مکانیابی با استفاده از GIS

مکانیابی در سطح شهر يكي از تصميمات پايداري براي انجام يك طرح گسترده است كه نيازمند تحقيق در مكان از ديدگاه هاي مختلف مي باشد از آنجا كه مكان يابي نياز به اطلاعات و اهميت زيادي دارد ، حجم بزرگي از اطلاعات جزئي براي معرفي مكانهاي مختلف بايد جمع آوري ، تركيب و تجزيه و تحليل شوند تا ارزيابي صحيحي از عواملي كه ممكن است در انتخاب تأثير داشته باشند صورت پذيرد. بنا بر اين درمقياس شهر مكان يابي فعاليتي است كه قابليت ها و توانايي هاي يك منطقه را از لحاظ وجود زمين مناسب و كافي و ارتباط آن با ساير كاربري هاي شهر براي انتخاب مكاني مناسب براي كاربري خاص مورد تجزيه و تحليل قرار مي دهد(كريمي، 9:1382)

قابليت ها و توان هاي يك مكان با توجه به اين كه براي چه مفاهيمي در نظر گرفته شود متفاوت خواهد بود، بنا بر اين بسته به نوع كاركرد مورد نظر بايد شاخص ها با معيارهايي تلفيق شود تا توان مكان با توجه به آن مورد بررسي قرار گيرد.

اين شاخص ها و معيار ها نسبت به نوع كاربرد متفاوت هستند اما همه آنها در جهت انتخاب مكان مناسب همسو مي شوند ؛ استفاده از اين شاخص ها نياز به داشتن اطلاعات صحيح و كامل از مكان دارد و دستيابي به اطلاعات نيازمند تحقيقات گسترده و جامع مي باشد. بطور كلي مكان يابي فعاليتي است كه استعداد هاي فضايي و غير فضايي يك سرزمين را شناسايي كرده وامكان انتخاب مكان مناسب براي كاربري خاص را فراهم مي اورد.

مدل بولين

در مدل بولين ( دو دويي) تركيب منطقي ارزش نقشه بصورت ‹‹ بلي›› و ‹‹ خير›› مي باشد. به عبارت ديگر در اين مدل، عضويت در يك مجموعه بصورت يك ( عضويت ) و صفر ( عدم عضويت) بيان مي شود، نه بصورت احتمال و امكان.جبر بولي از اپراتورها ي AND,OR,XOR,NOT براي ديدن اينكه آيا شرط مخصوص درست است يا غلط استفاده مي كند .حاصل عمل منطقي AND, بر روي چند نقشه معادل عمل ضرب آن نقشه ها مي باشد. عمل منطق OR بر روي دو نقشه ياد شده را مي توان از طريق عمل رياضي جمع به نتيجه رساند.

بطور كلي در انتخاب يك مكان براي يك فعاليت خاص مي توان به وسيله اين مدل مكانيابي كرد كه در اين مدل انتخاب يك مكان يا مناسب(يك) يا نامناسب(صفر) و حالتي غير از اين را نمي توان متصورشد .

مثال . . . . . . . اگر معیار ارزشیابی برای مکانیابی برای احداث یک مدرسه جدید تراکم جمعیتی و فاصله از مدارس موجود در نظر بگیریم ، بر این اساس از منطقه مورد مطالعه نیاز به دو نقشه خواهیم داشت .

1- نقشه تراکم جمعیتی منطقه مورد مطالعه ( ساختار نقشه رستر)

2- نقشه فاصله از مدارس موجود ( ساختار نقشه رستر)

در نقشه فاصله از مدارس موجود کلیه محدودهایی ( پیکسلها) که فاصله کمتر از دو کیلومتر دارند بعنوان مناطق ( پیکسلهای ) نامناسب و ارزش برابر با صفر دریافت خواهند کرد و مناطقی که در فاصله بیشتر از دو کیلومتری قرار دارند بعنوان پیکسلهای مناسب و ارزش برابر یک دریافت خواهند کرد.

و درمورد تراکم جمعیتی هم پیکسلهای که در مناطق پر تراکم قرار گرفته اند بعنوان پیکسلهای مناسب(1) و محدوده های که نشان دهنده تراکم کمتری از جمعیت باشند پیکسلهای آن محدوده ارزشی برابر با صفر یا نامناسب دریافت خواهند کرد .

پس دارای دو نقشه با ساختار پیکسلی هستیم که پیکسلهای انها دارای ارزشهایی (0-1) خواهند بود

لایه	نقشه	معیار	ارزش
جمعیت	تراکم جمعیتی	پر تراکم	1	مناسب
کم تراکم	0	نامناسب
مدارس موجود	فاصله از مدارس موجود	بیشتر از دو کیلومتر	1	مناسب
کمتر از دو کیلومتر	0	نامناسب

در مرحله بعدی با استفاده ار توابع منطقی AND – OR – NOT … این دو نقشه با هم ترکیب خواهند شد نتیجه نقشه خروجی مثال فوق نقشه ای با شرایط زیر خواهد بود

Output = ( School < 2000m ) AND (Density < x )

بر اساس قاعده فوق در نتیجه تر کیب لایه های ، پیکسلهایی انتخاب میشوند که ارزشهای آن برابر با یک یا (مناسب ) باشند .

به همین ترتیب می توان تمام معیارها ی مورد نظر در انتخاب یک مکان یا فعالیت را به صورت نقشه ای که محدوده مناسب و نامناسب را نشان می دهند تهیه کرد و با استفاده از توابع منطقی و همپوشانی اشتراکی یا اجتماعی ، محدوده ای را مشخص نمود که بر اساس جمیع معیارها ، برای فعالیت مورد نظر مناسب باشد .

مثال ذکر شده یکی از ساده ترین روشهای مکانیابی محسوب میشود که هم دارای معایب و هم دارای مزایایی می باشد . بنابرین نیاز هست تا سایر مدلهای رایج در مکانیابی(تحلیل سلسله مراتبی AHP -همپوشانی شاخص - منطق فازی و ....) مورد بررسی و مطالعه قرار بگیره وبا مقایسه کردن آنها مدل مناسب را جهت حل مسئله انتخاب نماییم .البته باید توجه کرد انتخاب مدل بستگی به سناریو اولیه و پیچیدگی مسئله داره .

مکانیابی با استفاده از GIS

مطالب مشابه :

مکانیابی با استفاده از GIS

معیار های مکان یابی در برنامه ریزی کاربری اراضی

مکان یابی در معماری(بررسی نمونه پروژه های )

مکان یابی فضای سبز

مکان يابي بهينه ایستگاههای آتش نشانی شهر شیراز با استفاده از GIS

موضوعات مطرح در استقرار كاربريهاي شهري

مقاله : ضرورت مكانيابي فضاهاي فراغت در شهر

موضوع پروژه خود را انتخاب کنید-موضوعاتی در زمینه مهندسی صنایع

تحلیل مکانی و GIS

کاربردهای سیستم اطلاعات جغرافیایی (GIS) در مدیریت کلان شهری