نحوه اجرای شیب بندی پشت بام

شیب بندی وشیب دادن از مسائل جزئیات واجرایی دقیق بوده که بایستی درست انجام شود . شیب بندی بیشتر جهت حرکت و هدایت آب آن هم به طوری که با کششی کافی بوده باشد برای فضاهای خارجی به مانند محوطه سازی ، پیاده رو سازی ، حیاط سازی و شیب بندی های کوچک به مانند شیب بندی پشت بام، سرویسهای آبریز چون حمام ، توالت و درمواردی دستشویی و آشپزخانه ازویژگی خاصی برخوردارمی باشد .لازم به تذکر است که این اصول در آبریزهای بزرگ به مانند توالت های عمومی ، رختشور خانه های شهرداری ، مجاری آب و مجاری فاضلابها نیز از اهمیت خاصی بهره مند می باشد که هرکدام دارای اجزایی خاص بوده و اما در مجموع به اصول هدایت و نوع شیب بندی و شیب دادن بایستی توجه شود ، که ذیلاً به نکات آن توجه می کنیم :
الف - تئوری شیب : شیب دادن را می توان کلیات شیب سازی دانست و معمولاً در محوطه سازیها به طول حرکت آب به مسیرهایی چون اکو و یا آبگیرها ، قنوات کهنه و کاریزهای خشک شده و بالاخره جوی های بزرگ و کوچک که باعث انتقال آب و فاضلاب از نقاطی به نقاط دیگر می باشد توجه شود .

درصد شیب : نحوه حرکت آب بایستی طوری باشد که از مبدأ تا مقصد حرکت وکشش آب و یا فضولات بدون مانع و هر چه سریعتر انجامشود که این درصد شیب جهت هدایت وکشش آب کمتر و برای حرکت فضولات بیشتر در نظر می باشد . در هر حال استاندارد شیب برای فضولات حدود 5 درصد و جهت هدایت آبهای هرز و مشابه 1 الی 3 درصد می باشد که اگر این موارد رعایت شود اشکال فنی تراکم وگرفتگی در مسیر پیش نخواهد آمد .

شیب سازی : به طوری که از معنی لغت مشخص است ساختن شیب برای محوطه و مکانهای مختلف در پیش بوده و شیب سازی به طرق مختلف ممکن می باشد .
1- تسطیح خاک : هموار نمودن سطوح جهت زمین هایی که خود دارای شیب ملایم می باشند و آماده سازی مراحل بعدی بر روی سطح بدست آمده جهت زیر سازی ، روسازی ، آسفالت در یک ویا دو لایه .
2- بلوک گذاری : معمولاً در تقسیم خیابان کشی و پیاده رو سازی به هر صورت چه در مکانهای عمومی وچه در فضاهای باز خصوصی مورد استفاده می باشد که ابتدا زیرسازی بلوک در ارتفاع معلوم و وسیله دستگاه ترازیاب (دوربین) و یا شیلنگ تراز و یا شمشه ترازانجام شده و شیب لازم در سطحی هموار ساخته می شود و با استفاده از ملاط ماسه سیمان آن هم با عیار کافی بلوک ها در راستای ریسمان کشیده شده نصب می گردد و سپس دو طرف بلوک های نصب شده با شفته ریزی بتونی مهار می شود و مسیر آماده شده مراحلی چون زیرسازی و رو سازی و در خاتمه آسفالت ریزی و یا موزائیک فرش می شود . باید توجه داشت که اگر محوطه از موزائیک پوشش می گرددعاجهای موزائیک در جهت حرکت آب مانعی بوجود نیاورد تا کشش آب هر چه سریعتر و راحت تر انجام شود .

دادن شیب :چنانچه محوطه فاقد شیب لازم باشد عمل شیب بندی را با بالا آوردن مقدار درصد کافی از مبدأ ، آن هم با مصالح گوناگون چون خاکریزی نخاله ریزی ، بتون ریزی و یا موارد دیگر با حجم لازم که به طور اختصار گفته می شود انجام می دهیم .

خاکریزی : معمولاً ارتفاع خاکریزی تا 25 سانتیمتر و آن هم با اضافه کردن آب به صورت پاشیدن خاک را دو نم ساخته و پهن می کنیم ،سپس عمل غلتک زنی را آنقدر ادامه داده تا این که خاک کاملاً فشرده شود و مقدار تراکم خاک از مقدار صد درصد نیز کمتر شود ، یعنی اگر این مقداربه 95 درصد برسد کار بسیار جالب بوده و حفره های هوا درخاک از بین رفته وخاک دستی ریخته شده از خاک بکر زیرین فشرده تر می شود که مسلماً دارای مقاومتی بیشتر خواهد بود .بدیهی است اگر ارتفاع خاک ریزی بیش از25 سانتیمتر باشد سطح خاک لایه اولیه راغلتک آجدار زده تا پیوند بین دو لایه روئین و زیرین به وجود آید و سپس عمل خاک ریزی را به طوری که شرح داده شد ادامه می دهیم .

قابل توجه : چنانچه خاک از نوع نامرغوب باشد با اضافه کردن گرد آهک و درشت دانه چون سنگریزه و ماسه و مخلوط کردن آنها ،خاک را به صورت گراول (درشت دانه و ریز دانه) در آورده و عمل خاک ریزی را دنبال می کنیم . مسلماً عمل گراول ساختن خاک در تمامی لایه ها باعث مقاومت هر چه بیشتر خاک می شود خصوصاً در لایه انتهایی با بیشتر کردن نوع دانه های شنی اتصال سازی آسفالت را بالایه های زیرین (خاک) بهتر می سازیم .

نخاله ریزی : زمانی که شیب بندی برای حیاط سازی و پشت بام سازی باشد از مصالحی چون خرده آجرهای معمولی و خرده بلوک های سیمانی و یا سفالین می توان حجم شیب بندی را به وجود آورده و حفره های سطوح بدست آمده را با خرده های موجود تسطیح نمود وزیر سازی را جهت اندود ماسه سیمان و بر روی آن موزائیک فرش و یا قیر اندود و آسفالت را مهیا ساخت .باید توجه داشت به علت این که در محوطه سازی حیاط ، مستقیماً زیرسازی در خطر یخ زدن کف می باشد، چنانچه از اضافه کردن ماسهسیمان به مخلوط نخاله استفاده گردد زیرسازی به مراتب بهتر بوده و خطر بلند شدن کف سازی پیش نخواهد آمد .

بتون پو که :این مصالح از نوع بسیار معمول و متداول بوده که علاوه بر مقاومت ، دارای هزینه کمتر نسبت به انواع دیگر می باشد.مواد ترکیبی این بتون تشکیل می شود از سر کف کارخانه آهن گدازی که پس از سرد شدن سر کف از مواد زائد کارخانه به صورت حجمی باد کرده و دارای حفره های فراوان بوده که در نتیجه حجمی با وزن بسیار کم نسبت به سنگ معمولی دارا می باشد . مصالح را خرد کرده به کرده و دارای حفره های فراوان بوده که در نتیجه حجمی با وزن بسیار کم نسبت به سنگ معمولی دارا می باشد . مصالح را خرد کرده به صورت درشت دانه و با رعایت ریز دانه و با اضافه کردن سیمان و آب در شیب سازی مورد استفاده می باشد . لازم به یاد آوری میباشد.که از سنگ های متخلخل سنگ پایی و یا پوکه سوخته زغال سنگ و کف جوشهای کارخانه های آجر پزی نیز به عنوان مصالح ودانه های ترکیبی برای بتون پوکه استفاده می گردد .

بتون آلومیناتی : چنانچه در بتون گرد آلومینیم اضافه شود و زمان خودگیری بتون در اثر فعل و انفعالات شیمیایی حبابهایی خارج می گردد که نشان دهنده و به وجود آورنده ازدیاد حجم بتون می باشد.این حالت بتون را به صورت سنگ پا با حفره ای در آورده که وزن مخصو ص بتون غیر مسلح را از 2200 کیلو تا 800 و یا 900 کیلوگرم در متر مکعب کاهش می دهد و در شیب بند یها قسمت های داخلی خصوصاًپشت بام مورد استفاده فراوان می باشد .

شیب سازی : به طوری که مشخص است ارتفاع شیب بندی با طول شیب متناسب بوده ، یعنی اگر طول شیب تا محل سوراخ ناودان در پشت بام طویل باشد مقدار باری که برای شیب بندی از مبدأ تا سوراخ ناودانی ریخته می شود به مراتب بیشتر و مرتفع تر از قسمتهای شیب با طول کمتر خواهد بود. یعنی ارتفاع شیب به نسبت طویلی ویا کوتاهی طول شیب بستگی کامل دارد. معمولاً ختم شیب در نقطه سوراخ ناودانی صفر و در شروع با طول درصد که در طولهای بلند تا 3 درصد می باشد تعیین می گردد و هر چه طول شیب کمتر باشد به همان نسبت درصد آن کم می گردد. مثلاً برای طولهایی

تا 5 متر3 درصد

و طول بین (2.5 تا 3) متر 2 درصد

طولهایی تا 2 متر 1.5 درصد

درنظر گرفته می شود.چنانچه طول ذکرشده بیشتر از5مترباشد سوراخ دیگری برای ناودانی پیش بینی می شود. چرا که در موقع بارندگیهای شدید وجود سوراخ ناودانی معدود دارای عدم کشش آب و در نتیجه خساراتی خواهد بود .

اجرای شیب بندی :حرکت شیب به طرف سوراخ ناودانی می باشد و محل سوراخ به دو صورت تعبیه می گردد .
الف – سوراخ ناودانی در وسط پشت بام : در این حالت به این ترتیب عمل می شود ، طول شیب نقاط محاسبه می شود :
1- وسیله کرم گذاری ارتفاع چهار گوشه پشت بام تعیین می گردد .
2- ریسمان کشی کشیده در بین کرم ها عمل شمشه گیری انجام می شود .
3- محل سوراخ ناودانی ، کرمی مسطح و نازک گرفته می شود .
4- وسیله ریسمان کشی بین کرمهای کناری و میانی یعنی (سوراخ ناودانی) شمشه گیری جهت قسمت های شیب انجام می گردد .
5- متن های بدست آمده بین شمشه ها که لچکی گفته می شود با مصالح مورد نظر پر می شود و با شمشه کش کردن سطح بین دو شمشه حاصله سطح شیب بدست می آید .

با تکرار موارد ذکر شده در قسمت های دیگر ، سطح شیب بندی پشت بام بدست می آید که آماده مراحل بعدی خواهد بود .
ب : چنانچه ناودانی در گوشه ها و یا در قسمت های میانی و کناری باشد نوع شیب از وسط پشت بام به طرف خارج خواهد بود که تمامی موارد محاسبه شیب ، کرم گیری ، شمشه گیری و پر کردن متنها به همان ترتیب که گفته شد انجام می گردد .

شیب بندی سرویس :شیب در سرویس خصوصاً حمام به طرف کف شو می باشد و معمولاً محل کفشو در وسط حمام پیش بینی می گردد،چنانچه ابعاد فضا کم باشد با کم و یا زیاد کردن ملاط پشت موزائیک و یا کاشی مورد نظر به دست می آید و اگر ابعاد فضا بزرگ باشد،دقیقاً عمل شیب بندی وسیله کرم گیری و شمشه گیری به طرف کفشو انجام شده و با متن سازی بین شمشه ها کف ، آماده موزائیک فرش ویا نصب سرامیک می گردد .
بدیهی است چنانچه محل مورد نظر توالت داشته باشد کاسه توالت در محل خود و پایین تر از اطراف نصب شده بطوری که پس از فرش کف ، آب به راحتی و سریع سرازیر کاسه توالت گردد .

شیب بندی چهار طرفه: دیواره ای یک نیمه به اندازه تقریبی (5/2 × 5/2) متر به ارتفاع دو رج چیده می شود . وسط و مرکز این کار را کرمی به ارتفاع 2 سانتیمتر گذارده . از این کرم به گوشه های ریسمان کشیده که شیب مورد نظر بدست می آید .
راستای ریسمان شیبدار شمشه گذارده می شود و با خاک دو نم سطح شمشه شیبدار گرفته می شود . شمشه آهنی و یا چوبی از راستای شمشه گرفته شده خارج می گردد. متن شمشه ها با خاک دونم پرمیشود و سطح پر شده بوسیله شمشه آهنی و یا چوبی شمشه کش میگردد و شیب چهار طرفه به وجود می آید .

Roof Plan : پلان شیب بندی

دید افقی بام را که در آن دیوارهای خارجی بنا (با احتساب قرنیز) و خط مسیر شیب بام به طرف ناودانها و خرپشته ، همچنین فضاهایی که به عنوان نور گیر از قسمت های مختلف بام بیرون آمده ، مشخص می شوند را پلان شیب بندی می نامند .
این پلان وضع پشت بام را مشخص می کند. جهت حرکت سریع آب حاصل از باران ، برف یا شستشوی به طرف آب رو ، برای هر 50 تا 70 متر مربع سقف یک ناودان درنظر می گیریم .اگر مقداربارندگی منطقه کم باشد این متراژ به 140مترمربع و در صورتی که منطقه مرطوب و میزان بارندگی سالانه زیاد باشد تا 70 متر مربع کاهش می یابد .

شیب بندی به دو حالت انجام می گردد :

الف : شیب بندی در جهت قسمت های میانی پشت بام .
1- در این حالت اجرای لوله های آب باران پشت بام از میان ستونهای آجری که در قسمت های میانی ساختمان ساخته شده انجام میگردد.مسلماً محاسبه و طرح مجاری آب یا مسئله کشش سریع در مسیر پیش بینی شده مورد توجه بوده که در طراحی نقشه بدان دقت می شود ومعمولاً بایستی انتخاب ناودانی طوری باشد که پس از مرحله عمودی از کمترین لوله گذاری افقی تا چاه فاضلاب هدایت وجریان آب بدون اشکال مسیر لازم را حرکت نماید .

2- چنانچه وضع طراحی ساختمان طوری باشد که ستون های میانی ولغازهایی وجود نداشته باشد حرکت آب باران پشت بام به طرف سرویس و آبریزها قابل توجه می باشد . در این حالت از جدار لوله های فاضلاب آبریزها لوله ای جداگانه جهت آب باران به طرف پشت بام به بالا برده می شود. باید توجه داشت که هرگزلوله آب باران به لوله های فاضلاب وصل نشود زیرا گازهای حاصل از چاه فاضلاببه راحتی از لوله مذکور به سطح پشت بام می رسد .

ب : شیب بندی در جهت کناره و یا گوشه های پشت بام .
چنانچه وضع و موقعیت ساختمان در وسط محوطه باشد می توان لوله آب باران را به آن جهت و در محل مشخص تعبیه نمود که مسلماًاجرای شیب بندی از وسط پشت بام به طرف کناره ها و یا گوشه ها و به طرف سوراخ ناودانی خواهد بود . باید توجه داشت که شیب بندی در ساختمان هایی که در موقعیت کنار کوچه و یا خیابان می باشد هدایت آب باران به خارج از ساختمان و محوطه غیر اصولی خواهد بود .

کانالهای تأ سیساتی

در ساختمان های وسیع که دارای زیر بنای زیادی می باشد مکانهایی به عنوان کانالهای عمودی تأسیساتی ساخته می شود که ازاین مسیرکلیه لوله های برق رسانی ، کابل های برق و آنتن ، لوله های آب سرد و گرم رفت و برگشت ، لوله های فاضلاب و هواکش و خلاصه لوله های آب باران و در مواردی کانال های کولر نیز با ظرفیت و گنجایش کافی پیش بینی و ساخته می شود که مسیر آنها در نقشه های ساختمانی و تأسیساتی مشخص می باشد. این کانال ها تا پشت بام جهت استفاده لوله های آب باران ، هواکشها و کانال های کولر که کولر آن ها در پشت بام نصب می باشد ادامه می یابد . باید توجه داشت که در مناطق سردسیر برای جلوگیری از یخ زدن آبروها شیب بندی
سقف به طریقی پیش بینی می شود که آبروها در قسمت آفتاب گیر بام قرار گیرند .

درصد شیب

به تناسب آن که از روی سقف استفاده های متفرقه می شود و بر روی آن راه بروند ، حداقل 1% و حداکثر 3% شیب کافی است . این درصد در پلان های شیب بندی با فلش که جهت حرکت و هدایت آب را نشان می دهد ومقدار شیب تعیین شده درکنار خط شیب مشخص می گردد . با روش کدگذاری نیز مقدار شیب تعیین شده در گوشه های مختلف بام نوشته می شود .

بتون سبک برای شیب بندی

بتون سبک بتونی است که دانه بندی آن از مصالح سبک مانند پوکه و یا سنگهایی با خلل و فرج استفاده شده باشد . در بام آن را برای شیب بندی و هدایت آب باران به طرف ناودان استفاده می نمایند . این شیب باید در حدود 5/1 تا 2 درصد باشد و آن را بدین طریق انجام مینمایند که ابتدا محل ناودان را تعیین نموده ( محل ناودان بعدأ توضیح داده خواهد شد ) و فاصله آن را تا دور ترین نقطه بام اندازه گرفته و ارتفاع دورترین نقطه را با توجه به شیب لازم تعیین می نمایند و آن ارتفاع را به وسیله چند رگ آجر ایجاد کرده و ازآنجا ریسمانی تا محل ناودان که ارتفاع آن صفر است می کشند در نتیجه این ریسمان شیب بام را تعیین می نماید . بعد زیر آن را بوسیله ملاط ماسه و سیمان و تکه های
آجر به عرض حدود 10 سانتی متر پر می نمایند .
بعد از نقاط دیگر نیزبه همین طریق و با همان شیب ریسمان کشی نموده و زیر آن را پر می نمایند بوسیله این کار که به آن اصطلاحاً کرم بندی می گویند کلیه قسمت های بام به طرف ناودان شیب بندی می شود آنگاه بین این کرم ها را با بتن سبک پر میکنند هر قدر اجرای این قسمت از لحاظ شیب بندی دقیق تر باشد هدایت آب به طرف ناودان راحت تر بوده و اجراء قسمت های بعدی آسانتر و بهتر انجام می شود و در نتیجه عمر ایزولاسیون بام بیشتر خواهد بود .

ناودان

همانطوری که می دانیم کلیه آب بام بوسیله شیب های احداثی به محل ناودان راهنمایی شده از آنجا به چاه و یا خارج می ریزد بدین لحاظ اطراف ناودان بیشتر ازکلیه نواحی دیگر بام محل عبورآب بوده و خطر نفوذ آب از آنجا بیشتر است. به همین دلیل برای اجرای آن قسمت از بام ، دیتیل مخصوصی را اجراء می نمایند .

بهترین محل ناودان

بهترین محل برای ناودان درست در وسط بام می باشد .(محل برخورد اقطار) زیرا فاصله آن نقطه از تمام نقاط دیگر تقریباً به یک اندازه بوده و در نتیجه با توجه به 2 درصد شیب مورد نیاز بار کلی سقف در همه جا به طور یکسان پخش می شود ولی اگر ناودان درست در وسط ساختمان نباشد در نتیجه به یک نقطه از بام دورتر بوده و به همان نسبت بار آن نقطه بیشتر خواهد بود . ولی انتخاب محل ناودان درست در وسط بام به علت وجود اتاق ها و سالن ها و اینکه نمی توان از وسط اتاق ها لوله فاضلاب گذرانیده تقریباً هیچ وقت مقدور نیست .
با توضیحات فوق روشن است که باید برای محل ناودان جایی را انتخاب نمود که نزدیک ترین فاصله ممکن را به تمام نقاط داشته باشد تا بدینوسیله بار بام حداقل شود ضمناً عبور لوله ناودان در طبقات مزاحمتی برای اتاق ها و سالن ها و کمد ها ایجاد ننماید .

تعداد ناودان

تعداد ناودان بستگی به بزرگی و کوچکی بام دارد هرقدر سطح بام وسیعتر باشد برای تخلیه آب باران به ناودان بیشتری نیاز داریم به طور کلی تعداد ناودان باید به اندازه ای باشد که آب باران را هر چه سریعتر جمع آوری نموده و به خارج از بام هدایت نماید. برای هرصد متر مربع حداقل یک ناودان لازم می باشد .

کف خواب

کف خواب قطعه ای است فلزی که جنس آن معمولاً از آهن ورق گالوانیزه می باشد و در ساختمان های مهم جنس آن را از مس انتخاب می نمایند . فرم کف خواب کاملاً بستگی به محل مصرف آن دارد . در هر حال به وسیله کف خواب آب باران به ناودان راهنمایی میشود در نتیجه دنباله آن باید تا توی ناودان ادامه پیدا کند . در موقع عایق کاری باید دقت نمود کلیه قسمتهای کف خواب به عایق آغشته شود .

نحوه اجرای شیب بندی پشت بام

مطالب مشابه :