شهرستان علی آباد کتول

*شهرستان علی آباد کتول*
این شهرستان در حدود ۴۰ کیلومتری شرق شهرستان گرگان واقع شده و با وسعتی در حدود ۱۱۶۰ کیلومتر مربع و جمعیتی بالغ بر ۱۳۹۱۲۹ نفر، از شمال به شهرستان های آق قلا و گنبد کاووس، از جنوب به استان سمنان و رشته کوههای البرز، از شرق به شهرستان رامیان و خان ببین واز غرب به شهرستان گرگان محدود است. برپایه آخرین تقسیمات کشوری شهرستان علی آباد شامل دو شهر علی آباد و فاضل آباد، دو بخش مرکزی و کمالان، چهار دهستان ( کتول، زرین گل، شیرنگ علیا و استرآباد ) و ۶۸ روستا است. این شهرستان در سال ۱۳۵۷ از شهرستان گرگان جدا و مستقل گردید.
آب و هوای این شهرستان با توجه به موقعیت طبیعی آن شامل معتدل خزری ، سرد کوهستانی و نیمه بیابانی است. این شهرستان درحدود ۹۰ هزار هکتار جنگل با گونه هایی از درختان نمدار ، توسکا ، بلوط دارد. ارتفاعات در جنوب شهر علی آباد قرار داشته و مهمترین آنان کوههای شاهوار، چلچلی، زردکمر وزیلان است. همچنین رودهای بزرگ وکوچکی در این شهرستان جاری هستند. رودهای زرین گل، کبودوال، محمدآباد و جادره از مهمترین رودهای علی آباد می باشند. که تمامی آنان به رود گرگان می ریزند.
در کتاب سیاسی، اجتماعی کتول ( نوشته محمد ابراهیم نظری ) ، واژه کتول از دو واژه اوستایی کته (kate ) و اول ( eul) تشکیل شده است .«کته » به معنای جا ومکان و «اول » به معنای شیب و دره و گودال است وکتول به مجموعه آبادی هایی گفته می شود که در درون دره و کوه قرار دارند . عقیده دیگر براین است که « کتول » نام یک طایفه می با شد و این نام بعد از مهاجرت عده ای از امراء و بزرگان لشکری سیستانی به این منطقه در اواخر دوره صفویه رایج گردید. چنانکه قسمتی از قشون استرآباد را در زمان شاه طهماسب دوم ( ۱۱۳۵ –۱۱۴۴ ه . ق ) دسته کتول تشکیل می داد در اوایل دوره قاجاریه کتول به ۱۸ تیره اصلی تقسیم می گردید. در دوران ناصرالدین شاه، کتول یکی از ۶ بلوک ناحیه استرآباد بود.
علی آباد فعلی همزمان با سکونت و حاکمیت علی محمد خان به لحاظ اقتصادی و اجتماعی توسعه فزاینده ای یافت در این گزارش تاریخی به سال ۱۳۲۷ ه . ق ( ۱۲۸۸ ه . ش ) علی آباد کتول اینگونه توصیف شده است :
علی آباد حاکم نشین کتول است . عمارت بسیار بزرگ علی محمد خان مفاخرالملک درآن است که دیوانخانه و حیاطهای متعدد و حمام و اصطبل به سبک جدید ساخته شده است. مردمانش جنگی و نسبت به کلانتر خود مطیع هستند اینها با طایفه دوجی و یموت ( ترکمن ) همسایه هستند »
در حال حاضر اقوام بومی و مهاجر متعددی در شهرستان علی آباد زندگی می کنند که از میان آنها می توان به سیستانی ، بلوچ ، ترکمن ، آذری ، شاهرودی، کاشمری و سبزواری اشاره نمود. کشاورزی رکن اصلی این مردم را تشکیل می دهد. و محصولات این ناحیه شامل پنبه، دانه های روغنی، توتون و صیفی جات است. زبان اصلی مردم ، فارسی به گویش کتول است . اقوام مهاجر به زبان و گویش مخصوص به خود تکلم می نمایند.
از صنایع دستی این شهرستان می توان از پالاندوزی ، خورجین دوزی ، قالی بافی ، نمد مالی ، چادرشب بافی ، ابریشم بافی و تولید پارچه های پشمی معروف به چوخا نام برد .
شهرستان علی آباد کتول به سبب دارابودن منابع و چشم اندازهای طبیعی زیبا و متنوع همچون ارتفاعات ییلاقی ، پارک جنگلی ، آبشارها، رودخانه ها، تفرجگا هها، دهکده های ییلاقی در کنار آثار ابنیه و محوطه تاریخی و فرهنگی ارزشمند، زمینه های بسیار مساعدی به منظور جلب گردشگر و معرفی جاذبه های طبیعی و تاریخی و فرهنگی به مسافران را دارا می باشد .

جاذبه های تاریخی و فرهنگی : در حال حاضر تعداد آثار تاریخی و فرهنگی در شهرستان علی آباد کتول که در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده است ۳۵ اثر می باشد . مهمترین آنان عبارتند از :
پل تاریخی رضا شاهی، امامزاده هارون بن موسی، امامزاده الازمن و معصوم آباد، امامزاده سلیمان ( ساورکلاته ) مسجد محمدیه، کاخ قدیمی الله یار خان، تپه های تاریخی یاس تپه، نرگس تپه، تپه قلی، شغال تپه، سرخ تپه تپه پیچک محله ، پلنگ تپه، ازدارتپه، بوزاوغلان تپه، تپه زینب، تپه جان بی بی، شور تپه شرقی غربی، چغندرتپه غربی و شرقی، یونس تپه، گلبن تپه، تپه نوران .

جاذبه های طبیعی
پارک جنگلی کبودوال، دهکده های دهنه محمد آباد کتول(خلیندره .غریب ابادو...) دهکده های ییلاقی و کوهستانی ( افراتخته ، زرین گل و سیاه مرزکوه )، آبشار کبودوال، ذخیره گاه جنگلی ( افراتخته، پونه آرام، الستان، زرین گل و سورکش )، دره تشنه کلان.

مراکز دیدنی

*شهرستان علی آباد کتول*

مطالب مشابه :

فهرست آثار ملی ایران در استان قم

ليست اعضا