پيشرفت تحصيلي و عوامل موثر در آن

روشن است كه افت تحصيلي فقط در مردودي و يا تجديدي خلاصه نمي شود و در مورد هر دانش آموزي كه يادگيري هاي او كمتر از توان و استعداد بالقوه و حد انتظار باشد ، صدق مي كند بنابراين حتي دانش اموزان تيز هوش ممكن است دچار افت تحصيلي گردند. با روشن شدن مفهوم افت تحصيلي اكنون مي توان مفهوم پيشرفت تحصيلي را به صورتي شفاف دريافت .چنان كه آموخته هاي آموزشگاهي فرد متناسب با توان و استعداد وي بوده ، در يادگيري فاصله اي بين توان بالقوه و بالفعل او نباشد مي توانيم بگوييم كه دانش آموز به پيشرفت تحصيلي نائل گرديده است . عوامل موثر در پيشرفت تحصيلي دانش آموزان فراوانند كه در مجموعه اي از عوامل فردي ، آموزشگاهي ( مدرسه اي ) ، خانوادگي و اجتماعي طبقه بندي مي شوند .

ديدگاه روانشناسي تربيتي درباره پيشرفت تحصيلي

از ديدگاه روانشناسي تربيتي به طور كلي اعضاي تحصيل نكرده در پاسخ سوالات فرزندان خود كلام كوتاه و محدود به كار مي برند و نيازي به شرح و تفصيل كلام خود نمي بينند . اين والدين در محاوره از پاسخ دادن فرزندادن خود اغلب كلام هاي كوتاه به كار مي برند ، زيرا تجارب و تفاهم مشترك آنان از دادن توضيح درباره منظور و مقصود مطلب محدود است .

در اين زبان بسياري چيزها مسلم فرض مي شود و توضيح آنها نسبتاً كم است و عمدتا به اشيا و رويدادها در روابطي كه براي آنها آشنا باشد محدود است . در افراد تحصيلكرده تا آنهايي كه تخصصشان در حد دروس فرزندانشان است معمولا از دو كلام استفاده مي كنند ، هم كوتاه و هم كلام گسترده . يعني بسياري از معاني را به وضوح مي آورند، در پاسخ به سوال فرزند خود در محاوره هاي روزمره جزئيات روابط را بيان مي كنند و توضيحات لازم را ارائه مي دهند.

كلام گسترده از حيث معني ، داراي جنبه جهاني است و به زمينه هاي خاص محدود نمي شود و اساسا كلام همگاني است . كودك اين طبقه با استفاده از كلام گسترده روابط بين اشيا و حوادث را شرح مي دهد و آنها را تجزيه و تحليل مي نمايد . ولي كودك طبقه تحصيل نكرده ( بي سواد ) با استفاده از زبان محدود بسياري از نكات را ناگفته رها مي كند. از آن جايي كه و اعمال بخش مهمي از آموزش و پرورش رسمي را تشكيل مي دهند و كلام وسيله مهمي در ارتباط و يادگيري است . تهديد محصلان تحصيل نكرده به زبان محدود ممكن است دليلي هرچند جزيي براي پايين بودن پيشرفت تحصيلي آنها باشد.

به طور كلي چون مدرسه الزاما به انتقال و پيشرفت قوائد زبان گسترده مي پردازد اين امر كودك طبقه كارگر ( تحصيل نكرده ) را به حرمان دچار مي سازد . زيرا توانايي او منحصر به كلام محدود است. الگوهاي كلامي اين طبقه از اجتماع رشد عقلي را به تاخير مي اندازد و مانع پيشرفت تحصيلي در مدرسه مي شود و مستقيما به شكست تحصيلي كمك مي كند . پدر و مادر كه معلم باشند در دروس مربوط به خود مي توانند ياور فرزند خود بوده و در دروس نزديك به آنها نيز كاتاليزور واقع شوند . همچنين در دروس غير تخصصي بيشتر از آنجايي كه در ارتباط با محيط فرهنگي و آموزشي بوده ساير همكاران متخصص در اين دروس قادرند تجربه ي خود را در اختيار اين پدر و مادران علاقه مند قرار دهند. به زبان ساده در چنين خانواده هايي چون پدر و مادر دانش آموز توانمند مطالعه عملكرد فرزند خود مي باشند ، فرزند از نظر رواني آنها را دست به سر نموده و در شرايط غير صميمانه فريب دهند. لذا در اين رابطه برخورد با درس بي واسطه و مستقيم است ، ساير پدرها و مادرهايي كه بي سواد و يا مادر آنها بي سواد و يا آنهايي كه تخصصشان در حد دروس فرزند خود نيست عملكردي متفاوت دارند. بدين صورت كه فرزند در بستر توهمات و ضعف علمي خانوده ها مخصوصا مادر مي تواند تا مدتي سر آنها را گرم و به دور از واقعيت نگه دارد.1 اما امروزه كه رشد خصائص و شخصيت كودك به عنوان يك هدف اساسي آموزش و پرورش پذيرفته لازم است كه والدين با مدرسه براي وصول به اين هدف مشتركا فعاليت كنند . مدرسه فقط يكي از عومل متعددي كه بر تجارب طفل اثر مي گذارد و بايد به خاطر داشت كه آموزشگاه از لحاظ راهنمايي كودك اثرش به اندازه خانواده نيست . روابط خانوادگي و سابقه آنان غالبا رفتار كلامي كودك را تشريح مي كند ، شرايط خانواده از قبيل زيادي افراد خانواده ، سر و صدا ، دعوا و مشاجره و عوامل بسيار متعدد ديگري مي توانند مانع انجام تكاليف شاگرد يا خواندن توام با فهميدن شود .2

شواهد آمار گسترده اي نشان مي دهد كه به طور كلي پيشرفت تحصيلي از پايين هرم طبقات اجتماعي به سمت بالا سير صعودي مي پيمايد به اين تر تيب فرزندان افراد متخصص معمولا بيش از طبقات كارگر به موفقيت تحصيلي دست مي يابند .

پيشرفت تحصيلي را مي توان نتيجه چند عامل دانست : سلامت دانش آموز، تعداد افراد خانواده ، كيفيت مدرسه (ميزان علاقه مندي والدين به اين امر چنين به نظر مي رسد كه مهمترين عامل تنها عبارت است از ميزان علاقه والدين به تربيت فرزندانشان .به طور كلي طبقه متوسط با مراجعه بيشتر به مدرسه و بحث در باره پيشرفت تحصيلي فرزندانشان علاقه بيشتر ي از خود نشان داده اند آنها علاقه زيادتري به ادامه تحصيل فرزندانشان بعد از تعليمات عمومي و اجباري داشتند و آنها زا به كار ترغيب مي كردند .

1-مجله پيوند ، شماره 119 سال 1368 ص 2

2-شكوه نواب نژاد ،راهنمايي و مشاوره ، انتشارات دانش ،1374،ص71،30،3

پيشرفت تحصيلي و عوامل موثر در آن

مطالب مشابه :

پيشرفت تحصيلي

ارزشيابي پيشرفت تحصيلي

عوامل مؤثر بر پيشرفت تحصيلي دانش آموزان

بررسی تاثیر سطح سواد والدین بر پیشرفت تحصیلی دانش آموزان

آيين نامه ارزشيابي پيشرفت تحصيلي و تربيتي (توصیفی) دوره ابتدايي

پيشرفت تحصيلي و عوامل موثر در آن

نقش خانواده در پيشرفت تحصيلي

روشهاي نوين ارزشيابي پيشرفت تحصيلي

آيين‌نامه ارزشيابي پيشرفت تحصيلي و تربيتي دوره ابتدايي

اضطراب و پیشرفت تحصیلی بین دانش آموزان