وضعیت آب و هوا و اقلیمی اشنویه (رحمان ابراهیمی ،کارشناس هواشناسی اشنویه با همکاری آقای صالح

اشاره‌ی مختصری است به وضعیت آب و هوایی شهرستان که امید است مورد استفاده‌ی کاربران و خوانندگان محترم قرارگیرد.

رحمان ابراهیمی

مسؤول اداره‌ی هواشناسی شهرستان اشنویه

اردیبهشت 1388

تاريخچـه‌ي هواشنـاسي در ايـران

مطالعه و بررسي جو هميشه مورد نظر دانشمندان ايراني بوده است، ذكرياي رازي، ابن سينا، حكيم عمر خيام، ابوريحان بيروني و انوري از شخصيتها و دانشمندان نجوم ايراني بودند كه پيرامون پديده‌هاي جوي صاحب نظر بوده و مطالبي را در آثار خود به يادگار گذاشته‌اند. اولين فعاليت منظم هواشناسي در كشور با اندازه‌گيري عناصر جوي توسط سفارتخانه‌هاي انگليس و روس در تهران و مناطق نفت خيز جنوب كشور شروع شد و در برنامه‌هاي تحقيقاتي آنها مورد استفاده قرار مي‌گرفته و به بايگاني كشورهاي ياد شده منتقل شده است.

در سال 1334 شمسي اداره كل هواشناسي كشور وابسته به وزارت راه تاسيس شد و در سال 1338 هواشناسي ايران بعنوان يكصد و سومين عضو سازمان هواشناسي جهاني شناخته شد. درآن زمان تعداد ايستگاههاي سينوپتيك 34، اقليم شناسي 107 و باران سنجي 160 ايستگاه بودند.

تاريخچـه‌ي هواشنـاسي استـانآذربايجـانغـربي

تشكيلات سازمان هواشناسي كشور تا قبل از سال 1374 شامل 10 منطقه هواشناسي در سطح كشور بود كه استان آذربايجانغربي به انضمام استانهاي آذربايجاشرقي، زنجان و اردبيل جزء منطقه شمال غرب كشور محسوب مي شد اما از ابتداي سال 1374 با تصويب سازمان امور استخدامي كشور و پس از تصويب چارت سازماني هواشناسي استان آذربايجانغربي بصورت واحد مستقل و با نام اداره كل هواشناسي استان فعاليت خود را آغاز كرد.

نخستين ايستگاه هواشناسي سينوپتيك در سال 1330 در محلي بنام پاساژ صولت در شهر اروميه تاسيس شده است و پس از جابجائي مكاني بالاخره در سال 1347 بدليل نياز به خدمات هواشناسي در امور هوانوردي به فرودگاه اروميه انتقال يافت.

عمـده فعـاليت‌هـايهواشنـاسـي

در ادارات هواشناسي سينوپتيك بطور شبانه روزي و ساعت به ساعت حدود 20 پارامتر جوي را اندازه‌گيري و در ساعات هماهنگ تمام شده بين المللي (utc) جهت تهيه نقشه‌هاي هواشناسي و صدور پيش‌بيني‌هاي كوتاه و بلند مدت، اطلاعيه و اخطاريه به مراكز ملي و بين المللي مخابره مي‌كنند. كه به كمك اين اطلاعات و آمار، پيش بيني بموقع پديده‌هاي مخرب جوي نظير سيل، طوفان، آلودگي هوا، سرمازدگي، و ... ميسرشده و مي‌توان خسارات جاني و مالي حاصل از اين حوادث را به حداقل رساند.

در بخش كشاورزي در ايستگاه كهريز اروميه و مياندوآب علاوه بر تهيه اطلاعات پايه‌اي براي بخش كشاورزي تحقيقات در مورد سازگاري گونه‌هاي مختلف گياهي با آب و هواي منطقه، در تعيين مناسبترين زمان كاشت، داشت، برداشت، زمان سمپاشي، كوددهي و... و كاهش خسارات جوي ناشي از سرمازدگي و آفت به مسؤولان و كشاورزان را ياري مي‌رسانند. براي اين منظور هر هفته 2 جلسه تبادل نظر كارشناسان هواشناسي و كشاورزي (ديسكاشن) در محل اداره كل هواشناسي برگزار و اوضاع جوي در روزهاي آينده بررسي و توصيه لازم هواشناسي كشاورزي در بخش كشاورزي صادر و در اختيار كاربران قرار مي‌گيرد. در بخش تحقيقات علاوه بر اجراي طرحهاي مطالعاتي در زمينه‌هاي جوي از جمله تهيه اطلاعات بلاياي طبيعي استان آذربايجانغربي، تجزيه و تحليل‌هاي ماهانه، فصلي و سالانه برروي پارامترهاي اندازگيري شده جو، انجام مي گيرد و به ارگانهاي كاربر ارسال مي‌گردد. همچنين هرروزه پارامترهاي اندازه گيري شده در ادارات هواشناسي تجزيه و تحليل و با استفاده از نقشه هاي سينو پتيكي و پيش يابي، وضع هواي استان براي دو روزه آينده پيش بيني شده و در اختيار رسانه هاي جمعي و ارگانهاي مختلف و تلفن هواگو (134) جهت اطلاع عموم، قرار مي‌گيرد. نقش هواشناسي در ديگر فعاليت‌هاي اقتصادي و اجتماعي از جمله توريست، بهداشت عمومي، انرژي‌هاي نو، هوانوردي، ترابري جاده‌هاي دريايي، شهرسازي، صنعت، ورزش و در كل توسعه پايدار شايان توجه است.

تاريخچـه‌ي اداره‌ي هواشنـاسي شهـرستان اشنـويه

ايستگاه هواشناسي شهرستان اشنويه در پاييز سال 83 تأسيس شده و با شروع فصل زمستان همان سال شروع به فعاليت در زمينه‌ي قرائت، محاسبه، ثبت و ارسال داده‌هاي جوي به مركز سوئيچينگ اداره‌كل هواشناسي استان، نموده‌است. هر چند كه ايستگاه‌هاي باران‌سنجي در شهرستان از قدمت بيشتري برخوردار بوده و تأسيس آنها به 10 سال قبل برمي‌گردد.

لازم بذكر است كه ايستگاه هواشناسي اشنويه تا مهرماه سال 87 تنها ايستگاه خودكار استان آذربايجانغربي بوده كه دستگاه‌هاي خودكار و ديتالاگر نيز بصورت لحظه‌اي و اتوماتيك پارامترهاي جوي را در رايانه ثبت و ذخيره نموده‌اند. در حال حاضر اين ايستگاه با 2 نفر پرسنل شاغل و متخصص، روزانه 13 ساعت از 6:00 تا 18:00 ـ حتي در روزهاي جمعه و تعطيل رسمي ـ بصورت ساعت به ساعت مشغول فعاليت ديده‌باني جوي مي‌باشد. به جرأت مي‌توان گفت كه اداره‌ي هواشناسي شهرستان اشنويه تنها ايستگاه تمام رايانه‌اي استان مي‌باشد. چراكه كليه‌ي آمارها و داده‌هاي جوي شهرستان بصورت روزانه، هفتگي، ماهانه و سالانه از ابتداي تأسيس ايستگاه تاكنون در جداول مخصوص و طراحي شده توسط اداره‌ي هواشناسي شهرستان، در فايل‌هاي Excel ثبت شده‌ و اطلاعات هواشناسي هر روز وارد رايانه مي‌گردد. همچنين اين اداره تنها اداره‌ي هواشناسي استان است كه در حد وسع خود اقدام به تهيه و نشر بولتن‌هاي تحليل آمار هواشناسي شهرستان، در مقاطع زماني مختلف نموده كه متأسفانه مورد حمايت مادي و معنوي قرار نگرفته و اين نشريه تماماً بصورت شخصي، ليكن بنام اداره‌ي هواشناسي شهرستان تهيه و تنظيم شده‌است. با اين حال اين اداره وظيفه‌ي خود مي‌داند در حد توان در خدمت پيشرفت و آباداني منطقه باشد.

وضعيت و موقعیت جغـرافیـایی شهرستـان اشنویـه

شهرستان اشنویه با ارتفاع 1413 متر از سطح دریا در نوار عرضی 37 درجه‌ی شمالی و نوار طولی 45 درجه‌ی شرقی قرارگرفته است. هر چند مناطق حومه‌ی این شهرستان خصوصاً منطقه‌ی دشت بیل و آقبلاغ ارتفاع بیشتری تا حدود 150متر از سطح دریا دارند.

با توجه به اینکه قسمت مرکزی شهرستان اشنویه دارای ارتفاع کمتری از سطح دریا می باشد، آب‌هاي زیرزمینی در این بخش نسبت به سایر مناطق در سطح بالاتری قراردارند.

با توجه به آمار و داده‌های هواشناسی، آب و هوای شهرستان اشنویه را می‌توان معتدل کوهستانی به حساب آورد.

نـزولات جـوی و بارندگـی

متوسط مجموع بارندگی سالیانه در این شهرستان 450 تا 500 میلیمتر می‌باشد. که متوسط بارندگی در برخی مناطق اطراف شهرستان بیشتر از این میزان است. متوسط بارندگی سالانه در قسمت غرب و جنوب شهرستان تا 100 میلیمتر و در قسمت شمال و شمال غربی شهرستان (دشت بیل) تا 150 میلیمتر نسبت به سایر مناطق بیشتر می‌باشد. اما متوسط مجموع بارندگی سالیانه در قسمت شرقی، نسبت به سایر مناطق کمتر است.

متوسط مجموع بارندگی در فصول مختلف سال را می‌توان به شرح زیر بیان نمود:

بهار	130 تا 140 میلیمتر
تابستان	30 تا 50 میلیمتر
پاییز	100 تا 120 میلیمتر
زمستان	190 تا 210 میلیمتر

همان طور که پیش‌تر اشاره گردید، متوسط بارندگی در فصول مختلف در مناطق شمال، شمال غربی، غرب و جنوب بیشتر از ارقام فوق می باشد.

آمارها نشان می‌دهد که ماه‌های فروردین، آبان و بهمن بیشترین میزان بارندگی در طول سال را به خود اختصاص می‌دهند. و کمترین مقدار بارندگی مربوط به مردادماه می‌باشد.

نکته‌ي قابل توجه اینکه، در مناطق حومه خصوصاً منطقه‌ی دشت بیل و جنوبغربی شهرستان، بیشترین میزان بارندگی 24 ساعته تا 70 میلیمتر رسیده است.

مجموع ارتفاع برف از ابتدای به زمین نشستن اولین برف تا انتهای بارش در مناطق با ارتفاع پایین‌تر تا 150 سانتیمتر، و در مناطق با ارتفاع بالاتر تا 5/2 متر خواهدرسید. هر چند که در آمارها مشاهده‌شده‌است که بارش 24 ساعته‌ی برف به 80 سانتیمتر نیز رسیده است. همچنین بارش برف گاهاً در فروردین و اردیبهشت ماه نیز مشاهده و ارتفاع برف در اين ماه‌ها تا 20 سانتیمتر گزارش شده است.

لازم به ذکر است که وضعیت آب و هوایی و جغرافیایی شهرستان شرایط مناسبی را برای باران‌های رگباری در اواخر فصل بهار و در خلال تابستان مهیا نموده است. و بارش تگرگ 3 تا 5 بار در طول سال دور از انتظار نیست.

نکته‌ی پایانی در بحث بارندگی این است که آمار و اطلاعات فوق در حالت عادی بوده و اعداد و ارقام در مورد نزولات جوی در خشكسالي و تر سالي متفاوت خواهندبود.

درجـه حـرارت

میانگین کل درجه حرارت در طول سال 11درجه سانتیگراد بوده که در مناطق کوهستانی این میزان به طور متوسط 2 درجه کمتر است. حداقل مطلق دما تا 24 درجه زیر صفر در آمار هواشناسی ثبت شده است. هر چند احتمال پایین‌تر بودن حداقل درجه حرارت در مناطق حومه تا 30 درجه زیر صفر دور از انتظار نخواهدبود. اما متوسط حداقل در طول سال 5 درجه سانتیگراد است.

بیشترین میزان دما در شهرستان 38 درجه سانتیگراد ثبت شده است. که وضعیت جوی شهرستان در تابستان شرایط افزایش دما را تا 5 درجه بیشتر از میزان ثبت شده مهیا خواهدنمود. متوسط حداکثر درجه حرارت در طول سال 20 درجه‌ی سانتیگراد می‌باشد.

در فصل بهار حداقل دما در فروردین ماه تا 10 درجه زیر صفر و حداکثر تا 34 درجه سانتیگراد در خردادماه خواهدرسید. اما در تابستان حداقل مطلق دما به میزان 3 درجه سانتیگراد در شهریورماه و حداکثر 38 درجه سانتیگراد در مردادماه، ثبت شده است. در پاییز نیز دما در پایین‌ترين درجه به 15 درجه زیر صفر و در بالاترین مقدار به 30 درجه بالای صفر رسيده‌است. همچنان که در بالا اشاره شد، در فصل سرما (زمستان) برودت هوا به میزان 24 درجه زیر صفر ثبت شده و حداکثر دما در اسفندماه 25درجه بالاي صفر گزارش شده‌است. با توجه به آمارهای ثبت شده از درجه حرارت می‌توان گفت که برودت هوا بیشتر در دیماه و گرمی هوا در مرداد ماه رخ خواهدداد.

تعـداد روزهـای یخبنـدان

تعداد روزهایی که دما صفر و یا زير صفر می‌باشد، از سالی به سال دیگر متفاوت است. اما به طور متوسط می‌توان گفت تعداد روزهای یخبندان در یکسال بین 110 تا 130 روز در نوسان است. هر چند در مناطق کوهستانی خصوصاً منطقه‌ی دشت بیل، تعداد روزهای یخبندان گاهاً به 140 روز نیز خواهدرسید.

نکته‌ی قابل اشاره اینکه روزهای یخبندان از همان ابتدای فصل پاییز شروع شده و شهرستان در اردیبهشت ماه نیز روزهایي را با دماي زیر صفر درجه تجربه نموده است.

رطـوبت نسبـی

وضعیت جغرافیایی و پوشش گیاهی (خصوصاً باغات میوه) و بالابودن آب‌های زیرزمینی باعث شده است که متوسط رطوبت سالانه بالای 60 درصد باشد. ميانگين حداقل رطوبت 40 درصد بوده اما حداقل مطلق رطوبت به زیر 10 درصد نیز در طول سال رسيده‌است و حداکثر مطلق رطوبت 100 درصد بوده و میانگین حداکثر آن در طول سال به 85 درصد خواهدرسيد.

متوسط رطوبت نسبی در فصول مختلف سال به شرح زیر می باشد:

بهار	58 تا 65 درصد
تابستان	48 تا 55 درصد
پاییز	62 تا 69 درصد
زمستان	65 تا 72 درصد

لازم به ذکر است میزان رطوبت در منطقه‌ی دشت بیل و بخش نالوس می‌تواند 10 تا 20 درصد از ارقام فوق بیشتر باشد.

مجمـوع سـاعـات آفتـابـی

متوسط مجموع ساعات آفتابی در طول سال 2860 ساعت بوده که طبیعتاً بیشترین میزان ساعات آفتابی مربوط به فصل تابستان و کمترین آن مربوط به زمستان است. بدیهی است که میزان ساعات آفتابی بستگی به ابرناگی آسمان دارد. بطور متوسط می‌توان گفت که وضعیت آسمان شهرستان در کل سال نیمه ابری بوده است. هر چند که مناطق کوهستانی شهرستان در بعدازظهر اکثر روزهای سال ابرهای کومولوسی و گاهاً جوششی به خود دیده و خواهددید. همین موضوع باعث افزایش رطوبت نسبی و احتمال بارش‌های رگباری در این مناطق خواهدشد.

مجمـوع تبخیـر

اندازه‌گیری تبخیر توسط ایستگاه‌های هواشناسی در مناطق کوهستانی و سردسیر از اول آوريل یعنی اواسط فروردین تا اواخر اکتبر یعنی اواسط آبان ماه صورت می‌گیرد. اندازه‌گیری‌ها نشان می‌دهد که متوسط مجموع تبخیر در این مدت 1400 میلیمتر است.

معمولاً با توجه به درجه حرارت، رطوبت نسبی و سرعت وزش باد بیشترین میزان تبخیر در روزهای گرم تابستان رخ می‌دهد. و میزان تبخیر در روزهایی که وزش باد مداوم بوده و سرعت بالایی دارد بیشتر از سایر روزهاست. چرا که گاهاً افزایش سرعت باد و دوام آن باعث کاهش رطوبت و در نتیجه افزایش تبخیر سطحی خواهدشد.

فشـار هـوا

فشار هوای شهرستان بین 835 تا 875 هکتوپاسکال در نوسان می‌باشد. اما می‌توان گفت متوسط فشار سالانه حدود 855 تا 860 هکتوپاسکال است. بدیهی است که در مناطق با ارتفاع بیشتر مقدار فشار هوا افزایش می‌یابد.

سـرعت و جهت بـاد

جهت وزش باد غالب در شهرستان بیشتر جنوب غربی بوده که سرعت آن تا 101 کیلومتر در ساعت ثبت شده‌است (اين باد از نوع شدید و مخرب به حساب آمده كه باعث خسارات شدید خواهدشد). هر چند نمی‌توان از وزش بادهای شمالی که سرعت آنها تا 80 کیلومتر در ساعت رسیده‌است، چشم پوشی‌کرد.

نکته‌ی قابل اشاره در مورد وزش باد در شهرستان اشنویه این است که درصد کمی از روزهای سال دارای وزش باد ملایم یا آرام بوده‌اند و در اکثر روزهای سال وزش باد به صورت مداوم با وزش متوسط تا نسبتاً شدید در جریان بوده که سوای یخبندان‌های شدید در اثر برودت هوای معمولی و نیز پایین بودن درجه حرارت خاک در روزهای یخبندان، می‌تواند عامل خسارت باشد. که در صورت مطالعه و برنامه ریزی، می‌توان از این نعمت الهی نیز نهایت استفاده را به عمل آورد.

وضعیت آب و هوا و اقلیمی اشنویه (رحمان ابراهیمی ،کارشناس هواشناسی اشنویه با همکاری آقای صالح

مطالب مشابه :

آب و هوا

هوا (نگرش علمی -دینی )

ابداع روشی جدید پیش‌بینی 40 روزه‌ی وضعیت آب و هوا

همه چیز درباره ی افغانستان از جمله تاریخ و جغرافیا و آب وهوا و..........

وضعیت آب و هوا و اقلیمی اشنویه (رحمان ابراهیمی ،کارشناس هواشناسی اشنویه با همکاری آقای صالح

تصفیه آب

تصفیه آب

تحقیقی درباره سیارات و خورشید