سیب ، یک میوه ولی یک دنیا خاصیت مفید و ارزشمند!!
سیب
گیاهشناسی
|
فرمانرو |
|
|
دسته |
|
|
رده |
|
|
راسته |
|
|
خانواده |
سیب بانام علمی Malus domestica یک میوه درختی سردسیری است، دقیقا" یک میوه شفتدار میوه درختی از طبقه Malus است که عضوی از خانواده گل سرخیان بوده و در طول تاریخ کشت می شده است . بیشتر گروه سیب ها به گونه M. domesticaیا پیوندی های آن تعلق دارند که انواع مختلفی دارد، مانند سیب گلاب (Gala apple) ، سیب سرخ، سیب سبز و سیب وحشی. این میوه خوش عطر و طعم حاوی مقدار زیادی پتاسیم ، سدیم ، کلسیم ، برم و فسفر و مقادیر زیادیویتامین آ و ب میباشد.
اجداد وحشی سیب ها احتمالا" درختی به نام Malus sieversii ( که فاقد اسم همگانی است ) بود که هنوز هم در قزاقستان یافت می شود.محققان در حال مطالعه روی M. sieversii که در برابر بسیاری از بیماریها و آفات مقاوم است می باشند تا بتوانند یک سیب مقاوم تر در برابرسرما بوجود آورند.
تاریخچـــــه
در کلیه مناطق آب و هوایی خنک ، سیب غذای بسیار مهمی بوده است . نسبت به سایر میوه های درختی ( احتمالا" بجز مرکبات) سیب را می توان برای ماه ها انبار نمود درحالی که همچنان ارزش غذایی خود را حفظ می کند. سیب های زمستانی که در اواخر پاییز چیده شده و در دمای بالای انجماد در سردخانه یا اتاق سیب نگهداری می کنند از سال 1800 غذای مهمی در اروپا و آمریکا به شمار می رفته است .
پرورش سیب
سیب ها مانند بیشتر گیاهان چند ساله معمولا" بصورت لقاح غیر جنسی واز طریق پیوند تکثیر می شوند. سیب های بذری گاهی اوقات بطور اساسی با درخت مادرتفاوت دارند. بیشتر گونه های جدید سیب بصورت سرچشمه بذری دارند که یا شانسی رشد کرده اند ویا از طریق باروری عمدی گونه های پرآتیه پرورش یافته اند. اصطلاحات بذری ، دانه سیب و تخم که در نان گونه سیب وجود دارد بیانگر منشاء بذری سیب می باشد. همچنین سیب ها می توانند جوانه هایی غیرعادی بوجود آورند( جهش هایی بر روی یک شاخه مجزا ) . بعضی از جوانه های غیرعادی منجر به نسلهایی بهتر از گونه های مادریشان می شوند. بعضی از آنها به قدری از درخت مادر متفاوت می شوند که دیگر گونه هایی جدید به حساب می آیند.
بعضی از پرورش دهندگان سیب های معمولی را با سیبچه یا سیب های غیر عادی مقاوم در برابر سرما پیوند می زنند تا گونه های مقاوم تری بوجود آورند. مثلا" از دهه 40 مرکز آزمایشات Excelsior در دانشگاه مینه سوتا و ویسکانسین پیشرفت دائمی را در سیب های مقاوم مهم که هم از نظر تجاری و هم باغداری خانگی رشد گسترده ای دارند در سراسر مینه سوتا و ویسکانسین ایجاد کرده اند . مهمترین ابداع آنها شامل Haralson فراوان ترین سیب کشت شده در مینه سوتا ، Wealthy، Honeygold و Honeycrisp می باشد. شیرینی و ساختار Honeycrisp به قدری مورد علاقه مصرف کنندگان است که باغداران مینه سوتا درختان پاگرفته و پربار خود را قطع می کنند تا برای این نوع سیب انبار احداث کنند – عملی که تاکنون انجام نشده بود.
گونه های سیب
بیش از 7500 گونه سیب شناسایی شده است . این گونه ها در نقاط فراشمالگانی ، نیمه حاره و معتدلوجود دارند. چون درختان سیب به شرایط خنک کننده(chilling requirement) نیازدارند در آب و هوای استوایی گل نمی دهند.
در بین رایج ترین گونه های تجاری سیب می توان به این موارد اشاره کرد Braeburn( نیوزیلند) ، سیب نارنجی cox «بریتانیا – گونه قدیمی که امروزه محبوبیت گذشته را ندارد) ، فوجی ( آسیا، استرالیا) ، گالا( نیوزیلند) ،سیب طلائی( آمریکا ، اروپا) ، گرانی اسمیت ( استرالیا و کالیفرنیا) ، جونا گلد( آمریکا) ، جوناتــــان ( آمریکا) ،مکین تــاش ( کانــادا) ، سیب قرمـز( آمریکا) و نوعی سیب زمستانی ( آمریکا). تمامی این سیب ها بجز نوع آخر شیرین و رنگین هستند. گرانی اسمیت ترش است و بعضی از مردم آنرا بصورت تازه می خورند در ضمن برای آشپزی هم مطلوب هستند. پوست آن سبز روشن خالدار است . این گونه سیب برای رشد کامل نیازمند آب و هوایی گرم بوده و فصل رشد طولانی مدتی دارد اگرچه میوه های نامرغوب تر در مناطق نامناسب رویش می کنند.
طعم سیبها
مزه سیب ها برای اشخاص متفاوت است و در طول زمان تغییر می کند. مثلا" شهر واشنگتن ( آمریکا) به کشت سیب قرمز شهرت داشت اما در سال های اخیرکشت گونه های دیگر نیز محبوبیت یافته است ؛ بعضی از مردم آمریکا سیب قرمز را بعنوان سیبی نا مرغوب با طعمی بسیار ملایم و ساختاری نرم به حساب می آورند. این افراد به سیب های ترد مثل فوجی و گالا تمایل یافته اند.
معمولا" سیب های جدید شیرین تر از انواع قدیمی هستند. بیشتر سیب های آمریکای شمالی و اروپا طعمی شیرین و ملس دارند اما سیب های ترش طرفداران بسیار اندکی دارند. سیب های خیلی شیرین با طعم کم ترش در آسیا محبوبیت دارند. تمامی گونه سیب های جدید نرم ولی ترد هستند. سایر موارد مورد نیاز در پرورش سیب عبارت است از پوست رنگین ، عدم وجود رنگ قهوه ای ، راحتی حمل ونقل ، امکان انبار، محصول فراوان ، مقاومت در برابر بیماریها، نمونه شکل سیب قرمز واشنگتن ، ساقه بلند( تا آفت کش ها امکان نفوذ به تمامی قسمتهای میوه را داشته باشند) و طعمی قابل قبول برای میانگین افراد. گونه های قدیمی اغلب ترش ، دارای شکل های نا به هنجارو قهوه ای هستند و دارای رنگ وساختار گوناگون می باشند. امروزه تعداد بسیار کمی از گونه های قدیمی در سطح کلان تولید می شود اما بسیاری ازاین گونه ها توسط باغداران خانگی و کشاورزانی که مستقیما" محصولشان را در بازارهای محلی عرضه می کنند به عمل می آیند. بسیاری از گونه های خارق العاده و از نظربومی مهم ، با طعم و ظاهر منحصر به فردشان برای کشف وجود دارند ؛ مبارزاتی برای حفظ سیب در سراسر جهان آغاز شده تا ازانقراض چنین میراث بومی جلوگیری شود.
گونه هایی از سیب را بخصوص برای تولید آب سیب کشت می کنند . سیب های آب گیری قطعا" برای خوردن بسیار ترش وزننده هستند اما با آنها یک نوشیدنی خوش طعمی تولید می شود که با سیب های خوراکی معمولی نمی توان تهیه نمود.
مراحل احداث باغ سیب
باغ های سیب را با کاشت درختان دو یا سه ساله احداث می کنند. این درختان کوچک معمولا" از گلخانه که در آنجا درختان را با روش پیوند جوانه تولید می کنند تهیه می شود. ابتدا با استفاده از کشت بافت یا خوابانیدن شاخه یک گیاه پیوندی بصورت بذری یا کلون شده بعمل می آورند که برای رشد آن ، یک سال وقت لازم است . سپس بخش کوچکی از شاخه یک درخت بالغ ( قلمه) از گونه مورد نظررا تهیه می کنند. ساقه بالایی و شاخه های گیاه پیوندی را بریده و به جای آن قلمه را قرار می دهند. دیر یا زود این دو قسمت با هم رشد کرده و درخت سالمی را بوجود می آورند.
گیاهان پیوندی دراندازه نهایی درخت تاثیر دارند . در حالیکه بسیاری برای پرورش دهندگان ،دارای گیاهان پیوندی زیادی هستند ، این گیاهان پیوندی به صاحبان خانه فروخته می شود که فقط به داشتن چند درخت از یک یا دو گونه مختلف تمایل دارند : گیاه پیوندی بذری معمولی که یک درخت کامل بوجود می آورد یا گیاه پیوندی نیمه کوتاه که درخت تاحدی کوچکتربه بار می آورد. گیاهان پیوندی کوتاه عموما" در برابر آسیب های ناشی از سرما و باد آسیب پذیرترهستند. درختان کوتاه کامل اغلب بوسیله پایه و داربست تثبیت شده و در باغهای چگالی بالا کاشته می شوند این باغات برای کشت آسانتر بوده و و حاصلخیزی هر واحد از زمین را تا حد زیادی افزایش می دهد.
بعضی از درختان از طریق پیوند" بین ساقه ای" بین گیاه پیوندی راست ساقه و درخت که نتیجه رشد هر دو پیوند است بوجود می آیند.
پس از کاشت درخت کوچک درباغ ، باید قبل ازکسب توانایی تحمل مقدار زیادی غذا 3 تا 5 سال ( نیمه کوتاه) یا 4 تا 10 سال ( درختان معمولی) بزرگتر شوند .در طول این مدت پرورش مناسب شاخه های بزرگ و چیدن جوانه هایی که رشد نا درست دارندازاهمیت زیادی برخوردار می باشد همچنین ساخت داربستی مناسب که در آینده سنگینی بار میوه را تحمل کند.
موقعیـت
درختان سیب نسبتا" به شرایط خاک بی تفاوت هستند و در دامنه گسترده ای از مقادیر PH و سطوح حاصلخیزی رشد می کنند. آنها حتما" باید در مقابل باد مراقبت شده ونباید در مناطق پست که در معرض آخرین سرماهای بهاری می باشند کاشته شوند. برای این درختان زهکشی مناسب ضروری بوده و خاکهای سنگین یا زمین مسطح باید به گونه ای محکم شود تا از عدم قرار گرفتن سیستم ریشه ها درخاک اشباع شده با آب مطمئن شویم.
گرده افشانـــــــی
درختان سیب با خود آمیزش پذیر نیستند و نیاز به گرده افشانی بصورت دگرگشنی دارند. مدیریت گرده افشانی بخش مهمی از پرورش درخت سیب محسوب می شود. قبل از کاشت درخت مرتب کردن تولید کنندگان گرده بسیار مهم است ( گونه های سیب یا سیبچه که تامین کننده گرده هایی فراوان ، رستنی و آمیزش پذیر هستند ). ممکن است باغهای میوه دارای ردیف های یک در میان گونه های گشنی پذیریا درختان سیبچه متناوب ویا شاخه های پیوند خورده سیبچه باشند. بعضی گونه ها گرده های بسیارمعدود یا گرده های نابارورتولید می کنند بنابراین گرده افشانان خوبی به حساب نمی آیند. پرورشگاههای گل و گیاه خوب دارای لیست گشنی پذیری گرده افشانان هستند.
گاهی اوقات پرورش دهندگانی که دارای باغستانهای قدیمی با یک گونه درخت هستند برای گرده افشانی ، دسته هایی از گلهای سیبچه را درون بشکه یا سطلهایی فراهم می کنند. پرورش دهندگان خانگی که دارای یک درخت بوده و فاقد گونه های دیگر در همسایگی اشان هستند نیز می توانند از این روش البته در مقیاس کوچک تر استفاده کنند.
پرورش دهندگان درخت هر سال هنگام گل دادن معمولا" از گرده افشان هایی را برای جابجایی گرده تهیه می کنند. عموما "از کندو زنبور عسل استفاده می شود و انجام این کار توسط زنبوردارانی صورت می گیرد که در ازاء مزد به تهیه کندو مبادرت می ورزند. در باغات تجاری از زنبورهای کارگر باغی نیزبعنوان گرده افشانهــــــای مکمل استفاده می شود. چون آنها نیش نمی زنند احتمالا" پرورشدهندگان خانگی در مناطق حومه ازاین زنبورها استفاده می کنند. بعضی زنبورهای وحشی مثل زنبورهای درودگر و زنبورهای تک زی دیگر ممکن است به این امر کمک کنند. بعضی مواقع ملکه های زنبورهای درشت در باغات حضور دارند اما معمولا" تعدادشان به قدری نیست تا گرده افشانهای با اهمیتی به حساب آیند.
گرده افشانی ناکافی علائمی بسیارکم داشته و برای سیب ها ناگوار است و موجب کندی رسیده شدن میوه می گردد. برای ارزیابی گرده افشانی باید دانه ها را شمرد. سیب هایی که به خوبی گرده افشانی شده اند دارای 7 تا 10 دانه بابهترین کیفیت می باشند. سیب هایی که کمتر از 3 دانه دارند معمولا" نمی رسند و در اوایل تابستان از روی درخت خواهند افتاد. گرده افشانی نا مناسب یا نتیجه کمبود گرده افشانها و یا کمبود گرده تولید شده ویا به سبب شرایط آب و هوایی نامناسب برای گرده افشانی در زمان گلدهی می باشد.
سرما هنگام گل دهی
یک مشکل کلی ، سرمای دیرهنگام است که موجب نابودی ساختارخارجی ظریف گل می شود. بهتر است برای فیلتر سازی هوا درختان درزمین های شیبدار کاشته شوند اما شیب نباید رو به جنوب باشد ( در نیمکره شمالی) چون این کار موجب گل دادن زودرس درخت ودرنتیجه افزایش آسیب آن در برابر سرما خواهد شد. اگر سرما زیاد جدی نباشد می توان صبح قبل از تابش خورشید روی شکوفه ها روی درخت آب پاشید با این کار امکان نجات شکوفه ها وجود دارد. آسیب های ناشی از سرما را می توان 24 ساعت پس از سرما تخمین زد. اگر مادگی گیاه به سمت عقب برگشته بود نشان دهنده ازبین رفتن گل و عدم تولید میوه خواهد بود.
وجود منبع آب در نزدیکی محل پرورش سیب موجب تاخیر گرمای بهار می شود که نتیجه این مزیت به تاخیرافتادن شکوفایی تا زمان به حد اقل رسیدن احتمال سرما می گردد. مناطقی از آمریکا مثل ساحل شرقی دریاچه میشیگان ، ساحل جنوبی دریاچه انتاریو و اطراف برخی دریاچه های کوچکتر که این تاثیر خنک کنندگی آب به همراه خاک مناسب و خوب زهکشی شده وجود دارد پرورش سیب را در این نواحی ممکن ساخته است .
پرورش دهندگان خانگی سیب احتمالاً امکان استفاده از منبع آب را ندارند اما آنها می توانند از شیب های رو به شمال یا سایر ویژگیهای جغرافیایی برای تاخیراندازی شکوفایی در بهار استفاده کنند. درختان سیب ( یا هر میوه دیگر) که در آمریکا در شیب های رو به جنوب کاشته شوند خیلی زود شکوفه داده و دربرابر سرمای بهار بسیار آسیب پذیر خواهند بود.
کاستن از بار درخت
درختان سیب هر دوسال مستعد باردهی است. اگر میوه را در مواقعی که درخت محصول زیادی دارد ، بار آن را کم نکنند موجب کاهش گل دهی در سال بعد خواهد شد. کم کردن از بار درخت حتی خارج از زمان آن ، به برداشت محصول قابل توجه درهرسال کمک می کند.
آفـات و بیماری ها
درختان سیب در مقابل تعداد از بیماری های قارچی و باکتریایی و آفات حشره ای آسیب پذیر هستند. تقریباً در تمامی باغات میوه برنامه های فعال سمپاشی برای حفظ کیفیت خوب میوه ها ، سلامتی درخت و محصول زیاد انجام می شود. یکی از جریانات در حال انجام در مدیریت باغ ها ، استفاده از IPM یا کنترل یکپارچه آفات است که سمپاشی های غیر ضروری را هنگام عدو وجود آفت یا ( محتمل تر) هنگام کنترل طبیعی آنها کاهش می دهد.
سمپاشی برای آفات حشره ای نباید زمان شکوفه دهی انجام شود چون این امرموجب مرگ گرده افشان ها می شود. و نیز در باغاتی که در آنها ازآفت کشها استفاده می شود نباید اجازه رشد گیاهانی که مورد توجه زنبورها هستند داده شود. شبدر سفید هلندی یکی از انواع فراوان علفها هستند که بسیاری از زنبورها در زمان تماس با گلهای آن در سطح باغات مسموم می شوند.
از بین بیشترین بیماریهـــــای خطرناک می توان به ( fireblight بیماری باکتریایــی (و دو بیماری قارچی به نامــــهای black spot و خال زدگی سیب ( cedar-apple rust ) اشاره کرد.
plum curlico جدی ترین آفت حشره ای محسوب می شود. سایر این آفات عبارتند از : کرم حشره و کرم سیب .
پرورش سیب بدون استفاده از مواد شیمیایی بسیار دشوار است اگرچه در تعداد معدودی باغ با استفاده از گونه های مقاوم در برابربیماری و کنترلهای پرورشی بسیارخوب این کاربصورت تجاری موفق ، انجام شده است. آخرین ابزاردر پرورش طبیعی ، اسپری کردن لایه نازکی ازخاک معدنی کائولین است که موجب تشکیل مانعی طبیعی در مقابل بعضی آفات شده و مانع آفتاب سوختی سیب می گردد.
برداشت
بیشتر درختان بالغ هر سال معمولاً 10- 5 بوشل ( 200 - 100 کیلوگرم) محصول سیب دارند. سیب ها را با استفاده از نردبانهای سه شاخه که بگونه ای طراحی شده اند تا بین شاخه ها ثابت شوند، برداشت می کنند. گونه های کمی که چیده نمی شوند ضمن رشد بسیار زیاد محصول فراوانی می دهند که تقریباً برداشت آن ممکن نیست. درختان کوتاه هر سال تقریبا" 5 - 3 بوشل ( 100- 50 کیلوگرم) محصول ببار می آورند.
گونه های مختلف براساس محصولشان و اندازه نهایی درخت متفاوتند حتی اگر پیوند یکسانی داشته باشند.
تجـــــــارت
45 میلیون تن سیب در سال 2002 به ارزش تقریباً 10 بیلیون دلار آمریکا در جهان پرورش یافته است که تقریباً نیمی از آن را چین تولید نموده است. آمریکا با تولید 10 درصد محصول جهان دومین تولید کننده عمده سیب می باشد . ترکیه هم یکی از تولید کنندگان بزرگ این محصول محسوب می شود. فرانسه ، ایتالیا ، آفریقای جنوبی و شیلی در بین صادر کنندگان عمده سیب قرار دارند .
خواص شیمیائی
|
سیب (با پوست) | |
|
مواد مغذی در 100 گرم (۳٫۵ oz) | |
|
۲۱۸ kJ (۵۲ kcal) | |
|
13.81 g | |
|
قندها |
10.39 g |
|
2.4 g | |
|
0.17 g | |
|
0.26 g | |
|
85.56 g | |
|
ویتامین آ معادل. |
3 μg (0%) |
|
0.017 mg (1%) | |
|
0.026 mg (2%) | |
|
0.091 mg (1%) | |
|
Pantothenic acid (B5) |
0.061 mg (1%) |
|
0.041 mg (3%) | |
|
Folate (Vit. B9) |
3 μg (1%) |
|
4.6 mg (8%) | |
|
6 mg (1%) | |
|
0.12 mg (1%) | |
|
5 mg (1%) | |
|
11 mg (2%) | |
|
107 mg (2%) | |
|
0.04 mg (0%) | |
|
*درصدها نسبی هستند. |
ناگفته نماند که ویتامین‌های موجود در سیب بیشتر در پوست سیب و زیر پوست آن قرار دارد بنابراین آنهایی که می‌توانند پوست سیب را هضم کنند بهتر است که آنرا با پوست بخورند و اگر می‌خواهید پوست آن را بکنید بهتر است که سیب را خیلی نازک پوست کنید.
تولیدکنندگان سیب
جدول کشورهای تولیدکننده سیب درسال ۲۰۰۸ میلادی براساس آمار فائو (سازمان خواربار و کشاورزی ملل متحد) (FAOSTAT)
بیش از ۱٬۰۰۰٬۰۰۰ تن
|
ردیف |
کشور |
تولید سیب (تن) |
|
۱ |
۲۹٬۸۵۱٬۱۶۳ | |
|
۲ |
۴٬۴۳۱٬۲۸۰ | |
|
۳ |
۲٬۸۳۰٬۸۷۰ | |
|
۴ |
۲٬۷۱۸٬۷۷۵ | |
|
۵ |
۲٬۵۰۴٬۴۹۰ | |
|
۶ |
۲٬۲۰۸٬۲۲۷ | |
|
۷ |
۲٬۰۰۱٬۴۰۰ | |
|
۸ |
۱٬۹۴۰٬۲۰۰ | |
|
۹ |
۱٬۴۶۷٬۰۰۰ | |
|
۱۰ |
۱٬۳۷۰٬۰۰۰ | |
|
۱۱ |
۱٬۳۰۰٬۰۰۰ | |
|
۱۲ |
۱٬۱۲۱٬۴۶۸ | |
|
۱۳ |
۱٬۰۴۶٬۹۹۵ |
۱٬۰۰٬۰۰۰ - ۱٬۰۰۰٬۰۰۰ تن
|
ترتیب |
کشور |
تولید سیب (تن) |
|
۱۴ |
۸۴۰٬۱۰۰ | |
|
۱۵ |
۷۲۱٬۲۰۰ | |
|
۱۶ |
۷۱۹٬۳۰۰ | |
|
۱۷ |
۶۸۷٬۱۲۱ | |
|
۱۸ |
۶۳۵٬۰۰۰ | |
|
۱۹ |
۵۸۵٬۰۰۰ | |
|
۲۰ |
۵۸۲٬۵۱۲ | |
|
۲۱ |
۵۶۸٬۶۰۰ | |
|
۲۲ |
۵۵۱٬۳۵۶ | |
|
۲۳ |
۵۵۰٬۷۴۳ | |
|
۲۴ |
۵۲۴٬۷۵۵ | |
|
۲۵ |
۴۷۰٬۸۶۵ | |
|
۲۶ |
۴۵۹٬۰۱۶ | |
|
۲۷ |
۴۰۴٬۳۱۰ | |
|
۲۸ |
مطالب مشابه : هر آنچه باید درباره گیاهان مختلف بدانیم - مورفولوژِی (گیاهشناسی) ساقه هر آنچه ××خاستگاه گروههای گیاهانگل و گیاه زینتی نهال درخت و خواص گیاهان - ××خاستگاه گروههای گیاهان فروش کوکوپیت و پرلیت مورفولوژی (گیاهشناسی) میوه (fruite)هر آنچه باید درباره گیاهان مختلف بدانیم - مورفولوژی (گیاهشناسی) میوه (fruite) هر مورفولوژی (ریشه)مورفولوژی مباحثی است که که از تکمه های سیب زمینی و یا از اتصال گیاه به درخت -روشهای ازدیاد گیاهان -گل و گیاه زینتی نهال درخت و خواص گیاهان - -روشهای ازدیاد گیاهان - فروش کوکوپیت و پرلیت و سیب ، یک میوه ولی یک دنیا خاصیت مفید و ارزشمند!!هر آنچه باید درباره گیاهان مختلف بدانیم - سیب ، یک میوه ولی یک دنیا خاصیت مفید و ارزشمند!! ××سیستماتیک گیاهیگل و گیاه زینتی نهال درخت و خواص گیاهان - ××سیستماتیک گیاهی فروش کوکوپیت و پرلیت و خاک آموزش باغداریسه سیب | انجمن مورفولوژی پیچ وخم در داخل تاج درخت صورت گرفته و بدلیل سیب ،گلابی بررسی ریشه درختان میوهوسعت رشد عرضی ریشه ها معمولا در حدود سایه انداز درخت بوده ریشه های سیب مورفولوژی برچسب : مورفولوژی درخت سیب |