دریانوردی سنتی .ساختمان لنج.ملوانی وظایف عمده آن وسایل وتجهیزات ملوانی واطفای حریق

تاریخچه
بیشتر تمدنهای بشری در کنار آبراهها شکل گرفته و مسلما قایق و بعدتر کشتی وسیله‌ای مهم برای تردد و حمل و نقلشان بوده است. اما مشهورترین تمدنی که از دریانوردی سود برد و آن را توسعه داد تمدن فینیقیه بود، آنها با توسعه دریانوردی توانستند در دریای مدیترانه امپراتوری دریایی خود را از سواحل لبنان امروزی تا تونس و مراکش (کارتاژ آن زمان) ایجاد کنند. در سنگ نگاره‌های تمدن آشور فینیقیان سوار بر کشتی‌های پارویی در حال حمل الوارهای سدار لبنانی دیده می‌شوند. همچنین آشوریها خود از کشتی به‌عنوان وسیله حمل و نقل و جنگ استفاده می‌کردند.
بر اساس تورات و قرآن، نوح پیامبر دستور ساخت کشتی بزرگی را از سوی یهوه (الله در قرآن) دریافت کرد که ساخت آن سالها طول کشید، کشتی میبایست آنقدر بزرگ می‌بود که علاوه بر آدمیان ( خویشان و پیروان نوح) از همه گونه جاندار، جفتی نیز در کشتی جای بگیرد تا بعد از پایان سیل بزرگ ادامه حیات بر روی زمین ممکن باشد. کشتی بعدها بر روی قله کوه آرارات نشست. هنوز برخی از باستانشناسان به جستجو برای یافتن بقایایی از این کشتی ادامه می‌دهند. در بین تمدنهای میانرودان نیز داستانی مشابه وجود داشته است.
تسلط یونانیهای باستان بر کشتی و دریانوردی توانست آنها را در نبرد دریایی با خشایار شاه شاهنشاه هخامنشی، علیرغم شکست در نبرد زمینی، پیروز کند. در بین اقوام مدیترانه‌ای کشتی نقش مهمی در تحولات تجاری و نظامی بازی می‌کرده است. رومی ها نیز از کشتی برای تسلط بر مدیترانه استفاده کردند. بعدها اروپاییان با بکارگیری قطب نما بعد از دوره رنسانس شروع به جستجوی کره زمین کردند و تسلط بر فناوری کشتی سازی و دریانوردی و یافتن منابع جدید و ایجاد مستعمرات توانست آنها به قدرتهای برتر دنیا تبدیل کند.

الف: دریانوردی سنتی و صنعتی
ب: شناور های سنتی و صنعتی(شکل و نوع شناور ها - خدمه ی شناورها - مأموریت هر کدام )
ج:علوم وابسته (دروس ناوبری)
د: حقوق و قوانین بین المللی دریاه

ا
الف :دریانوردی سنتی :
نوع روشی که برای دریانوردی در زمان قدیم - یعنی قبل از روی کار آمدن فن آوری جدید و انقلاب صنعتی که بشر انجام داد -بکار بسته می شد شیوه دریانوردی سنتی را تشکیل می داد .در آن زمان ناخدایان از هوش و ذکاوت خود در سفرهای مختلف استفاده می کردند و شناور را به مقصد می بردند . از رنگ آب و لمس گل کف دریاها راهها را تشخیص می دادند . از اجرام آسمانی برای مسیر یابی استفاده می نمودند . از نوع ابرها و بوی نسیم و تماشای رقص ستارگان به وقوع توفانها پی می بردند . و با انواع ترفندهایی که همه ی آنها تجربی بودند مسیرها را می یافتند و بر حوادث و سوانح دریا فائق می آمدند .
و مسلم بود که : اولاٌ آن ناخدایان و جاشویانی (ملوانان) موفق تر بودند که کارکشته تر باشند و در ثانی به هر حال خطاهای انسانی وجود داشت و در بسیاری مواقع حوادث طبیعی فرصت تفکر و توانایی های انسانی هر چند قوی بود را از آنان می گرفت .ثالثاٌ کیفیت شناورها مانند الآن نبود که بتوانند با این سوانح مقابله کنند و سفر های ایمنی را تدارک ببینند .
با وجود پیدایش و جایگزینی ابزار جدید هنوز هم از این شیوه در برخی نقاط استفاده میشود . از آنجمله کشورهای حوزه خلیج فارس . در استانهای خوزستان و بوشهر و بندر عباس تا حدودی این روشها با شناورهای چوبی و سنتی هنوز متداول است . اما نمی شود بطور محض گفت که شیوه ی کنونی همان سنتی گذشته است و در واقع تلفیقی از آداب قدیمی با روشهای جدید است . و این ترکیب در استفاده از بعضی تجهیزات اولیه هدایت شناور در شناورهای چوبی متجلی است .
پس می توان اینگونه تقسیم بندی نمود و از لحاظ برهه ی زمانی به دو دسته عنوان داشت :
اول : شیوه ی کاملا غیر علمی و متکی بر تجربیات لمسی دوم: شیوه ای تلفیقی یعنی تجربیات لمسی به کمک تجهیزات اولیه و غیر مدرن ( شامل موتور شناور و بعضی سیستمهای هدایتی ساده ) مهمترین اجزاء لنجها به شرح زیر هستند :
بُرد:به قسمتی از بدنه لنج گفته می شود که در امتداد مصاب تا آبخور در دو طرف لنج است .

مصاب:به زه یا لبه لنج می گویند که در طرفین حکم سپری دارد که هنگام پهلوگیری به بدنه آسیب نرساند.

برمیل: چوبی برای استحکام و افزایش مقاومت در مقابل ضربه و روی میل نصب می گردد .

میل: همان سپر در جلو و عقب لنج است که از وارد آمدن ضربه جلوگیری می کند.

بُلت: یا بُلد نام عمق سنج دستی است که از طناب و وزنه درست می شود .

بندیره: چوب بلند و گردی که در پشت لنج برای نصب پرچم و چراغ استفاده می شود .

بیس: یا کیل و یا تیر حمال چوب یکپارچه و درازی است که کل ساختمان لنج روی آن بنا می
شود و جنس آن از چوبهای جنگلی محکم است .

پروانه : یا پنکه برای به حرکت در آوردن لنج است .

تخته دراب : تخته ای دو تکه به عرض 80 سانت و طول تقریبی 10 متر که هنگام بارگیری آن ها را روی دیواره لنج نصب می کنند تا هم بار بیشتر حمل نماید و هم از ترشحات آب دریا روی کالاها جلوگیری شود .
تخته ثانی : تخته هایی در طرفین لنج که روی مالچ بطرف بالا قرار می گیرند .

مالچ:تخته ای که روی بیس نصب می شود .

تخته ثالث:تخته هایی در طرفین لنج روی تخته ثانی و به طرف بالا روی شلمانها نصب می شوند .

شلمان:یا شلمون دنده های تخته ای یا ستونهای بغل لنج که بصورت هلالی با زاویه های باز از سینه تا تفر لنج روی ستونهای بیس قرار می گیرند .

تفر : به قسمت عقبی لنج گویند .

تلباس: حصیری به عرض 1متر و طول 20 متر که روی تخته دراب می چسبانند تا در هنگام هوای نامساعد مانع نفوذ آب دریا به داخل لنج گردد.

تیغه سکان : در تفر پشت پروانه برای تغییر جهت به راست و چپ استفاده می شود .

جالی : به انبار لنج گویند .

چاویه : میله های بلند که به کمک مهره هایی بیس را به عطفه متصل می سازد .

عطفه : چوبهایی برای اتصال شلمانها به بیس .

چفتو: تخته ای روی بیس با سطحی گود برای جمع شدن آب جَمعه.

جمعه: آبهایی که از بیرون در اطراف موتور در خن لنج جمع میشود (با تلمبه دستی یا برقیآن را به بیرون هدایت می کنند ).

خَن:سطح صاف ته لنج بعنوان انبار لنج استفاده می شود.

حیاب :قسمت قوسی شکل طرفین تفر لنج بالای پروانه .

خادم دکل: چوب محکم برای استحکام دکل که بطور عمودی روی بیس نصب می شود (عَبد هم می گویند ) .

دکل :تیر چوبی عمودی وسط لنج که در گذشته بادبان از آن می آویختند . یکی از وظایفش حفظ تعادل است .

عالیه: قسمت برجسته و قوسی شکل جلوی لنج در طرفین میل سینه راگویند .

عمار : طناب و بند .
دَبوسَه : اتاقکی در عقب برای نگهداری مواد غذایی .

دوران :در بالای آبخور (از خط آب تا پایین شناور یعنی قسمت زیر آبی ) در دو طرف لنج که در این قسمت لنج حالت گرد و شکم دار شده است .

دولاب : به چرخ سکان گویند .

دوسه : چوبی پهن و بلند که یکسر آن را روی بدنه و سر دیگر به ساحل وصل است و برای تردد استفاده می شود .

دهل : همان شکم لنج یا برآمدگی بالای آبخور در وسط.

دیره : قطب نما ( برای هدایت لنج ) .

رگعه : تخته ای که به میل تفر وصل است و موجب استحکام چوبهای تفر راست و چپ است .

ریش: نرده های عمودی کوتاه اطراف عرشه .

زِبَدره :سطح افقی روی دیوار لنج .

زلال یا ضلال : سایبان لنج که بر طرازه نصب می شود .

طرازه : چوبهای موازی که بر روی گُلفه ها قرار می گیرند .

گُلفه یا قلفه : چوبی که در تفر روی گایم ها نصب می شوند .

گائم : یا قائم چوبهای محکم و بلندی که در دو طرف قماره به عنوان ستونهای سایه بان استفاده میشود . همچنین برای بستن طنابهای مهار .

قماره : اتاقکی در قسمت تفر برای هدایت لنج ( محل استقرار ناخدا ) همه تجهیزات کمک ناوبری در آن قرار دارد .

کاتلی: در عقب قماره برای نشستن ناخدا .

کامره سینه : در آخرین قسمت جلوی لنج اتاقکی برای نگهداری پی و کلفات و طنابها

کشسیل : حوض چوبی در سینه که هنگام توفان آبی که از سینه وارد میشود جمع می گردد.

کِروه: زانوی افقی جلوی فنه سینه برای استحکام اتصال چوبها ی طرفین .

کُنده: تخته دور پروانه .
گوش گرگی : یا رُمانه چوب محکم در جلو برای مهار طناب سینه .

مرزآب: آبرو و ناودان اطراف عرشه.

مسمار: میخ هایی برای اتصال چوبهای بدنه.

منحاز : عطفه هایی با دهانه بازتر .

مفساتی : یا مشای چوبهایی که تیرهای سطحه روی آن ها نصب می شود .و بطور طولی به بیس بین چوبهای سوار قرار می گیرند و دربهای ورودی انبار در بین این دو چوب طراحی می شود .

میداف: پارو ها را گویند .

میل تفر و سینه : سپر های جلو و پشت .

ویر : سطح آزاد و خشک بدنه.
پاوره: لنگر با دو ناخن آهنی.
پروند: تیر بلندی که بادبان به آن آویزان است.
بیدک: بادنما
بیوارد: از طناب‌های نگه‌دارنده دول.
تاپسل: بادبان عقب قایق. احتمالا از topsail
جامع: قرقره بزرگی که طناب‌های برافراشتن بادبان اصلی از آن می‌گذرد.
جَدّاف: تیرهای عمودی که برای نگه‌داشتن قایق در ساحل پس از جزر بکار می‌رود
جیب: بادبان مثلث جلوی قایق. به همان معنی jib در انگلیسی.
چرخ: فرمان گرد و دسته‌دار برای هدایت قایق.
حَلْج: ردیفی از گرهاف‌ها برای حفاظت از طناب‌ها در جریان خایور کردن.
حلقوم: شلمان‌های جلو که به بیس وصل هستند و دهانه آن‌ها تنگ‌تر است.
داسه بالا: لبه بالایی بادبان
داسه زیر: لبه پایینی بادبان.
دامن: گوشه عقب بادبان.
دَر: حلقه‌های طنابی که بادبان را به پروند وصل می‌کند.
دستور: تیر بلند افقی که گوش جیب را به آن می‌بندند.
دَهمه: سوراخ‌هایی در گوش بادبان که طناب به آن‌جا وصل می‌شود.
دوار: وسیله جمع کردن طناب‌ها. مانند وینچ کار می‌کند.
دول: دگل اصلی قایق.
زولی: مستراح قایق که به بدنه وصل است.
زیوارد: طنابی که دول را به عبد می‌بندد.
ساج: چوبی که بدنه قایق را از آن می‌سازند.
ساطور: تخته پهن و بلندی که در سینه قایق نصب می‌شود.
سامان: تمام اجزای مربوط به بادبان در قایق.
سطحه: عرشه اصلی.
سن: لنگر سنگی برای صخره‌های مرجانی.
شارت: مجموعه طناب‌ها برای برافراشتن بادبان.
علاگی: طناب برافراشتن جیب.
عمرانی: از طناب‌های نگه‌دارنده دول.
کبن: اتاق ناخدا. احتمالا از cabin
قائم: هر یک از چوب‌های قطور عمودی در جلو و عقب قایق برای بستن طناب‌ها.
قلمی: بادبان کوچک عقب.
کانه: تیر روی سکان.
کنبار: طناب‌های قایق که از الیاف نارگیل بافته می‌شود.
کلب: تیر افقی در جلوی قایق که به دو قائم جلو بسته شده‌است.
گابیه: بادبان کوچک بالای بادبان اصلی.
اوزال گپ: بادبان بزرگ اصلی.
گرهاف: حلقه‌ای چوبی با دو سوراخ برای حفاظت از طناب در جریان خایور.
گُفیه: قرقره‌های طناب‌های قایق.
گوش: بخش جلویی بادبان.
نیم: عرشه کوچک‌تر در عقب قایق
نباشه: هر یک از دو تیر چوبی که برای افزودن طول به پروند می‌بندند.
ماشوه: قایق پارویی بلند دارای ۱۲ یا ۲۴ پارو.
مح: طنابی که درون لبه‌های بادبان می‌دوزند.
مخاتف: مجموعه طناب‌های بالا کشیدن پروند.
فهرستی از اصطلاحات رایج دریانوردی در خلیج فارس که در دریانوردی سنتی کاربرد دارند . برخی از این اصطلاحات فارسی است و بقیه از عربی و زبان‌های اروپایی وارد فارسی شده‌است.
اوزال: بادبان.
اوشار: قایقی که بدنه‌اش ساخته شده ولی هنوز سامان ندارد.
باد گاه: بادی که از شمال می‌وزد.
بسته: طناب بالا کشیدن پروند.
پنجری: جاشویی که برای دیدبانی بالای دول می‌رود.
پیمون: واحد اندازه‌گیری ژرفا برابر با فاصله میان دو سر انگشتان دو دست باز شده به دو طرف انسان. کاملا شبیه به تعریف fathom در انگلیسی
تشاله: نوعی قایق
تعان: بار سنگینی که برای تعادل قایق در کف آن پر می‌کنند. معمولاً ماسه است.
جاشو: کارگر قایق که زیر نظر سرهنگ کار می‌کند.
جهاز: نام عمومی ناوها
خایُر: دور زدن پشت به باد و عوض کردن جای بادبان از راست به چپ یا بر عکس.
سکانی: کسی که زیر نظر ناخدا چرخ را به دست و تنظیم سکان را به عهده دارد.
***تان: وسیله ناوبری که یک ششم دایره است.
سفر گپ: سفر دریایی بزرگ که معمولاً شامل رفتن به هند و آفریقا می‌شود.
سیفه: روغن جگر کوسه که برای آب‌بندی به بدنه جهاز می‌مالند.
سینه: جلوی قایق.
شفره:وسیله تیز برای تراشیدن چوب .
ضربه: تندوزه یا توفان دریایی
قیاس: فن محاسبه موقعیت در دریا.
غنجه: نوعی قایق که بیشتر در عمان ساخته می‌شود.
فرمن: عربی شده پروند.
کتل: قایق کوچک.
کواتر: وسیله ناوبری که یک‌چهارم دایره است.
گُفال: از «قفال» عربی، دوره استراحت پیش از شروع کار دریانوردی (معمولا تابستان.)
لنگر: لنگر با چند ناخن آهنی.
مُعلم: ناخدای ناوبر قایق که فنون قیاس را می‌داند.
نهمه: آوازی که برای هماهنگی حرکات جاشوها در هنگام بالا کشیدن اوزال می‌خوانند.
ولمه: باد خوب که از طرف «دوم» یا پشت قایق می‌وزد.
یاهوم: تنظیم بادبان بر اساس جهت باد.
گونه‌ها
لنج بسته به طرح بدنه آن نام‌های گوناگون دارد:
غنجه -بطیل -بغله - سنبوق- بوم - پرکه - جالبوت - ماشویی.
خدمه ی واحد های شناور سنتی :

بر خلاف شناور های صنعتی رفتار ها و مشاغل در لنجها نیز حالت کلاسیک و علمی ندارد .
در لنج همه کاره ناخداست (البته در شناور های صنعتی هم حرف اول را او می زند ) و تقسیمات شغلی بر اساس سلیقه و با در نظر گرفتن تجربه ی افراد از سوی ناخدا اعلام می شود . و در عمل سازماندهی مشخص و دائمی انجام نمی گیرد . انجام کارها به صورت اشتراکی است . و ملاک اوامر ناخداست که امور را به افراد ابلاغ می دارد . از بعضی افراد که اطمینان دارد و نسبت به فعالیت مربوطه آگاه است برای امورات حساس مثل سکانداری و کار با تجهیزات کمک ناوبری بهره می برد . و اغلب فعالیتهای مختلف به صورت همگانی و با مشارکت همه انجام می شود . مثل امور مربوط به آماده سازی تورها و انداختن و کشیدن آنها و غیره .
بنابراین با توجه به ویژگی و مشخصات شناور ، جهت انجام امور مختلف نیاز مند افراد و خدمه متعددی می باشند .
در لنجها وظایف و مشاغل معمولاٌ به شرح زیر هستند که امورات تخصصی از سوی افراد خاص و کارهای عمومی توسط همه صورت می گیرد :
1-مهیا کردن و تعمیر تور های ماهیگیری
2- کشیدن و انداختن تور ها با شیوه های سنتی موجود
3-انداختن و بلند کردن لنگر
4-طباخی و خرید مایحتاج مربوطه
5-شستشو و نظافت
6-سکانداری و هدایت ( کار با تجهیزات )
7-تخلیه و بارگیری و امورات مربوط به مهار بار
8-تعمیرات (تعمیرات جزئی موتور )

ملوانی

در ادامه برای آشنایی با مشاغل حوزه ی رسته فرماندهی اطلاعاتی ارائه می گردد .
الف : درس ملوانی
مباحث این درس را به صورت کاربردی (مختصر و مفید) ارائه می کنم . این حجم از مطالب الآن در مراکز آموزشی معتبر برای تربیت ملوانان بخصوص در مراکز آموزشی وابسته به اداره کشتیرانی جمهوری اسلامی ایران و همچنین هنرستانهای فنی و حرفه ای وابسته به آموزش و پرورش و وزارت کار و امور اجتماعی و جاهای دیگر تدریس می شود .
تعریف ملوانی (seaman ship):
در لغت به معنی «ملاحی» و دریانوردی است و در اصطلاح کار بر روی واحد شناور می باشد.
از جمله مشاغل و فعالیتهای مربوط به صنعت کشتی رانی ملوانی است و هدف از آن حفظ ایمنی و بهداشت و نگهداری کشتی به طریق صحیح و اقتصادی می باشد
ملوانی برای انواع مختلف کشتیها از اهمیت زیادی برخوردار است به طوری که می توان این رشته را با علم ناوبری ، لازم و ملزوم یکدیگر دانست .
ملوانی را نه تنها یک علم ، بلکه باید یک هنر محسوب نمود . هنری که تبحر در آن فقط از طریق عمل و تکرار و تمرین حاصل می گردد.
وظایف ملوانی :
1-نگهداری و بهسازی شناور شامل:
انجام انواع نظافت و شستشو – اسکراب ، صیقل کاری و لکه گیری و رنگ آمیزی
2–کار با انواع طناب (درمهار کشتی به اسکله و یا توقف شناور توسط لنگر ،در مهار کالا و بار ، در امورات تخلیه و بارگیری و استفاده از تجهیزات مربوطه ، درست کردن پله های طنابی و صندلی و داربست ملوانی ، افراشتن پرچم ، استفاده در نقل و انتقالات در دریا و غیره ) -
3- آشنایی با فنون بقاء در دریا
4- لنگر اندازی و برداشتن آن
5- مشارکت در کارهای گروهی و انجام وظایف فردی
6-دوخت و دوز
7- نگهبانی و دیده بانی
دو مورد زیر چون مورد نیاز عموم می باشد در تایپیکی جداگانه ارائه گردیده است ([فقط کاربران عضو می توانند لینک ها را مشاهده نمایند ]سایت مراجعه شود)
8-آشنایی با اقدامات اولیه اطفاء حریق (البته اطفاء در کشتی در همین تایپیک ارائه میشود ).
9-آشنایی با کمکهای وظیفه دوم ملوانان : کار با انواع طناب
انواع طنابهایی که ملوانان استفاده می کنند از نظر قطر یا محیط دور آنها :
1- طناب(ropes ) : دارای قطری بیشتر از 1 اینچ (54/2 سانت )
2- ریسمان (cord) و بند (line) و نخ(string) و ریسمان چند لا (twin) : دارای قطری حدود 12 میلی متر هستند .
3- طنابهای نازکتر از ریسمان (thread)

انواع طنابهای مورد استفاده از نظر جنس :
1-طنابهای الیافی طبیعی (natural fiber rops)
2-طنابهای الیافی مصنوعی (synthetic or man –made ropes)
3- طناب سیمی (wire ropes)
طنابهای ترکیبی(mixed wire and fiber ropes)

کاربرد طناب در کشتی :
الف: در مهار کشتی به اسکله:
شامل طناب های جلو و عقب – سینه و پاشنه – اسپرینگ سینه و پاشنه .
این طنابها به وسیله ای به نام موت (bollard) یا بیت روی اسکله بسته می شود .
در برخی از بنادر که محل کافی برای لنگر انداختن وجود ندارد کشتی ها را به بویه های مخصوصی به نام بویه مهار یا مورینگ (mooring buoy) می بندند .

ب: برای درست کردن پله ها و صندلی و داربست ملوانی:
داربستها وسیله ای هستند که جهت رنگ آمیزی و اسکراب در قسمتهای بالا استفاده می شود و از تکه ی تخته و طناب درست می شود .
صندلی ملوانی (bosun chair): وسیله ای است با تخته ی پهن و طناب درست می شود برای کار در ارتفاعات .
انواع پله ها ی طنابی(rope ladders) :
پله راهنما یا پایلوت لیدر : از جاپاییهای پهن که از چهار گوشه هر کدام چهار طناب عبور می کند و مخصوص سوار شدن به کشتی در عمق آب است .
پله طنابی با جاپای گرد : از چوبهای گرد که به طناب بسته شده درست گردیده .
پله طنابی جاکوب : جاپاییهایی حدود 30 سانتی دارد .

پ: برای مهار کالا و بار
ت: برای استفاده در تجهیزات تخلیه و بارگیری مثل کرین ها و دریک ها و تاکل ها .
ث: برای افراشتن پرچمهای مخابراتی
ج:برای استفاده در نقل و انتقالات (کالا یا خدمه ) در دریا بین شناور به شناور یا شناور با واحد های هوایی .
چ: برای اتصال به لنگر در شناور های کوچک ( مثل لنجها)
خ: برای افراشتن بادبانها

طرق گوناگون استفاده از طناب برای امورات مختلف :
- گره زدن (kont): در هم پیچیدن قسمتهای مختلف طناب . انواع گره هایی که بکار می برند :
گره بالا و پایین (overhand knot)، گره هشت(eight knot) ،گره ساقه (sheep shank knot) ، گره کمر (bowline knot)،گره اتصال یا پیچ هازر (hawser bend) .
-پیچ زدن (bend):گره زدن به خود یا به میله و حلقه .انواع:
پیچ مربع یا چهار گوش (reef or square bend) ، پیچ کاریک (carrick bend)، پیچ کتابی(sheet bend)، پیچ ماهیگیر(fisher mans bend).
-خفت زدن(hitch): یک نوع گره که طناب به طور مستقیم و یا غیر مستقیم به به یک چیز بسته یا پیچانده می شود . انواع آن :
نگهدارنده یا غلطان (stopper or rolling hitch)، دیوار سیاه(black wall hitch) گره قلاب هم میگویند ، دانشجو (midshipmans hitch)، شاخ گاوی(cow hitch)،میخکی(clover hitch)، خفت بویه (round turn and two half hitches)، خفت الوار(timber hitch).
- پلاس زدن (splice): بافتن دو سر طناب به هم . انواع آن :
برای ایجاد چشمی(eye splice) یا جلوگیری از افشان شدن سر طناب ( پلاس وارونه back splice) و یا برای اتصال دو طناب بلند (پلاس بلند long splice ) و یا ایجاد چشمی در وسط توسط دو طناب ( بیضوی cut splice) بکار می رود .
وظیفه سوم ملوانان – آشنایی با فنون بقاء در دریا فنون بقاء در دریا، بکار بستن مجموعه مطالب و تجربیات فرا گرفته جهت زنده ماندن در دریاست . این مقررات و ضوابط از سوی کمیته بین المللی دریانوردی (imo) و طی کنوانسیون (solas) در خصوص روشهای نجات و شیوه های استفاده از تجهیزات مربوطه و استانداردها تصویب و ابلاغ گردیده شده است . و همه ی اعضاء یعنی همه ی کشور های صاحب دریا ملزم به اجراء و پایبندی به اصول و مقررات شده اند .
انواع وسایل نجات :
1-جلیقه ی نجات (life jacket): جزء مهمترین وسیله نجات است . و بعد از قایق نجات مطمئن ترین وسیله حفاظت در آب است .
در هر شناور بایستی حداقل به تعداد افراد داخل شناور جلیقه نجات موجود باشد .
دو نوع مورد استفاده دریانوردان اس:
جلیقه های خود شناور : از چوب پنبه فشرده مخصوص که در میان لایه های پلاستیکی قرار گرفته اند .
جلیقه های باد شونده : با سیستم co2 (گاز دی اکسید کربن) باد میشوند.
طبق قوانین imo بایستی کلیه جلیقه ها مجهز به سوت ، چراغ، سیستم co2 برای باد شونده ها ، شبرنگ و رنگ قابل رؤیت در دریا (نارنجی ، خردلی و قرمز) و مقاومت کافی باشند .
چراغ آنها دارای پیل خشک است که اگر آب دریا به آنها نفوذ کند شارژ می شوند و به حالت چشمک زن تا 6 ساعت روشن می مانند .
2- حلقه ی نجات (life ring): حلقه ای که داخل آن کائوچوی فشرده ی مخصوص و پوشیده از پلاستیک با دوام است . برای نجات کسی که به آب افتاده یا به اصطلاح دریانوردان آدم بدریا (man over board) شده استفاده میشود . هنگام اتفاق این حادثه آن را به طرف شخص پرتاب می کنند .
3-قایق نجات (life boat): شناور هایی مخصوص برای نجات در دریا . هنگامی استفاده میشود که برای کشتی شرایط اضطراری (شرایطی که جان خدمه و کشتی در معرض خطر نابودی است ) پیش آمده و به تشخیص ناخدا باید همه کشتی را ترک گویند . انواع آن :
قایق نجات باد شونده (life raft): فایق مجهز و ایمنی است . در کارخانجات مربوطه آنها را در دو کپسول از جنس فایبر گلاس تعبیه می کنند . پس از بآب انداختن و کشیدن طناب مخصوص (pinter line) سیستم co2 آن عمل کرده و کل قایق که از تیوب ساخته شده باد میشود و دو تکه کپسول محافظ را کنار زده از آن خارج میشود . تمام ستونها ، کف و سقف آن بدون وقفه باد شده و آماده ی داخل شدن به آب افتاده ها می شود . در آن لوازم زندگی و باقی ماندن تا مدتی معلوم گذاشته شده است از جمله :
بیسکویت کلوگز ، آب آشامیدنی بسته بندی ، دارو ، لوازم امدادی، لوازم ماهیگیری ، لوازم تعمیر و پنچر گیری ، پارو ،تلمبه باد ، چراغ دستی ، آینه علامت در روز ، پایروتکنیکها شامل (دود زا و منور و فشفشه )، چراغ با پیل خشک شارژ شونده با آب ، لنگر چتری ، ظرف مدرج برای جیره بندی آب ، اسفنج برای ذخیره آب ، و ...
سازمان imo کلیه کشتی ها را موظف نمود که مجهز به یک سیستم هیدرو استاتیک (hru) شوند تا هنگامیکه شرایطی اتفاق افتد که خدمه واحد شناوری فرصت به آب اندازی لایف رفتها را هم نداشته باشند هنگامی که کشتی در حین غرق شدن به عمق 2 تا 4 متر برسد این سیستم قایق ها را جدا کرده تا به سطح آب بروند و باز شوند .
قایق های نجات گروهی موتور دار : میتوان نفرات بیشتر و امکانات زیاد تری را حمل کرد . از این قایقها در انواع سر باز و سر پوشیده وجود دارد .
قایق های نجات سقوط آزاد (free bull) : طوری در یک شیب تند در کشتی قرار گرفته که اگر آزاد شود با شدت به طرف آب شیرجه می زند و از معرکه دور میشود . سر پوشیده است .
قایق های ناجی (naji): قایقهای کوچکی از جنس جیمینی یا فایبر گلاس هستند . و معمولاٌ برای گشت زدن و پیدا کردن افراد در آب بکار می رود . یک نفر افسر ماهر وظیفه ی هدایت آن و سامان دادن به قایق ها را دارد .
4- لباس غوطه وری : برای انداختن بیماران و ناتوانان بکار می رود . لباسی خود شناور است که تمام اعضاء را می پوشاند .
5- کلک : یک وسیله ساده که با چوب و بشکه و طناب میتوان ساخت و برای نجات استفاده کرد .

شنا کردن برای نجات یافتن هنگام ترک کشتی :
انواع شنا هایی را که میتوان نام برد به شرح زیر اند :
الف: شنای کرال سینه :
شنای مشهور ، سخت و خسته کننده ای است . برای دور شدن سریع مفید است .
ب: شنای قورباغه :
برای مسافتهای طولانی مفید است .
ج: شنای سگی :
حرکتی کند دارد برای کسی که جلیقه و یا لباس بر تن دارد خوب است در این شنا سر از آب بیرون است .
د: شنای پهلو :
در مواقع حمل نفر و مجروح مفید است.
ه:شنای کرال پشت :
برای استراحت دادن به ماهیچه ها مفید می باشد .
حلقه ی نجات یا life ring

قایق نجات معمولی یا LIFE BOAT از نوع سر باز

                          قایق نجات از نوع سر بسته سقوط آزاد
FREE BULL

    وظیفه چهارم ملوانان –لنگر اندازی و برداشتن آن
لنگر وسیله ای ست فلزی ، سنگین و با شکلی خاص دارای یک ساق و دو بازو میباشد که پس از رها شدن از کشتی ، با توجه به سنگینی و شکل خاص خود و حرکت کشتی به محض رسیدن به کف دریا در آن فرو رفته و باعث توقف تدریجی آن میشود.

اجزاء لنگر:
-بیل (fluke): یا ناخن (palm) در کف فرو می رود
-ساق(shank)
-تاج(crown): قسمت انتهایی
-دسته(stock)
-شاکل(shackle): حلقه بالایی برای اتصال زنجیر به آن
-بازو(arm)

انواع لنگر :
-قدیمی یا دسته دار(stock anchor)
-بدون دسته(stocklees anchor)
-سبک وزن یا دانفورث(danforth anchor)
-قارچی(mushroom anchor)
-چنگکی(grapnel anchor)
-گاو آهنی(plough share anchor)

متعلقات لنگر :
-زنجیر لنگر (anchor chain)
-شکلهای اتصال هر طول (joining shackle) : زنجیر به طول یا شکل اندازه گذاری شده است و هر طول برابر 5/27 متر یا 15 فادم است . بین طولها شکلهای مخصوص قرار داده شده تا بتوان آنها را تشخیص داد . هر کشتی دو تا 11 طول زنجیر لنگر در دو طرف دارد یعنی حدود 605 متر .
-شکلهای اتصال زنجیر به لنگر (anchor shakle): بوسیله یکی از سه شکل زیر :
با شکل تاج(anchor crown shakle) – با قطعه آدابتوری (adaptor piece) –با شکل خود گردان (anchor shakle swivel) برای هنگامی که کشتی در میدان لنگر به وقت جذر و مد می چرخد .

چاه زنجیر (chain locker):
محفظه ای محکم زیر دواّر (winch) که زنجیر لنگر در آن جمع می شود . زنجیر از طریق لوله هایی به چاه زنجیر navel pipe و لوله هایی به خارج از کشتی hawse pipe هدایت میشود .
برای مشاده ی شکل لنگر به پست 3 همین تایپیک مراجعه نمایید .

[فقط کاربران عضو می توانند لینک ها را مشاهده نمایند ]
یک نوع ماشین الکترو مکانیکی است که برای لنگر اندازی و لنگر برداری بکار می رود .اجزاء آن :
-چرخ مخصوص کشیدن زنجیر (windlass) سوراخها و برجستگی هایی دارد که زنجیر در آنها گیر می کند .
-چرخ کولی (wildcut) برای جلوگیری از حرکت سریع زنجیر بطرف خارج
-بشکه های دواّر (warping barreles) برای کشیدن طناب در دو طرف دوار .
-چرخ دنده ها (wheels)
-اهرم ترمز (brake lever) با چرخاندن آنها چرخ دنده ها محکم و بی حرکت میشوند
-دنده کلاچ(gear lever)
-موتور (windlass motor)در زیر تأسیسات عرشه ی دواّر و نزدیک چاه زنجیر قرار دارد و به آن اطاق دواّر میگویند .
- سرپوش(bonnet) یک حفاظ بر روی لوله هایی که زنجیر در آنها عبور می کنند برای جلوگیری از ورود سیلاب به چاه زنجیر
-کمپرسور (compressor) مانند سرپوش عمل می کند اما کار ترمز هم انجام می دهد و از حرکت زنجیر ممانعت می کند
-گیلوتین (guillotine) با انحنایی که دارد روی زنجیر می نشیند و از حرکت و سر خوردن آن جلوگیری می نماید
برای مشاده ی شکل دواّر به پست 3 همین تایپیک مراجعه نمایید .

دواّر کپستان (capstan) : نوعی دوار عمودی که در سفت کردن طنابها مورد استفاده قرار می گیرد .
چشمی سینه (bul ring) : یک حلقه در سینه کشتی برای عبور طناب از آن بهره می برند .
خفت زنجیر (slip): برای محکم نگهداشتن زنجیر در حالت خلاص از دنده بکار می رود و یک سر به عرشه و سر دیگر روی زنجیر است . سه نوع آن:
-خفت بلیک یا سواره (blake or riding slip)
-خفت پیچی (screw slip)
-خفت پنجه شیطانی (devils claw slip)

اقدامات و بررسیهای مهم قبل از لنگر اندازی:
-مطالعه دقیق نقشه محل لنگر اندازی
-تعیین نقطه جغرافیایی محل
-مطالعه و تعیین جهت باد و جریان آب
-اخبار هواشناسی و جوّی
-مطالعه سوابق لنگر اندازی
-تعیین راه حقیقی کشتی
-تشکیل جلسه تیم لنگر
-موانع زیر آبی
-مطالعه و ترسیم دایره چرخش کشتی

فاکتورهای مهم در لنگر اندازی :
-سطح بدنه آزاد کشتی : برای بررسی تأثیرات باد .
-آبخور کشتی : برای بررسی تأثیرات پُر یا خالی بودن کشتی
-عمق آب : برای بررسی به آب دادن میزان طول زنجیر
-نوع زمین کف دریا: رسی ، ماسه ای ، صخره ای ، گل و لای و ....
-مدت زمان توقف روی لنگر
-دایره ی چرخش : بدست آوردن شعاع گردش (scope of chain) و فضایی که کشتی بین جذر و مد می چرخد و اشغال می کند .
-وضعیت آینده هوا
-نوع لنگر و میزان چسبندگی به گِل کف دریا .

لزوم مهار با دو لنگر :
با توجه به تغییرات مداوم دو عامل جریان آب و باد و این که پی در پی حول لنگر و به شعاع تمام زنجیر بطور تقریبی هر شش ساعت یکبار ( زمان بین جذر و مد ) گردش می کند ، احتیاج به میدان وسیع دارد که بعضاٌ در بنادر و لنگر گاهها تأمین آن میسر نیست. از این رو الزاماٌ از دو لنگر برای مهار کشتی استفاده میشود .

بستن کشتی به بویه های مهار (securing to buoy):
در بنادری که از نظر فضای کشتیرانی یا توقف کشتی ها با کمبود جا مواجه باشند علاوه بر روش بستن با دو لنگر ، معمولاٌ بویه هایی در طول کانال یا رود خانه یا لنگرگاه نصب می کنند و کشتیها را به آنها می بندند . این بویه ها را «مورینگ » می گویند .

اصطلاحات کار با لنگر :
-لنگر از زمین و کف دریا بیرون آمده : anchor aweigh
-لنگر بطور عمودی از لوله عبور خود آویزان باشد : anchor a cockbill
-لنگر به کف دریا فرو نرفته و در اثر سنگینی کشتی کشیده میشود :
anchor dragging
-کشتی مهار شده و هیچ حرکتی ندارد :
brought-up یا come to یا got-her-cable
- بوسیله دو لنگر مهار شده و زنجیر ها به دور هم پیچیده :foul hawse
- برخورد لنگر به مانع زیر آبی :foul anchor
-زنجیر دارای جهتی تقریباٌ برابر با سطح دریا دارد : long stay
-زنجیر لنگر در نزدیک پهلو ولی درست زیر سینه نیست :short stye
-جلوگیری از بیرون رفتن زنجیر بوسیله ترمز : snub
-خارج شدن لنگر بر اثر سنگینی : surge
-کشتی در حالت سینه رو به جریان آب و در توقف رو ی لنگر باشد :tide rode
-زاویه بین زنجیر لنگر و سطح آب 90 درجه شود : up and down
-به آب دادن زنجیر با دواّر :veer cable
-پایین بردن لنگر با دواّر : walk back the anchor
- وقتی کشتی لنگر شده رو بروی باد بایستد : wind rode
-وقتی کشتی لنگر شده تحت تأثیر جریان و باد به چپ و راست نقطه لنگر حرکت نماید :yaw وظیفه پنجم ملوانان : مشارکت در کارهای گروهی و انجام وظایف فردی

علاوه بر انجام کارهای تخصصی ، در امورات گروهی نیز باید مشارکت کند و با سایرین در انجام امور مشارکتی همراه باشد و نیز باید امورات فردی که به همه ی افراد بر می گردد را رعایت نماید . مانند :
-انجام کارهای شستشوی عمومی اماکن
-رعایت بهداشت فردی و محیط
-رعایت سلسله مراتب
-رعایت انضباط کاری
-آماده سازی بعضی امکانات و مایحتاج سفر دریایی
-همکاری در اسکرابها و رنگ آمیزی های دستجمعی

وظیفه ششم ملوانان : دوخت و دوز در کشتی کارهای دوخت و دوز:
-پوشاندن درب انبارها با برزنت
-پوشاندن روی قایق های نجات ، تهویه ها ، دواّر لنگر ، پله های تشریفات و ... با پارچه های کرباسی و یا برزنت
روشهای دوخت و دوز:
-دوخت و دوز
-بخیه زدن
-منگنه کاری

انواع روکش روی کشتی
-روکشهای کرباسی(canvas covers)
-چتریها(ducks)
چرمها(leathers)
ابزار دوخت:
-سوزنهای ملوانی(needels)
-سوزن طناب(roping needles)
نخ بادبانی (sail twine): انواع مختلف ریسمان یا نخ بادبانی در امور دوخت و دوز با سوزن و یا با ماشین خیاطی ملوانی بکار می رود .
کفی یا دستکش دوخت (palm): نوعی دستکش چرمی که انگشتان از آن عبور می کنند .
دوخت کرباس(sewing canvas) در کشتی به دو شکل انجام می شود :
-کوک گرد (round seam)
-کوک مسطح(flat seam)
منگنه کاری (punching):
عبارت است از یکسری کار برای ایجاد سوراخ در روی چتریها و ورقه های فلزی و سپس دوختن اتوماتیک چفت در پشت و روی آن سوراخ . دستگاه منگنه از دو قسمت زیر تشکیل شده :
-قلم مته (punch)
-قالب(die)

وظیفه هفتم ملوانان : دیده بانی و نگهبانی
یکی از وظایف ملوان اینست که در شرایط مختلف برای دیده بانی و نگهبانی از او استفاده می شود از جمله :
-دیده بانی در سینه و اطراف کشتی در هنگامی که وضعیت دید کم حاکم باشد . مانند وقتی که مِه یا غبار غلیظ باشد .
-دیده بانی هنگامی که شناور در پیچها و کانالهای باریک بخواهد عبور نماید .
-نگبانی روی لنگر برای بررسی مداوم لنگر و گزارش چگونگی حالات قرار گرفتن .
- و حالات دیگر ....
وظیفه هشتم ملوانان : آشنایی با اقدامات اولیه اطفاء حریق
اقدامات را در دو قسمت ارائه می کنم :
الف : اقدامات عمومی (در [فقط کاربران عضو می توانند لینک ها را مشاهده نمایند ]گذاشته ام چون مورد استفاده عموم است ).
ب: اقدامات مربوط به کشتی که در زیر می آید:

ايستگاه ثابت اطفاء حريق آب شناورها
fire pomp
اين نوع ايستگاه از الزامات تمام شناورها مي باشد كه مجهز به سيستم انتقال آب دريا بوسيله پمپ ولوله مي باشد به اين ترتيب كه پمپ آب دريا را از Seachest كشيده وبوسيله انشعاب لوله ها به قسمت هاي مختلف شناور با فشار زياد منتقل مي كند
اجزاء اين سيستم عبارت است:
پمپ آب اطفاء حريق ( Fire pump )
پمپ اظطراري اطفاء حريق ( EmergencyFire pump )

جعبه شيلنگ (Fire HOSEbox )

شیلنگ Hose))

اتصالات(Coupling)

سرشلنگ( Nozzle)

pump در موتور خانه قرار دارد اما

Fire Emergency Fire pump دربيرون موتور خانه عموماًروي دك (عرشه)ميباشدعلت آن هم اين است كه اگر پمپ اصلي كارنكرديااين كه بعلت حريق ياهر علت ديگردسترسي به آن در موتور خانه ممكن نبوداز پمپ اضطراري استفاده كنند

در خصوص پمپ اضطراري نكات زير قابل توجه است
-اين پمپ داراي موتور ديزلي است تا درصورتي كه برق قطع گردد بتوان از آن استفاده نمود
-كليد روشن كردن پمپ اضطراري در مجاورت آن و نيز در كنار پمپ اصلي است
-اين پمپ داراي انشعاب جداگانه اي نبوده و به انشعابات اصلي fire Pipe وصل است
-بايد اين قابليت را داشته باشد كه آب را با فشار حداقل 40% توان پمپ اصلي در لوله ها به جريان درآورد

لوله (fire Pipe)
لوله هاي آتش نشاني به رنگ قرمز و بر حسب بزرگي كشتي و درقسمتهاي مختلف شناور بويژه عرشه و محل استراحت پرسنل (accommodition) انشعابات متعدد دارد
قطر لوله ها ً5/1 و يا ً5/2 اينچ و طول آن روي عرشه حداكثر 15 متر (50 فوت) است
تمام خطوط لوله به پمپاصليواضطراريارتباط
جعبه شيلنگ حريق ( Fire HOSEbox )
اين جعبه برنگ قرمز بوده و در آن هوز، نازل وجود دارد . در برخي ديگر علاوه بر اين تجهيزات، هايدرات و لوله آتش نشاني هم قرار دارد
شلنگ (Hose)
شيلنگهاي آتش نشاني كه هوز ناميده مي شود دولايه بوده لايه داخل آن لاستيك و لايه بيروني از كتان يا نخ نسوز در رنگهاي مختلف عموماً روشن ميباشد در دو سر هر شلنگ يك كوپلينگ بسته شده است
طول هر شلنگ 15 تا 20 متر و قطر آن در اندازه هاي زير است:
ً1 اينچ
ً5/1 اینچ
ً2 اینچ
ً5/2 اینچ
ً4 اینچ اين سايز در كشتي ها استفاده نمي شود.
سرشلنگ (Nozzle)
نازل يا سر شلنگ وسيله اي است كه به وسيله كوپلينگ به هوز متصل مي گردد كار نازل انتشار آب با فشار و هدايت آن است

اتصالات(Coupling)
كوپلينگ وسيله اي است براي براي اتصال دو سر هوز يا هوز به هايدرونت .جنس آن از فلز زنگ نزن مانند چدن يا آليمنيوم است همچنين نوع ديگري از آن كه تبديل نام دارد مي توان دو هوز در سايزهاي مختلف را به همديگر يا با متصل نمود

دریانوردی سنتی .ساختمان لنج.ملوانی وظایف عمده آن وسایل وتجهیزات ملوانی واطفای حریق

مطالب مشابه :

رادار چیست؟ (نحوه کار، انواع و تاریخچه رادار در ایران و جهان)

دریانوردی سنتی .ساختمان لنج.ملوانی وظایف عمده آن وسایل وتجهیزات ملوانی واطفای حریق

هواپیما (تاریخچه و تصاویر)

انواع هواپیما( تاریخچه+تقسیم بندی...)

گفت و گو با حسن حبیبی بازیكن قدیمی و مربی فوتبال

ایران گردی - قسمت هفتم: خواجه شمس ‌الدین محمد، حافظ شیرازی

آنو بانی نی

اخبار کشتی 20 سپتامبر

خلاصه اي در مورد هواپيما