واحد های مهم تکتونیکی زمین

واحد های مهم تکتونیکی زمین

واحد های تکتونیکی سطح زمین را می توان به سه دسته زیر تقسیم کرد :

الف) واحد های مربوط به قاره ها مثل کراتن ها ، پلاتفرم ها و کمربند های چین خورده .

ب) ژئوسینکلین ها .

ج) ویژگی های تکتونیکی اقیانوس ها مثل سلسه جبال های کف اقیانوس و تراشه های آن .

در ادامه مطلب به توضیح موارد زیر می پردازم :

1) واحد های تکتونیکی قاره ها ( نواحی فعال و سپر ها )

2) ژئوسنکلین ها ( اواع و مراحل تشکیل آنها )

واحد های تکتونیکی قاره ها :

از نظر تکتونیکی ، قاره ها را می توان به دو قسمت عمده بنام های مناطق آرام و پایدار و مناطق فعال تقسیم کرد :

1) مناطق آرام ( سپر ها ) عبارتند از قدیمی ترین و پایدارترین قسمت قاره ها هستند که تقریبا در تمام قاره ها وجود دارند و پس از پر کامبرین به جز فرسایش ، تغییرات عمده دیگری را متحمل نشده اند .

قسمت پیدار قاره ه تحت عناوین مختلفی نامگذاری شده است . بعضی ها این قسمت ها را بنام کراتن می خوانند . عده ای دیگر ، این مناطق را بنام پهنه های قدیمی نامگذاری کرده اند . قسمت مرکزی نواحی پایدار سپر نام دارد . سنگهای این قسمت از قاره ها ، مرکب از شیست و سنگهای دگرگونی پر کامبرین است . که بوسیله گرانیت و سنگهای آذرین پوسته زمین در نظر گرفت که بوسیله لایه نازکی از سنگهای رسوبی آتشفشانی ، پوشیده شده است .

زمان تشکیل پی سنگهای نواحی آرام زمین (3.8 تا 3.5 میلیارد سال قبل ) و سنگهای جوانتری که مربوط به 2تا1.8 میلیارد سال هم باشد نیز وجود دارد . براساس مطالعات انجام شده ، پی سنگهای نواحی پایدار را می توان مرکب از دو قسمت مجزا در نظر گرفت . قسمت اول ، توده های عظیم سنگهای آذرین ، دگرگونی و رسوبی متعلق به آرکئن است و قسمت دوم ، توده های چین خورده جوانتر متعلق به الگونکین را شامل می شود که در لابه لای قسمت اول به صورت نوارهایی به چشم می خورد .

2) نواحی فعال قاره ها : برای بررسی نواحی فعال قاره ها نحوه توزیع آتشفشان ها ، زلزله ها ، کمربند های چین خورده و سلسله جبال ها را مورد بررسی قرار می دهم .

الف ) توزیع آتشفشان ها ، تاکنون در حدود 800 آتشفشان ، که در گذشته و حال فعال بوده یا هستند ، شناخته شده است . بیش از 75% این آتشفشان ها در منطقه اطراف اقیانوس کبیر ، که بنام کمربند آتش معروف است ، متمرکز شده اند . این منطقه بر سلسله جبال های جوان غرب امریکا و قوسهای جزیره ای آتشفشانی موجود در غرب اقیانوس کبیر ، منطبق است .

ب ) توزیع زلزله ها ، بطوری که می دانیم ، زلزله ها را از نقطه نظر کانون به دسته کم عمق ، متوسط و عمیق که عمق آنها به ترتیب کمتر از 70 کیلومتر ، بین 70تا 300 کیلومتر و بین 300 تا 700 کیلومتر ، تقسیم می کنند . بطوری که دیده می شود ، نواحی زلزله خیز ، منطبق بر مناطقی است که در انجا فعالیت آتشفشانی انجام می شود . بیش از 80% زلزله های کم عمق در اقیانوس کبیر اتفاق می افتد . همین منطقه بیش از 90% زلزله های متوسط و تقریبا تمام زلزله های عمیق را در بر می گیرد .از جمله منطق دیگر زلزله خیز ، می توان کمربند سلسه جبال های مدیترانه آسیا را نام برد .

ج ) کوه ها ، نواحی از سطح زمین که از مناطق اطراف خود مرتفع تر هستند . کوه ها بر اساس شیب ، ارتفاع و مشخصات نظیر اینها به اسامی مختلفی تقسیم می شوند .

انواع کوهها :

1. کوهای ناشی از چین خوردگی

2. کوهای ناشی از فعالیت آتشفشانی

3. کوه های گسلی

ژئوسنکلین ها : میزان نشست کف حوضه 12 متر به ازای هر میلیون سال است .

ساختمان ژئو سنکلین ها

قسمت های اصلی ژئو سنکلین ها نواحی گود آن است که معمولا در همه جا به شکل گودی طویل می باشد . در یک ناحیه ژئو سنکلین ممکن است که چندین گودی وجود داشته باشد که معمولا تمام آنها در جهت طویل اند و به وسیله گسله هایی محدود شده اند . کف قسمت اصلی ژئو سنکلین ممکن است از جنس اقیانوسی و لایه ها ی بازالت که بوسیله سنگهای رسوبی پوشیده شده ، و یا از جنس پوسته قاره های باشد که در این حالت قسمت اصلی ان از سنگهای ضخیم ، آذرین و دگرگونی چین خورده تشکیل شده و در زیر ان قشر بازالتی قرار دارد .

در حاشیه ژئو سنکلین ها ، ممکن است قطعات به سمت بالا حرکت کنند و ژئو آنتی سنکلین را بوجود آورد . در چنن مواردی ، مواد رسوبی و آتشفشانی که در گود های رسوب کرده اند . چین خوردگی پیدا می کنند وبدین ترتیب گودی ژئوسنکلین به شکل ناودیس شکنجی ، در می آید . از جمله دیگر قسمت های مهم ژئو سنکلین ها ، حوضه های کوهزایی آنهاست .

انواع ژئو سنکلین ها

الف ) میوژئوسنکلین ، این نام به آن دسته از ژئو سنکلین ها اطلاق می شود که تقریبا تمام نهشته های آن را سنگ های رسوبی تشکیل می دهند . از جمله سنگهایی که در این دسته ژئو سنکلین ها دیده می شود می توان از آهک ، شیل ، ماسه سنگ کوارتزی و کنگلومرا نام برد . وجود بعضی از مشخصات از جمله ترک های گلی ، اوولیتها ، آثار آلگ ها و مشخصات مشابه ان ، موید این مطلب است که رسوبگذاری در ابهای کم عمق انجام گرفته است . ندرتا ممکن است سنگ های آذرین نفوذی یا آتشفشانی نیز در داخل رسوبات این دسته مشاهده می شود .

ب ) ایوژئوسنکلین ، ایوژئوسنکلین ، به نوعی ژئوسنکلین اطلاق می شود که در آن ، بطور متناوب سنگهای رسوبی و آتشفشانی قرار گرفته اند . ضخامت این رسوبات به مراتب بیشتر از رسوبات میوژئوسنکلین است . سنگهای رسوبی این دسته ، عموما آواری و شامل شیل ، گریواک و کنگلومراست . سنگهای آتشفشانی آن نیز معمولا جریان های گدازه ، توف ، سیل و دایک های کم عمقی است که جنس آنها غالبا آندزیت و ندرتا بازالت یا ریولیت است .

ج ) پاراژئوسنکلین ، این نام به آن دسته از ژئو سنکلین ها گفته می شود که در حاشیه آرام قاره ها قرار دارند . رسوبات این حوضه ها ، گسترش وسیعی دارند و سرعت رسوبگذاری در آنها به 34 متر در سال می رسد . و معمولا در بین رسوبات آن مواد آتشفشانی وجود ندارد .

مراحل مختلف ژئوسنکلین

الف ) مرحله اصلی ، فاز اولیه از مرحله اصلی ژئو سنکلین معمولا توام با تشکیل بعضی گسل های است که کف ان را قطع
می کند . بعضی از قطعات کف ژئو سنکلین ، از اطراف به توسط گسلها محدود شده و فرونشینی آنها سبب ایجاد گودی ژئو سنکلین می شود . مطالعه رابطه بین گسل ها و قطعات موجود نشان دهنده این است که عامل اصل بوجود اورنده آنها ، حرکات افقی یا قائمی است که در فواصل متفاوتی ادامه داشته است.

از جمله ویژگی های مهم گودی سنکلین ها ، سیستم گسل های عمیق و نیز نواحی ای است که فاقد پوسته قاره ای اند . که بعد ها در طی توسعه ژئو سنکلین ها حقیقی ، سنگهای گسل های عمیق مربوط به قشر های بازالتی و یا حتی قسمت های بالای گوشته ، ممکن است و در امتداد گسله ها به سطح زمین رانده شده و در انجا نمایان شود. در فاز نهایی مرحله اصلی ، تقریبا تمام گودی ژئو سنکلین از رسوبات متناوب رس و ماسه سنگ موسوم به فلیش پر می شود . در داخل این رسوبات ، لایه های مارلو و کربن های مختلف نیز مشاهده می گردد.

ب ) مرحله کوهزایی پس از خاتمه چین خوردگی در مرحله اصلی در اثر فرونشینی ، گودیهای دیگری موسوم به گودیهای کوهزایی بوجود می آید و در همین زمان ، بالا آمدگی کوهزایی نیز تشکیل می شود . گر چه در بعضی موارد ، این گودیها عمیق ترین قسمت ژئو سنکلین ها را تشکیل می دهد ولی این امر در تمام موارد صادق نیست ، گودیهای موجود در حواشی کراتن ها از جمله معروفترین گودیهای کوهزایی به شماره می ایند . این گودیها معمولا با رسوبات ضخیمی از مواد رسوبی و آتشفشانی پر می شود.

واحد های مهم تکتونیکی زمین

مطالب مشابه :

اساتید دانشگاه آزاد واحد شهرری- یادگارامام--- دانشکده علوم انسانی- رشته مدیریت صنعتی

ثبت نام کنکور دانشگاه آزاد

واحد های مهم تکتونیکی زمین

قانون صدور چک

زیبا ترین پل های جهان