانی هنرهای تجسمی تدریس مبانی چیست؟ فضا در هنرهای تجسمی.
نمونه سوالات کتاب فرهنگ و هنر پایه هفتم (اول متوسطه اول)
کاردانی هنرهای تجسمی شهید شرافت مبانی هنرهای تجسمی. 40- تدریس کدام درس اجباری
برچسب :
تدریس مبانی هنرهای تجسمی