تعاریف شهرسازی

پهنه بندی سطوح :سطح هر نما معمولا به پهنه های مختلف قابل تقسیم است . یک نما ممکن است تنها یک پهنه داشته و یا متشکل از پهنه های متفاوت باشد . پهنه ها یا توسط احجام متفاوت ایجاد می گردند و یا توسط محدوده هایی که ایجاد مرز می نمایند . هر گونه تغییر در بافت سطح یا نحوه ترکیب اجزاء آن ، پهنه ای متفاوت را ارائه می کند . هر پهنه از نما به واسطه نوع ، میزان و نحوه قرارگیری سطوح مختلف (پر و خالی ، کدر و شفاف ، رنگ و جنس مصالح و خطوط غالب و ... ) جلوه ای خاص به خود گرفته و در اطراف خود محدوده ای مشخص تعریف می کند.

خط زمین :لبه برخورد بنا با زمین ، خط زمین نامیده می شود . خط زمین نمایانگر نحوه ارتباط با زمین است . خط زمین نشان می دهد که ساختمان چگونه به زمین متصل شده و یا چطور بر روی آن نشسته است . خط زمین بدنه اگر بصورت یک راستای مستقیم یا راستایی با قانونمندی مشخص باشد ، بستری می شود برای هماهنگی نمای بناها با یکدیگر .

خط آسمان :خط آسمان شامل مرز توده ساختمانها در اتصال به آسمان می باشد .خط آسمان می تواند در حالتهای مختلف به چشم آید :خط بام : فوقانی ترین خطی از ساختمان است که از دید ناظر قابل رویت است . خط ترکیب : از برخورد لبه شکل کلی تمام احجامی که در حوزه دید ناظر قرار دارد با صفحه آسمان حاصل میشود .

عناصر الحاقی :عناصری هستند که جزء طرح اولیه ابنیه نبوده و بعدا در اثر نیاز مالک یا ساکن به مرور زمان به ساختمان الحاق گردیده است . این الحاقات معمولا بدون طراحی بوده و باعث تنزل کیفی نما می شوند .

تزئینات :تزئینات عناصر و جزئیاتی هستند که در زمان ساخت جهت تزئین ساختمان احداث شده اند . آنچه در بررسی تزئینات بدنه باید توجه نمود ، موارد زیر است : میزان تزئینات در هر بخش از نما - موقعیت تزئینات در نما - نوع و کسب ساخت تزئینات .

تناسبات :منظور از تناسب نما ، نسبت میان ارتفاع به عرض آن قطعه می باشد . نسبت مورد نظر به صورت عددی کسری ارائه می گردد . قطعات از لحاظ تناسبات در سه دسته قرار می گیرند : قطعات افقی یا خوابیده - قطعات عمودی یا ایستاده - قطعات با تناسب مساوی یا بدون جهت .

خطوط غالب در نما :گاه نحوه ترکیب عناصر سطوح یا احجام مختلف در یک بدنه ، راستاهایی را در چشم ناظر ایجاد می کنند . این راستاها در واقع خطوط القایی بدنه نسبت به ناظر می باشند . این خطوط ممکن است عمودی و یا افقی باشند . خطوط فوق الذکر یا به صورت راستاهایی فرضی و یا القایی توسط عناصر بدنه و یا به صورت خطوط واقعی مثل قرنیزها به چشم می رسند . خطوط غالب در نما ان دسته از خطوطی هستند که تاثیر فراوان در ناظر داشته و به صورت شکل در زمینه خطوط بدنه ، جلوه گر شوند .

سطوح پر و خالی : یک بدنه می تواند یک سطح مستوی ، صاف و بدون تخلخل باسد و یا دارای پیش آمدگی هایی حجمی باشد و یا احجام فرورفته ای داشته باشد . سطوح خالی به سطوحی از نما اتلاق می شود که نسبت به سطج اصلی بدنه فرورفته و در بدنه ایجاد حفره می کند . سطوح شفافی که همواره باز می شوند مانند در شیشه ای برخی ورودی ها یا مغازه ها نیز سطح خالی محسوب می گردند .

منبع : کتاب مبانی نظری و فرایند طراحی شهری ، جهانشاه پاکزاد

--------------------------------------------------------------------------------------

برنامه ریزی شهری:
یعنی ساماندهی کالبدی- فضای شهر. از طرفی برنامه ریزی شهری عبارت است از تأمین رفاه و آسایش شهرنشینان از طریق ایجاد محیطی بهتر، مساعدتر، سالم تر، آسان تر، موثرتر، و دلپذیرتر. برنامه ریزی شهری یک فعالیت زنده و پویا است و علت پویایی اش آن است که شهر مانند یک موجود زنده است. به مانند یک سیستم عمل می نماید که طیف وسیعی از فعالیت ها (تمام زندگی شهری)، عملکردهای شهری را پوشش می دهد.

شهرسازی:
به مجموعه روشها و تدابیری گفته می شود که متخصصان امور شهری به وسیله آن شهرها را بهتر می سازند. یا به عبارتی شهرسازی یعنی مطالعه طرح ریزی و توسعه شهرها با در نظر گرفتن احتیاجات اجتماعی و اقتصادی با توجه به حداقل رساندن مشکلات شهری و پاسخ گویی به نیازهای عمومی جمعیت شهری. شهرسازی یک کار گروهی و یک کوشش دسته جمعی با شرکت متخصصین علومی است که به نحوی در زمینه مسایل شهری می توانند به مطالعه بپردازند و در جهت بهبود، توسعه و به طور کلی وضع آینده آنها به تعیین برنامه مبادرت کنند.

مدیریت شهری:
عبارت از اداره امور شهربه منظور ارتقای مدیریت پایدار مناطق شهری، با در نظر داشتن و پیروی از اهداف، سیاست های ملی، اقتصادی و اجتماعی کشور. یا مدیریت شهری به عنوان یک چارچوب سازمانی توسعه شهر، به سیاست ها، برنامه ها، طرح ها و عملیاتی اطلاق می شود که بتوانند رشد جمعیت را با دسترسی به زیرساخت های اساسی؛ مانند مسکن و اشتغال مطابقت دهند.

طرح ریزی شهری:
عبارت از مطالعه کیفیت فضاها، کیفیت فیزیکی طرح ها، ارایه طرح های فیزیکی از فضاها و شناخت کیفیت فیزیکی شهری. بوجود آوردن مجموعه های فیزیکی است که در آن بیشتر به کیفیت فضاها و کیفیت فیزیکی طرح ها توجه می شود. در طرح ریزی شهری، روش های تحلیل بصری فرم های شهری بی اندازه موثرند. هدف طرح ریزی شهری جستجوی کیفیات زیبایی بصری از فرم شهری است که بر اساس مصرف اراضی پیش بینی شده در برنامه ریزی شهری قرار دارد. سیاست هایی را که شهرداری ها در رابطه با ضوابط ساختمانی شهر اعمال می نمایند، می توان جزئی از طرح ریزی شهری دانست. طرح ریزی شهری بیشتر با عوامل زیبایی شهری سروکار دارد. یکی از جنبه های مطالعاتی، جنبه کیفی عوامل فرهنگی و اجتماعی شهر است.

سیما و منظر شهر:
سیمای شهری تمام عواملی از شهر را که به دیده می آید و چشم قادر به تماشای آن است؛ یعنی تمام این عواملی که به صورت انفرادی و خاصه در حالتی که به صورت پیوسته و دسته جمعی عمل می کند. از جمله نکاتی که درباره سیمای شهر می توان گفت این است که به دیده آید، به ذهن سپرده شود و سبب شادی و نشاط گردد. منظر شهری نیز هنر یکپارچگی بخشیدن بصری و ساختاری به مجموعه ساختمان ها، خیابان ها و مکان هایی است که محیط شهری را می سازند. منظر شهری چیزی بیش از مجموعه ساختمان ها و فضاهای غیر ساخته شده است. دو مفهوم سیما و منظر شهری اکثراً به یک معنا و مفهوم و با هم به کار برده شوند.

طراحی شهری:
طراحی شهری تأکید بر کیفیت محیطی عرصه های جمعی و سامان بخشی کالبدی این عرصه ها در جهت ارتقاء کیفیت عملکردی، تجربی، زیباشناختی و زیست محیطی دارد. با کیفیت کالبدی و فضایی محیط سروکار دارد. عبارت از هنر طراحی شهر به صورت سه بعدی، که فعالیت آن در حوزه ای میان معماری، منظر شهری، مهندسی و برنامه ریزی قرار می گیرد. طراحی شهری به صورت فرایندی انسانی در می آید که با بهبود کیفیت کالبدی محیط زیست سروکار دارد. طراحی شهری به طراحی شهرها بدون طراحی ساختمان ها می پردازد که در اینجا مقصود فضاهای عمومی است. یا اینکه حوزه طراحی شهری اساساً فضای بین ساختمان ها را شامل می شود و پیداست که فضای عمومی بین ساختمان ها عموماً خیابان ها و میدان ها است که همان فضاهای عمومی است.

طرح هادی شهری:
طرح هادی طرحی است برای گسترش آتی شهر و نحوه استفاده از زمین های شهری برای عملکردهای مختلف به منظور حل مشکلات حاد و فوری شهر و ارایه راه حل های کوتاه مدت و مناسب برای شهرهایی که دارای طرح جامع نیستند. در واقع اصول کلی توسعه شهرها و هدایت این توسعه را مورد توجه قرار می دهد. آنچه در طرح های جامع شهری بایستی مورد مطالعه ریز قرار گیرد، در طرح هادی به صورت کلی تری مطرح می گردد. از طرح های هادی می توان به عنوان راهنمای توسعه شهر نام برد. این طرح ها از سال 1334 به صورت طرح های گذربندی و شبکه بندی برای شهرها در کشور شروع گردیدند. معمولاً برای دوره زمانی ده ساله و برای شهرهای کوچک و یا شهرهای که کمتر از 25000 نفرجمعیت دارند، تهیه می شود. بیشتر برای شهرهایی تهیه می گردند که فاقد طرح جامع بوده و یا امکان اجرای طرح جامع در آنها فراهم نشده است. طرح هادی دارای سابقه طولانی تری نسبت به طرح های جامع بوده و توسط وزارت کشور تهیه شده که با تشکیل دفاتر فنی استانداری ها، وظیفه تهیه طرح های هادی در هر استان به عهده این دفاتر واگذار گردیده است.

طرح جامع شهری:
به منظور تدوین برنامه و تعیین جهات توسعه شهر و تأمین نیازمندی های آن بر مبنای پیش بینی ها و اهداف توسعه شهری تهیه می شود. طرح جامع شهر، عبارت از طرح بلند مدتی است که در آن نحوه استفاده از اراضی و منطقه بندی مربوط به حوزه های مسکونی، صنعتی، خدماتی، اداری و... ، تأسیسات و تجهیزات شهری و نیازمندی های عمومی شهری، خطوط کلی اتباطی و سطح لازم برای ایجاد تأسیسات، تجهیزات و تعیین محدوده های نوسازی، بهسازی و... تعیین می شود. بیشتر در مورد شهرهای بزرگ و شهرهایی که بیش از 25000 نفر جمعیت دارند تهیه می گردد. در واقع به شکل برنامه راهنما عمل می کند یا به شکل سیستمی است که خط مشی اصولی و کلی سیاست های شهری را تعیین می کند. طرح جامع را می توان منطقی جهت انتخاب الگوی صحیح استفاده از اراضی شهری دانست. روش انجام طرح جامع عبارت از مطالعه وضع موجود، تجزیه تحلیل و نتیجه گیری از وضع موجود، تعیین اهداف و اولویت ها، انجام پیش بینی های لازم، ارایه طرح ها و برنامه های توسعه شهری و اجرای آنها می باشد. در واقع طرح های جامع در دو مرحله تهیه می شوند. مرحله اول شامل انجام بررسی ها، شناخت وضع موجود شهر مانند مطالعات جغرافیایی، اقلیمی، تاریخی و بررسی ویژگی های اقتصادی، اجتماعی و کالبدی شهر و در بخش آخر این مطالعات جمع بندی و تجزیه و تحلیل می باشد. در مرحله دوم، طرح کالبدی شهر و گزارش های مربوطه ارایه می شود. پس از انقلاب نام طرح های جامع به طرح های توسعه و عمران و حوزه نفوذ شهرها تغییر یافت. به دلایلی نیز مراحل کار نیز از دو مرحله به چهار مرحله افزایش یافت. ویژگی های عمده این طرح ها در معطوف نمودن توجهات به مباحث توسعه و عمران شهری به جای توجه صرف به بحث های کالبدی و نیز توجه به حوزه نفوذ شهرها می باشد.

طرح تفصیلی:
طرحی است که بر اساس معیارها و ضوابط کلی طرح جامع، نحوه استفاده از زمین های شهری را در سطح محلات مختلف شهر و موقعیت و مساحت دقیق زمین برای هر یک از آنها و وضع دقیق و تفصیلی شبکه عبور و مرور و میزان تراکم جمعیت، تراکم در واحدهای شهری، اولویت های مربوط به مناطق بهسازی، توسعه و حل مشکلات شهری و موقعیت کلیه عوامل مختلف شهری در آن تعیین می شود. به دنبال طرح جامع و به منظور انجام برنامه های اجرایی تصویب شده این طرح تهیه می گردد. طرح تفصیلی در حقیقت تنظیم برنامه ای مفصل و انجام اقدامات جزء به جزء در مناطق و محلات شهری و طراحی آنها است. شامل چهار مرحله است:

• مرحله بازشناسی
• مرحله تثبیت برنامه ها و طرح های اجرایی
• مرحله تشخیص و تعیین اولویت ها
• مرحله انجام و اجرای محتوای طرح و کاربرد اراضی

سابقه تهیه طرح های جامع و تفصیلی به حدود سال های 47-46 برمی گردد. سازمان مسئول تهیه طرح های جامع و تفصیلی وزارت مسکن و شهرسازی است. این طرح ها در ابتدا برای شهرهایی که طرح جامع آنها به تصویب رسیده بود انجام پذیرفت. پایه و اساس فکر تهیه طرح های تفصیلی در دهه 50 از آن زمان آغاز شد که شهرداری ها در مواجهه با طرح های جامع، به لحاظ کلی بودن مطالعات، امکان پیاده نمودن و اجرای دقیق آن را فراهم نمی دیدند.

محدوده شهر:
برای انجام خدمات و فعالیت های شهری و اقدام در جهت تأمین ساختمان ها، فضاهای شهری و برنامه های عمران شهری حدودی لازم است که بتوان در آن حدود به انجام خدمات شهری و برنامه ریزی در زمینه این خدمات پرداخت. لذا، حدودی را برای این خدمات تعیین می کنند و معمولاً این حدود از طرف مسئولین امور شهری و شهرداری ها مشخص می شود تا بتوان در یک برنامه زمانی مشخص به نوسازی و گسترش شهر پرداخت و خدمات شهری مورد نیاز آن را اعم از برق، آب، تلفن، مسکن، فضای سبز و ... تأمین کرد. این حدود را معمولاً محدوده شهر می گویند. اما در صورتی که شهر در تمام این محدوده گسترده نشده و تنها در قسمت هایی از آن توسعه یافته باشد، مقدار اراضی ساخته شده را در داخل این محدوده شهری، محدوده ساخته شده شهر گویند. در واقع محدوده ساخته شده شهر عبارت از مساحت محدوده شهر منهای اراضی ساخته نشده در داخل این محدوده. همچنین در جهت توسعه های بعدی شهر در مراحل زمانی آینده در اطراف محدوده شهرها حدودی دیگر تعیین می شود که به حریم شهر معروف است. در حقیقت این اراضی جهت گسترش های آتی شهر در نظر گرفته می شوند. حریم شهر را می توان همان خط کمربندی شهر نیز در نظر گرفت.

منطقه بندی:
چگونگی تقسیم و تخصیص اراضی شهر به فعالیت ها و کاربری های مختلف و مهمترین ابزار برای سامان دادن به نظام کاربری زمین محسوب می گردد. ضوابط منطقه بندی نقش اساسی در توزیع و تقسیم کاربری های مختلف و نسبت آنها به یکدیگر دارد و در نتیجه ارتباط تنگاتنگی با موضوع سرانه های کاربری زمین پیدا می کند. یا می توان گفت منطقه بندی عبارت از تقسیم کالبد یک جامعه شهری به منطقه ها برحسب نحوه استفاده از آن در اراضی حال و آینده به منظور نظارت و هدایت عمران اراضی. اصل اساسی در منطقه بندی آن است که شهر به بخش یا منطقه های مختلف تقسیم شود و هر منطقه در جهت اهداف صحیح و درست در موقعیت مکانی مناسب مورد استفاده قرار گیرد.

کاربری زمین:
استفاده از زمین برای کاربردهای مختلف و تعیین مکان استقرار فعالیت ها است. البته تنها تقسیم زمین و تدوین مقررات استفاده از آن مدنظر نیست، بلکه تمام عوامل موثر در کاربری زمین (اقتصادی، اجتماعی، منافع عمومی، محیط زیست، ایمنی، مدیریت و...) مورد مطالعه قرار می گیرد.

یکی از محورهای اصلی برنامه ریزی شهری، برنامه ریزی کاربری زمین است. موضوع اصلی در برنامه ریزی کاربری زمین، نحوه تخصیص زمین به کاربری های مختلف و هماهنگ کردن آنها با یکدیگر است.

سرانه های شهری:
یکی از ابزارهایی است که در فرایند برنامه ریزی کاربری زمین، برای محاسبه و برآورد اراضی و توزیع آن میان فعالیت ها یا کاربری های مختلف به کار می رود. در واقع سرانه کاربری زمین به عنوان نوعی معیار و شاخص کمی برای سنجش و مقایسه تغییرات کاربری در جریان زمان مورد استفاده قرار می گیرد. سرانه کاربری زمین تبلور و بیان کمی مجموعه سیاست ها، روش ها و الگوهایی است که برای تعیین انواع کاربری ها، تقسیم اراضی، توزیع فضایی فعالیت ها، ضوابط منطقه بندی، تدوین استانداردهای کاربری و غیره به کار گرفته می شود. امروزه بسیاری از مفاهیم بالا نظیر برنامه ریزی شهری، شهرسازی، مدیریت شهری، طراحی شهری، طراحی منظر و... به عنوان رشته های تحصیلی در دانشگاه های معتبر وجود داشته و متخصصان مختلفی از این علوم در سازمان های ذیربط نظیر وزارت کشور، مسکن و شهرسازی، سازمان مدیریت، استانداری ها، شهرداری ها، مهندسین مشاور شهرسازی و معماری مشغول فعالیت بوده و در روند توسعه شهرها تأثیر گذار هستند.

طرح جامع سرزمین:
طرحی است كه شامل استفاده از سرزمین در قالب هدفها و خط مشیهای ملی و اقتصادی از طریق بررسی امكانات و منابع و مراكز جمعیت شهری و روستایی كشور و حدود و توسعه و گسترش شهرها و شهركهای فعلی و آینده و قطبهای صنعتی و كشاورزی و مراكز جهانگردی و خدماتی بوده و در اجرای برنامه های عمرانی بخشهای عمومی و خصوصی ایجاد نظم و هماهنگی نماید.

طرح كالبدی ملی:
با هدف مكانیابی برای گسترش آینده شهرهای موجود و ایجاد شهرها و شهرك‌های جدید،‌پیشنهاد شبكه شهری آینده كشور یعنی اندازه شهرها، چگونگی استقرار آنها در پهنه كشور و سلسله مراتب میان شهرها به منظور تسهیل و مدیریت سرزمین و امر خدمت رسانی به مردم و پیشنهاد چارچوب مقررات ساخت و ساز در كاربری‌های مجاز زمین‌های سراسر كشور.

طرح كالبدی منطقه‌ای:
با هدف مكانیابی برای گسترش آینده شهرهای موجود و ایجاد شهرها و شهرك‌های جدید،‌پیشنهاد شبكه شهری آینده كشور یعنی اندازه شهرها، چگونگی استقرار آنها در پهنه كشور و سلسله مراتب میان شهرها به منظور تسهیل و مدیریت سرزمین و امر خدمت رسانی به مردم و پیشنهاد چارچوب مقررات ساخت و ساز در كاربری‌های مجاز زمین‌های سراسر كشور.

طرح توسعه و عمران (جامع) ناحیه‌ای:
این طرح در اجرای وظایف محول شده در قانون تغییر نام وزارت آبادانی و مسكن به وزارت مسكن و شهرسازی و تعیین وظایف آن - مصوی 1353- و تصویبنامه شماره 70971/ت407 ه مورخ 5/11/1373 هیات وزیران، به منظور تدوین سیاست‌ها و ارائه راهبردها در زمینه هدایت و كنترل توسعه و استقرار مطلوب مراكز فعالیت، مناطق حفاظتی و همچنین توزیع متناسب خدمات برای ساكنان شهرها و روستاها در یك یا چند شهرستان كه از نظر ویژگی‌های طبیعی و جغرافیایی همگن بوده و از نظر اقتصادی، اجتماعی و كالبدی دارای ارتباطات فعال متقابل باشند، تهیه می‌شود.
این طرح بر اساس مصوبه شماره 9860/ت 15311/ه مورخ 13/8/1374 هیات وزیران برای شهرهای بزرگ و شهرهای اطراف آنها تهیه می‌شود.

طرح جامع شهر:
طرح جامع شهر عبارت از طرح بلند مدتی است كه در آن نحوه استفاده از اراضی و منطقه‌بندی مربوط به حوزه‌های مسكونی، صنعتی، بازرگانی، اداری و كشاورزی و تأسیسات و تجهیزات و تسهیلات شهری و نیازمندیهای عمومی شهری، خطوط كلی ارتباطی و محل مراكز انتهایی خط (ترمینال) و فرودگاهها و بنادر و سطح لازم برای ایجاد تأسیسات و تجهیزات و تسهیلات عمومی مناطق نوسازی، بهسازی و اولویتهای مربوط به آنها تعیین می‌شود و ضوابط و مقررات مربوط به كلیه موارد بالا و همچنین ضوابط مربوط به حفظ بنا و نماهای تاریخی و مناظر طبیعی، تهیه و تنظیم می‌گردد. طرح جامع شهر بر حسب ضرورت قابل تجدیدنظر خواهد بود.

طرح تفصیلی:
طرح تفصیلی عبارت از طرحی است كه بر اساس معیارها و ضوابط كلی طرح جامع شهر نحوه استفاده از زمین‌های شهری در سطح محلات مختلف شهر و موقعیت و مساحت دقیق زمین برای هر یك از آنها و وضع دقیق و تفصیلی شبكه عبور و مرور و میزان تراكم جمعیت و تراكم ساختمانی در واحدهای شهری و اولویتهای مربوط به مناطق بهسازی و نوسازی و توسعه و حل مشكلات شهری و موقعیت كلیه عوامل مختلف شهری در آن تعیین می‌شود و نقشه‌ها و مشخصات مربوط به مالكیت بر اساس مدارك ثبتی تهیه و تنظیم می‌گردد.

طرحهای بهسازی، نوسازی، بازسازی و مرمت بافت‌ها
طرحهای بهسازی، نوسازی، بازسازی و مرمت بافت‌ها طرح‌هایی هستند كه برای بهسازی، نوسازی و بازسازی محلات شهر اعم از قدیم، جدید و یا مساله‌دار به عنوان طرح تفصیلی بخشی از بافت موجود شهر تهیه می‌شوند.

طرح آماده‌سازی توسعه‌های جدید در شهرها
این طرح‌ها شامل مجموعه عملیات لازم برای مهیا نمودن زمین جهت احداث ممكن و تأسیسات لازم مربوط مطابق قانون زمین شهری و آیین نامه‌های اجرایی آن است و به عنوان طرح تفصیلی توسعه‌های جدید شهری تهیه می‌گردد.

طراحی شهری
طراحی شهری دانشی است كه ارتقای كیفیت محیط را بر اساس ادراك و رفتار مردم كارشناسان و مدیران ملحوظ دارد.

ماخذ: بیانیه پایانی همایش سیما و منظر شهری تجارب جهانی و چشم انداز آینده 28/11/82

طرح تفصیلی موضوعی
طرح موضوعی نیز طرحی است كه برای احیاء برخی از مكانهای متروك و با عملكردهای قبلی خاص و ناحیه هایی وسیع (مثل معادن) یا حفاظت چند ناحیه با ارزش معماری در محورها حومه ها و سواحل و یا برای فعالیتهای تفریحی و گردش و نیز فضای سبز یا كمربند سبز تهیه می شود و همانطوریكه از معنای لغوی آن برمی آید معطوف به موضوعات خاص برنامه ریزی و در واقع برای تكمیل طرحهای تفصیلی پایه و موضعی می باشد و مشخصات عمومی چنین طرحی عبارت است از زمان محدود تغییر در موضوع خاص محدوده هایی خاص در بخشی از شهر یا در سطح تمام شهر و همراه با ویژگیهای قابل تغییر یا اصلاح بودن از نظر مشخصات اجرایی نیز این طرح می تواند توسط بخش عمومی یا خصوصی یا تركیبی از هر دوی آنها صورت گرفته و با همكاری نهادهای مرتبط با موضوع اجرا شود. وظایف خاص طرح ساماندهی جنبه های خاص تقویت سایر طرحهای شهری و تعیین وظایف نهادهای ذیربط بوده و اسناد آن نیز شامل نقشه پیشنهادات گزارش مكتوب برای ضرورتها و سیاستهای اجرایی و سایر مطالب توضیحی و تشریحی می باشد.

طرح تفصیلی موضعی
طرح موضعی طرحی است كه هم از نظر زمانی و هم از نظر مكانی با محدودیت همراه بوده و شامل طراحی توسعه جدید شهر با تجدید نظر در طرحهای توسعه قبلی و یا بهسازی مناطقی از شهر و یا تركیبی از اینها خواهد بود. از نظر مشخصات عمومی این طرح برا یحداكثر مدت ده سال و همراه با قابلیت تغییرات عمیق در محدوده نسبتا كوچكتر تهیه شده و قابل تغییر و اصلاح می باشد.

اجرای آنها توسط بخش عمومی یا خصوصی یا تركیبی از هر دوی آنها صورت گرفته و با همكاری نهادهای مختلف به ویژه بخشهای مركزی یا نواحی بزرگ جدید انجام خواهد شد. وظایف خاص چنین طرح ساماندهی مراكز شهری ساماندهی نواحی مسكونی قدیم و یا جدید و ساماندهی نواحی صنعتی تجاری تفریحی گردشگری و غیره بوده اسناد آن نیز شامل نقشه پیشنهادات سند پیشنهادات و سیاستهای اجرایی و سایر مطالب توضیحی و تشریحی همراه با برآوردهای مالی می باشد.

طرح هادی شهری
طرح هادی شهری عبارت از طرحی است كه در آن جهت گسترش آتی شهر و نحوه استفاده از زمین‌های شهری برای عملكردهای مختلف به منظور حل مشكلات حاد و فوری شهر و ارایه راه‌حل‌های كوتاه مدت و مناسب برای شهرهایی كه دارای طرح جامع نمی‌باشند، تهیه می شود

طرح شهرهای جدید
عبارت است از طرح‌هایی كه برای ایجاد شهرهای جدید طبق تعریف ماده (1) تصویب نامه شماره 2340/ت276هـ مورخ 25/6/1371 در قالب طرح های كالبدی ملی و منطقه ای و جامع ناحیه‌ای ضرورت و مكان ایجاد آنها با سقف جمعیتی و نوع فعالیت معین به تصویب شورای عالی شهرسازی و معماری ایران خواهد رسید و متعاقب آن و مانند سایر شهرها بایستی برای آنها طرح جامع و تفصیلی تهیه شود.

طرح شهرك‌های مسكونی
طرح شهرك‌ های مسكونی طرحی كه برای ایجاد یك مركز جمعیتی جدید در خارج از محدوده قانونی و حریم شهرها ـ مصوب 1355 ـ تهیه می شود.

طرح هادی روستا
عبارت از طرحی است كه ضمن ساماندهی و اصلاح بافت موجود میزان و مكان گسترش آتی و نحوه استفاده از زمین برای عملكردهای مختلف از قبیل مسكونی، تولیدی، تجاری و كشاورزی و تأسیسات و تجهیزات و نیازمندی‌های عمومی روستایی را حسب مورد در قالب مصوبات طرحهای ساماندهی فضا و سكونتگاههای روستایی یا طرحهای جامع ناحیه ای تعیین می نماید.

منبع: انجمن های معماری ایران

تعاریف شهرسازی

مطالب مشابه :

دانشگاه آزاد طراحی شهری

تعاریف شهرسازی

مطالبی در مورد دکتر جهانشاه پاکزاد مولف کتاب راهنمای طراحی فضای شهری

خلاصه کتاب : اصول و روشهای طراحی شهری و فضاهای مسکونی در ایران

فهرست منابع درس تحلیل فضاهای شهری

پاورپوینت هایی در زمینه برنامه ریزی شهری

منابع كنكور معماری

خلاصه کتاب : اصول و روشهای طراحی شهری و فضاهای مسکونی در ایران

نمای شهری....

منابع کنکور کارشناسی ارشد شهرسازی