بررسی حمله عربستان و متحدانش علیه یمن از منظر حقوق بین الملل

نقد حمله عربستان و متحدانش علیه یمن

علیرضا محمدی مطلق

دانش آموخته حقوق بین الملل دانشگاه قم

هرگونه کپی برداری بدون ذکر منبع و یا نام نویسنده شرعا و اخلاقا مجاز نیست.

در بامداد 6 فرودین ماه سال جاری عربستان سعودی با همکاری کشورهای همچون مصر، قطر، امارات متحده عربی، اردن و.. حمله هوایی به یمن صورت داده است که این حمله از از نظر حقوق بین الملل با هر انگیزه ای که انجام شده باشد محکوم و فاقد محمل قانونی است.

بند 4 ماده 2 منشور ملل متحد اصل تمامیت ارضی کشورهای عضو را مقرر داشته است و تنها صورت مداخله را در بند 7 ماده 2 مقررات فصل هفتم منشور، یعنی اتخاذ تصمیمات مقتضی شورای امنیت ذیل این فصل در صورت نقض صلح و امنیت بین المللی از کشور متخلف می داند. همچنین ماده 55 منشور استثنای دیگری بر بند 4 ماده 2 را معرفی می نماید که آن دفاع مشروع از سوی کشور قربانی علیه کشور متجاوز است.

1. بررسی وضعیت یمن.

جمهوری یمن کشوری است که در سال 2013 انقلاب مردمی در آن با رهبری گروه انصارالله آغاز گردیده است و عینیت پیروزی این نهضت در ماههای اخیر نمود یافته که با مخالفت کشورهای عربی و غربی مواجه گردیده است. پس از نشست شورای امنیت سازمان ملل متحد برای ارزیابی اوضاع یمن، شورای همکاری خلیج (همیشه) فارس نیز به رهبری عربستان سعودی مشغول ارزیابی و رصد این رویداد در کشور همسایه عربستان گردید. با پیشروی نیروهای انقلاب و انتقال سفارت های کشورهای عربی از صنعا به عدن ( که خود ابعاد حقوقی خاصی دارد) رئیس جمهور مستعفی یمن از عربستان سعودی و دیگر متحدان این کشور خواستار مداخله نظامی گردید.

2. ارزیابی حمله نظامی عربستان و متحدانش

عربستان سعودی در بامداد 6 فرودین حمله خود را به یمن آغاز کرد که این حمله علاوه بر خسارت به دولت انقلابی یمن موجب کشتار غیرنظامیان این کشور گردید.

2.1. بررسی امکان سنجی حمله نظامی عربستان و متحدانش

از نظر اصولی چنین حمله هیچ گونه محمل حقوقی را ندارد نه تنها مجوز سازمان ملل را ندارد بلکه در قالب هیچکدام از مبانی اصولی حقوق بین الملل نمی گنجد. اصولا استدلال دفاع مشورع از آنجا که یمن به کشوری تجاوز نکرده است مردود است . همچنین تقاضای منصور صالح در صورتی می توانست توجیه کننده مداخله نظامی باشد که یمن با عربستان و متحدانش دارای موافقتنامه منطقه ای بود به عنوان مثال شورای همکاری خلیج فارس که دارای گروه ضربت شبه جزیره است نمی تواند از این نیرو علیه کشورهای غیر عضو استفاده نماید و مسلما استفاده از این نیرو علیه کشور غیر عضو به عنوان مثال یمن فاقد محمل قانونی است.

2.2. حمله نظامی و اصل تمامیت ارضی

عربستان سعودی با حمله خود با نقض منع توسل بزور اصل تمایت ارضی کشورها را که برآمده از بند 4 ماده 2 که در قضیه نیکاراگوئه قاعده ای آمره معرفی گرید یکی از اصول بنادین حقوق بین الملل را مورد نقض قرار داده است. همچنین ماده 1 قطعنامه 3314 مجمع عمومی ( قطعنامه تعریف تجاوز) توسل به هرگونه سلاح علیه تمامیت سرزمینی یک کشور را تجاوز می داند که این جرم در صلاحیت دیوان کیفری بین المللی است و هرچند از بین کشورهای حمله کننده به یمن تنها اردن عضو اساسنامه رم می باشد اما جرم سلمان بن عبدالعزیز پادشاه عربستان و محمد بن سلمان فرزند ایشان در صورت ارجاع این پرونده از سوی شورای امنیت سازمان ملل متحد به دیوان کیفری بین الملل قابل پیگرد است. همچنین ماده 39 منشور ملل متحد با برشمردن موارد نقض صلح، تهدید صلح و تجاوز در زمره مواردی که شورای امنیت می تواند اقدام ذیل فصل هفت منشور اتخاذ کند، به نظر می رسد این حمله هم نقض صلح در خاور میانه و هم تجاوز علیه تمامیت ارضی این کشور است و ادله کافی برای اتخاذ تصمیم شورای امنیت ذیل فصل هفتم منشور ملل متحد وجود دارد.

3. موضع عربستان و متحدانش علیه انقلاب یمن

موضع عربستان و متحدانش و همچنین کشورهای غربی علیه گروه های انقلابی یمن و دولت انقلابی آن گذشته از دیگر ابعادی که ناقض حقوق بین الملل است، نقض آشکار حق تعیین سرنوشت مردم یمن که در دو قضیه تیمور شرقی و صحرای غربی به عنوان قاعده عام الشمول معرفی گردید می باشد و آشکارا می توان نقض قاعده آمره حقوق بین الملل را در رویه کشورهای عربی علیه انقلاب یمن دید.

4. برآمد

با توجه به مواردی که به عنوان نقض قواعد و اصول حقوق بین الملل در پی حمله عربستان و متحدانش به یمن و همچنین تقابل ایشان با این رویداد قابل ملاحظه است می توان گفت عربستان سعودی و دیگر حمله کنندگان به یمن طبق مواد 2 و 12 پیش نویس مسئولیت بین المللی کشورها به سبب نقض آشکار حقوق بین الملل دارای مسئولیت بین المللی هستند و دولت یمن می تواند ضمن اقامه دعوی حقوقی علیه ایشان در مراجع بین المللی با استناد به مسئولیت آنها ادعای خشارت نماید، همچنین دولت یمن می تواند با ثبت دعوای خود در شورای امنیت سازمان ملل ورود فوری این شورا به مساله فوق الذکر تقاضا نماید. همچنین با توجه به اینکه این حملات در حالی انجام شده که نمی توان آن را تمام شده دانست و یا آنها را دفعه واحده تلقی نمود، حق دفاع مشروع یمن علیه عربستان سعودی محفوظ خواهد بود و همچنین طبق اعلامیه دولت انقلابی یمن که حمله عربستان را اعلام جنگ دانسته و وضعیت صلح بین دو کشور برهم خورده است، عملیات تلافی جویانه یمن نیز با توجه به وضعیت جنگی بدون پایه حقوقی نخواهد بود.

منتظر نظرات و نقدهای شما دوستان عزیز هستم

محمدی مطلق

بررسی حمله عربستان و متحدانش علیه یمن از منظر حقوق بین الملل

مطالب مشابه :

زندگي نامه شهيد همت

دادگاه بین‎المللی کیفری یوگسلاوی سابق

تحلیلی کوتاه بر بحران کریمه از منظر حقوق بین الملل

فراخوان مقاله برای همایش بین المللی «کنوانسیون سازمان ملل متحد برای مبارزه با فساد

بررسی حمله عربستان و متحدانش علیه یمن از منظر حقوق بین الملل

شناسايي شورشيان سوريه از منظر حقوق بين‌الملل